2. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
Dil, insanın düşünceleri aktarmasında kullandığı
sembolik bir araçtır. Dilin temel işlevi iletişim kurmaktır.
İnsanlar dil ile toplumsallaşır. Dil gelişimi bilişsel
gelişime paralel olarak ortaya çıkar. Bu nedenle bilişsel
gelişimde ilerleme kaydedildikçe dilin kullanılma
kapasitesi de o oranda artacaktır.
Dil gelişimi, olgunlaşma ve öğrenmeye bağlıdır. Fiziksel
ve bilişsel gelişim, dil gelişimine zemin hazırlar.
Dolayısıyla bunların gelişimi paraleldir.
4. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
-Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi
- Evde kullanılan dilin niteliği (yetişkinler
konuşmalarıyla çocuklarına iyi örnek olmalıdır. Çünkü
çocuklar onları taklit etmektedir.)
- Kitle-iletişim araçları (Tv, Bilgisayar vb.)
- Duyusal ve fiziksel engel: Duyu ve sinir sisteminin
sağlamlılığı ve bütünlülüğü dil gelişiminde etkilidir. Ağır
işitme kaybı, görme özrü, koklama ve tat
alma duyularındaki bozukluklar çocuğun dil gelişiminde
olumsuz yönde etkilemektedir.
5. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
- Zihinsel engel: Zihinsel gelişimin yetersizliği çocuğun
dil gelişimini olumsuz etkiler.
- Olgunlaşma: Çocuk belirli bir olgunluğa
erişemedikçe konuşamaz.
- Duyusal durum: İlk çocukluk döneminde çocuğun
karşılaştığı duygusal güçlükler onun konuşmasını
olumsuz etkiler.
- Sağlık: Çocuğun sık sık hastalanması veya uzun süren
şiddetli hastalıklar konuşma gelişimini geciktirebilir.
-Cinsiyet: Kız çocukları erkeklere göre daha erken
konuşur.
7. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
1-) Davranışçı Yaklaşım: Dil gelişimi taklit ve pekiştirme
yoluyla olur. Pekiştirilen sesler öğrenilir, pekiştirilmeyen
seslerin sıklığı söner.
8. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
2-) Biyolojik (Doğuştancı-Psikolingustik) Yaklaşım:
Dil gelişimini biyolojik ve psikolojik temellere göre
inceleyen akımdır. Temsilcileri Chomsky, McNeill ve
Lenneberg’dir.
Dil gelişiminin temeli biyolojiktir, ancak çevresel
koşullardan bağımsız değildir. Dil gelişimi daha fazla
olgunlaşmanın (biyolojik) etkisi altındadır.
9. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
Chomsky’e göre; insanlar doğuştan konuşma ve iletişim
yeteneğine sahip olarak doğar. Buna göre çevresel
koşullar ve alt yapı sağlandığında dil çabuk öğrenilir.
Çocuk belirli bir biyolojik olgunluğa eriştikten sonra,
konuşmayı öğrenirler.
Dil gelişiminde çocuk önce cümle yapısını kavrar, daha
sonra yeni cümleler üretir. Çocuk dil öğrenmede önce
isimleri sonra fiilleri daha sonra da sıfatları öğrenir.
10. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
3-) Sosyal Öğrenme kuramı ( A. Bandura) : Çocuk
sosyalleşme sürecinde modelleri (başta anne-baba)
gözler ve taklit eder. Yani dil gelişiminin temeli “model
alma”dır.
Bebek için anne-babanın model olması, çocuğun onları
taklit etmesi, anne-babanın pekiştirmesi ve düzeltici
bilgiler vermesiyle dil öğrenilir.
11. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
4-) Piaget’in Dil gelişimi kuramı
a- Agulama (0-2 ay): Bebek çeşitli sesler çıkarır,
ihtiyaçları için ağlar. Sesleri bilinçsizce çıkarır.
b- Babıldama (2-5 ay): Ünlü ve ünsüzlerin birlikte
çıkarılması, Ma-ma, ba-ba gibi. Kendi kendine sesler
tekrar edilir. Bu sesler ve heceler evrenseldir,
yani çocuğun anadiline özgü değildir.
c- Heceleme devresi (6-12 ay): Konuşma organları
olgunlaşmıştır. Bebek heceleri çıkarmaya başlar.
Ana diline özgün sesler çıkarmaya başlarlar. En geç bu
dönemin sonunda annesinin sesini tanımaya başlarlar.
12. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
d- Tek sözcük evresi (12-18 ay): Konuşmada kritik
dönemdir. Çocuğun ilgisi konuşmadan çok
çevreyi keşfetmeye yöneliktir. Çocukların, ilk başlarda
çıkardıkları tek sözcükler çok anlamlıdır, tek sözcükle
çok şey anlatılmak istenir.
Çocuklar, özel sesleri tek bir sözcükle kullanarak anlamlı
üniteler oluşturacak şekilde birleştirirler. Buna
morgem denir. Örneğin; çocuk "kedi" dediğinde
"kedi burada", "kedi gitti" anlamları annesi tarafından
anlaşılır.
13. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
Bu dönemde çocukta kavram gelişimi görülür. Kavram
gelişimi; çocuğun duyu organlarıyla aldığı bilgiyi,
nesnelerin zihinsel tasarımına dönüştürme işidir.
Örneğin; çocuk, çevresinde gördüğü nesnelere masa,
kitap, top, portakal gibi sembolik anlamlar (işaretsel
işlev) yükler.
14. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
Bu dönemde gelişen diğer bir ifade ise alıcı ve ifade
edici dildir. Çocukta kavrama, sözcük üretiminden önce
gelişir. Örneğin; 18 aylık bir çocuğa "Attaya gidelim."
dediğinde bunun anlamını alacak ve hazırlanacak, fakat
kendisi "Attaya gidelim." anlamını düzgün bir cümle
kurarak ifade edemeyecektir. Yani söyleneni
kavrayabilecek (alıcı dil) ancak cevabı (karşılığını)
üretmekte zorluk (ifade edici dil) çekecektir.
15. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
6- İlk gramer devresi (24-60 ay): Gramer kurallarına
göre cümleler kurulur. Kelime hazinesi iyice
gelişmiştir. Gerek bu dönemde herekse daha sonraki
dönemlerde, çocuklar öğrendikleri bazı gramer
kurallarını başka durumlara uygularken hata yaparlar.
Çocuklar öğrendikleri kuralları, ilgili olan ya da olmayan
bütün durumlarda kullanmasına aşırı kurallaştırma,
kuralların sadece öğrenilen örnekte kullanmasına ise
eksik kurallaştırma denilir.
16. KPSS10 DİL GELİŞİMİ
5- Telgrafik konuşma (18-24 ay): Sözcüklerin
birleştirildiği dönemdir. Kelime hazinesi artmıştır.
Çocuk bütün düşündüklerini ya da cümlenin tamamını
iki kelimeye yansıtır ve ifade etmeye çalışır.İki kelime
peş peşe söylenerek anlamlı sözcükler oluşturulmaya
çalışılır. Ayrıca bu dönemde bağlaç
kullanılmadan sözcükler kullanılır. (“Anne iş” demekle
“anne işe gitti” demek istemektedir.)
