SlideShare a Scribd company logo
1 of 2
De oorspronkelijke bijlage downloaden
Veranderende verhoudingen in de spreekkamer.
Slotdebat georganiseerd door de Raad voor de Volksgezondheid en zorg.
14 november Idazaal, Den Haag

Het debat werd geopend door de voorzitter van de RVZ, de heer Meijerink en
geleid door journaliste Eveline Brandt.

Het panel bestond uit:
De heer Rietmeijer, huisarts/supervisor/caoch UVA
De heer Dr. Spaanderman, gynaecoloog UMC Nijmegen
Mw. T. Marcus, patiënt, Crohn en colitus ulcera patientenvereniging.
Dhr van Bezooijen, ex, huisarts en patiënt Nederlandse Federatie voor
Kankerpatiëntenorganisaties.

Nadat het panel zich had voorgesteld begon de discussie met de zaal aan de hand
van stellingen. Stellingen in de trant van: “De patiëntenorganisaties hebben een
opvoedende taak” en “De arts bevordert het algemeen welbevinden van de patiënt”
Stellingen die weinig aan het debat bijdroegen.

De huisarts in het panel was als supervisor/coach werkzaam bij de opleiding van
huisartsen en dan specifiek gericht op de communicatie tussen huisarts en
patiënt. Daar had hij heel goede ideeën over die hij aan zijn opleidelingen
overbrengt. Het zag er alleen erg idealistisch uit. Het kwam vooral neer op goed
luisteren, in de trant van de opvattingen van Carl Rogers. Als daarmee de
patiënt zich begrepen voelt komt het wel goed. Natuurlijk zitten er ook z.g.
“hufters” in de opleiding tot arts zoals laatst in het nieuws kwam. Die zullen
het nooit leren en worden wellicht van de opleidingen geweerd. De zaal was het
op bijna alle punten roerend met hem eens.

De gynaecoloog werkt in de topzorg. Als de patiënt bij hem komt heeft zij als
een hele batterij aan artsen meegemaakt. Hij zit vooral in de reddersrol, dan is
goede communicatie nog steeds belangrijk, maar snel, doortastend en deskundig
optreden nog veel meer. Dus ook hij maakte weinig problemen mee.

Mevr Marcus had wel andere ervaringen, inmiddels goed op de hoogte van haar
kwaal wist ze misschien wel meer dan haar huisarts. Dit werd in haar geval door
de arts niet op prijs gesteld. De zaal kon dit wel herkennen.

De heer van Bezooijen zelf huisarts in ruste, nu patiënt, kon moeilijk zijn oude
rol loslaten en profileerde zich als communicatieve arts. Hij had ook zelden
problemen in de communicatie met patiënten. Dat zal ook wel zo geweest zijn. Hij
memoreerde ook dat hij ruim voldoende patiënten had in tegenstelling tot zijn
naaste collega’s Ook hij moest bekennen dat er in het algemeen gesproken
problemen zijn in de relatie arts-patiënt maar had daar volgens zijn zeggen
weinig eigen ervaring mee.

Vanuit de zaal werd nog opgemerkt dat de relatie arts-patiënt niet bezien kan
worden zonder de andere stakeholders er bij te betrekken: de verzekeraars die
net als het ministerie de grenzen van het budget bewaken. Een opmerking die
verder niet werd uitgewerkt.
Van het NIVEL was mevr. Van Dulmen aanwezig die met interessante feiten uit haar
onderzoek naar voren kwam. O.a. over therapietrouw. Geconstateerd werd dat de
therapietrouw toeneemt als de arts de tijd neemt om met de patiënt de eventuele
medicatie goed te bespreken.
De stellingen en het panel brachten niet wat ze zouden moeten: een verdieping
van het debat over de relatie arts-patiënt. Tussen de panelleden en de zaal was
veel gelijkgestemdheid zonder debat. Een moeilijke klus voor de gespreksleiding.


Voor een slotdebat in een reeks die mede moet leiden tot advisering aan de
minister vond ik dit tot mijn spijt teleurstellend.

Nijmegen 27 november ’08

Willem Leedekerken.



Bijgeleverde informatie.
Deze is wel degelijk de moeite waard om kennis van te nemen:

“Vertrouwen in de spreekkamer” van de RVZ. Zie de volgende link:
http://www.rvz.net/data/download/Website_publieksversie_Vertrouwen_in_de_spreekkamer.pdf

Daarnaast 3 richtlijnen van het NIVEL en NPCF voor artsen “Praten over
medicijnen bij COPD” en soortelijke over hypertensie en depressie. Van één van
die richtlijnen was ook een patiëntenversie. Tenslotte het KNMG manifest
“Medische professionaliteit”
http://knmg.artsennet.nl/uri/?uri=AMGATE_6059_100_TICH_R192020953120042
Interessante informatie, met name de richtlijnen, daarvan zou een versie voor
Parkinson de moeite van het ontwikkelen waard zijn. Op de volgende link zijn ze
te vinden: http://www.npcf.nl/uploads/files/tipsdepressiepatient.pdf
Verder was in de pauze de heer Sandig aanwezig als promotor van zijn boekje “Met
een briefje naar de dokter” . Nu is er ook een versie voor de apotheek.

More Related Content

Viewers also liked

2100xxx VUmc Reflection and Participation v5 PROGRAMMA
2100xxx VUmc Reflection and Participation v5 PROGRAMMA2100xxx VUmc Reflection and Participation v5 PROGRAMMA
2100xxx VUmc Reflection and Participation v5 PROGRAMMAmariagoe
 
Brief Otto
Brief OttoBrief Otto
Brief Ottomariagoe
 
Lijst werkgr+projectgr.mrt2008
Lijst werkgr+projectgr.mrt2008Lijst werkgr+projectgr.mrt2008
Lijst werkgr+projectgr.mrt2008mariagoe
 
WPD-Leaflet-def
WPD-Leaflet-defWPD-Leaflet-def
WPD-Leaflet-defmariagoe
 
brf-bestuur-commCS-WL[2]
brf-bestuur-commCS-WL[2]brf-bestuur-commCS-WL[2]
brf-bestuur-commCS-WL[2]mariagoe
 
projectnet
projectnetprojectnet
projectnetmariagoe
 

Viewers also liked (7)

2100xxx VUmc Reflection and Participation v5 PROGRAMMA
2100xxx VUmc Reflection and Participation v5 PROGRAMMA2100xxx VUmc Reflection and Participation v5 PROGRAMMA
2100xxx VUmc Reflection and Participation v5 PROGRAMMA
 
Brief Otto
Brief OttoBrief Otto
Brief Otto
 
Lijst werkgr+projectgr.mrt2008
Lijst werkgr+projectgr.mrt2008Lijst werkgr+projectgr.mrt2008
Lijst werkgr+projectgr.mrt2008
 
WPD-Leaflet-def
WPD-Leaflet-defWPD-Leaflet-def
WPD-Leaflet-def
 
brf-bestuur-commCS-WL[2]
brf-bestuur-commCS-WL[2]brf-bestuur-commCS-WL[2]
brf-bestuur-commCS-WL[2]
 
NOTULEN35
NOTULEN35NOTULEN35
NOTULEN35
 
projectnet
projectnetprojectnet
projectnet
 

Similar to willem

Diabetes Mellitus vanuit Patiëntperspectief
Diabetes Mellitus vanuit PatiëntperspectiefDiabetes Mellitus vanuit Patiëntperspectief
Diabetes Mellitus vanuit PatiëntperspectiefHenkjan Werkt
 
Begin met het brood- markus oei- strategievergadering nederlandse internisten...
Begin met het brood- markus oei- strategievergadering nederlandse internisten...Begin met het brood- markus oei- strategievergadering nederlandse internisten...
Begin met het brood- markus oei- strategievergadering nederlandse internisten...Markus Oei
 
Masterthesis-Katelijne_Bijnens
Masterthesis-Katelijne_BijnensMasterthesis-Katelijne_Bijnens
Masterthesis-Katelijne_BijnensKatelijne Bijnens
 
Richtlijn diagnostiek en behandeling van subacromiale pijn
Richtlijn diagnostiek en behandeling van subacromiale pijnRichtlijn diagnostiek en behandeling van subacromiale pijn
Richtlijn diagnostiek en behandeling van subacromiale pijncarelbron
 
Digitale communicatie als medicijn
Digitale communicatie als medicijnDigitale communicatie als medicijn
Digitale communicatie als medicijnMarkus Oei
 
De kunst van samen beslissen
De kunst van samen beslissen  De kunst van samen beslissen
De kunst van samen beslissen Markus Oei
 
Mij een zorg direct verslag 18 april 2009 europese dag van de rechten van de ...
Mij een zorg direct verslag 18 april 2009 europese dag van de rechten van de ...Mij een zorg direct verslag 18 april 2009 europese dag van de rechten van de ...
Mij een zorg direct verslag 18 april 2009 europese dag van de rechten van de ...siegfried van hoek
 
MZ Maasstadter Personeelsmagazine 3 - Medewerkersdialoog Spread
MZ Maasstadter Personeelsmagazine 3 - Medewerkersdialoog SpreadMZ Maasstadter Personeelsmagazine 3 - Medewerkersdialoog Spread
MZ Maasstadter Personeelsmagazine 3 - Medewerkersdialoog SpreadDiana de Gooijer
 
Artikel patienten communicatie: Mondig het ziekenhuis in
Artikel patienten communicatie: Mondig het ziekenhuis inArtikel patienten communicatie: Mondig het ziekenhuis in
Artikel patienten communicatie: Mondig het ziekenhuis inCorine Jansen
 
Apc silverman voor hao's
Apc   silverman voor hao'sApc   silverman voor hao's
Apc silverman voor hao'shovumc
 
Speerpunten 2014 gedeelde besluitvorming in dagelijkse kno praktijk
Speerpunten 2014 gedeelde besluitvorming in dagelijkse kno praktijkSpeerpunten 2014 gedeelde besluitvorming in dagelijkse kno praktijk
Speerpunten 2014 gedeelde besluitvorming in dagelijkse kno praktijkMarkus Oei
 
Apc - Silverman voor hao's
Apc - Silverman voor hao'sApc - Silverman voor hao's
Apc - Silverman voor hao'shovumc
 
Patienten Voorlichting Films
Patienten Voorlichting FilmsPatienten Voorlichting Films
Patienten Voorlichting FilmsAwesome Amsterdam
 
SKIPR Interview Roland Koopman12
SKIPR Interview Roland Koopman12SKIPR Interview Roland Koopman12
SKIPR Interview Roland Koopman12willem wansink
 
Masterthesis Strategic Communication
Masterthesis Strategic CommunicationMasterthesis Strategic Communication
Masterthesis Strategic CommunicationKatelijne Bijnens
 
Apc de palliatieve fase
Apc   de palliatieve faseApc   de palliatieve fase
Apc de palliatieve fasehovumc
 
Nieuwsbrief asz-2013-2-onlinev3
Nieuwsbrief asz-2013-2-onlinev3Nieuwsbrief asz-2013-2-onlinev3
Nieuwsbrief asz-2013-2-onlinev3Katrien Vangeyte
 
Pagina 16 17 Mentaaloktober2010.Pdf[1]
Pagina 16 17 Mentaaloktober2010.Pdf[1]Pagina 16 17 Mentaaloktober2010.Pdf[1]
Pagina 16 17 Mentaaloktober2010.Pdf[1]MartvanderStelt
 

Similar to willem (20)

Diabetes Mellitus vanuit Patiëntperspectief
Diabetes Mellitus vanuit PatiëntperspectiefDiabetes Mellitus vanuit Patiëntperspectief
Diabetes Mellitus vanuit Patiëntperspectief
 
Begin met het brood- markus oei- strategievergadering nederlandse internisten...
Begin met het brood- markus oei- strategievergadering nederlandse internisten...Begin met het brood- markus oei- strategievergadering nederlandse internisten...
Begin met het brood- markus oei- strategievergadering nederlandse internisten...
 
Masterthesis-Katelijne_Bijnens
Masterthesis-Katelijne_BijnensMasterthesis-Katelijne_Bijnens
Masterthesis-Katelijne_Bijnens
 
Richtlijn diagnostiek en behandeling van subacromiale pijn
Richtlijn diagnostiek en behandeling van subacromiale pijnRichtlijn diagnostiek en behandeling van subacromiale pijn
Richtlijn diagnostiek en behandeling van subacromiale pijn
 
Digitale communicatie als medicijn
Digitale communicatie als medicijnDigitale communicatie als medicijn
Digitale communicatie als medicijn
 
De kunst van samen beslissen
De kunst van samen beslissen  De kunst van samen beslissen
De kunst van samen beslissen
 
Mij een zorg direct verslag 18 april 2009 europese dag van de rechten van de ...
Mij een zorg direct verslag 18 april 2009 europese dag van de rechten van de ...Mij een zorg direct verslag 18 april 2009 europese dag van de rechten van de ...
Mij een zorg direct verslag 18 april 2009 europese dag van de rechten van de ...
 
MZ Maasstadter Personeelsmagazine 3 - Medewerkersdialoog Spread
MZ Maasstadter Personeelsmagazine 3 - Medewerkersdialoog SpreadMZ Maasstadter Personeelsmagazine 3 - Medewerkersdialoog Spread
MZ Maasstadter Personeelsmagazine 3 - Medewerkersdialoog Spread
 
Artikel patienten communicatie: Mondig het ziekenhuis in
Artikel patienten communicatie: Mondig het ziekenhuis inArtikel patienten communicatie: Mondig het ziekenhuis in
Artikel patienten communicatie: Mondig het ziekenhuis in
 
Apc silverman voor hao's
Apc   silverman voor hao'sApc   silverman voor hao's
Apc silverman voor hao's
 
Programma presentatie
Programma presentatieProgramma presentatie
Programma presentatie
 
Speerpunten 2014 gedeelde besluitvorming in dagelijkse kno praktijk
Speerpunten 2014 gedeelde besluitvorming in dagelijkse kno praktijkSpeerpunten 2014 gedeelde besluitvorming in dagelijkse kno praktijk
Speerpunten 2014 gedeelde besluitvorming in dagelijkse kno praktijk
 
Apc - Silverman voor hao's
Apc - Silverman voor hao'sApc - Silverman voor hao's
Apc - Silverman voor hao's
 
Patienten Voorlichting Films
Patienten Voorlichting FilmsPatienten Voorlichting Films
Patienten Voorlichting Films
 
SKIPR Interview Roland Koopman12
SKIPR Interview Roland Koopman12SKIPR Interview Roland Koopman12
SKIPR Interview Roland Koopman12
 
e-book-defcompleet
e-book-defcompleete-book-defcompleet
e-book-defcompleet
 
Masterthesis Strategic Communication
Masterthesis Strategic CommunicationMasterthesis Strategic Communication
Masterthesis Strategic Communication
 
Apc de palliatieve fase
Apc   de palliatieve faseApc   de palliatieve fase
Apc de palliatieve fase
 
Nieuwsbrief asz-2013-2-onlinev3
Nieuwsbrief asz-2013-2-onlinev3Nieuwsbrief asz-2013-2-onlinev3
Nieuwsbrief asz-2013-2-onlinev3
 
Pagina 16 17 Mentaaloktober2010.Pdf[1]
Pagina 16 17 Mentaaloktober2010.Pdf[1]Pagina 16 17 Mentaaloktober2010.Pdf[1]
Pagina 16 17 Mentaaloktober2010.Pdf[1]
 

More from mariagoe

basiscriteria
basiscriteriabasiscriteria
basiscriteriamariagoe
 
Implementatie plan Op weg naar
Implementatie plan Op weg naarImplementatie plan Op weg naar
Implementatie plan Op weg naarmariagoe
 
Piethein Voorlopige_40ste_notulen_121108 correcties
Piethein Voorlopige_40ste_notulen_121108 correctiesPiethein Voorlopige_40ste_notulen_121108 correcties
Piethein Voorlopige_40ste_notulen_121108 correctiesmariagoe
 
Bestuursverg. 91008
Bestuursverg. 91008Bestuursverg. 91008
Bestuursverg. 91008mariagoe
 
mucuna pruriens WWE
mucuna pruriens WWEmucuna pruriens WWE
mucuna pruriens WWEmariagoe
 
PGO AANVRAAG
PGO AANVRAAGPGO AANVRAAG
PGO AANVRAAGmariagoe
 
Opmerkingen n
Opmerkingen nOpmerkingen n
Opmerkingen nmariagoe
 
2010-V14 aanvraag Van der Werf
2010-V14 aanvraag Van der Werf2010-V14 aanvraag Van der Werf
2010-V14 aanvraag Van der Werfmariagoe
 
bestuursverg 9-12-08
bestuursverg 9-12-08bestuursverg 9-12-08
bestuursverg 9-12-08mariagoe
 
Gentherapie 3 papaver
Gentherapie  3 papaverGentherapie  3 papaver
Gentherapie 3 papavermariagoe
 
VRAGENLIJST-geordend-geredigeerd-3
VRAGENLIJST-geordend-geredigeerd-3VRAGENLIJST-geordend-geredigeerd-3
VRAGENLIJST-geordend-geredigeerd-3mariagoe
 
allerlaatstereactie_WWE_subsidie-aanvragen1
allerlaatstereactie_WWE_subsidie-aanvragen1allerlaatstereactie_WWE_subsidie-aanvragen1
allerlaatstereactie_WWE_subsidie-aanvragen1mariagoe
 
ROUTEBESCHRIJVING NAAR HET JULIUS CENTRUM2
ROUTEBESCHRIJVING NAAR HET JULIUS CENTRUM2ROUTEBESCHRIJVING NAAR HET JULIUS CENTRUM2
ROUTEBESCHRIJVING NAAR HET JULIUS CENTRUM2mariagoe
 
NOTULEN35[1]
NOTULEN35[1]NOTULEN35[1]
NOTULEN35[1]mariagoe
 
2008-07-01 notulen
2008-07-01 notulen2008-07-01 notulen
2008-07-01 notulenmariagoe
 
Gang van zaken bij subsidie2008,versie2
Gang van zaken bij subsidie2008,versie2Gang van zaken bij subsidie2008,versie2
Gang van zaken bij subsidie2008,versie2mariagoe
 
BEGROTING_2009
BEGROTING_2009BEGROTING_2009
BEGROTING_2009mariagoe
 

More from mariagoe (20)

basiscriteria
basiscriteriabasiscriteria
basiscriteria
 
Implementatie plan Op weg naar
Implementatie plan Op weg naarImplementatie plan Op weg naar
Implementatie plan Op weg naar
 
Piethein Voorlopige_40ste_notulen_121108 correcties
Piethein Voorlopige_40ste_notulen_121108 correctiesPiethein Voorlopige_40ste_notulen_121108 correcties
Piethein Voorlopige_40ste_notulen_121108 correcties
 
Bestuursverg. 91008
Bestuursverg. 91008Bestuursverg. 91008
Bestuursverg. 91008
 
mucuna pruriens WWE
mucuna pruriens WWEmucuna pruriens WWE
mucuna pruriens WWE
 
PGO AANVRAAG
PGO AANVRAAGPGO AANVRAAG
PGO AANVRAAG
 
Opmerkingen n
Opmerkingen nOpmerkingen n
Opmerkingen n
 
2010-V14 aanvraag Van der Werf
2010-V14 aanvraag Van der Werf2010-V14 aanvraag Van der Werf
2010-V14 aanvraag Van der Werf
 
bestuursverg 9-12-08
bestuursverg 9-12-08bestuursverg 9-12-08
bestuursverg 9-12-08
 
Gentherapie 3 papaver
Gentherapie  3 papaverGentherapie  3 papaver
Gentherapie 3 papaver
 
isolement
isolementisolement
isolement
 
VRAGENLIJST-geordend-geredigeerd-3
VRAGENLIJST-geordend-geredigeerd-3VRAGENLIJST-geordend-geredigeerd-3
VRAGENLIJST-geordend-geredigeerd-3
 
microglia
microgliamicroglia
microglia
 
allerlaatstereactie_WWE_subsidie-aanvragen1
allerlaatstereactie_WWE_subsidie-aanvragen1allerlaatstereactie_WWE_subsidie-aanvragen1
allerlaatstereactie_WWE_subsidie-aanvragen1
 
header
headerheader
header
 
ROUTEBESCHRIJVING NAAR HET JULIUS CENTRUM2
ROUTEBESCHRIJVING NAAR HET JULIUS CENTRUM2ROUTEBESCHRIJVING NAAR HET JULIUS CENTRUM2
ROUTEBESCHRIJVING NAAR HET JULIUS CENTRUM2
 
NOTULEN35[1]
NOTULEN35[1]NOTULEN35[1]
NOTULEN35[1]
 
2008-07-01 notulen
2008-07-01 notulen2008-07-01 notulen
2008-07-01 notulen
 
Gang van zaken bij subsidie2008,versie2
Gang van zaken bij subsidie2008,versie2Gang van zaken bij subsidie2008,versie2
Gang van zaken bij subsidie2008,versie2
 
BEGROTING_2009
BEGROTING_2009BEGROTING_2009
BEGROTING_2009
 

willem

  • 1. De oorspronkelijke bijlage downloaden Veranderende verhoudingen in de spreekkamer. Slotdebat georganiseerd door de Raad voor de Volksgezondheid en zorg. 14 november Idazaal, Den Haag Het debat werd geopend door de voorzitter van de RVZ, de heer Meijerink en geleid door journaliste Eveline Brandt. Het panel bestond uit: De heer Rietmeijer, huisarts/supervisor/caoch UVA De heer Dr. Spaanderman, gynaecoloog UMC Nijmegen Mw. T. Marcus, patiënt, Crohn en colitus ulcera patientenvereniging. Dhr van Bezooijen, ex, huisarts en patiënt Nederlandse Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties. Nadat het panel zich had voorgesteld begon de discussie met de zaal aan de hand van stellingen. Stellingen in de trant van: “De patiëntenorganisaties hebben een opvoedende taak” en “De arts bevordert het algemeen welbevinden van de patiënt” Stellingen die weinig aan het debat bijdroegen. De huisarts in het panel was als supervisor/coach werkzaam bij de opleiding van huisartsen en dan specifiek gericht op de communicatie tussen huisarts en patiënt. Daar had hij heel goede ideeën over die hij aan zijn opleidelingen overbrengt. Het zag er alleen erg idealistisch uit. Het kwam vooral neer op goed luisteren, in de trant van de opvattingen van Carl Rogers. Als daarmee de patiënt zich begrepen voelt komt het wel goed. Natuurlijk zitten er ook z.g. “hufters” in de opleiding tot arts zoals laatst in het nieuws kwam. Die zullen het nooit leren en worden wellicht van de opleidingen geweerd. De zaal was het op bijna alle punten roerend met hem eens. De gynaecoloog werkt in de topzorg. Als de patiënt bij hem komt heeft zij als een hele batterij aan artsen meegemaakt. Hij zit vooral in de reddersrol, dan is goede communicatie nog steeds belangrijk, maar snel, doortastend en deskundig optreden nog veel meer. Dus ook hij maakte weinig problemen mee. Mevr Marcus had wel andere ervaringen, inmiddels goed op de hoogte van haar kwaal wist ze misschien wel meer dan haar huisarts. Dit werd in haar geval door de arts niet op prijs gesteld. De zaal kon dit wel herkennen. De heer van Bezooijen zelf huisarts in ruste, nu patiënt, kon moeilijk zijn oude rol loslaten en profileerde zich als communicatieve arts. Hij had ook zelden problemen in de communicatie met patiënten. Dat zal ook wel zo geweest zijn. Hij memoreerde ook dat hij ruim voldoende patiënten had in tegenstelling tot zijn naaste collega’s Ook hij moest bekennen dat er in het algemeen gesproken problemen zijn in de relatie arts-patiënt maar had daar volgens zijn zeggen weinig eigen ervaring mee. Vanuit de zaal werd nog opgemerkt dat de relatie arts-patiënt niet bezien kan worden zonder de andere stakeholders er bij te betrekken: de verzekeraars die net als het ministerie de grenzen van het budget bewaken. Een opmerking die verder niet werd uitgewerkt. Van het NIVEL was mevr. Van Dulmen aanwezig die met interessante feiten uit haar onderzoek naar voren kwam. O.a. over therapietrouw. Geconstateerd werd dat de therapietrouw toeneemt als de arts de tijd neemt om met de patiënt de eventuele medicatie goed te bespreken.
  • 2. De stellingen en het panel brachten niet wat ze zouden moeten: een verdieping van het debat over de relatie arts-patiënt. Tussen de panelleden en de zaal was veel gelijkgestemdheid zonder debat. Een moeilijke klus voor de gespreksleiding. Voor een slotdebat in een reeks die mede moet leiden tot advisering aan de minister vond ik dit tot mijn spijt teleurstellend. Nijmegen 27 november ’08 Willem Leedekerken. Bijgeleverde informatie. Deze is wel degelijk de moeite waard om kennis van te nemen: “Vertrouwen in de spreekkamer” van de RVZ. Zie de volgende link: http://www.rvz.net/data/download/Website_publieksversie_Vertrouwen_in_de_spreekkamer.pdf Daarnaast 3 richtlijnen van het NIVEL en NPCF voor artsen “Praten over medicijnen bij COPD” en soortelijke over hypertensie en depressie. Van één van die richtlijnen was ook een patiëntenversie. Tenslotte het KNMG manifest “Medische professionaliteit” http://knmg.artsennet.nl/uri/?uri=AMGATE_6059_100_TICH_R192020953120042 Interessante informatie, met name de richtlijnen, daarvan zou een versie voor Parkinson de moeite van het ontwikkelen waard zijn. Op de volgende link zijn ze te vinden: http://www.npcf.nl/uploads/files/tipsdepressiepatient.pdf Verder was in de pauze de heer Sandig aanwezig als promotor van zijn boekje “Met een briefje naar de dokter” . Nu is er ook een versie voor de apotheek.