SlideShare a Scribd company logo
1 of 4
Download to read offline
monika zawadzka, jacek dominiczak                                              obraz ogrodu

                                                                                    Zabieramy Cię na północny kraniec Polski,



     spowolnienie
                                                                                na wybrzeże Bałtyku, a właściwie na wybrzeże
                                                                                Zatoki Gdańskiej, do Kolibek, do miejsca, które
                                                                                powstało w XIII w. przy głównym trakcie z Gdańska
                                                                                do Szczecina, wykorzystując naturalne zagłębienie



     i uważność
                                                                                – kolebkę – utworzone przez lodowiec tuż przed
                                                                                skrajem nadmorskiej kępy.

                                                                                dwa obrazy z przeszłości

     projektowanie według                                                            Urodzić się tu 200 lat temu; spędzać zimowe
                                                                                wieczory w rozgrzanym kaflowym piecem salonie,
     kodu przestrzennego miejsca                                                czytając powieści w gęstym świetle naftowej lampy;
                                                                                spacerować po bezludnym, wysokim klifie, obserwu-
                                                                                jąc łodzie rybaków z pobliskiej osady wypływające
                                                                                i powracające z połowu; czasami, nieczęsto, wypra-
                                                                                wiać się końmi godzinę drogi na południe, do najbliż-
                                                                                szego miasta – wiecznego Gdańska – po niezbędne
                                                                                sprawunki czy kulturalne nowości.
                                                                                     Zostać przesiedlonym do dworu przed 50 laty,
                                                                                tuż po II wojnie światowej; dorastać w jego brutalnie
                                                                                wygrodzonych salonach, dzieląc je z kilkunastoma
                                                                                innymi rodzinami; razem z gromadą dzieci prowadzić
                                                                                wojny w alejach parku; bez końca wspinać się i sta-
                                                                                czać po stromiznach nadmorskiej skarpy, a w letnie
                                                                                popołudnia skakać przez fale i potem bez tchu leżeć
                                                                                na palącym piasku, dwie minuty biegiem od swego
                                                                                nowego, obcego domu.

                                                                                obraz teraźniejszy

                                                                                     Przejdźmy się po terenie. Kolibki składają się
                                                                                dziś z trzech przestrzeni: północnego dziedzińca
                                                                                podworskiego, parku położonego nieco na południe
                                                                                oraz rozciągających się daleko w kierunku południo-
                                                                                wym łąk krajobrazowych. Każdy z tych obszarów
                                                                                posiada własną myśl przestrzenną, ale wszystkie je
                                                                                spina ponad kilometrowej długości oś kompozycyjna,
                                                                                biegnąca niemal dokładnie z północy na południe.
                                                                                Pierwszy z nich, obszar podworski, skupia się
                                         wszystkie il. w artykule: diaade.org




                                                                                wokół wyraźnie wykształconego podwórca, który
                                                                                dziś tworzą budynki XIX-wiecznego dworu i stajni
                                                                                oraz XX-wieczne zabudowania gospodarcze. Park,
                                                                                założony w 1. połowie XVII w., przeciwstawia głów-
                                                                                nej osi podłużnej Kolibek poprzeczne aleje, które
                                                                                razem z ową osią współtworzą regularną geome-
                                                                                tryczną kompozycję kwater cennego starodrzewu.



20
Trudno słowami opisać ten drogocenny obszar
Najbardziej rozległa część krajobrazowa, pomimo               Trójmiasta – miejsce, gdzie tracisz z oczu sylwety
luźnego układu, także kontynuuje kolibkowską                  domów i samochodów, by zapatrzeć się w pustkę
oś. Biegnąca z północy na południe główna aleja               szaro-zielonej linii horyzontu, zasłuchać w nacho-
wznosi się i opada na stokach morenowej koleby,               dzące na siebie głosy ziemi i morza, ptaków i wiatru.
otwierając unikalne, dalekie perspektywy na wody              Możesz tu do woli spacerować, siedzieć, patrzeć,
Zatoki Gdańskiej, widoczne dla pasażerów pocią-               zrzucać z siebie codzienne zmęczenie reklamą,
gów i samochodów podróżujących na trasie Gdańsk               hałasem, nadmiarem – napastliwymi dźwiękami
– Gdynia. Ta część naturalnie komponowanego kra-              i obrazami, które w miastach zaakceptowaliśmy
jobrazu została dołączona do Kolibek prawdopodob-             jako najbliższe środowisko.
nie na pocz. XVIII w. Według lokalnych kaszubskich
podań właśnie tu, u ujścia Sweliny do morza, młody            niestety
Jan III Sobieski po raz pierwszy ujrzał swą przyszłą
żonę, Marysieńkę... Po II wojnie tę najbardziej „dzi-              Niezwykła przestrzeń, otoczona z trzech stron
ką” partię zespołu przekształcono na kilka dekad              miastem, nie zdołała w ostatnim półwieczu obronić
w miejską szkółkę drzew i krzewów, działającą                 się przed degradacją i zdewastowaniem. W starej
na potrzeby przestrzeni publicznych Gdyni. Dzisiaj            alei grabowej w latach 70. zbudowano moderni-
śladem tej przeszłości jest zaskakująca, polifoniczna         styczną kotłownię; w zabytkowym parku pojawiły się
szachownica wielu gatunków roślin, które, zdzicza-            składy materiałów budowlanych i nielegalne wysy-
łe i opuszczone, składają się w przestrzenne grupy            piska śmieci; dla powstającego drobnego biznesu
kształtów i zapachów. Wiosną w kolebach zakwitają             podzielono teren i budynki zespołu podworskiego.
białe i bladoróżowe skarlałe sady – resztki dawnych           Spacerowicze, zapuszczający się na pełne dzikiego
kaszubskich odmian grusz i wiśni. Latem gorące po-            uroku nadmorskie stoki, zaczęli się skarżyć na brak
wietrze przesycone jest zapachem kwiatów dzikiej              poczucia bezpieczeństwa, zaczepki, kradzieże.
róży, zaś jesienią jary czerwienią się i złocą drobny-
mi owocami kłujących krzewów, na których żerują               rozpoznanie
chmary małych ptaków, gotujące się na nadejście
zimy, która tu, nad samym wybrzeżem, trwa często                  Samorząd Gdyni podjął decyzję przeznaczenia
do późnych dni kwietnia.                                      tego wyjątkowego fragmentu miasta na pierwszy



                                                         21
Kod Przestrzenny

     Misją Kodu Przestrzennego jest wspomożenie                 Siatki przestrzenne są danymi specyficznie
procesu projektowego w dążeniu do zbudowania               architektonicznymi (architectural data) służący-
miasta o środowisku przestrzennym najwyższej ja-           mi zrozumieniu układu przestrzennego miasta.
kości. U podstaw Kodu leży przekonanie, że jednym          Są teoretycznym analogiem mapy mentalnej, którą
z podstawowych czynników decydujących o jakości            człowiek tworzy w procesie percepcji miejskiej
zamieszkiwania jest poczucie wspólnoty kulturowej          struktury przestrzennej, tj. w procesie jej mapo-
z regionem i miejscem, kontynuowanie i kultywowanie        wania (mapping). Siatka przestrzenna stanowi
tych wszystkich cech przestrzennych miejsca, które do-     zatem geometryczny prototyp przestrzeni, którą
tychczas budowały jego największą wartość, stanowiły       opisuje, jest narzędziem koniecznym do interpreta-
wyróżnik spośród wszystkich innych miejsc na ziemi.        cji deformacji przestrzennych na danym obszarze.
     Strategią Kodu jest opisanie celów projektowania      Dane, które wykorzystuje siatka przestrzenna, nie
oraz dostarczenie niezbędnej do ich osiągnięcia infor-     są danymi historycznymi w tym sensie, że nie zo-
macji w taki sposób, by nakierować uwagę wszyst-           stały (jak dotychczas) potwierdzone przez warsztat
kich uczestników procesu projektowego na wspólną           badawczy oparty o metodologię nauk historycznych.
realizację tych celów. Chodzi o stworzenie mechani-        Informacje te są zdobywane w oparciu o warsztat
zmów i narzędzi, które wspomagać będą efektywność          badawczy architekta.
i jakość projektowania opisaną w misji Kodu. Podsta-            Metoda Kodu Przestrzennego, sprawdzona
wowym mechanizmem jest więc koordynacja celów              w wielu projektach, wpisuje się znakomicie w no-
projektowania urbanistycznego, architektonicznego          wą ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu
i wykonawczego, a podstawowym narzędziem – in-             przestrzennym, która wprowadza do zapisów pra-
formacja o cechach identyfikujących miejsce. Będzie        wa wymóg, by „ład przestrzenny” przyjąć za jedną
ona rozpowszechniana wśród wszystkich uczestników          z kluczowych podstaw planowania przestrzeni
procesu projektowego jeszcze przed przystąpieniem          i by ów ład – raz osiągnięty – podlegał ochronie.
do wstępnych prac koncepcyjnych.                           Te znaczące zapisy zbliżają ideę ochrony ładu
     Na Kod Przestrzenny Ogrodu Botanicznego               do usankcjonowanych już prawnie idei ochrony
w Kolibkach składają się następujące części:               zabytków, ochrony dóbr kultury i, ostatnio, ochro-
                                                           ny środowiska naturalnego. Znaczy to też, że,
Kod Źródłowy                                               podobnie jak obszar wiedzy historycznej, kultu-
Wizja Przestrzenna Ogrodu                                  rowej czy ekologicznej, architektura, urbanistyka
Kod Projektowy, który zapisany jest w re-                  i planowanie muszą wytworzyć jasne systemy
gułach Planu                                               wartości w ramach wspólnej odpowiedzialności
                                                           za ład przestrzenny. Kod Przestrzenny Miejsca
     Opracowanie wykorzystuje autorską metodę opisu        podąża w tym kierunku: przyjmując ekspresję
przestrzeni urbanistycznej i architektonicznej: jest ona   i rozpoznawalność cech lokalnych miejsca za jed-
traktowana jako „system wnętrz w procesie percepcji”.      ne z głównych wartości ładu przestrzennego, ustala
Podstawowym narzędziem identyfikacji, analizy i zapisu     reguły ochrony i możliwości kontynuacji w oparciu
informacji jest w tej metodzie siatka przestrzenna.        o prototyp i jego deformacje.




                                                  22
w kraju, nadmorski ogród botaniczny. W 2002 r.          Pamięć mityczna tutejszych rybaków umieszcza
pracownia projektowa „architektura/dialog STUDIO   w Kolibkach kaszubski Raj. Raj – miejsce początku
jacek dominiczak” rozpoczęła prace nad zbudo-      – wszystkie kultury pieczołowicie sytuowały w prze-
waniem dla Kolibek systemu prawa lokalnego,        strzeniach dla siebie najważniejszych i najdoskonal-
czyli tzw. Miejscowego Planu Zagospodarowania      szych. Więc gdy będziesz w Trójmieście i opuszcza-
Przestrzennego.                                    jąc Sopot skierujesz się ku Gdyni, zwolnij znacznie
     Specyfika STUDIO wiąże się z wieloletnimi     i patrz uważnie w prawo, w kierunku wschodnim.
pracami nad metodą projektowania opartą o Kod      Nie przegap miejsca, gdzie morze, wciąż na nowo,
Przestrzenny Miejsca. Wizja ogrodu botanicznego    układa się w kolebce morenowych wzgórz.
w Kolibkach w Gdyni, przedstawiona przez STU-
DIO po rozpoznaniu wartości przyrodniczych, kul-
turowych i architektonicznych, zakłada „pamięć”
wszystkich obrazów jego historii przestrzennej.    Polecamy:
Siatki przestrzenne (jedno z narzędzi metody       http://diaade.org
Kodu Przestrzennego Miejsca – patrz informacje
w ramce obok), które opisują cały teren Kolibek,
nie zostały zhierarchizowane. Zamiast tego przy-   monika zawadzka – architektka, antropolożka kulturowa;
jęto plan, który pozwolił między innymi na eks-    jest projektantką w pracowni projektowej „architektura/
pozycję pozornie sprzecznych cech miejsca.         dialog STUDIO jacek dominiczak” oraz administratorką
Przykładem może być zestawienie zamkniętego,       i moderatorką w „architektura+dialog. Podyplomowe
historycznego parku przydworskiego z układem       Studium Projektowania” na Akademii Sztuk Pięknych
znacznie późniejszych szkółek drzew i krzewów,     w Gdańsku, gdzie prowadzi autorskie seminarium „Osoba
których główna aleja geometrycznie nakłada się     – przestrzenie wewnętrzności”; współredaguje internetowe
na stary park.                                     miejsce pracy nad architekturą dialogiczną „diaade.org”.
     Na terenie ogrodu botanicznego ma być
prowadzony uniwersytecki program naukowy.          jacek dominiczak – architekt, teoretyk i praktyk architek-
Wymaga to nie tylko budowy nowych oranżerii        tury dialogicznej oraz metodologii projektowania dialogicz-
i palmiarni charakterystycznych dla wszystkich     nego; inicjator i kierownik programu „architektura+dialog.
ogrodów botanicznych, ale również pomieszczeń      Podyplomowe Studium Projektowania” na Akademii Sztuk
na potrzeby laboratoriów, w których prowadzone     Pięknych w Gdańsku, wydawca i współredaktor „diaade.org
będą prace naukowe związane z ogrodem. Kod         – miejsce pracy nad architekturą dialogiczną”, prowadzi
Przestrzenny Miejsca – odszukany prototyp geo-     firmę „architektura/dialog STUDIO jacek dominiczak”. Autor
metryczny i typologia jego lokalnych deformacji    „Miasta Dialogicznego” - cyklu 12 esejów opublikowanych
– pozwolił na odpowiednią, konsekwentną wobec      w miesięczniku „Architektura-murator” (10.2002-9.2003).
dotychczasowych wartości przestrzennych miejsca,   Wykładał i uczył projektowania w Gdańsku, Warszawie,
rozbudowę zespołu dawnego dworu.                   Meksyku i Stanach Zjednoczonych. W 2004 zaproszony do
                                                   pawilonu polskiego 9. Wystawy Architektury organizowanej
spowolnienie i uważność                            przez Biennale w Wenecji.



                                                                                                                 23

More Related Content

More from Małopolski Instytut Kultury

„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...Małopolski Instytut Kultury
 
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...Małopolski Instytut Kultury
 
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...Małopolski Instytut Kultury
 
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni" (prezen...
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni"  (prezen...MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni"  (prezen...
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni" (prezen...Małopolski Instytut Kultury
 
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)Małopolski Instytut Kultury
 
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...Małopolski Instytut Kultury
 
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W CZCHOWIE (pieczątka)
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W CZCHOWIE (pieczątka)KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W CZCHOWIE (pieczątka)
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W CZCHOWIE (pieczątka)Małopolski Instytut Kultury
 
ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA (pieczątka)
ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA (pieczątka)ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA (pieczątka)
ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA (pieczątka)Małopolski Instytut Kultury
 

More from Małopolski Instytut Kultury (20)

„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
„Miejsce i architektura” – Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie (...
 
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
PRACOWNIA LUTNICZA MARDUŁÓW W ZAKOPANEM - "Instrument z duszą" (wystawa)
 
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
ZAŁOŻENIE OO. PAULINÓW NA SKAŁCE W KRAKOWIE - "Bracia w bieli" (wystawa)
 
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
ZESPÓŁ SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. ANTONIEGO KENARA W ZAKOPANEM - "Szkoła pełna pa...
 
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
DWÓR I.J. PADEREWSKIEGO W KĄŚNEJ DOLNEJ "Paderewski - geniusz i charyzma" (wy...
 
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni" (prezen...
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni"  (prezen...MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni"  (prezen...
MUZEUM PRZYRODNICZE ISEZ PAN W KRAKOWIE "Nosorożec i zwłoki w łaźni" (prezen...
 
PARK KRAKOWSKI "Dla ciała i ducha " (wystawa)
PARK KRAKOWSKI "Dla ciała i ducha " (wystawa) PARK KRAKOWSKI "Dla ciała i ducha " (wystawa)
PARK KRAKOWSKI "Dla ciała i ducha " (wystawa)
 
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE "Tajemnice pałacu na Wesołej" (prezentacja)
 
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
PAŁAC PUSŁOWSKICH W KRAKOWIE"Tajemnice willi na Wesołej" (wystawa)
 
BELUARD W ROŻNOWIE (przewodnik)
BELUARD W ROŻNOWIE (przewodnik)BELUARD W ROŻNOWIE (przewodnik)
BELUARD W ROŻNOWIE (przewodnik)
 
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE cz. 1 "Z dreszczykiem", cz. 2 "Ptaszarnia karła Wą...
 
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY "Kościół u stóp zamku" (wystawa)
 
ZAMEK W CZCHOWIE (baner)
ZAMEK W CZCHOWIE (baner)ZAMEK W CZCHOWIE (baner)
ZAMEK W CZCHOWIE (baner)
 
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)
 
ZAMEK W CZCHOWIE (pocztówka)
ZAMEK W CZCHOWIE (pocztówka)ZAMEK W CZCHOWIE (pocztówka)
ZAMEK W CZCHOWIE (pocztówka)
 
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)
PAŁAC POTOCKICH W KRAKOWIE (pocztówka)
 
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W CZCHOWIE (pieczątka)
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W CZCHOWIE (pieczątka)KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W CZCHOWIE (pieczątka)
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W CZCHOWIE (pieczątka)
 
BELUARD W ROŻNOWIE (pieczątka)
BELUARD W ROŻNOWIE (pieczątka)BELUARD W ROŻNOWIE (pieczątka)
BELUARD W ROŻNOWIE (pieczątka)
 
ZAMEK W CZCHOWIE (pieczątka)
ZAMEK W CZCHOWIE (pieczątka)ZAMEK W CZCHOWIE (pieczątka)
ZAMEK W CZCHOWIE (pieczątka)
 
ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA (pieczątka)
ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA (pieczątka)ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA (pieczątka)
ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA (pieczątka)
 

Monika Zawadzka, Jacek Dominiczak, "Spowolnienie i uważność", Ogrody

  • 1. monika zawadzka, jacek dominiczak obraz ogrodu Zabieramy Cię na północny kraniec Polski, spowolnienie na wybrzeże Bałtyku, a właściwie na wybrzeże Zatoki Gdańskiej, do Kolibek, do miejsca, które powstało w XIII w. przy głównym trakcie z Gdańska do Szczecina, wykorzystując naturalne zagłębienie i uważność – kolebkę – utworzone przez lodowiec tuż przed skrajem nadmorskiej kępy. dwa obrazy z przeszłości projektowanie według Urodzić się tu 200 lat temu; spędzać zimowe wieczory w rozgrzanym kaflowym piecem salonie, kodu przestrzennego miejsca czytając powieści w gęstym świetle naftowej lampy; spacerować po bezludnym, wysokim klifie, obserwu- jąc łodzie rybaków z pobliskiej osady wypływające i powracające z połowu; czasami, nieczęsto, wypra- wiać się końmi godzinę drogi na południe, do najbliż- szego miasta – wiecznego Gdańska – po niezbędne sprawunki czy kulturalne nowości. Zostać przesiedlonym do dworu przed 50 laty, tuż po II wojnie światowej; dorastać w jego brutalnie wygrodzonych salonach, dzieląc je z kilkunastoma innymi rodzinami; razem z gromadą dzieci prowadzić wojny w alejach parku; bez końca wspinać się i sta- czać po stromiznach nadmorskiej skarpy, a w letnie popołudnia skakać przez fale i potem bez tchu leżeć na palącym piasku, dwie minuty biegiem od swego nowego, obcego domu. obraz teraźniejszy Przejdźmy się po terenie. Kolibki składają się dziś z trzech przestrzeni: północnego dziedzińca podworskiego, parku położonego nieco na południe oraz rozciągających się daleko w kierunku południo- wym łąk krajobrazowych. Każdy z tych obszarów posiada własną myśl przestrzenną, ale wszystkie je spina ponad kilometrowej długości oś kompozycyjna, biegnąca niemal dokładnie z północy na południe. Pierwszy z nich, obszar podworski, skupia się wszystkie il. w artykule: diaade.org wokół wyraźnie wykształconego podwórca, który dziś tworzą budynki XIX-wiecznego dworu i stajni oraz XX-wieczne zabudowania gospodarcze. Park, założony w 1. połowie XVII w., przeciwstawia głów- nej osi podłużnej Kolibek poprzeczne aleje, które razem z ową osią współtworzą regularną geome- tryczną kompozycję kwater cennego starodrzewu. 20
  • 2. Trudno słowami opisać ten drogocenny obszar Najbardziej rozległa część krajobrazowa, pomimo Trójmiasta – miejsce, gdzie tracisz z oczu sylwety luźnego układu, także kontynuuje kolibkowską domów i samochodów, by zapatrzeć się w pustkę oś. Biegnąca z północy na południe główna aleja szaro-zielonej linii horyzontu, zasłuchać w nacho- wznosi się i opada na stokach morenowej koleby, dzące na siebie głosy ziemi i morza, ptaków i wiatru. otwierając unikalne, dalekie perspektywy na wody Możesz tu do woli spacerować, siedzieć, patrzeć, Zatoki Gdańskiej, widoczne dla pasażerów pocią- zrzucać z siebie codzienne zmęczenie reklamą, gów i samochodów podróżujących na trasie Gdańsk hałasem, nadmiarem – napastliwymi dźwiękami – Gdynia. Ta część naturalnie komponowanego kra- i obrazami, które w miastach zaakceptowaliśmy jobrazu została dołączona do Kolibek prawdopodob- jako najbliższe środowisko. nie na pocz. XVIII w. Według lokalnych kaszubskich podań właśnie tu, u ujścia Sweliny do morza, młody niestety Jan III Sobieski po raz pierwszy ujrzał swą przyszłą żonę, Marysieńkę... Po II wojnie tę najbardziej „dzi- Niezwykła przestrzeń, otoczona z trzech stron ką” partię zespołu przekształcono na kilka dekad miastem, nie zdołała w ostatnim półwieczu obronić w miejską szkółkę drzew i krzewów, działającą się przed degradacją i zdewastowaniem. W starej na potrzeby przestrzeni publicznych Gdyni. Dzisiaj alei grabowej w latach 70. zbudowano moderni- śladem tej przeszłości jest zaskakująca, polifoniczna styczną kotłownię; w zabytkowym parku pojawiły się szachownica wielu gatunków roślin, które, zdzicza- składy materiałów budowlanych i nielegalne wysy- łe i opuszczone, składają się w przestrzenne grupy piska śmieci; dla powstającego drobnego biznesu kształtów i zapachów. Wiosną w kolebach zakwitają podzielono teren i budynki zespołu podworskiego. białe i bladoróżowe skarlałe sady – resztki dawnych Spacerowicze, zapuszczający się na pełne dzikiego kaszubskich odmian grusz i wiśni. Latem gorące po- uroku nadmorskie stoki, zaczęli się skarżyć na brak wietrze przesycone jest zapachem kwiatów dzikiej poczucia bezpieczeństwa, zaczepki, kradzieże. róży, zaś jesienią jary czerwienią się i złocą drobny- mi owocami kłujących krzewów, na których żerują rozpoznanie chmary małych ptaków, gotujące się na nadejście zimy, która tu, nad samym wybrzeżem, trwa często Samorząd Gdyni podjął decyzję przeznaczenia do późnych dni kwietnia. tego wyjątkowego fragmentu miasta na pierwszy 21
  • 3. Kod Przestrzenny Misją Kodu Przestrzennego jest wspomożenie Siatki przestrzenne są danymi specyficznie procesu projektowego w dążeniu do zbudowania architektonicznymi (architectural data) służący- miasta o środowisku przestrzennym najwyższej ja- mi zrozumieniu układu przestrzennego miasta. kości. U podstaw Kodu leży przekonanie, że jednym Są teoretycznym analogiem mapy mentalnej, którą z podstawowych czynników decydujących o jakości człowiek tworzy w procesie percepcji miejskiej zamieszkiwania jest poczucie wspólnoty kulturowej struktury przestrzennej, tj. w procesie jej mapo- z regionem i miejscem, kontynuowanie i kultywowanie wania (mapping). Siatka przestrzenna stanowi tych wszystkich cech przestrzennych miejsca, które do- zatem geometryczny prototyp przestrzeni, którą tychczas budowały jego największą wartość, stanowiły opisuje, jest narzędziem koniecznym do interpreta- wyróżnik spośród wszystkich innych miejsc na ziemi. cji deformacji przestrzennych na danym obszarze. Strategią Kodu jest opisanie celów projektowania Dane, które wykorzystuje siatka przestrzenna, nie oraz dostarczenie niezbędnej do ich osiągnięcia infor- są danymi historycznymi w tym sensie, że nie zo- macji w taki sposób, by nakierować uwagę wszyst- stały (jak dotychczas) potwierdzone przez warsztat kich uczestników procesu projektowego na wspólną badawczy oparty o metodologię nauk historycznych. realizację tych celów. Chodzi o stworzenie mechani- Informacje te są zdobywane w oparciu o warsztat zmów i narzędzi, które wspomagać będą efektywność badawczy architekta. i jakość projektowania opisaną w misji Kodu. Podsta- Metoda Kodu Przestrzennego, sprawdzona wowym mechanizmem jest więc koordynacja celów w wielu projektach, wpisuje się znakomicie w no- projektowania urbanistycznego, architektonicznego wą ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu i wykonawczego, a podstawowym narzędziem – in- przestrzennym, która wprowadza do zapisów pra- formacja o cechach identyfikujących miejsce. Będzie wa wymóg, by „ład przestrzenny” przyjąć za jedną ona rozpowszechniana wśród wszystkich uczestników z kluczowych podstaw planowania przestrzeni procesu projektowego jeszcze przed przystąpieniem i by ów ład – raz osiągnięty – podlegał ochronie. do wstępnych prac koncepcyjnych. Te znaczące zapisy zbliżają ideę ochrony ładu Na Kod Przestrzenny Ogrodu Botanicznego do usankcjonowanych już prawnie idei ochrony w Kolibkach składają się następujące części: zabytków, ochrony dóbr kultury i, ostatnio, ochro- ny środowiska naturalnego. Znaczy to też, że, Kod Źródłowy podobnie jak obszar wiedzy historycznej, kultu- Wizja Przestrzenna Ogrodu rowej czy ekologicznej, architektura, urbanistyka Kod Projektowy, który zapisany jest w re- i planowanie muszą wytworzyć jasne systemy gułach Planu wartości w ramach wspólnej odpowiedzialności za ład przestrzenny. Kod Przestrzenny Miejsca Opracowanie wykorzystuje autorską metodę opisu podąża w tym kierunku: przyjmując ekspresję przestrzeni urbanistycznej i architektonicznej: jest ona i rozpoznawalność cech lokalnych miejsca za jed- traktowana jako „system wnętrz w procesie percepcji”. ne z głównych wartości ładu przestrzennego, ustala Podstawowym narzędziem identyfikacji, analizy i zapisu reguły ochrony i możliwości kontynuacji w oparciu informacji jest w tej metodzie siatka przestrzenna. o prototyp i jego deformacje. 22
  • 4. w kraju, nadmorski ogród botaniczny. W 2002 r. Pamięć mityczna tutejszych rybaków umieszcza pracownia projektowa „architektura/dialog STUDIO w Kolibkach kaszubski Raj. Raj – miejsce początku jacek dominiczak” rozpoczęła prace nad zbudo- – wszystkie kultury pieczołowicie sytuowały w prze- waniem dla Kolibek systemu prawa lokalnego, strzeniach dla siebie najważniejszych i najdoskonal- czyli tzw. Miejscowego Planu Zagospodarowania szych. Więc gdy będziesz w Trójmieście i opuszcza- Przestrzennego. jąc Sopot skierujesz się ku Gdyni, zwolnij znacznie Specyfika STUDIO wiąże się z wieloletnimi i patrz uważnie w prawo, w kierunku wschodnim. pracami nad metodą projektowania opartą o Kod Nie przegap miejsca, gdzie morze, wciąż na nowo, Przestrzenny Miejsca. Wizja ogrodu botanicznego układa się w kolebce morenowych wzgórz. w Kolibkach w Gdyni, przedstawiona przez STU- DIO po rozpoznaniu wartości przyrodniczych, kul- turowych i architektonicznych, zakłada „pamięć” wszystkich obrazów jego historii przestrzennej. Polecamy: Siatki przestrzenne (jedno z narzędzi metody http://diaade.org Kodu Przestrzennego Miejsca – patrz informacje w ramce obok), które opisują cały teren Kolibek, nie zostały zhierarchizowane. Zamiast tego przy- monika zawadzka – architektka, antropolożka kulturowa; jęto plan, który pozwolił między innymi na eks- jest projektantką w pracowni projektowej „architektura/ pozycję pozornie sprzecznych cech miejsca. dialog STUDIO jacek dominiczak” oraz administratorką Przykładem może być zestawienie zamkniętego, i moderatorką w „architektura+dialog. Podyplomowe historycznego parku przydworskiego z układem Studium Projektowania” na Akademii Sztuk Pięknych znacznie późniejszych szkółek drzew i krzewów, w Gdańsku, gdzie prowadzi autorskie seminarium „Osoba których główna aleja geometrycznie nakłada się – przestrzenie wewnętrzności”; współredaguje internetowe na stary park. miejsce pracy nad architekturą dialogiczną „diaade.org”. Na terenie ogrodu botanicznego ma być prowadzony uniwersytecki program naukowy. jacek dominiczak – architekt, teoretyk i praktyk architek- Wymaga to nie tylko budowy nowych oranżerii tury dialogicznej oraz metodologii projektowania dialogicz- i palmiarni charakterystycznych dla wszystkich nego; inicjator i kierownik programu „architektura+dialog. ogrodów botanicznych, ale również pomieszczeń Podyplomowe Studium Projektowania” na Akademii Sztuk na potrzeby laboratoriów, w których prowadzone Pięknych w Gdańsku, wydawca i współredaktor „diaade.org będą prace naukowe związane z ogrodem. Kod – miejsce pracy nad architekturą dialogiczną”, prowadzi Przestrzenny Miejsca – odszukany prototyp geo- firmę „architektura/dialog STUDIO jacek dominiczak”. Autor metryczny i typologia jego lokalnych deformacji „Miasta Dialogicznego” - cyklu 12 esejów opublikowanych – pozwolił na odpowiednią, konsekwentną wobec w miesięczniku „Architektura-murator” (10.2002-9.2003). dotychczasowych wartości przestrzennych miejsca, Wykładał i uczył projektowania w Gdańsku, Warszawie, rozbudowę zespołu dawnego dworu. Meksyku i Stanach Zjednoczonych. W 2004 zaproszony do pawilonu polskiego 9. Wystawy Architektury organizowanej spowolnienie i uważność przez Biennale w Wenecji. 23