SlideShare a Scribd company logo
1 of 15
Download to read offline
www.leanofis.com


İÇİNDEKİLER


Teşekkür ...................................................................................................................3
Önsöz.........................................................................................................................5
Giriş ..........................................................................................................................7
1       Yalın Dönüşüm..............................................................................................11
2       Müşteri kimdir, ne ister?..............................................................................31
3       Müşteri Değer Zinciri...................................................................................35
3.1              Yedi tip kayıp ........................................................................................36
3.2              Değer zinciri bileşenleri.........................................................................40
3.3              Değer zinciri haritaları...........................................................................44
4       Yalın Araçlar.................................................................................................55
4.1              Çalışma alanının organizasyonu ............................................................56
4.1.1              Standart .............................................................................................56
4.1.2              5S ......................................................................................................59
4.1.3              Görsel yönetim ..................................................................................72
4.2              Kaizen ....................................................................................................76
4.3              Tam zamanında üretim (JIT) .................................................................89
4.3.1              Akış (Flow) .......................................................................................93
4.3.2              Çekme Sistemi (Pull) ......................................................................101
4.3.3              Dengeli Yükleme ve Sıralama ( Heijunka) .....................................128
4.3.4              Hızlı Ürün Dönüşü (SMED) ...........................................................133
4.4              Kalite Güvence Ağı (QAN) .................................................................143
4.4.1              Yerinde Kalite (Quality at the source) ............................................145
4.4.2              Anormalliklerde duruş (Jidoka) ......................................................147
4.4.3              Hata önleme düzenekleri (Poka Yoke)............................................151
4.5              Problem çözme teknikleri ....................................................................154
4.5.1              PDCA ..............................................................................................155
4.5.2              Yedi kalite aracı ..............................................................................159
4.5.3              Proses üretim yeteneği ( Cp ve Cpk)...............................................165
4.6              Toplam Verimli Bakım........................................................................175
4.6.1              TPM Kayıplar..................................................................................176


                                              Verimliliğin Şifresi                                                            1
Operasyonel Mükemmellik


4.6.2               Toplam ekipman verimliliği (OEE) ................................................178
4.6.3               TPM Bileşenleri ..............................................................................182
5       Yalın Yönetim .............................................................................................203
5.1             Değer zinciri bazında organizasyon.....................................................206
5.2             Yalın Organizasyon ve İnsan...............................................................220
6       Yalın Değerlendirme Süreci.......................................................................231
6.1             Mevcut durum analizi ve gözlemler ....................................................232
6.2             Kategori Bazında Değerlendirme ........................................................234
6.3             Yalın Operasyon İyileştirme Planı.......................................................239
Yazar hakkında....................................................................................................241
Faydalanılan Kaynaklar......................................................................................242




2
www.leanofis.com




Teşekkür
Sevgili eşim ve oğluma,

Aileme,

Ve,

Kıymetli dostum DK Gupta’ya ;

Şükranlarımla…




                          Verimliliğin Şifresi   3
Operasyonel Mükemmellik




4
www.leanofis.com

“Bilmediklerimi ayaklarımın altına alsaydım, başım gökyüzüne değerdi “
                                                                            Socrates



Önsöz
Mühendislik yapmaya başladığım ilk günlerde birçok arkadaşım gibi, okulda
öğrendiklerimizin iş hayatında yeterli olacağına inanıyorduk. Ancak durum hiç de
öyle gelişmedi. Öğrenme sürecinin, daha yeni başladığını ve aslında pekte bir şey
bilmediğimizi anlamak uzun sürmedi.

Şu anda da durum değişmedi. Ne kadar deneyimli olursak olalım, bilmediğimiz ve
öğrenmemiz gereken yeni şeyler daima olacaktır. Bilginin dönüşüm hızının
ortalama kırk gün olduğu bir çağda yaşıyoruz. Bugün farkına vardıklarımızı
öğrenmeye çalışırken, bir başkası farkına vardıklarımızın daha yenisini geliştiriyor.

Yalın Yönetim, dünya yüzeyinde yıllardır mevcuttur. Başarı ile uygulanmakta ve
sürekli geliştirilmektedir. Bugün birçok ileri düzey üretim yapan ülkede bu konu ile
ilgili eğitimler, konferanslar verilmekte ve son derece ciddi yayınlar yapılmaktadır.
Gündemlerindeki önceliği yalın konusu oluşturmaktadır.

Ülkemizde bu konular ile ilgili zaman zaman konferanslar, sempozyumlar
düzenlense dahi; yabancı yayınların çevirileri, power point sunumları ve üniversite
tezleri haricinde pek fazla kaynak maalesef mevcut değildir. Kısıtlı sayıda birkaç
Türkçe yazılmış kitap bulunsa da bu sayınının çok daha fazla olması gerektiğine
inanıyorum.

Bunun büyük bir eksiklik olduğunu düşünerek, Ülkemiz üretim sektörü verimliğine
bir nebze bile olsa katkıda bulunabilmek için “Fabrika Operasyon Yönetiminde
bilinmesi ve uygulanması gerekenleri, “okuduklarım, öğrendiklerim ve
uyguladıklarım doğrultusunda” bu kitapta sizlerle paylaşmaya çalıştım. Elinizdeki
bu kitap bir kişiye, bir işletmeye küçük bir katkı dahi sağlasa, amacına ulaşmış
demektir.

                                                                 Lütfi Apilioğulları,

                                                     lutfi.apiliogullari@leanofis.com
                                                                    www.leanofis.com

                                                                 Acıbadem / İstanbul
                                                                        Aralık-2009


                              Verimliliğin Şifresi                                 5
Operasyonel Mükemmellik




6
www.leanofis.com

 41




Giriş
Bize öğretilenlerin ne kadarı doğru?

Geçenlerde dört yaşındaki oğlum Kerem ile oynarken kendisine “kedilerin
karanlıkta daha iyi gördüklerini” söyledim. Oğlum da bana “ Nereden biliyorsun?
“ dedi.

Donakaldım! Nereden bilebilecektim ki! Ben hiç kedi gözü ile dünya’ya
bakmamıştım ve bakan birisine de rastlamamıştım. Sadece bana öyle öğretilmişti ve
bende daha önce birçok şeyde olduğu gibi öğretilenlerin doğru olduğunu pek
araştırma ihtiyacı hissetmeden kabul etmiştim.

Peki, ya gerçekten kediler karanlıkta daha iyi görmüyorlarsa veya bana öğretildiği
zaman görüyorlardı da artık şu an bu özellikleri kalmadıysa.

Bize hep bir şeyler söylendi ve bizler de peşinen kabul ettik, uyguladık. Tıpkı
üretim operasyonlarında olduğu gibi,

       “Makine boş durmasın, çalışsın, üret.” dediler; hep ürettik ve stokları
        şişirdik.

       Proseste problem olduğu zaman, “sakın makineyi durdurma, hataları sonra
        düzeltiriz, şimdi üretim yapmalıyız.” dediler; hep ürettik ve hatalı ürünleri
        çöpe attık.

       “Bu müşteri çok önemli; sakın üretimde hata olmasın.” dediler; kaliteyi hat
        sonuna koyduğumuz personel ile sağlamaya çalıştık, ama yinede hatasız
        ürün gönderemedik.



                              Verimliliğin Şifresi                                 7
Operasyonel Mükemmellik


       “Eğitime ayıracak bütçe yok.” dediler; eğitime, gelişime yeterince önem
        vermedik, çalışanlarımızın kapasitelerinden faydalanamadık ve umutsuz,
        hedefsiz insanlar topluluğu oluşturduk.

       “Finansal göstergelerimiz iyi, genel toplamda karlıyız.” dediler; detaylara
        ulaşamadık, hangi müşteriden kar, hangisinden zarar ettiğimizi
        anlayamadık.

Hep denilenleri yaptık ancak yinede istediğimiz sonucu alamadık, verimli olamadık.
Çünkü araştırmadık, gelişmeleri takip etmedik ve yeniliklere açık olmadık.

Dünya genelinde insanları üç gruba ayırıyorlar:

Birinci grup: Oldukça azınlık ve küçük bir topluluktur. Tüm gelişmeleri, yenilikleri
onlar yapıyor. Hayatımıza giren ve bize fayda sağlayan her yeni sistemde,
teknolojide onların imzası bulunuyor.

İkinci grup: Birinci gruptan biraz daha geniş bir topluluk ki her ne kadar
gelişmelere yön vermeseler de en azından teknolojiyi, gelişmeleri sürekli takip
ediyor, sorguluyor, daha önceleri yaptıklarını yeni sistemler ile kıyaslıyor ve iyi
olanı uygulamaya çalışıyor.

Üçüncü grup: Birinci ve ikinci grup ile kıyaslanamayacak ölçüde muazzam bir
kalabalığın oluşturduğu topluluk. Ne Dünya’da olan bitenden haberleri var nede
gelişmeleri takip ediyorlar. Sadece onlara ne öğretilmiş ise onunla yetiniyorlar.

Biz acaba hangi gruba aidiz?

Global ekonomik krizin etkileri kolay geçecek gibi gözükmüyor. Hatta bazı
uzmanlar artık hiç bir şeyin eskisi gibi olamayacağını ve bu şekilde yaşamaya
kendimizi hazırlamamız gerektiğini bile belirtiyorlar. En geçmişin tükenmeyecek
sandığımız kaynak bolluklarından yakın geçmişin kısıtlı kaynak imkânlarına ve
buradan da geleceğin olmayan kaynak yokluğuna doğru yol aldığımız şu dönemde
tüm işletmelerin en öncelikli konusu kaynakların daha etkin kullanılması yani
Verimli olabilmek.

Özetle; daha çoğu daha az ile yapabilmek. (more and more with less and less)

Peki, nedir acaba verimliliğin şifresi?

Verimli olabilmek için neleri yapmak ve neleri yapmamak gerekiyor?


8
www.leanofis.com

Bu soruların cevabını bulabilmek için öncelikle içinde bulunduğumuz üçüncü
gruptan araştırma yapan, sorgulayan ve yeniliklere açık olan ikinci gruba doğru
geçiş yapmalıyız.

İkinci gruba geçtik. Artık araştırıyoruz, sorguluyoruz ve bize öğretilenler ile yeni
gördüklerimizi kıyaslıyoruz. Kimler neler yapmışlar, nasıl gelişmişler ve nasıl
mükemmel bir üretici (World Class Manufacturer) olmuşlar, bunları
incelediğimizde yaptığımız birçok şeyin doğru olmadığını, yaptıklarımızı aslında
yapmamamız gerektiğini ve bunların verimsizliğimizin en önemli sebepleri
olduğunu öğreniyoruz. Bize öğretilmeyen çekme sistemini, üretimde akışın
sağlanması gerekliliğini, duruş kültürünü, sürekli iyileştirme felsefesini ve daha
birçok aslında yeni olmayan ve uzun yıllardır var olan şeyleri yeni öğreniyoruz.

Evet, artık biliyoruz. Verimliliğin şifresi yalın olmak…

Bir başka ifade ile “Yalın düşünmek, yalın üretmek ve yalın insanlar yetiştirmek”.

Tıpkı Toyota’nın yıllar önce yapmaya başladığı ve halen devam ettirdiği gibi.

Üreticiler olarak “World Class Manufacturer” olma yolunda alınacak epey bir
yolumuz var. Yapmakta olduğumuz çalışmalardan edindiğimiz deneyimler bize
nerede olmamamız veya neleri yapmamamız gerektiğini son derece net bir şekilde
göstermektedir.

Operasyonel mükemmellik (Operational Excellence) anlamında;

Sadece kendi sektöründe değil “genel proses endüstrisinde” örnek gösterilen bir
fabrika olabilmek kanımca doğru stratejiler ile beraber doğru adımların atılması
halinde uzak bir hedef değildir.

Bunun için;

       Operasyonel süreçler ve prosedürler mükemmel tasarlanmalıdır. (World
        Class Operating System and procedures in all plants)

       Çalışanlar için gelişim programları uygulanmalıdır.(Development program
        for our employees - Skilled & Educated People)

       Performansa dayalı yönetim modeliniz olmalıdır.(Performance based
        management System -Management by objectives)

Ancak bu sayede hem biz hem de ülkemiz kazanabilir.


                              Verimliliğin Şifresi                                9
Operasyonel Mükemmellik




10
1. Yalın Dönüşüm




1 Yalın Dönüşüm
Dünya ve müşteri beklentileri hızla değişiyor. Ya biz üreticiler?

Henry Ford’un üretimini “Sizi istediğiniz yere götürür ve getirir “ ve “ siyah olduğu
müddetçe istediğiniz rengi seçebilirsiniz” yaklaşımıyla ilk modern montaj üretim
hatlarını kurarak yaptığı tek tip standart otomobiller o günlerde müşteri
beklentilerine cevap verebildiği için çok rahat talep görmekteydi. Tek bant üretim
hatlarında model dönüşümü olmadan gerçekleştirilen bu esnek olmayan üretim
sistemlerinde tüm kayıp maliyetleri ürünün fiyatına eklenmekte, müşterilerde başka
alternatifleri olmadığı için sürecin içinde yer almaya devam etmekteydiler. Ancak
sürekli gelişen ve değişen müşteri beklentileri farklı modellerin üretilme
zorunluluğunu da beraberinde getirdi. Artık rekabet koşulları değişmiş ve mevcut
sistem yeterince efektif olamıyordu. Üreticiler daha verimli daha esnek yeni
sistemler geliştirmek zorundaydılar.

İkinci Dünya savaşı sonrasında Taiichi Ohno adlı bir mühendisin Ford üretim
sistemlerini yerinde incelemek üzere Amerika’ya gitmesi ve farklı bir bakış açısı ile
gördüklerini Toyota fabrikası üretim süreçlerine uyarlaması sonucunda ilk yalın
üretim felsefesinin temelleri atılmıştır.

İlk yaklaşım;

Tüm üretim süreçlerinde; değer oluşturmayan kayıp zaman ve aktivitelerin ortadan
kaldırılmasına, ekipman ve üretim hatlarının hızlı bir şekilde farklı bir model
üretebilecek hale getirilmesine ve üretimde herhangi bir hata meydana geldiği an
üretim hatlarını, hata ortadan kaldırılıp yeniden oluşumunun engelleninceye kadar


                              Verimliliğin Şifresi                               11
Operasyonel Mükemmellik


durdurulmasına dayanıyordu. Bu anlayış üzerine kurulan yalın üretim felsefesi o
günden itibaren Toyota üretim maliyetlerini ve esnekliğini rakiplerine oranla çok
daha iyi seviyelere getirmeye başlamış ve her geçen gün gelişerek tüm dünya
üreticilerinin kabul ettiği bir üretim sistemi halini almıştır. (TPS: Toyota Production
System).

Günümüz dünyasında ise durum eskiye oran ile daha da zorlaşmış ve esnekliğin
sınırlarının geliştirilmesi zaruri bir durum almıştır. Müşteri beklentilerinin eskiye
oranla kıyaslanamayacak derecede hızla değişmesi, ürünün fiyatını müşterinin
belirlemesi, sürekli artış gösteren enerji, hammadde, işçilik maliyetleri gibi unsurlar
üreticileri daha verimli olabilmek için sürekli yeni sistemlerin arayışına itmiştir. Bu
arayışlar neticesinde, farklı yaklaşımlar ve isimler adı altında (Kalite çemberleri,
yalın üretim, toplam kalite yönetimi, toplam verimli bakım, altı sigma gibi ) birçok
sistem geliştirilmiş, uygulanmış ve halen de uygulanmaktadır.

Bugün gelinen nokta tüm bu sistemlerin bileşiminden oluşan ve temelde iki konuya
odaklanan bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yalın Operasyon Yönetimi (Lean Operations Management)

        Kayıpların ortadan kaldırılması,(Eliminate MUDA)
        Değişkenliğin minimize edilmesi,(Reduce variation)

Kayıplar ve değişkenliğin en önemli etkisini toplam operasyon zamanının uzaması
olarak görmekteyiz. Bu etki, ürünün müşteriye daha geç teslim edilmesine,
maliyetlerin artmasına ve para akışının zayıflamasına neden olmaktadır. Bir başka
ifade ile kar oranlarımızı olumsuz etkilemektedir.

Kar = Gelir – Gider , (Eskiden, Gelir = Gider + Kar ),

Buradan verimlilik ile toplam operasyon zamanı arasında doğrudan bir ilişki
olduğunu ve daha verimli olabilmek için toplam operasyon zamanının
azaltılmasının birinci hedefimiz olması gerektiği sonucunu çıkarabiliriz. Bu
yaklaşım yalın felsefesin esasını oluşturmaktadır.




12
1. Yalın Dönüşüm




                Şekil 1. 1: Kayıpların üretim zamanına etkisi

O halde yalın’ın tanımını;

Müşteri değer zincirindeki değer oluşturmayan aktiviteleri (kayıpları) sürekli
iyileştirme faaliyetleri ile ortadan kaldırarak toplam operasyon zamanını kısaltmak
için yapılan sistematik teknikler dizisi olarak yapabiliriz.

Yalın dönüşüm çalışmaları sonucunda öğrendiğimiz önemli bir olgu toplam
operasyon süresi içinde değer oluşturan aktivite sürelerin sadece %5, değer
oluşturmayan ancak yapılması gereken faaliyet sürelerinin % 20, değer
oluşturmayan ancak yapılan aktivite sürelerinin % 75 gibi bir oran olduğudur. Bu
kayıplar ise ortalama olarak %20 oranında ciroya etki etmektedir. Bu konuya ileride
daha detaylı olarak değineceğiz ancak kısa bir örnek ile şimdilik açıklamaya
çalışalım.

Piyasa yeni sürülecek bir ürünün tasarlanması, geliştirilmesi ve seri üretime
geçilmesi aşamaları her sektörde farklılıklar göstermekte ve değişik süreler
almaktadır. Otomotiv sektöründe bu süre ortalama olarak 36 ay ila 48 ay arasında
değişmektedir. Ancak yalın yaklaşım ile operasyonlarını yöneten firmalarda değer
oluşturmayan aktivitelerin ortadan kaldırılması sonucunda bu zamanın 18 ay gibi
oldukça etkili sürelere çekilebildiğini görmekteyiz. Bu sayede hem maliyet avantajı
elde edilmekte hem de daha rekabetçi olarak rakiplerin bir adım önüne
geçilebilmektedir.

Ülkemizde son yıllarda dünya ile paralel olarak bu yaklaşım oldukça
yaygınlaşmaya başlamış ve yalın felsefesi ile üretim yapabilmek için üreticiler ciddi
çalışmalar yapmaya başlamışlardır. Özellikle müşterilerin üreticinin tüm süreçlerine
girdiği ve sürekli denetlediği yan sanayi sektöründe bu çalışmalar daha da önem
ihtiva etmektedir. Bugün birçok ana sanayi - yan sanayi üretici değerlendirme
aşamalarında- yalın operasyon kriterlerine uygunluk değerlendirmeleri yapmakta ve
işbirliğinin oluşabilmesi için yalın operasyon yönetimini zorunlu tutmaktadır. Ana
sanayinin artık bir montaj sanayisi olduğu ve birçok geliştirmeyi, alt ürün
parçalarını yan sanayilerine ürettirdiği günümüz dünyasında kazan-kazan yaklaşımı


                               Verimliliğin Şifresi                              13
Operasyonel Mükemmellik


gereği bunu istemeleri kadar doğal bir şeyin olmadığı da yadsınamaz bir gerçek olsa
gerek.

Yalın dönüşüm olarak da adlandırabileceğimiz bu çalışmaların hedefi geleneksel
yöntemden yalın yaklaşıma doğru bir yer değiştiriştir. Yani değişimdir ve değişimin
olduğu yerde bunu istemeyen ve direnç gösteren kişiler her zaman karşımıza
çıkmaktadır. Yalın dönüşümün karşısında ki bu en büyük engeli aşabilmek için
dönüşüm sürecinin çok etkin yönetilmesi gerekmektedir. Aksi halde dönüşümü
gerçekleştirebilmek, ilerlemeyi sağlayabilmek mümkün olamayacaktır.

Yalın dönüşüm deneyimleri bize öğretmiştir ki; Yalın bitmeyen uzun bir
yolculuktur ve süreçlere adaptasyonu için kararlılık, sabır gibi günümüz
yöneticilerinde pek sık görülmeyen erdemler gereklidir. İşletme sahiplerinin büyük
çoğunluğu ya da tepe yönetimi yalın dönüşüm sürecinde sonuçların hızlı bir şekilde
değişmesini beklerler. Bugün birçok işletmenin bu dönüşüm sürecine başladığını ve
çok kısa bir süre içinde yapılan birkaç deneme sonunda yalın dönüşüm
yolculuğundan erken veda ettiğini görmekteyiz. Ancak yalın dönüşüm birkaç
kişinin değil toplu olarak aynı noktaya bakmak ve öncelikli olarak kültür
dönüşümünün sağlaması ile tesis edilebileceği için oldukça zaman alan bir süreçtir.
Uzun yıllardır yalın felsefesi ile çalışan ve halen alınacak epey yollarının
olduklarını belirten deneyimli firma yöneticilerin bu konudaki en önemli hatanın
sabır gösterilmemesi olduğunu belirtmeleri bu dönüşümün kolay olmayan ve zaman
alan bir süreç olduğuna güzel bir işarettir.

O nedenle ilk iş olarak yöneticilerin son derece kararlı ve inançlı bir şekilde ana
hedefleri yol haritaları ile beraber belirleyerek, gemilerin yakıldığını ve geri
dönüşün asla olmayacağını, başkaca seçeneklerini olmadığını net olarak belirtmeleri
gerekir. Verilmesi gereken mesaj gayet açık olmalıdır. “Bu bir şirket politikasıdır ve
herkesin desteklemesi gereklidir”. Stratejinin belirlenmesi ve yayılımı için yönetime
büyük sorumluluklar düşmektedir.

Ancak her ne kadar gemi yakılsa da bazı kişilerin değişime direnç göstermesi
beklenen bir durumdur.

Genelde firma çalışanlarının %10 luk bir kısmı ki değişime açık genç kadro bu
süreci destekler ve hızla ilerleyebilmek için azami gayret sarf ederler. Ekibin büyük
bir kısmı bekleme durumunda olan ve “dur bakalım ne olacak” sendromu yaşayan
kişilerin oluşturduğu gruptur. Ne tam destek verirler ne de köstek olurlar. Ortada


14
1. Yalın Dönüşüm


bekler ve gelişmelere göre kendilerine yön verirler. Geri kalan ortalama % 15 lik
gibi bir kesim değişimi asla istemeyen ki daha ziyade eski çalışanlar, kendine
güveni az olanlar süreci baltalamak için ellerinden gelen her şeyi denerler. Eski
köye yeni adet gelemeyeceğinden, yapılanların daha önce denendiği ve başarısız
sonuçlar elde edildiğinden veya şimdi ne olacak gibi türlerden olumsuzluk havasını
sürekli estirerek kararsız büyük kitleyi yanlarına çekmeye çalışırlar. Bu kişiler
genelde değişime ayak uyduramamaktan ve yeni sistemin getirisi olarak farklı
tarzda iş yapmaları gerekeceği için sürekli rahatsız bir durumda olurlar.

Değişime birçok fonksiyondan, farklı insanların oldukça değişik sebeplerden dolayı
direnç gösterdiğini görmekteyiz.

Örneğin bir fabrika ortamında bulunan;

       Üretim grubu, tam zamanında üretim kriterlerine uymak zorunda kalıp
        sadece müşteri istediği zaman üretim yapması gerekeceğinden,
        anormallikler karşısında üretim hatlarını durdurup problemi çözünceye
        kadar üretim yapamayacaklarından, ekipman günlük bakım faaliyetlerinden
        sorumlu olacaklarından, iyileştirme çalışmaları sonucunda kendilerine pek
        gerek kalmayabileceği endişesinden ve daha başkaca alışık olmadıkları
        yeni bir yöntem ile çalışmak zorunda olacaklarından dolayı değişime
        direnç gösterebilirler.

       Bakım grubu, arızalara daha hızlı reaksiyon vermeleri beklendiğinden,
        TPM çalışmalarında operatörler ile beraber hareket etmeleri ve hatta
        kendilerini vazgeçilmez kılan en değerli sermayeleri bilgilerini operatörlere
        aktarmaları gerekeceğinden ve daha başkaca serbestliklerinin ellerinden
        alınacak olması gibi sebeplerden dolayı değişime direnç gösterebilirler.

       Kalite grubu, süreçlerde sadece hatayı tespit eden polislik görevi yerine
        kaliteyi güvence altına alıcı proses iyileştirme aktiviteleri yapmalarının
        beklenmesinden,      süreçler içinde daha fazla yer alarak operatör
        gelişimlerini sağlamak zorunda kalacaklarından ve başkaca operasyon
        sonuçlarından daha da çok sorumlu olacak olmalarından gibi etkenlerden
        dolayı değişime direnç gösterebilirler.

       Planlama grubu, MRP yerine çekme sisteminin gereği kanban uygulaması
        yapmaları ve bu sürecin yönetimi için daha fazla miktarda üretim alanında



                              Verimliliğin Şifresi                               15

More Related Content

What's hot

Bölüm 6 satışta sunum
Bölüm 6   satışta sunumBölüm 6   satışta sunum
Bölüm 6 satışta sunumersinweb
 
Coca cola pest ve swot analizi - Ayet Kuru
Coca cola pest ve swot analizi - Ayet KuruCoca cola pest ve swot analizi - Ayet Kuru
Coca cola pest ve swot analizi - Ayet Kuruayetkuru
 
Tüketici Davranışlarında MOTİVASYON (Bahman Huseynli)
Tüketici Davranışlarında MOTİVASYON (Bahman Huseynli)Tüketici Davranışlarında MOTİVASYON (Bahman Huseynli)
Tüketici Davranışlarında MOTİVASYON (Bahman Huseynli)Bahman Huseynli
 
ÜRETİM PLANLAMA NEDİR..?
ÜRETİM PLANLAMA NEDİR..?ÜRETİM PLANLAMA NEDİR..?
ÜRETİM PLANLAMA NEDİR..?gesiad
 
ASLI ŞENGÜL PEST ANALİZİ VE ÖRNEKLERİ
ASLI ŞENGÜL PEST ANALİZİ VE ÖRNEKLERİ ASLI ŞENGÜL PEST ANALİZİ VE ÖRNEKLERİ
ASLI ŞENGÜL PEST ANALİZİ VE ÖRNEKLERİ snglasli
 
Hepsiburada Reklam Kampanyası
Hepsiburada Reklam KampanyasıHepsiburada Reklam Kampanyası
Hepsiburada Reklam KampanyasıAragazhilmi
 
Satin alma karar süreci̇
Satin alma karar süreci̇Satin alma karar süreci̇
Satin alma karar süreci̇Mehmet Yentur
 
Motivasyon Başucu Kitabı
Motivasyon Başucu KitabıMotivasyon Başucu Kitabı
Motivasyon Başucu KitabıEarlyBird18
 
Stratejik Yönetim Ve Stratejik Planlama
Stratejik Yönetim Ve Stratejik PlanlamaStratejik Yönetim Ve Stratejik Planlama
Stratejik Yönetim Ve Stratejik PlanlamaCOSKUN CAN AKTAN
 
Motivasyon (1)
Motivasyon (1)Motivasyon (1)
Motivasyon (1)kobikobi
 
Swot ve pest anali̇zi̇
Swot ve pest anali̇zi̇Swot ve pest anali̇zi̇
Swot ve pest anali̇zi̇Fatma Tokcu
 
Tedari̇k zi̇nci̇ri̇ yöneti̇mi̇ni̇n temelleri̇
Tedari̇k zi̇nci̇ri̇ yöneti̇mi̇ni̇n temelleri̇Tedari̇k zi̇nci̇ri̇ yöneti̇mi̇ni̇n temelleri̇
Tedari̇k zi̇nci̇ri̇ yöneti̇mi̇ni̇n temelleri̇Dr. Lutfi Apiliogullari
 
Müşteriler için değer yaratma
Müşteriler için değer yaratmaMüşteriler için değer yaratma
Müşteriler için değer yaratmasedadoc
 
Agile Manufacturing, Çevik Üretim
Agile Manufacturing, Çevik ÜretimAgile Manufacturing, Çevik Üretim
Agile Manufacturing, Çevik ÜretimEvren E
 
Mpr fi̇nal sunumu
Mpr fi̇nal sunumuMpr fi̇nal sunumu
Mpr fi̇nal sunumuTolga Meric
 

What's hot (20)

Bölüm 6 satışta sunum
Bölüm 6   satışta sunumBölüm 6   satışta sunum
Bölüm 6 satışta sunum
 
Coca cola pest ve swot analizi - Ayet Kuru
Coca cola pest ve swot analizi - Ayet KuruCoca cola pest ve swot analizi - Ayet Kuru
Coca cola pest ve swot analizi - Ayet Kuru
 
Tüketici Davranışlarında MOTİVASYON (Bahman Huseynli)
Tüketici Davranışlarında MOTİVASYON (Bahman Huseynli)Tüketici Davranışlarında MOTİVASYON (Bahman Huseynli)
Tüketici Davranışlarında MOTİVASYON (Bahman Huseynli)
 
ÜRETİM PLANLAMA NEDİR..?
ÜRETİM PLANLAMA NEDİR..?ÜRETİM PLANLAMA NEDİR..?
ÜRETİM PLANLAMA NEDİR..?
 
Kapasite planlaması
Kapasite planlamasıKapasite planlaması
Kapasite planlaması
 
ASLI ŞENGÜL PEST ANALİZİ VE ÖRNEKLERİ
ASLI ŞENGÜL PEST ANALİZİ VE ÖRNEKLERİ ASLI ŞENGÜL PEST ANALİZİ VE ÖRNEKLERİ
ASLI ŞENGÜL PEST ANALİZİ VE ÖRNEKLERİ
 
Apple Marka Sunumu - Marka İmajı
Apple Marka Sunumu - Marka İmajıApple Marka Sunumu - Marka İmajı
Apple Marka Sunumu - Marka İmajı
 
Hepsiburada Reklam Kampanyası
Hepsiburada Reklam KampanyasıHepsiburada Reklam Kampanyası
Hepsiburada Reklam Kampanyası
 
Satin alma karar süreci̇
Satin alma karar süreci̇Satin alma karar süreci̇
Satin alma karar süreci̇
 
Motivasyon Başucu Kitabı
Motivasyon Başucu KitabıMotivasyon Başucu Kitabı
Motivasyon Başucu Kitabı
 
Işletme Analizi
Işletme AnaliziIşletme Analizi
Işletme Analizi
 
Stratejik Yönetim Ve Stratejik Planlama
Stratejik Yönetim Ve Stratejik PlanlamaStratejik Yönetim Ve Stratejik Planlama
Stratejik Yönetim Ve Stratejik Planlama
 
İzinli Pazarlama
İzinli Pazarlamaİzinli Pazarlama
İzinli Pazarlama
 
Motivasyon (1)
Motivasyon (1)Motivasyon (1)
Motivasyon (1)
 
Swot ve pest anali̇zi̇
Swot ve pest anali̇zi̇Swot ve pest anali̇zi̇
Swot ve pest anali̇zi̇
 
Tedari̇k zi̇nci̇ri̇ yöneti̇mi̇ni̇n temelleri̇
Tedari̇k zi̇nci̇ri̇ yöneti̇mi̇ni̇n temelleri̇Tedari̇k zi̇nci̇ri̇ yöneti̇mi̇ni̇n temelleri̇
Tedari̇k zi̇nci̇ri̇ yöneti̇mi̇ni̇n temelleri̇
 
Müşteriler için değer yaratma
Müşteriler için değer yaratmaMüşteriler için değer yaratma
Müşteriler için değer yaratma
 
Agile Manufacturing, Çevik Üretim
Agile Manufacturing, Çevik ÜretimAgile Manufacturing, Çevik Üretim
Agile Manufacturing, Çevik Üretim
 
Mpr fi̇nal sunumu
Mpr fi̇nal sunumuMpr fi̇nal sunumu
Mpr fi̇nal sunumu
 
Dijital Dönüşüm ve Dijital İK
Dijital Dönüşüm ve Dijital İK Dijital Dönüşüm ve Dijital İK
Dijital Dönüşüm ve Dijital İK
 

Viewers also liked (6)

Operasyonel Mükemmellik Analizi
Operasyonel Mükemmellik AnaliziOperasyonel Mükemmellik Analizi
Operasyonel Mükemmellik Analizi
 
Op ex eğitim
Op ex eğitimOp ex eğitim
Op ex eğitim
 
Kalite ve maliyeti
Kalite ve maliyetiKalite ve maliyeti
Kalite ve maliyeti
 
Değişimin yol haritası_part_1
Değişimin yol haritası_part_1Değişimin yol haritası_part_1
Değişimin yol haritası_part_1
 
Yalın Altı Sigma
Yalın Altı SigmaYalın Altı Sigma
Yalın Altı Sigma
 
Yalın Liderlik
Yalın LiderlikYalın Liderlik
Yalın Liderlik
 

Similar to Yalin Dönüşüm / Verimliliğin Şifresi

Festo Endüstriyel Akademi Eğitim Kataloğu
Festo Endüstriyel Akademi Eğitim KataloğuFesto Endüstriyel Akademi Eğitim Kataloğu
Festo Endüstriyel Akademi Eğitim KataloğuAyhan Gürel Bağatır
 
Bulut Bilişim ve Bilgisayar Ağları
Bulut Bilişim ve Bilgisayar AğlarıBulut Bilişim ve Bilgisayar Ağları
Bulut Bilişim ve Bilgisayar Ağlarıcgoze
 
Pazarlama Planı Rehberi
Pazarlama Planı RehberiPazarlama Planı Rehberi
Pazarlama Planı RehberiHadi Istanbullu
 
Sistem koruyucu bakım
Sistem koruyucu bakımSistem koruyucu bakım
Sistem koruyucu bakımSahin Akturk
 
Sunucu işletim sistemi 1
Sunucu işletim sistemi 1Sunucu işletim sistemi 1
Sunucu işletim sistemi 1Erol Dizdar
 
Sistem güvenliği
Sistem güvenliğiSistem güvenliği
Sistem güvenliğiOnur Şaner
 
Nesne tabanlı programlama 4
Nesne tabanlı programlama 4Nesne tabanlı programlama 4
Nesne tabanlı programlama 4Erol Dizdar
 
Doğalgaz şebeke yapım, i̇şletme, bakım ve onarımcı 22.06.2007
Doğalgaz şebeke yapım, i̇şletme, bakım ve onarımcı 22.06.2007Doğalgaz şebeke yapım, i̇şletme, bakım ve onarımcı 22.06.2007
Doğalgaz şebeke yapım, i̇şletme, bakım ve onarımcı 22.06.2007Iklimlendirme Sogutma
 
BTT. Modul 14. Isletim Sistemleri Gelismis Ozellikler Megep Modulu
BTT. Modul 14. Isletim Sistemleri Gelismis Ozellikler Megep ModuluBTT. Modul 14. Isletim Sistemleri Gelismis Ozellikler Megep Modulu
BTT. Modul 14. Isletim Sistemleri Gelismis Ozellikler Megep Moduludeniz armutlu
 
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri TemelleriBTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temellerideniz armutlu
 
Toyota Tarzı / Jeffrey K. Liker / 2004 / kitap özeti
Toyota Tarzı / Jeffrey K. Liker / 2004 / kitap özetiToyota Tarzı / Jeffrey K. Liker / 2004 / kitap özeti
Toyota Tarzı / Jeffrey K. Liker / 2004 / kitap özetiUtkan Uluçay, MSc., CDDP
 
Tcp ip kontrol mesajlari
Tcp ip kontrol mesajlariTcp ip kontrol mesajlari
Tcp ip kontrol mesajlariOnur Şaner
 
Bulut Bilişim El Kitabı
Bulut Bilişim El KitabıBulut Bilişim El Kitabı
Bulut Bilişim El KitabıHakan Yüksel
 

Similar to Yalin Dönüşüm / Verimliliğin Şifresi (20)

Festo Endüstriyel Akademi Eğitim Kataloğu
Festo Endüstriyel Akademi Eğitim KataloğuFesto Endüstriyel Akademi Eğitim Kataloğu
Festo Endüstriyel Akademi Eğitim Kataloğu
 
Bulut Bilişim ve Bilgisayar Ağları
Bulut Bilişim ve Bilgisayar AğlarıBulut Bilişim ve Bilgisayar Ağları
Bulut Bilişim ve Bilgisayar Ağları
 
Pazarlama planirehberi
Pazarlama planirehberiPazarlama planirehberi
Pazarlama planirehberi
 
Pazarlama Planı Rehberi
Pazarlama Planı RehberiPazarlama Planı Rehberi
Pazarlama Planı Rehberi
 
Sistem koruyucu bakım
Sistem koruyucu bakımSistem koruyucu bakım
Sistem koruyucu bakım
 
Sunucu işletim sistemi 1
Sunucu işletim sistemi 1Sunucu işletim sistemi 1
Sunucu işletim sistemi 1
 
Freehand
FreehandFreehand
Freehand
 
Vektorel cizim freehand
Vektorel cizim freehandVektorel cizim freehand
Vektorel cizim freehand
 
347 ch0013
347 ch0013347 ch0013
347 ch0013
 
Sistem güvenliği
Sistem güvenliğiSistem güvenliği
Sistem güvenliği
 
Nesne tabanlı programlama 4
Nesne tabanlı programlama 4Nesne tabanlı programlama 4
Nesne tabanlı programlama 4
 
Doğalgaz şebeke yapım, i̇şletme, bakım ve onarımcı 22.06.2007
Doğalgaz şebeke yapım, i̇şletme, bakım ve onarımcı 22.06.2007Doğalgaz şebeke yapım, i̇şletme, bakım ve onarımcı 22.06.2007
Doğalgaz şebeke yapım, i̇şletme, bakım ve onarımcı 22.06.2007
 
SAP Portal kılavuzu
SAP Portal kılavuzuSAP Portal kılavuzu
SAP Portal kılavuzu
 
BTT. Modul 14. Isletim Sistemleri Gelismis Ozellikler Megep Modulu
BTT. Modul 14. Isletim Sistemleri Gelismis Ozellikler Megep ModuluBTT. Modul 14. Isletim Sistemleri Gelismis Ozellikler Megep Modulu
BTT. Modul 14. Isletim Sistemleri Gelismis Ozellikler Megep Modulu
 
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri TemelleriBTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
 
Toyota Tarzı / Jeffrey K. Liker / 2004 / kitap özeti
Toyota Tarzı / Jeffrey K. Liker / 2004 / kitap özetiToyota Tarzı / Jeffrey K. Liker / 2004 / kitap özeti
Toyota Tarzı / Jeffrey K. Liker / 2004 / kitap özeti
 
482 bk0082
482 bk0082482 bk0082
482 bk0082
 
Flash 1
Flash 1Flash 1
Flash 1
 
Tcp ip kontrol mesajlari
Tcp ip kontrol mesajlariTcp ip kontrol mesajlari
Tcp ip kontrol mesajlari
 
Bulut Bilişim El Kitabı
Bulut Bilişim El KitabıBulut Bilişim El Kitabı
Bulut Bilişim El Kitabı
 

More from Dr. Lutfi Apiliogullari

Üretim Yöneticisi Geliştirme Programı
Üretim Yöneticisi Geliştirme ProgramıÜretim Yöneticisi Geliştirme Programı
Üretim Yöneticisi Geliştirme ProgramıDr. Lutfi Apiliogullari
 
An Assessment Model Study for Lean and Agile (Leagile) Index by Using Fuzzy AHP
An Assessment Model Study for Lean and Agile (Leagile) Index by Using Fuzzy AHPAn Assessment Model Study for Lean and Agile (Leagile) Index by Using Fuzzy AHP
An Assessment Model Study for Lean and Agile (Leagile) Index by Using Fuzzy AHPDr. Lutfi Apiliogullari
 
Cost reduction in manufacturing industry
Cost reduction in manufacturing industryCost reduction in manufacturing industry
Cost reduction in manufacturing industryDr. Lutfi Apiliogullari
 
Değişim Trendi Altında Operasyonel Mükemmellik
Değişim Trendi Altında Operasyonel MükemmellikDeğişim Trendi Altında Operasyonel Mükemmellik
Değişim Trendi Altında Operasyonel MükemmellikDr. Lutfi Apiliogullari
 
Become a World Class Manufacturer / The 7 Principles
Become a World Class Manufacturer / The 7 PrinciplesBecome a World Class Manufacturer / The 7 Principles
Become a World Class Manufacturer / The 7 PrinciplesDr. Lutfi Apiliogullari
 
Kalitesizlik – kaliteli olmaktan daha maliyetlidir!
Kalitesizlik – kaliteli olmaktan daha maliyetlidir!Kalitesizlik – kaliteli olmaktan daha maliyetlidir!
Kalitesizlik – kaliteli olmaktan daha maliyetlidir!Dr. Lutfi Apiliogullari
 
Operatioal Excellence Assessment / On-Line
Operatioal Excellence Assessment / On-LineOperatioal Excellence Assessment / On-Line
Operatioal Excellence Assessment / On-LineDr. Lutfi Apiliogullari
 
Operatioal Excellence Assessment / On-Line
Operatioal Excellence Assessment / On-LineOperatioal Excellence Assessment / On-Line
Operatioal Excellence Assessment / On-LineDr. Lutfi Apiliogullari
 

More from Dr. Lutfi Apiliogullari (20)

Üretim Yöneticisi Geliştirme Programı
Üretim Yöneticisi Geliştirme ProgramıÜretim Yöneticisi Geliştirme Programı
Üretim Yöneticisi Geliştirme Programı
 
An Assessment Model Study for Lean and Agile (Leagile) Index by Using Fuzzy AHP
An Assessment Model Study for Lean and Agile (Leagile) Index by Using Fuzzy AHPAn Assessment Model Study for Lean and Agile (Leagile) Index by Using Fuzzy AHP
An Assessment Model Study for Lean and Agile (Leagile) Index by Using Fuzzy AHP
 
Cost reduction in manufacturing industry
Cost reduction in manufacturing industryCost reduction in manufacturing industry
Cost reduction in manufacturing industry
 
DÜNYA SINIFI ÜRETİCİ OLMAK
DÜNYA SINIFI ÜRETİCİ OLMAKDÜNYA SINIFI ÜRETİCİ OLMAK
DÜNYA SINIFI ÜRETİCİ OLMAK
 
Cost reduction strategies
Cost reduction strategiesCost reduction strategies
Cost reduction strategies
 
Op ex checkup_presentation_eng_1
Op ex checkup_presentation_eng_1Op ex checkup_presentation_eng_1
Op ex checkup_presentation_eng_1
 
Değişim Trendi Altında Operasyonel Mükemmellik
Değişim Trendi Altında Operasyonel MükemmellikDeğişim Trendi Altında Operasyonel Mükemmellik
Değişim Trendi Altında Operasyonel Mükemmellik
 
Lean ofis tanıtım
Lean ofis tanıtımLean ofis tanıtım
Lean ofis tanıtım
 
Become a World Class Manufacturer / The 7 Principles
Become a World Class Manufacturer / The 7 PrinciplesBecome a World Class Manufacturer / The 7 Principles
Become a World Class Manufacturer / The 7 Principles
 
Lutfi apiliogullari
Lutfi apiliogullariLutfi apiliogullari
Lutfi apiliogullari
 
Tedarik zinciri
Tedarik zinciriTedarik zinciri
Tedarik zinciri
 
Kalitesizlik – kaliteli olmaktan daha maliyetlidir!
Kalitesizlik – kaliteli olmaktan daha maliyetlidir!Kalitesizlik – kaliteli olmaktan daha maliyetlidir!
Kalitesizlik – kaliteli olmaktan daha maliyetlidir!
 
Değişimin yol haritası_part_2
Değişimin yol haritası_part_2Değişimin yol haritası_part_2
Değişimin yol haritası_part_2
 
Tedarik Zinciri Yönetimi
Tedarik Zinciri YönetimiTedarik Zinciri Yönetimi
Tedarik Zinciri Yönetimi
 
Operatioal Excellence Assessment / On-Line
Operatioal Excellence Assessment / On-LineOperatioal Excellence Assessment / On-Line
Operatioal Excellence Assessment / On-Line
 
Operatioal Excellence Assessment / On-Line
Operatioal Excellence Assessment / On-LineOperatioal Excellence Assessment / On-Line
Operatioal Excellence Assessment / On-Line
 
Lean Transformation Case Study
Lean Transformation Case StudyLean Transformation Case Study
Lean Transformation Case Study
 
Lean Ofis Presentation
Lean Ofis PresentationLean Ofis Presentation
Lean Ofis Presentation
 
Neden YalıN
Neden YalıNNeden YalıN
Neden YalıN
 
Lean Ofis
Lean OfisLean Ofis
Lean Ofis
 

Yalin Dönüşüm / Verimliliğin Şifresi

  • 1. www.leanofis.com İÇİNDEKİLER Teşekkür ...................................................................................................................3 Önsöz.........................................................................................................................5 Giriş ..........................................................................................................................7 1 Yalın Dönüşüm..............................................................................................11 2 Müşteri kimdir, ne ister?..............................................................................31 3 Müşteri Değer Zinciri...................................................................................35 3.1 Yedi tip kayıp ........................................................................................36 3.2 Değer zinciri bileşenleri.........................................................................40 3.3 Değer zinciri haritaları...........................................................................44 4 Yalın Araçlar.................................................................................................55 4.1 Çalışma alanının organizasyonu ............................................................56 4.1.1 Standart .............................................................................................56 4.1.2 5S ......................................................................................................59 4.1.3 Görsel yönetim ..................................................................................72 4.2 Kaizen ....................................................................................................76 4.3 Tam zamanında üretim (JIT) .................................................................89 4.3.1 Akış (Flow) .......................................................................................93 4.3.2 Çekme Sistemi (Pull) ......................................................................101 4.3.3 Dengeli Yükleme ve Sıralama ( Heijunka) .....................................128 4.3.4 Hızlı Ürün Dönüşü (SMED) ...........................................................133 4.4 Kalite Güvence Ağı (QAN) .................................................................143 4.4.1 Yerinde Kalite (Quality at the source) ............................................145 4.4.2 Anormalliklerde duruş (Jidoka) ......................................................147 4.4.3 Hata önleme düzenekleri (Poka Yoke)............................................151 4.5 Problem çözme teknikleri ....................................................................154 4.5.1 PDCA ..............................................................................................155 4.5.2 Yedi kalite aracı ..............................................................................159 4.5.3 Proses üretim yeteneği ( Cp ve Cpk)...............................................165 4.6 Toplam Verimli Bakım........................................................................175 4.6.1 TPM Kayıplar..................................................................................176 Verimliliğin Şifresi 1
  • 2. Operasyonel Mükemmellik 4.6.2 Toplam ekipman verimliliği (OEE) ................................................178 4.6.3 TPM Bileşenleri ..............................................................................182 5 Yalın Yönetim .............................................................................................203 5.1 Değer zinciri bazında organizasyon.....................................................206 5.2 Yalın Organizasyon ve İnsan...............................................................220 6 Yalın Değerlendirme Süreci.......................................................................231 6.1 Mevcut durum analizi ve gözlemler ....................................................232 6.2 Kategori Bazında Değerlendirme ........................................................234 6.3 Yalın Operasyon İyileştirme Planı.......................................................239 Yazar hakkında....................................................................................................241 Faydalanılan Kaynaklar......................................................................................242 2
  • 3. www.leanofis.com Teşekkür Sevgili eşim ve oğluma, Aileme, Ve, Kıymetli dostum DK Gupta’ya ; Şükranlarımla… Verimliliğin Şifresi 3
  • 5. www.leanofis.com “Bilmediklerimi ayaklarımın altına alsaydım, başım gökyüzüne değerdi “ Socrates Önsöz Mühendislik yapmaya başladığım ilk günlerde birçok arkadaşım gibi, okulda öğrendiklerimizin iş hayatında yeterli olacağına inanıyorduk. Ancak durum hiç de öyle gelişmedi. Öğrenme sürecinin, daha yeni başladığını ve aslında pekte bir şey bilmediğimizi anlamak uzun sürmedi. Şu anda da durum değişmedi. Ne kadar deneyimli olursak olalım, bilmediğimiz ve öğrenmemiz gereken yeni şeyler daima olacaktır. Bilginin dönüşüm hızının ortalama kırk gün olduğu bir çağda yaşıyoruz. Bugün farkına vardıklarımızı öğrenmeye çalışırken, bir başkası farkına vardıklarımızın daha yenisini geliştiriyor. Yalın Yönetim, dünya yüzeyinde yıllardır mevcuttur. Başarı ile uygulanmakta ve sürekli geliştirilmektedir. Bugün birçok ileri düzey üretim yapan ülkede bu konu ile ilgili eğitimler, konferanslar verilmekte ve son derece ciddi yayınlar yapılmaktadır. Gündemlerindeki önceliği yalın konusu oluşturmaktadır. Ülkemizde bu konular ile ilgili zaman zaman konferanslar, sempozyumlar düzenlense dahi; yabancı yayınların çevirileri, power point sunumları ve üniversite tezleri haricinde pek fazla kaynak maalesef mevcut değildir. Kısıtlı sayıda birkaç Türkçe yazılmış kitap bulunsa da bu sayınının çok daha fazla olması gerektiğine inanıyorum. Bunun büyük bir eksiklik olduğunu düşünerek, Ülkemiz üretim sektörü verimliğine bir nebze bile olsa katkıda bulunabilmek için “Fabrika Operasyon Yönetiminde bilinmesi ve uygulanması gerekenleri, “okuduklarım, öğrendiklerim ve uyguladıklarım doğrultusunda” bu kitapta sizlerle paylaşmaya çalıştım. Elinizdeki bu kitap bir kişiye, bir işletmeye küçük bir katkı dahi sağlasa, amacına ulaşmış demektir. Lütfi Apilioğulları, lutfi.apiliogullari@leanofis.com www.leanofis.com Acıbadem / İstanbul Aralık-2009 Verimliliğin Şifresi 5
  • 7. www.leanofis.com 41 Giriş Bize öğretilenlerin ne kadarı doğru? Geçenlerde dört yaşındaki oğlum Kerem ile oynarken kendisine “kedilerin karanlıkta daha iyi gördüklerini” söyledim. Oğlum da bana “ Nereden biliyorsun? “ dedi. Donakaldım! Nereden bilebilecektim ki! Ben hiç kedi gözü ile dünya’ya bakmamıştım ve bakan birisine de rastlamamıştım. Sadece bana öyle öğretilmişti ve bende daha önce birçok şeyde olduğu gibi öğretilenlerin doğru olduğunu pek araştırma ihtiyacı hissetmeden kabul etmiştim. Peki, ya gerçekten kediler karanlıkta daha iyi görmüyorlarsa veya bana öğretildiği zaman görüyorlardı da artık şu an bu özellikleri kalmadıysa. Bize hep bir şeyler söylendi ve bizler de peşinen kabul ettik, uyguladık. Tıpkı üretim operasyonlarında olduğu gibi,  “Makine boş durmasın, çalışsın, üret.” dediler; hep ürettik ve stokları şişirdik.  Proseste problem olduğu zaman, “sakın makineyi durdurma, hataları sonra düzeltiriz, şimdi üretim yapmalıyız.” dediler; hep ürettik ve hatalı ürünleri çöpe attık.  “Bu müşteri çok önemli; sakın üretimde hata olmasın.” dediler; kaliteyi hat sonuna koyduğumuz personel ile sağlamaya çalıştık, ama yinede hatasız ürün gönderemedik. Verimliliğin Şifresi 7
  • 8. Operasyonel Mükemmellik  “Eğitime ayıracak bütçe yok.” dediler; eğitime, gelişime yeterince önem vermedik, çalışanlarımızın kapasitelerinden faydalanamadık ve umutsuz, hedefsiz insanlar topluluğu oluşturduk.  “Finansal göstergelerimiz iyi, genel toplamda karlıyız.” dediler; detaylara ulaşamadık, hangi müşteriden kar, hangisinden zarar ettiğimizi anlayamadık. Hep denilenleri yaptık ancak yinede istediğimiz sonucu alamadık, verimli olamadık. Çünkü araştırmadık, gelişmeleri takip etmedik ve yeniliklere açık olmadık. Dünya genelinde insanları üç gruba ayırıyorlar: Birinci grup: Oldukça azınlık ve küçük bir topluluktur. Tüm gelişmeleri, yenilikleri onlar yapıyor. Hayatımıza giren ve bize fayda sağlayan her yeni sistemde, teknolojide onların imzası bulunuyor. İkinci grup: Birinci gruptan biraz daha geniş bir topluluk ki her ne kadar gelişmelere yön vermeseler de en azından teknolojiyi, gelişmeleri sürekli takip ediyor, sorguluyor, daha önceleri yaptıklarını yeni sistemler ile kıyaslıyor ve iyi olanı uygulamaya çalışıyor. Üçüncü grup: Birinci ve ikinci grup ile kıyaslanamayacak ölçüde muazzam bir kalabalığın oluşturduğu topluluk. Ne Dünya’da olan bitenden haberleri var nede gelişmeleri takip ediyorlar. Sadece onlara ne öğretilmiş ise onunla yetiniyorlar. Biz acaba hangi gruba aidiz? Global ekonomik krizin etkileri kolay geçecek gibi gözükmüyor. Hatta bazı uzmanlar artık hiç bir şeyin eskisi gibi olamayacağını ve bu şekilde yaşamaya kendimizi hazırlamamız gerektiğini bile belirtiyorlar. En geçmişin tükenmeyecek sandığımız kaynak bolluklarından yakın geçmişin kısıtlı kaynak imkânlarına ve buradan da geleceğin olmayan kaynak yokluğuna doğru yol aldığımız şu dönemde tüm işletmelerin en öncelikli konusu kaynakların daha etkin kullanılması yani Verimli olabilmek. Özetle; daha çoğu daha az ile yapabilmek. (more and more with less and less) Peki, nedir acaba verimliliğin şifresi? Verimli olabilmek için neleri yapmak ve neleri yapmamak gerekiyor? 8
  • 9. www.leanofis.com Bu soruların cevabını bulabilmek için öncelikle içinde bulunduğumuz üçüncü gruptan araştırma yapan, sorgulayan ve yeniliklere açık olan ikinci gruba doğru geçiş yapmalıyız. İkinci gruba geçtik. Artık araştırıyoruz, sorguluyoruz ve bize öğretilenler ile yeni gördüklerimizi kıyaslıyoruz. Kimler neler yapmışlar, nasıl gelişmişler ve nasıl mükemmel bir üretici (World Class Manufacturer) olmuşlar, bunları incelediğimizde yaptığımız birçok şeyin doğru olmadığını, yaptıklarımızı aslında yapmamamız gerektiğini ve bunların verimsizliğimizin en önemli sebepleri olduğunu öğreniyoruz. Bize öğretilmeyen çekme sistemini, üretimde akışın sağlanması gerekliliğini, duruş kültürünü, sürekli iyileştirme felsefesini ve daha birçok aslında yeni olmayan ve uzun yıllardır var olan şeyleri yeni öğreniyoruz. Evet, artık biliyoruz. Verimliliğin şifresi yalın olmak… Bir başka ifade ile “Yalın düşünmek, yalın üretmek ve yalın insanlar yetiştirmek”. Tıpkı Toyota’nın yıllar önce yapmaya başladığı ve halen devam ettirdiği gibi. Üreticiler olarak “World Class Manufacturer” olma yolunda alınacak epey bir yolumuz var. Yapmakta olduğumuz çalışmalardan edindiğimiz deneyimler bize nerede olmamamız veya neleri yapmamamız gerektiğini son derece net bir şekilde göstermektedir. Operasyonel mükemmellik (Operational Excellence) anlamında; Sadece kendi sektöründe değil “genel proses endüstrisinde” örnek gösterilen bir fabrika olabilmek kanımca doğru stratejiler ile beraber doğru adımların atılması halinde uzak bir hedef değildir. Bunun için;  Operasyonel süreçler ve prosedürler mükemmel tasarlanmalıdır. (World Class Operating System and procedures in all plants)  Çalışanlar için gelişim programları uygulanmalıdır.(Development program for our employees - Skilled & Educated People)  Performansa dayalı yönetim modeliniz olmalıdır.(Performance based management System -Management by objectives) Ancak bu sayede hem biz hem de ülkemiz kazanabilir. Verimliliğin Şifresi 9
  • 11. 1. Yalın Dönüşüm 1 Yalın Dönüşüm Dünya ve müşteri beklentileri hızla değişiyor. Ya biz üreticiler? Henry Ford’un üretimini “Sizi istediğiniz yere götürür ve getirir “ ve “ siyah olduğu müddetçe istediğiniz rengi seçebilirsiniz” yaklaşımıyla ilk modern montaj üretim hatlarını kurarak yaptığı tek tip standart otomobiller o günlerde müşteri beklentilerine cevap verebildiği için çok rahat talep görmekteydi. Tek bant üretim hatlarında model dönüşümü olmadan gerçekleştirilen bu esnek olmayan üretim sistemlerinde tüm kayıp maliyetleri ürünün fiyatına eklenmekte, müşterilerde başka alternatifleri olmadığı için sürecin içinde yer almaya devam etmekteydiler. Ancak sürekli gelişen ve değişen müşteri beklentileri farklı modellerin üretilme zorunluluğunu da beraberinde getirdi. Artık rekabet koşulları değişmiş ve mevcut sistem yeterince efektif olamıyordu. Üreticiler daha verimli daha esnek yeni sistemler geliştirmek zorundaydılar. İkinci Dünya savaşı sonrasında Taiichi Ohno adlı bir mühendisin Ford üretim sistemlerini yerinde incelemek üzere Amerika’ya gitmesi ve farklı bir bakış açısı ile gördüklerini Toyota fabrikası üretim süreçlerine uyarlaması sonucunda ilk yalın üretim felsefesinin temelleri atılmıştır. İlk yaklaşım; Tüm üretim süreçlerinde; değer oluşturmayan kayıp zaman ve aktivitelerin ortadan kaldırılmasına, ekipman ve üretim hatlarının hızlı bir şekilde farklı bir model üretebilecek hale getirilmesine ve üretimde herhangi bir hata meydana geldiği an üretim hatlarını, hata ortadan kaldırılıp yeniden oluşumunun engelleninceye kadar Verimliliğin Şifresi 11
  • 12. Operasyonel Mükemmellik durdurulmasına dayanıyordu. Bu anlayış üzerine kurulan yalın üretim felsefesi o günden itibaren Toyota üretim maliyetlerini ve esnekliğini rakiplerine oranla çok daha iyi seviyelere getirmeye başlamış ve her geçen gün gelişerek tüm dünya üreticilerinin kabul ettiği bir üretim sistemi halini almıştır. (TPS: Toyota Production System). Günümüz dünyasında ise durum eskiye oran ile daha da zorlaşmış ve esnekliğin sınırlarının geliştirilmesi zaruri bir durum almıştır. Müşteri beklentilerinin eskiye oranla kıyaslanamayacak derecede hızla değişmesi, ürünün fiyatını müşterinin belirlemesi, sürekli artış gösteren enerji, hammadde, işçilik maliyetleri gibi unsurlar üreticileri daha verimli olabilmek için sürekli yeni sistemlerin arayışına itmiştir. Bu arayışlar neticesinde, farklı yaklaşımlar ve isimler adı altında (Kalite çemberleri, yalın üretim, toplam kalite yönetimi, toplam verimli bakım, altı sigma gibi ) birçok sistem geliştirilmiş, uygulanmış ve halen de uygulanmaktadır. Bugün gelinen nokta tüm bu sistemlerin bileşiminden oluşan ve temelde iki konuya odaklanan bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır. Yalın Operasyon Yönetimi (Lean Operations Management)  Kayıpların ortadan kaldırılması,(Eliminate MUDA)  Değişkenliğin minimize edilmesi,(Reduce variation) Kayıplar ve değişkenliğin en önemli etkisini toplam operasyon zamanının uzaması olarak görmekteyiz. Bu etki, ürünün müşteriye daha geç teslim edilmesine, maliyetlerin artmasına ve para akışının zayıflamasına neden olmaktadır. Bir başka ifade ile kar oranlarımızı olumsuz etkilemektedir. Kar = Gelir – Gider , (Eskiden, Gelir = Gider + Kar ), Buradan verimlilik ile toplam operasyon zamanı arasında doğrudan bir ilişki olduğunu ve daha verimli olabilmek için toplam operasyon zamanının azaltılmasının birinci hedefimiz olması gerektiği sonucunu çıkarabiliriz. Bu yaklaşım yalın felsefesin esasını oluşturmaktadır. 12
  • 13. 1. Yalın Dönüşüm Şekil 1. 1: Kayıpların üretim zamanına etkisi O halde yalın’ın tanımını; Müşteri değer zincirindeki değer oluşturmayan aktiviteleri (kayıpları) sürekli iyileştirme faaliyetleri ile ortadan kaldırarak toplam operasyon zamanını kısaltmak için yapılan sistematik teknikler dizisi olarak yapabiliriz. Yalın dönüşüm çalışmaları sonucunda öğrendiğimiz önemli bir olgu toplam operasyon süresi içinde değer oluşturan aktivite sürelerin sadece %5, değer oluşturmayan ancak yapılması gereken faaliyet sürelerinin % 20, değer oluşturmayan ancak yapılan aktivite sürelerinin % 75 gibi bir oran olduğudur. Bu kayıplar ise ortalama olarak %20 oranında ciroya etki etmektedir. Bu konuya ileride daha detaylı olarak değineceğiz ancak kısa bir örnek ile şimdilik açıklamaya çalışalım. Piyasa yeni sürülecek bir ürünün tasarlanması, geliştirilmesi ve seri üretime geçilmesi aşamaları her sektörde farklılıklar göstermekte ve değişik süreler almaktadır. Otomotiv sektöründe bu süre ortalama olarak 36 ay ila 48 ay arasında değişmektedir. Ancak yalın yaklaşım ile operasyonlarını yöneten firmalarda değer oluşturmayan aktivitelerin ortadan kaldırılması sonucunda bu zamanın 18 ay gibi oldukça etkili sürelere çekilebildiğini görmekteyiz. Bu sayede hem maliyet avantajı elde edilmekte hem de daha rekabetçi olarak rakiplerin bir adım önüne geçilebilmektedir. Ülkemizde son yıllarda dünya ile paralel olarak bu yaklaşım oldukça yaygınlaşmaya başlamış ve yalın felsefesi ile üretim yapabilmek için üreticiler ciddi çalışmalar yapmaya başlamışlardır. Özellikle müşterilerin üreticinin tüm süreçlerine girdiği ve sürekli denetlediği yan sanayi sektöründe bu çalışmalar daha da önem ihtiva etmektedir. Bugün birçok ana sanayi - yan sanayi üretici değerlendirme aşamalarında- yalın operasyon kriterlerine uygunluk değerlendirmeleri yapmakta ve işbirliğinin oluşabilmesi için yalın operasyon yönetimini zorunlu tutmaktadır. Ana sanayinin artık bir montaj sanayisi olduğu ve birçok geliştirmeyi, alt ürün parçalarını yan sanayilerine ürettirdiği günümüz dünyasında kazan-kazan yaklaşımı Verimliliğin Şifresi 13
  • 14. Operasyonel Mükemmellik gereği bunu istemeleri kadar doğal bir şeyin olmadığı da yadsınamaz bir gerçek olsa gerek. Yalın dönüşüm olarak da adlandırabileceğimiz bu çalışmaların hedefi geleneksel yöntemden yalın yaklaşıma doğru bir yer değiştiriştir. Yani değişimdir ve değişimin olduğu yerde bunu istemeyen ve direnç gösteren kişiler her zaman karşımıza çıkmaktadır. Yalın dönüşümün karşısında ki bu en büyük engeli aşabilmek için dönüşüm sürecinin çok etkin yönetilmesi gerekmektedir. Aksi halde dönüşümü gerçekleştirebilmek, ilerlemeyi sağlayabilmek mümkün olamayacaktır. Yalın dönüşüm deneyimleri bize öğretmiştir ki; Yalın bitmeyen uzun bir yolculuktur ve süreçlere adaptasyonu için kararlılık, sabır gibi günümüz yöneticilerinde pek sık görülmeyen erdemler gereklidir. İşletme sahiplerinin büyük çoğunluğu ya da tepe yönetimi yalın dönüşüm sürecinde sonuçların hızlı bir şekilde değişmesini beklerler. Bugün birçok işletmenin bu dönüşüm sürecine başladığını ve çok kısa bir süre içinde yapılan birkaç deneme sonunda yalın dönüşüm yolculuğundan erken veda ettiğini görmekteyiz. Ancak yalın dönüşüm birkaç kişinin değil toplu olarak aynı noktaya bakmak ve öncelikli olarak kültür dönüşümünün sağlaması ile tesis edilebileceği için oldukça zaman alan bir süreçtir. Uzun yıllardır yalın felsefesi ile çalışan ve halen alınacak epey yollarının olduklarını belirten deneyimli firma yöneticilerin bu konudaki en önemli hatanın sabır gösterilmemesi olduğunu belirtmeleri bu dönüşümün kolay olmayan ve zaman alan bir süreç olduğuna güzel bir işarettir. O nedenle ilk iş olarak yöneticilerin son derece kararlı ve inançlı bir şekilde ana hedefleri yol haritaları ile beraber belirleyerek, gemilerin yakıldığını ve geri dönüşün asla olmayacağını, başkaca seçeneklerini olmadığını net olarak belirtmeleri gerekir. Verilmesi gereken mesaj gayet açık olmalıdır. “Bu bir şirket politikasıdır ve herkesin desteklemesi gereklidir”. Stratejinin belirlenmesi ve yayılımı için yönetime büyük sorumluluklar düşmektedir. Ancak her ne kadar gemi yakılsa da bazı kişilerin değişime direnç göstermesi beklenen bir durumdur. Genelde firma çalışanlarının %10 luk bir kısmı ki değişime açık genç kadro bu süreci destekler ve hızla ilerleyebilmek için azami gayret sarf ederler. Ekibin büyük bir kısmı bekleme durumunda olan ve “dur bakalım ne olacak” sendromu yaşayan kişilerin oluşturduğu gruptur. Ne tam destek verirler ne de köstek olurlar. Ortada 14
  • 15. 1. Yalın Dönüşüm bekler ve gelişmelere göre kendilerine yön verirler. Geri kalan ortalama % 15 lik gibi bir kesim değişimi asla istemeyen ki daha ziyade eski çalışanlar, kendine güveni az olanlar süreci baltalamak için ellerinden gelen her şeyi denerler. Eski köye yeni adet gelemeyeceğinden, yapılanların daha önce denendiği ve başarısız sonuçlar elde edildiğinden veya şimdi ne olacak gibi türlerden olumsuzluk havasını sürekli estirerek kararsız büyük kitleyi yanlarına çekmeye çalışırlar. Bu kişiler genelde değişime ayak uyduramamaktan ve yeni sistemin getirisi olarak farklı tarzda iş yapmaları gerekeceği için sürekli rahatsız bir durumda olurlar. Değişime birçok fonksiyondan, farklı insanların oldukça değişik sebeplerden dolayı direnç gösterdiğini görmekteyiz. Örneğin bir fabrika ortamında bulunan;  Üretim grubu, tam zamanında üretim kriterlerine uymak zorunda kalıp sadece müşteri istediği zaman üretim yapması gerekeceğinden, anormallikler karşısında üretim hatlarını durdurup problemi çözünceye kadar üretim yapamayacaklarından, ekipman günlük bakım faaliyetlerinden sorumlu olacaklarından, iyileştirme çalışmaları sonucunda kendilerine pek gerek kalmayabileceği endişesinden ve daha başkaca alışık olmadıkları yeni bir yöntem ile çalışmak zorunda olacaklarından dolayı değişime direnç gösterebilirler.  Bakım grubu, arızalara daha hızlı reaksiyon vermeleri beklendiğinden, TPM çalışmalarında operatörler ile beraber hareket etmeleri ve hatta kendilerini vazgeçilmez kılan en değerli sermayeleri bilgilerini operatörlere aktarmaları gerekeceğinden ve daha başkaca serbestliklerinin ellerinden alınacak olması gibi sebeplerden dolayı değişime direnç gösterebilirler.  Kalite grubu, süreçlerde sadece hatayı tespit eden polislik görevi yerine kaliteyi güvence altına alıcı proses iyileştirme aktiviteleri yapmalarının beklenmesinden, süreçler içinde daha fazla yer alarak operatör gelişimlerini sağlamak zorunda kalacaklarından ve başkaca operasyon sonuçlarından daha da çok sorumlu olacak olmalarından gibi etkenlerden dolayı değişime direnç gösterebilirler.  Planlama grubu, MRP yerine çekme sisteminin gereği kanban uygulaması yapmaları ve bu sürecin yönetimi için daha fazla miktarda üretim alanında Verimliliğin Şifresi 15