SlideShare a Scribd company logo
1 of 3
Download to read offline
joanna leśnierowska


     utkane z emocji
     fenomen piny bausch


          Pina Bausch zaistniała w świadomości maso-           teatru, utożsamianą z odrodzeniem współczesnego
     wego odbiorcy razem z otwierającą sceną w Poroz-          tańca, twórcą i najdoskonalszym realizatorem nowej
     mawiaj z nią Almodovara – przejmującym obrazem            formy scenicznej znanej pod nazwą Tanztheater – te-
     odzianej jedynie w satynową halkę drobnej kobiety,        atr tańca. Od początku lat siedemdziesiątych sztuki
     która z zamkniętymi oczami, z dłońmi wyciągniętymi        Piny Bausch niezmiennie budzą zarówno zachwyt,
     rozpaczliwie przed siebie, grymasem bólu na twarzy,       jak i kontrowersje. Włączając widza w obręb swojego
     jakby we śnie, po omacku, potyka się o dziesiątki         teatru, uwodzą odbiorców na całym świecie, a swym
     starych krzeseł,                                          magicznym, często pozaracjonalnym oddziaływaniem
                                                               i odwoływaniem do podświadomie (lub świadomie)
     odbija głucho od odartych ścian                           skrywanych uczuć i wspomnień, rodzą równie często
                                                               anioły i demony – ślepe uwielbienie obok (emocjonal-
     zatopionej w dźwiękach barokowej arii Purcella,           nego) odrzucenia i sprzeciwu. Aż trudno uwierzyć, że
     dawno zapomnianej kafejki. Ale kiedy Almodovar            tak skrajne postawy i emocje wywołać może jedna,
     zaprosił ją do udziału w swoim filmie – po ponad trzech   krucha, ubrana zawsze na czarno, z nieodłącznym
     dekadach artystycznej pracy i czterdziestu jeden          papierosem w ręku, kobieta.
     spektaklach – była już żywą legendą: jednym z naj-              Urodzona w 1940 roku w Niemczech Philippina
     ważniejszych twórców i reformatorów współczesnego         (Pina) Bausch odebrała baletowe wykształcenie



16                                                                                                           17
w legendarnej Folkwang Hochschule w Essen pod
kierunkiem Kurta Joossa, twórcy międzywojennego
niemieckiego tańca ekspresjonistycznego. Niezwykle
uzdolniona, studiowała także w Nowym Yorku, by
powrócić do Niemiec jako solistka Joossa, a wkrótce
(w 1973 roku) objąć zespół baletowy w małym
przemysłowym Wuppertalu i uczynić z niego jeden
z najważniejszych zespołów na świecie. To właśnie
tutaj udało się Bausch dokonać teatralnej rewolucji
i uwolnić taniec od ograniczeń literatury i baśniowej
(baletowej) iluzji, przesuwając go w stronę rzeczy-                                                                                                       fabuł w tradycyjnym tego słowa znaczeniu. Mimo
wistości i poszukując dlań poetyckiej metafory. Tak                                                                                                       że pierwsze ważne realizacje – dwie opery Glücka:
narodził się teatr tańca (Tanztheater), którego credo                                                                                                     Ifigenia w Taurydzie (1974) i Orfeusz i Eurydyka
stanowi znane stwierdzenie Piny: „ważne jest dla mnie                                                                                                     (1975) oraz Święto wiosny do muzyki Strawińskiego




                                                                                                               wszystkie fot. w artykule: johen viehoff
nie tyle, JAK ludzie się poruszają, ale CO ICH PO-                                                                                                        (1975) – oparte były na oryginalnej fabule, Bausch
RUSZA”. Taniec przestaje być w ten sposób jedynie                                                                                                         już wtedy daleka była od tradycyjnej interpretacji
estetyczną rozrywką, a staje się przede wszystkim                                                                                                         librett. Od samego początku konsekwentnie unikała
środkiem eksplorowania człowieczej kondycji.                                                                                                              „choreografowania materiału”, ale wybierając z kla-
W swoich spektaklach Bausch nieustannie opowiada                                                                                                          sycznej opowieści niektóre motywy, traktowała je
o podstawowych obawach, pragnieniach, potrzebach,                                                                                                         jako punkt wyjścia dla własnych skojarzeń, tworząc
psychologicznych zahamowaniach i ograniczeniach                                                                                                           następnie spektakle, których spójność ujawniała
ludzi. Fundamentalnymi tematami są podstawowe                                                                                                             się dopiero w procesie oglądania dzieła. Takim był
– dla wielu wręcz niebezpiecznie banalne – problemy                                                                                                       właśnie Sinobrody – podczas słuchania nagrania
egzystencji: miłość i strach, tęsknota i samotność,             Teatr Piny Bausch nie chce być jednak w żaden                                             opery Béli Bartóka „Zamek Księcia Sinobrodego”
alienacja, frustracja i cierpienie oraz to, w jaki sposób   sposób teatrem dydaktycznym i nie wydaje moral-                                               z 1977 roku – żegnający tradycyjną narrację, poszat-
ludzie próbują sobie z nimi radzić. Motywem przewod-        nych sądów. Pragnie jedynie stawiać pytania, na                                               kowany na sceny inspirowane jedynie oryginalną
nim spektakli pozostaje zaś zawsze problematyczna           które odpowiedzi pozostają zawsze otwarte. Nazy-                                              historią (co widać już w samym tytule) spektakl,
natura związków między kobietą a mężczyzną, ukazy-          wany „teatrem doświadczenia”, włącza widza w swój                                             w którym ustala się forma i estetyka Bauschow-
wana najczęściej jako odwieczna walka płci, w której        obręb jako aktywnego partnera, nie identyfikującego                                           skiego teatru. Narodził się w ten sposób inspirujący
dominuje fizyczna, ale przede wszystkim                     się z przedstawianym na scenie charakterem,                                                   pokolenia współczesnych twórców sceny „teatr frag-
                                                            ale emocjonalnie zaangażowanego w omawiany                                                    mentów”, w którym akcja sceniczna (często złożona
emocjonalna przemoc.                                        problem. Punktem wyjścia dla przedstawień są                                                  z symultanicznych działań) jest montażem wątków
                                                            zawsze osobiste doświadczenia codziennego życia.                                              niezespolonych w spójną całość, przedstawianych
Kobiety w spektaklach Bausch, najczęściej w wie-            Podczas tworzenia spektaklu Pina Bausch zadaje                                                w sposób fragmentaryczny i nieciągły.
czorowych sukniach i na wysokich obcasach, stają            swoim aktorom-tancerzom pytania o ich własną                                                       Spektakle Bausch to mieszanina muzyki,
się zarówno seksualnymi obiektami, jak i bezwolnymi         rodzinę, dzieciństwo, odczucia w konkretnych                                                  tekstu, ruchu, komedii i sztuki varieté, w której sam
ofiarami, podczas gdy odziani w garnitury mężczyźni         sytuacjach, skojarzenia z przedmiotami, marzenia,                                             taniec przestaje odgrywać dominującą rolę, ustępu-
przemieniają się w seksualnych oprawców. Często             aspiracje, a następnie w procesie improwizacji                                                jąc często pola nasyconym emocjami scenicznym
też role się odwracają – mężczyźni stają się ofiarami       z odpowiedzi układa                                                                           obrazom, strzępkom zdań, zamieszkującym naszą
lub przebierają się w kobiece stroje i w narcystycznym                                                                                                    (zbiorową) podświadomość piosenkom i sennym
uniesieniu konkurują z kobietami. W każdej sztuce na        mozaikę drobnych gestów,                                                                      marzeniom. Światem tym nie rządzą zasady logiki
inny sposób Bausch pokazuje ludzi walczących o od-                                                                                                        czy prawdopodobieństwa, ale
nalezienie własnej tożsamości, a postaci z jej spektakli    dialogów, scen („ucieleśnione wspomnienia”), kon-
zachowują się często jak archetypiczni przedstawicie-       struuje z nich rozbudowane sekwencje taneczne                                                 poetyka analogii i skojarzeń,
le własnej płci, akceptujący bądź próbujący przełamać       i obrazy, w których indywidualne doświadczenie
obezwładniające stereotypy i narzucone im społeczne         zostaje zobiektywizowane i zuniwersalizowane                                                  a ponieważ tradycyjna narracja została skompro-
role. Nad wszystkim zaś dominuje rozpaczliwe prag-          tak, by mogło stać się wspólnym doświadczeniem                                                mitowana i odrzucona, celem nadrzędnym staje się
nienie bycia kochanym – odmieniana przez wszystkie          wszystkich ludzi – tych na scenie i tych na widowni.                                          komunikacja rzeczywistości doświadczanej poprzez
przypadki tęsknota za miłością.                             Dlatego spektakle Tanztheater Wuppertal nie mają                                              ciało – ciało rozumiane jako autonomiczny byt,



                                                  18                                                                                                                                                              19
a zwłaszcza międzyludzkich, niby-dziecinnych gier,       teatr Piny Bausch czerpie inspiracje z otaczającej,
                                                                                                                                                                       przyswajanych z wszystkimi okrutnymi regułami,           bliskiej widzowi rzeczywistości, stając się w pew-
                                                                                                                                                                       nieświadomie, od pierwszych chwil życia. Bausch          nym sensie zbiorem jej cytatów. Jednocześnie
                                                                                                                                                                       za ich pomocą obnaża współczesne społeczeństwo           jednak, będąc „teatrem doświadczenia” i „teatrem
                                                                                                                                                                       – pokazuje presję stereotypów, jakim poddawane są        uczuć”, ofiarowuje uniwersalność przynależną od
                                                                                                                                                                       ludzkie zachowania.                                      wieków poezji. I to właśnie poetyckość spektakli
                                                                                                                                                                             Zasada montażu scen i repetycji niesie ze          Piny Bausch,
                                                                                                                                                                       sobą notoryczne przełamywanie scenicznej iluzji
                                                                                                                                                                       i eksponowanie teatralnej konwencji na wszystkich        obrazy tkane jednocześnie
                                                                                                                                                                       poziomach spektaklu. Inspiracje płyną wprost z „te-      ze skrawków rzeczywistości i emocji,
                                                                                                                                                                       atru epickiego” Brechta. Wykorzystując osławiony
                                                                                                                                                                       „efekt obcości” (Verfremdungseffekt), teatr tańca        pełne z jednej strony konkretnej, namacalnej
                                                                                                                                                                       chce sprowokować widza do emocjonalnej reakcji           cielesności, z drugiej zaś naładowane skrajnymi
                                                                                                                                                                       na komunikowane poprzez ciało doświadczenie.             emocjami, sprawiają, że wymykają się wszelkim
                                                                                                                                                                       Eksponuje więc sztuczność teatralnej sytuacji,           generalizacjom i nie dają zamknąć w słowa. Obco-
                                                                                                                                                                       demonstrując jednocześnie, że przywoływane do-           wanie z tymi spektaklami to doświadczenie totalne
                                                                                                                                                                       świadczenie nie jest częścią wyimaginowanego             – dosłownie zmysłowe – zatopione w ascetycznych,
                                                                                                                                                                       świata, ale dotyczy w rzeczywistości realnego „tu        jednocześnie naturalistycznych i surrealistycznych
                                                                                                                                                                       i teraz”, a co za tym idzie – każdego widza. Tę samą     przestrzeniach, kreowanych od samego początku
                                                                                                                                                                       dystansującą rolę pełnią także elementy komiczne         przez przedwcześnie zmarłego męża artystki
                                                                                                                                                                       prosto z wodewilu czy slapstickowch filmów, gdzie        – Rolfa Borzika. Podążając za zasadą prostoty na
                                                                                                                                                                       nostalgia sąsiaduje z groteską, a komedia w każdej       usługach zamierzonej treści, sceniczne przestrzenie
                                                                                                                                                                       chwili może się obrócić w tragedię. Co więcej, po-       Piny Bausch, symboliczne miejsca gry to zawsze
                                                                                                                                                                       staci w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, z którymi      odarta z kulis scena pokryta organicznym mate-
                                                                                                                                                                       widz mógłby się utożsamić, w ogóle przestają ist-        riałem – czarną ziemią w Święcie wiosny, suchymi
                                                                                                                                                                       nieć. W teatrze Piny Bausch aktorzy-tancerze wystę-      liśćmi w Sinobrodym czy świeżą trawą w 1980.
                                                                                                                                                                       pują najczęściej we własnym imieniu, opowiadając         To krajobrazy pełne namacalnych przeszkód, jak
                                                                                                                                                                       o własnych doświadczeniach, zwracając się wprost         dziesiątki krzeseł, o które potykają się lunatyczne
osobne uniwersum zdolne doświadczać rzeczy             w naszych oczach” – mawiał o Bausch niemiecki          widza) zacierają się. W ten sposób także pojęcie         do widowni (na której światła często pozostają za-       tancerki w Cafe Miller, czy zalewająca scenę,
i posiadające ich własną pamięć. W teatrze tańca,      dramaturg, Heiner Müller). W procesie powtarzania      samego tańca zaczyna być problematyczne (do tego         palone), notorycznie przypominając jej, że               mocząca suknie i stawiająca opór woda w Arien;
po raz pierwszy tak namacalnie, ciało staje się jed-   realny czas zawiesza się – zatrzymuje na oczach        stopnia, że krytycy wielokrotnie zastanawiają się, czy                                                            to wreszcie światy nabrzmiałe zapachami i dźwię-
nocześnie podmiotem i przedmiotem przedstawie-         widza. Podobnie jak wielokrotnie powtarzane sło-       działania te można jeszcze w ogóle nazwać tańcem).       ogląda teatralne przedstawienie.                         kami, w których można usłyszeć każdy oddech czy
nia: opowiadana historia jest zawsze jego historią,    wo odsłania przed nami nowe, często absurdalne         W rzeczywistości bowiem teatr Piny Bausch odrzuca                                                                 szum poruszanych krokiem, suchych liści, oraz
nie zaś „tańczoną literaturą”. Ciało objawia się nam   brzmienia i wielość (lub absolutny brak) znaczeń,      hegemonię jakiejkolwiek tanecznej techniki, a jeśli      Tradycyjny podział na protagonistów i resztę zespołu     poczuć zapach wilgotnego torfu oblepiającego ciało
jako terra incognita – często samemu sobie obce        tak i tutaj, zaklęte w rytualnych gestach, indywidu-   takowa pojawia się w spektaklu, to najczęściej w for-    zanika, a wszyscy tancerze są pełnoprawnymi              tancerki. Piękno Tanztheater jest delikatne i ulotne
i na naszych oczach odkrywające dopiero swoją          alne doświadczenie objawia nam się jak na dłoni,       mie cytatu i ograniczającego ciało, narzuconego, bo-     współkreatorami spektaklu. Widz, skonfrontowany          jak pilnowane przez psy na uwięzi pole kwiatów
tłumioną tożsamość. Tym scenicznym seansem             uogólnia się. Ruch codzienny zyskuje abstrakcyjną      lesnego gorsetu. W ten sposób właśnie ukazywany          ze skrajną autentycznością wykonawców, zostaje           pokrywające scenę w Goździkach i zarazem
– kolażem „ucieleśnionych wspomnień” – rządzi          formę, odsłania symboliczną naturę, a wykonywane       jest balet – źródło fizycznych cierpień,                 zmuszony do zajęcia własnego stanowiska:                 namacalne, jak widok tych samych goździków za-
zasada powtórzenia przyjmująca formę, powra-           do znudzenia i zatracenia, powracające wielokrotnie                                                             zaszokowany, a nawet zażenowany intymnym                 deptanych po godzinnym przedstawieniu. Drażniące
cającego wiele razy niczym mantra, leitmotivu.         w różnych tempach i wariantach, akcje odsłaniają       ciasna klatka dla ciała                                  wyznaniem, dystansuje się wobec prywatnych               wszystkie zmysły – poetyckie i realistyczne zarazem
W spektaklach Bausch banalne epizody i ruchowe         ukryte emocje, zniekształcając ruch z każdym                                                                    historii tancerzy, jednocześnie odkrywa w nich           – Bauschowskie piękno doświadczanej przez ciało
sekwencje oparte na najprostszych gestach i co-        kolejnym powtórzeniem. Pozornie neutralne czyn-        nabrzmiałego emocjami, poskramianymi przez lata          jednak podobieństwo do własnego doświadczenia            rzeczywistości: oto właśnie, w czym się odnajdują
dziennych rytuałach, takich jak jedzenie, ubieranie    ności („zrytualizowana codzienność”) zamieniają się    w przeestetyzowanych i sztucznych klasycznych            i w ten sposób zostaje zmuszony do przeżycia go          i co od „pierwszego doświadczenia” pokochali cho-
się, powolne zapalanie papierosa, dziecięce gry,       w torturę, przejmujące obrazy w groteskową farsę.      ćwiczeniach (notabene tancerze Piny, podobnie            na nowo. Pasywny odbiór spektakli Piny Bausch nie        reografowie, teatralni reżyserzy, tancerze i aktorzy,
operetkowe procesje i taneczne korowody – powta-       Jednocześnie granice między ruchem tanecznym           jak ona sama, mają zawsze baletowe wykształ-             jest po prostu możliwy.                                  malarze, poeci, krytycy, i Pedro Almodovar – a wraz
rzane są w nieskończoność z intensywnością, która      a fizycznymi działaniami odwołującymi się do           cenie [!] – to ich rzeczywiste, bolesne i wspólne             Przełamując teatralną iluzję, teatr tańca pragnie   z nimi miliony widzów na całym świecie.
często sprawia niemal fizyczny ból zarówno tance-      realnego, codziennego doświadczenia wszystkich         doświadczenie...). Ale podobnie traktowany jest          tym samym pozostać jak najbliższy realnemu życiu.
rzom, jak i oglądającym („Jej obrazy są cierniem       uczestników przedstawienia (choreografa, tancerza,     także repertuar banalnych codziennych gestów,            Inaczej niż odrealniony balet czy taniec „czysty”,



                                              20                                                                                                                                                                                                                                        21

More Related Content

More from Małopolski Instytut Kultury

PAŁAC THETSCHLÓW W JASZCZUROWEJ - „Powidoki” (wystawa)
PAŁAC THETSCHLÓW W JASZCZUROWEJ - „Powidoki” (wystawa)PAŁAC THETSCHLÓW W JASZCZUROWEJ - „Powidoki” (wystawa)
PAŁAC THETSCHLÓW W JASZCZUROWEJ - „Powidoki” (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
PARK IM. DRA H. JORDANA W KRAKOWIE - „Ogród zabaw ruchowych” (wystawa)
PARK IM. DRA H. JORDANA W KRAKOWIE - „Ogród zabaw ruchowych” (wystawa)PARK IM. DRA H. JORDANA W KRAKOWIE - „Ogród zabaw ruchowych” (wystawa)
PARK IM. DRA H. JORDANA W KRAKOWIE - „Ogród zabaw ruchowych” (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
KASA OSZCZĘDNOŚCI MIASTA KRAKOWA - „Oszczędność i dobrobyt” (wystawa)
KASA OSZCZĘDNOŚCI MIASTA KRAKOWA - „Oszczędność i dobrobyt” (wystawa)KASA OSZCZĘDNOŚCI MIASTA KRAKOWA - „Oszczędność i dobrobyt” (wystawa)
KASA OSZCZĘDNOŚCI MIASTA KRAKOWA - „Oszczędność i dobrobyt” (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
FABRYKA LOKOMOTYW „FABLOK” W CHRZANOWIE - „Szlakiem Fabloku” (przewodnik)
FABRYKA LOKOMOTYW „FABLOK” W CHRZANOWIE - „Szlakiem Fabloku” (przewodnik)FABRYKA LOKOMOTYW „FABLOK” W CHRZANOWIE - „Szlakiem Fabloku” (przewodnik)
FABRYKA LOKOMOTYW „FABLOK” W CHRZANOWIE - „Szlakiem Fabloku” (przewodnik)Małopolski Instytut Kultury
 
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PIJARÓW W KRAKOWIE (pocztówka)
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PIJARÓW W KRAKOWIE (pocztówka)KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PIJARÓW W KRAKOWIE (pocztówka)
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PIJARÓW W KRAKOWIE (pocztówka)Małopolski Instytut Kultury
 
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...Małopolski Instytut Kultury
 
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...Małopolski Instytut Kultury
 
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...Małopolski Instytut Kultury
 
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni" (prezen...
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni"  (prezen...MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni"  (prezen...
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni" (prezen...Małopolski Instytut Kultury
 
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)Małopolski Instytut Kultury
 
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...Małopolski Instytut Kultury
 
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 

More from Małopolski Instytut Kultury (20)

Oficyna Raczków- przewodnik.pdf
Oficyna Raczków- przewodnik.pdfOficyna Raczków- przewodnik.pdf
Oficyna Raczków- przewodnik.pdf
 
PAŁAC THETSCHLÓW W JASZCZUROWEJ - „Powidoki” (wystawa)
PAŁAC THETSCHLÓW W JASZCZUROWEJ - „Powidoki” (wystawa)PAŁAC THETSCHLÓW W JASZCZUROWEJ - „Powidoki” (wystawa)
PAŁAC THETSCHLÓW W JASZCZUROWEJ - „Powidoki” (wystawa)
 
PARK IM. DRA H. JORDANA W KRAKOWIE - „Ogród zabaw ruchowych” (wystawa)
PARK IM. DRA H. JORDANA W KRAKOWIE - „Ogród zabaw ruchowych” (wystawa)PARK IM. DRA H. JORDANA W KRAKOWIE - „Ogród zabaw ruchowych” (wystawa)
PARK IM. DRA H. JORDANA W KRAKOWIE - „Ogród zabaw ruchowych” (wystawa)
 
KASA OSZCZĘDNOŚCI MIASTA KRAKOWA - „Oszczędność i dobrobyt” (wystawa)
KASA OSZCZĘDNOŚCI MIASTA KRAKOWA - „Oszczędność i dobrobyt” (wystawa)KASA OSZCZĘDNOŚCI MIASTA KRAKOWA - „Oszczędność i dobrobyt” (wystawa)
KASA OSZCZĘDNOŚCI MIASTA KRAKOWA - „Oszczędność i dobrobyt” (wystawa)
 
FABRYKA LOKOMOTYW „FABLOK” W CHRZANOWIE - „Szlakiem Fabloku” (przewodnik)
FABRYKA LOKOMOTYW „FABLOK” W CHRZANOWIE - „Szlakiem Fabloku” (przewodnik)FABRYKA LOKOMOTYW „FABLOK” W CHRZANOWIE - „Szlakiem Fabloku” (przewodnik)
FABRYKA LOKOMOTYW „FABLOK” W CHRZANOWIE - „Szlakiem Fabloku” (przewodnik)
 
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PIJARÓW W KRAKOWIE (pocztówka)
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PIJARÓW W KRAKOWIE (pocztówka)KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PIJARÓW W KRAKOWIE (pocztówka)
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PIJARÓW W KRAKOWIE (pocztówka)
 
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
 
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
 
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
 
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
 
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
 
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni" (prezen...
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni"  (prezen...MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni"  (prezen...
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni" (prezen...
 
PARK KRAKOWSKI "Dla ciała i ducha " (wystawa)
PARK KRAKOWSKI "Dla ciała i ducha " (wystawa) PARK KRAKOWSKI "Dla ciała i ducha " (wystawa)
PARK KRAKOWSKI "Dla ciała i ducha " (wystawa)
 
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
 
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
 
BELUARD W ROŻNOWIE (przewodnik)
BELUARD W ROŻNOWIE (przewodnik)BELUARD W ROŻNOWIE (przewodnik)
BELUARD W ROŻNOWIE (przewodnik)
 
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
 
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
 
ZAMEK W CZCHOWIE (baner)
ZAMEK W CZCHOWIE (baner)ZAMEK W CZCHOWIE (baner)
ZAMEK W CZCHOWIE (baner)
 
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)
 

Joanna Leśnierowska, "Utkane z emocji", Przestrzenie sceny

  • 1. joanna leśnierowska utkane z emocji fenomen piny bausch Pina Bausch zaistniała w świadomości maso- teatru, utożsamianą z odrodzeniem współczesnego wego odbiorcy razem z otwierającą sceną w Poroz- tańca, twórcą i najdoskonalszym realizatorem nowej mawiaj z nią Almodovara – przejmującym obrazem formy scenicznej znanej pod nazwą Tanztheater – te- odzianej jedynie w satynową halkę drobnej kobiety, atr tańca. Od początku lat siedemdziesiątych sztuki która z zamkniętymi oczami, z dłońmi wyciągniętymi Piny Bausch niezmiennie budzą zarówno zachwyt, rozpaczliwie przed siebie, grymasem bólu na twarzy, jak i kontrowersje. Włączając widza w obręb swojego jakby we śnie, po omacku, potyka się o dziesiątki teatru, uwodzą odbiorców na całym świecie, a swym starych krzeseł, magicznym, często pozaracjonalnym oddziaływaniem i odwoływaniem do podświadomie (lub świadomie) odbija głucho od odartych ścian skrywanych uczuć i wspomnień, rodzą równie często anioły i demony – ślepe uwielbienie obok (emocjonal- zatopionej w dźwiękach barokowej arii Purcella, nego) odrzucenia i sprzeciwu. Aż trudno uwierzyć, że dawno zapomnianej kafejki. Ale kiedy Almodovar tak skrajne postawy i emocje wywołać może jedna, zaprosił ją do udziału w swoim filmie – po ponad trzech krucha, ubrana zawsze na czarno, z nieodłącznym dekadach artystycznej pracy i czterdziestu jeden papierosem w ręku, kobieta. spektaklach – była już żywą legendą: jednym z naj- Urodzona w 1940 roku w Niemczech Philippina ważniejszych twórców i reformatorów współczesnego (Pina) Bausch odebrała baletowe wykształcenie 16 17
  • 2. w legendarnej Folkwang Hochschule w Essen pod kierunkiem Kurta Joossa, twórcy międzywojennego niemieckiego tańca ekspresjonistycznego. Niezwykle uzdolniona, studiowała także w Nowym Yorku, by powrócić do Niemiec jako solistka Joossa, a wkrótce (w 1973 roku) objąć zespół baletowy w małym przemysłowym Wuppertalu i uczynić z niego jeden z najważniejszych zespołów na świecie. To właśnie tutaj udało się Bausch dokonać teatralnej rewolucji i uwolnić taniec od ograniczeń literatury i baśniowej (baletowej) iluzji, przesuwając go w stronę rzeczy- fabuł w tradycyjnym tego słowa znaczeniu. Mimo wistości i poszukując dlań poetyckiej metafory. Tak że pierwsze ważne realizacje – dwie opery Glücka: narodził się teatr tańca (Tanztheater), którego credo Ifigenia w Taurydzie (1974) i Orfeusz i Eurydyka stanowi znane stwierdzenie Piny: „ważne jest dla mnie (1975) oraz Święto wiosny do muzyki Strawińskiego wszystkie fot. w artykule: johen viehoff nie tyle, JAK ludzie się poruszają, ale CO ICH PO- (1975) – oparte były na oryginalnej fabule, Bausch RUSZA”. Taniec przestaje być w ten sposób jedynie już wtedy daleka była od tradycyjnej interpretacji estetyczną rozrywką, a staje się przede wszystkim librett. Od samego początku konsekwentnie unikała środkiem eksplorowania człowieczej kondycji. „choreografowania materiału”, ale wybierając z kla- W swoich spektaklach Bausch nieustannie opowiada sycznej opowieści niektóre motywy, traktowała je o podstawowych obawach, pragnieniach, potrzebach, jako punkt wyjścia dla własnych skojarzeń, tworząc psychologicznych zahamowaniach i ograniczeniach następnie spektakle, których spójność ujawniała ludzi. Fundamentalnymi tematami są podstawowe się dopiero w procesie oglądania dzieła. Takim był – dla wielu wręcz niebezpiecznie banalne – problemy właśnie Sinobrody – podczas słuchania nagrania egzystencji: miłość i strach, tęsknota i samotność, Teatr Piny Bausch nie chce być jednak w żaden opery Béli Bartóka „Zamek Księcia Sinobrodego” alienacja, frustracja i cierpienie oraz to, w jaki sposób sposób teatrem dydaktycznym i nie wydaje moral- z 1977 roku – żegnający tradycyjną narrację, poszat- ludzie próbują sobie z nimi radzić. Motywem przewod- nych sądów. Pragnie jedynie stawiać pytania, na kowany na sceny inspirowane jedynie oryginalną nim spektakli pozostaje zaś zawsze problematyczna które odpowiedzi pozostają zawsze otwarte. Nazy- historią (co widać już w samym tytule) spektakl, natura związków między kobietą a mężczyzną, ukazy- wany „teatrem doświadczenia”, włącza widza w swój w którym ustala się forma i estetyka Bauschow- wana najczęściej jako odwieczna walka płci, w której obręb jako aktywnego partnera, nie identyfikującego skiego teatru. Narodził się w ten sposób inspirujący dominuje fizyczna, ale przede wszystkim się z przedstawianym na scenie charakterem, pokolenia współczesnych twórców sceny „teatr frag- ale emocjonalnie zaangażowanego w omawiany mentów”, w którym akcja sceniczna (często złożona emocjonalna przemoc. problem. Punktem wyjścia dla przedstawień są z symultanicznych działań) jest montażem wątków zawsze osobiste doświadczenia codziennego życia. niezespolonych w spójną całość, przedstawianych Kobiety w spektaklach Bausch, najczęściej w wie- Podczas tworzenia spektaklu Pina Bausch zadaje w sposób fragmentaryczny i nieciągły. czorowych sukniach i na wysokich obcasach, stają swoim aktorom-tancerzom pytania o ich własną Spektakle Bausch to mieszanina muzyki, się zarówno seksualnymi obiektami, jak i bezwolnymi rodzinę, dzieciństwo, odczucia w konkretnych tekstu, ruchu, komedii i sztuki varieté, w której sam ofiarami, podczas gdy odziani w garnitury mężczyźni sytuacjach, skojarzenia z przedmiotami, marzenia, taniec przestaje odgrywać dominującą rolę, ustępu- przemieniają się w seksualnych oprawców. Często aspiracje, a następnie w procesie improwizacji jąc często pola nasyconym emocjami scenicznym też role się odwracają – mężczyźni stają się ofiarami z odpowiedzi układa obrazom, strzępkom zdań, zamieszkującym naszą lub przebierają się w kobiece stroje i w narcystycznym (zbiorową) podświadomość piosenkom i sennym uniesieniu konkurują z kobietami. W każdej sztuce na mozaikę drobnych gestów, marzeniom. Światem tym nie rządzą zasady logiki inny sposób Bausch pokazuje ludzi walczących o od- czy prawdopodobieństwa, ale nalezienie własnej tożsamości, a postaci z jej spektakli dialogów, scen („ucieleśnione wspomnienia”), kon- zachowują się często jak archetypiczni przedstawicie- struuje z nich rozbudowane sekwencje taneczne poetyka analogii i skojarzeń, le własnej płci, akceptujący bądź próbujący przełamać i obrazy, w których indywidualne doświadczenie obezwładniające stereotypy i narzucone im społeczne zostaje zobiektywizowane i zuniwersalizowane a ponieważ tradycyjna narracja została skompro- role. Nad wszystkim zaś dominuje rozpaczliwe prag- tak, by mogło stać się wspólnym doświadczeniem mitowana i odrzucona, celem nadrzędnym staje się nienie bycia kochanym – odmieniana przez wszystkie wszystkich ludzi – tych na scenie i tych na widowni. komunikacja rzeczywistości doświadczanej poprzez przypadki tęsknota za miłością. Dlatego spektakle Tanztheater Wuppertal nie mają ciało – ciało rozumiane jako autonomiczny byt, 18 19
  • 3. a zwłaszcza międzyludzkich, niby-dziecinnych gier, teatr Piny Bausch czerpie inspiracje z otaczającej, przyswajanych z wszystkimi okrutnymi regułami, bliskiej widzowi rzeczywistości, stając się w pew- nieświadomie, od pierwszych chwil życia. Bausch nym sensie zbiorem jej cytatów. Jednocześnie za ich pomocą obnaża współczesne społeczeństwo jednak, będąc „teatrem doświadczenia” i „teatrem – pokazuje presję stereotypów, jakim poddawane są uczuć”, ofiarowuje uniwersalność przynależną od ludzkie zachowania. wieków poezji. I to właśnie poetyckość spektakli Zasada montażu scen i repetycji niesie ze Piny Bausch, sobą notoryczne przełamywanie scenicznej iluzji i eksponowanie teatralnej konwencji na wszystkich obrazy tkane jednocześnie poziomach spektaklu. Inspiracje płyną wprost z „te- ze skrawków rzeczywistości i emocji, atru epickiego” Brechta. Wykorzystując osławiony „efekt obcości” (Verfremdungseffekt), teatr tańca pełne z jednej strony konkretnej, namacalnej chce sprowokować widza do emocjonalnej reakcji cielesności, z drugiej zaś naładowane skrajnymi na komunikowane poprzez ciało doświadczenie. emocjami, sprawiają, że wymykają się wszelkim Eksponuje więc sztuczność teatralnej sytuacji, generalizacjom i nie dają zamknąć w słowa. Obco- demonstrując jednocześnie, że przywoływane do- wanie z tymi spektaklami to doświadczenie totalne świadczenie nie jest częścią wyimaginowanego – dosłownie zmysłowe – zatopione w ascetycznych, świata, ale dotyczy w rzeczywistości realnego „tu jednocześnie naturalistycznych i surrealistycznych i teraz”, a co za tym idzie – każdego widza. Tę samą przestrzeniach, kreowanych od samego początku dystansującą rolę pełnią także elementy komiczne przez przedwcześnie zmarłego męża artystki prosto z wodewilu czy slapstickowch filmów, gdzie – Rolfa Borzika. Podążając za zasadą prostoty na nostalgia sąsiaduje z groteską, a komedia w każdej usługach zamierzonej treści, sceniczne przestrzenie chwili może się obrócić w tragedię. Co więcej, po- Piny Bausch, symboliczne miejsca gry to zawsze staci w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, z którymi odarta z kulis scena pokryta organicznym mate- widz mógłby się utożsamić, w ogóle przestają ist- riałem – czarną ziemią w Święcie wiosny, suchymi nieć. W teatrze Piny Bausch aktorzy-tancerze wystę- liśćmi w Sinobrodym czy świeżą trawą w 1980. pują najczęściej we własnym imieniu, opowiadając To krajobrazy pełne namacalnych przeszkód, jak o własnych doświadczeniach, zwracając się wprost dziesiątki krzeseł, o które potykają się lunatyczne osobne uniwersum zdolne doświadczać rzeczy w naszych oczach” – mawiał o Bausch niemiecki widza) zacierają się. W ten sposób także pojęcie do widowni (na której światła często pozostają za- tancerki w Cafe Miller, czy zalewająca scenę, i posiadające ich własną pamięć. W teatrze tańca, dramaturg, Heiner Müller). W procesie powtarzania samego tańca zaczyna być problematyczne (do tego palone), notorycznie przypominając jej, że mocząca suknie i stawiająca opór woda w Arien; po raz pierwszy tak namacalnie, ciało staje się jed- realny czas zawiesza się – zatrzymuje na oczach stopnia, że krytycy wielokrotnie zastanawiają się, czy to wreszcie światy nabrzmiałe zapachami i dźwię- nocześnie podmiotem i przedmiotem przedstawie- widza. Podobnie jak wielokrotnie powtarzane sło- działania te można jeszcze w ogóle nazwać tańcem). ogląda teatralne przedstawienie. kami, w których można usłyszeć każdy oddech czy nia: opowiadana historia jest zawsze jego historią, wo odsłania przed nami nowe, często absurdalne W rzeczywistości bowiem teatr Piny Bausch odrzuca szum poruszanych krokiem, suchych liści, oraz nie zaś „tańczoną literaturą”. Ciało objawia się nam brzmienia i wielość (lub absolutny brak) znaczeń, hegemonię jakiejkolwiek tanecznej techniki, a jeśli Tradycyjny podział na protagonistów i resztę zespołu poczuć zapach wilgotnego torfu oblepiającego ciało jako terra incognita – często samemu sobie obce tak i tutaj, zaklęte w rytualnych gestach, indywidu- takowa pojawia się w spektaklu, to najczęściej w for- zanika, a wszyscy tancerze są pełnoprawnymi tancerki. Piękno Tanztheater jest delikatne i ulotne i na naszych oczach odkrywające dopiero swoją alne doświadczenie objawia nam się jak na dłoni, mie cytatu i ograniczającego ciało, narzuconego, bo- współkreatorami spektaklu. Widz, skonfrontowany jak pilnowane przez psy na uwięzi pole kwiatów tłumioną tożsamość. Tym scenicznym seansem uogólnia się. Ruch codzienny zyskuje abstrakcyjną lesnego gorsetu. W ten sposób właśnie ukazywany ze skrajną autentycznością wykonawców, zostaje pokrywające scenę w Goździkach i zarazem – kolażem „ucieleśnionych wspomnień” – rządzi formę, odsłania symboliczną naturę, a wykonywane jest balet – źródło fizycznych cierpień, zmuszony do zajęcia własnego stanowiska: namacalne, jak widok tych samych goździków za- zasada powtórzenia przyjmująca formę, powra- do znudzenia i zatracenia, powracające wielokrotnie zaszokowany, a nawet zażenowany intymnym deptanych po godzinnym przedstawieniu. Drażniące cającego wiele razy niczym mantra, leitmotivu. w różnych tempach i wariantach, akcje odsłaniają ciasna klatka dla ciała wyznaniem, dystansuje się wobec prywatnych wszystkie zmysły – poetyckie i realistyczne zarazem W spektaklach Bausch banalne epizody i ruchowe ukryte emocje, zniekształcając ruch z każdym historii tancerzy, jednocześnie odkrywa w nich – Bauschowskie piękno doświadczanej przez ciało sekwencje oparte na najprostszych gestach i co- kolejnym powtórzeniem. Pozornie neutralne czyn- nabrzmiałego emocjami, poskramianymi przez lata jednak podobieństwo do własnego doświadczenia rzeczywistości: oto właśnie, w czym się odnajdują dziennych rytuałach, takich jak jedzenie, ubieranie ności („zrytualizowana codzienność”) zamieniają się w przeestetyzowanych i sztucznych klasycznych i w ten sposób zostaje zmuszony do przeżycia go i co od „pierwszego doświadczenia” pokochali cho- się, powolne zapalanie papierosa, dziecięce gry, w torturę, przejmujące obrazy w groteskową farsę. ćwiczeniach (notabene tancerze Piny, podobnie na nowo. Pasywny odbiór spektakli Piny Bausch nie reografowie, teatralni reżyserzy, tancerze i aktorzy, operetkowe procesje i taneczne korowody – powta- Jednocześnie granice między ruchem tanecznym jak ona sama, mają zawsze baletowe wykształ- jest po prostu możliwy. malarze, poeci, krytycy, i Pedro Almodovar – a wraz rzane są w nieskończoność z intensywnością, która a fizycznymi działaniami odwołującymi się do cenie [!] – to ich rzeczywiste, bolesne i wspólne Przełamując teatralną iluzję, teatr tańca pragnie z nimi miliony widzów na całym świecie. często sprawia niemal fizyczny ból zarówno tance- realnego, codziennego doświadczenia wszystkich doświadczenie...). Ale podobnie traktowany jest tym samym pozostać jak najbliższy realnemu życiu. rzom, jak i oglądającym („Jej obrazy są cierniem uczestników przedstawienia (choreografa, tancerza, także repertuar banalnych codziennych gestów, Inaczej niż odrealniony balet czy taniec „czysty”, 20 21