L175 - Geografija - Geografska karta - Nevena Stojković - Vukosava Cvetković

1. Geografska karta-elementi, metode i vrste karata
Karta -umanjeni prikaz Zemljine površine
-grafičko predstavljanje sferne Zemljine površine na ravan
Elementi karte mogu biti:
1. matematički: mreža, razmera, ram, oslone tačke
2. geografski: reljef, granice, saobraćajnice, naselja
3. dopunski: legenda, naziv, namena
Mrežu čine:
-meridijani (podnevci): zamišljene linije koje povezuju polove
-uporednici (paralele): zamišljene, paralelne linije koje okružuju Zemlju
Grinič je početni, nulti meridijan a Ekvator najveći uporednik.
Razmera je broj koji pokazuje koliko puta su umanjeni objekti iz prirode. To je odnos
između objekta u prirodi i na karti.
Razmernik je grafičko predstavljanje razmere.
Ram čine dve linije:
-spoljašnja-ograničava papir
-unutrasnja-ograničava površinu iz prostora.
Oslone tačke-mesto gde se na karti seku meridijani i uporednici.
Geografska širina-lučno rastojanje neke tačke od Ekvatora severno i južno.
Geografska dužina-lučno rastojanje od Griniča istočno i zapadno.
Kartografska projekcija je bitan elemenat karte. Prema načinu prenošenja
uporednika i meridijana sa Zemljine lopte na ravan, projekcije se dele na tri grupe:
valjkaste, kupaste i azimutne. Kod valjkaste projekcije mreža uporednika i meridijana
prenosi se na omotač valjka, kod kupaste na omotač kupe a kod azimutne na ravan koja
dodiruje Zemljinu površinu u jednoj tački.
Kartografske metode
Reljef se predstavlja metodom izohipsa, šrafa, boja i senčenja
Izohipse su linije koje povezuju sve tacke iste nadmorske visine. Kada se one
međusobno udaljuju nagib padina je blaži, a tamo gde se približuju, on je strmiji.
Šrafe su crtice različite dužine i debljine. Ukoliko su šrafe kraće i deblje reljef je
strmiji, i obratno.
Boje se koriste na kartama svih razmera. Nizije se predstavljaju zelenom bojom a
visije raznim tonovima zute i braon boje. Vode se na karti predstavljaju plavom
bojom, reke linijama plave ili crvene boje.
Senčenje je metod pogodan za prikazivanje pravca nagiba zemljišta. Strmije
zemljište senči se tamnije a ono sa blažim nagibima svetlije.
U izradi posebnih karata upotrebljavaju se pored boja razne druge oznake. To mogu biti
tačke, crtice, krstići, krugovi, kvadrati itd.

2. Vrste geografskih karata
Karte se dele po:
1. sadržini
2. razmeri
Prema sadrzini karte se dele na opšte i specijalne(tematske)karte. Opšte imaju veliku
sadržinu ali ne i izraženu temu, dok specijalne sadrže jedan do dva elementa i mogu
prikazivati posebno reljef, klimu, vode, zemljište(imaju naglašenu temu).
Prema razmeri karte se dele na planove, topografske i geografske karte.
Planovi su najpreglednije karte u koje se mogu uneti mnogi potrebni detalji. To
su karte krupnog razmera od 1:100 do 1:10 000.
Topografske karte prikazuju manje oblast i služe uglavnom u naučne ili vojne
svrhe. Rade se u razmerama 1:25 000 do 1:200 000.
Geografske karte prikazuju veće oblasti i na njima su uneti samo najvažniji
objekti.Rade se u razmeri koja je sitnija od 1:300 000.
Nevena Stojković, učenica Aleksinačke gimnazije