1. Bạn biết gì về bệnh Osgood- Schlatter?
Bệnh Osgood-Schlatter gây sưng đau ở vùng lồi củ trên xương chày, ngay
dưới xương bánh chè, do vận động khớp quá mức, gặp ở thiếu niên đang
trong thời kỳ tăng trưởng.
Bệnh gây viêm xương chày ngay phía dưới đầu gối, chỗ mà dây chằng rộng gắn
vào. Bệnh thường gặp ở các trẻ trai tuổi từ 10-14. Dấu hiệu đặc trưng gồm căng cơ,
đau và sưng ngay bên dưới gối và thường đau nhức hơn khi cử động.
Đá bóng dễ bị bệnh Osgood- Schlatter.
Vì sao trẻ bị bệnh?
Ở độ tuổi đang phát triển, xương mới được hình thành từ sụn tiếp hợp nằm ở đầu
xương. Do sụn không chắc khỏe như xương nên khi lực tác động lên sụn sẽ làm
sưng và đau nhức. Bệnh là hậu quả của các chấn thương liên tục do vận động tác
động lên đầu trên của xương chày tại vị trí gắn kết của gân xương bánh chè. Những
hoạt động chạy nhảy và gập gối nhiều như điền kinh, bóng đá, bóng chuyền, thể dục
dụng cụ... làm cho cơ tứ đầu đùi bị co kéo nhiều gây áp lực lên gân xương bánh
chè. Gân xương bánh chè bị kéo rút khỏi vùng bám dính ở lồi củ xương chày dẫn
đến sưng đau. Có những trường hợp nặng, gân xương bánh chè kéo căng đến mức
bóc tách khỏi xương chày.
Triệu chứng lâm sàng
Bệnh nhân bị bệnh Osgood-Schlatter có nhứng triệu chứng: sưng và đau ở lồi củ
trên xương chày, ngay dưới xương bánh chè; đau tăng khi vận động, nhất là lúc
chạy nhảy, giảm bớt khi nghỉ ngơi; các cơ liên quan nhất là cơ tứ đầu đùi bị co thắt.
Tùy theo tổn thương mà mức độ đau khác nhau: có trường hợp chỉ cảm thấy đau
nhẹ khi chạy nhảy; ngược lại nhiều trường hợp lại đau liên tục làm cho bệnh nhân
suy yếu. Đau kéo dài từ nhiều tuần đến nhiều tháng, tái phát nhiều lần cho đến khi
trẻ ngừng tăng trưởng. Thường gặp bệnh xảy ra ở một bên gối, nhưng cũng có khi
ở cả 2 bên.

2. Chẩn đoán bệnh dựa vào triệu chứng: khám khớp gối thấy sưng, đỏ, đau; chụp
Xquang thấy tổn thương.
Điều trị như thế nào?
Các triệu chứng của bệnh thường được cải
thiện dù không điều trị. Gia đình và bệnh nhân
có thể thực hiện một số biện pháp tự chăm sóc
để giảm phản ứng viêm và đau như: tạo điều
kiện cho khớp gối được nghỉ ngơi; chườm
nước đá lên vùng tổn thương sẽ giảm sưng và
đau; bảo vệ khớp gối bằng cách băng thêm
một miếng đệm trên vùng đau ở đầu gối khi
tham gia các hoạt động thể dục thể thao; giảm
sức ép lên gối bằng đeo một đai bảo vệ trên
gân xương bánh chè để giảm co kéo lên vùng
gân bám dính với xương chày; chuyển sang
các hoạt động không liên quan đến chạy nhảy Vị trí tổn thương trong bệnh
như xe đạp, bơi lội... cho đến khi hết đau; Osgood- Schlatter.
chăm sóc vùng chung quanh gối như duỗi cơ
tứ đầu đùi; giới hạn những động tác gây ảnh hưởng đến vùng tổn thương như quỳ,
chạy, nhảy... đôi khi cần phải ngưng hoàn toàn các động tác ảnh hưởng đến khớp
gối trong một thời gian; nên dùng nạng cho đến khi khớp gối lành hẳn thường từ 4 -
6 tuần. Thuốc có thể dùng để điều trị là: thuốc giảm đau thông thường như
paracetamol, aspirin hoặc các thuốc kháng viêm không steroid như ibuprofen. Một
số rất ít trường hợp, cần phẫu thuật khi các mảnh xương gãy không lành ở thời kỳ
các xương đã ngưng tăng trưởng. Nếu cơn đau trở nên trầm trọng và kéo dài trên
một tháng, ngoài việc không được hoạt động thể chất năng động, còn phải cố định
trong khung nhựa từ 6 - 8 tuần. Phương pháp chữa trị này thường rất hiệu nghiệm.
Nếu trẻ tiếp tục thực hiện nhẹ nhàng các động tác thì sẽ có cơ may bệnh không tái
phát cho đến khi chúng trưởng thành.
Phòng bệnh
Muốn phòng bệnh hiệu quả, trẻ cần nhận biết được các triệu chứng của bệnh và tự
giới hạn lại cường độ tập luyện. Các cơ tứ đầu đùi co kéo sẽ tạo căng thẳng lên gân
xương bánh chè ở vị trí bám dính của nó vào mỏm củ xương chày, vì vậy tập các
bài tập thư giãn cơ tứ đầu đùi, gân khoeo và các cơ bắp chân sẽ giúp phòng bệnh.
Cần khởi động tốt trước khi tham gia vào các hoạt động điền kinh và tập các động
tác thư giãn ở giai đoạn sau khi vận động nặng cũng có tác dụng tốt.
Nếu đã bị bệnh trẻ cần ngưng tất cả các hoạt động thể lực cho đến khi khớp gối
lành hẳn; trường hợp đau ít có thể tiếp tục vận động nhưng ở mức độ nhẹ hơn. Cần
giải thích cho trẻ hiểu rằng việc hạn chế hoạt động chỉ là tạm thời và sẽ cải thiện sau
khi điều trị kết hợp với việc thay đổi các hoạt động thể lực. Bệnh Osgood-Schlatter
chỉ là tạm thời, và sẽ hết đau sau khi xương trẻ ngừng tăng trưởng ở độ tuổi trưởng
thành.
BS. Trần Văn Phong