Cursus Formuleren

2. • Onjuiste herhaling
• Tautologie
• Pleonasme
• Contaminatie
• Dubbele ontkenning
• Onjuist verwijswoord
• Onduidelijk verwijzen
• Incongruentie
• Dat/als-constructie

4.  Als een voorzetsel ten onrechte twee
keer wordt gebruikt, is dat een onjuiste
herhaling
 Voorbeeld: Op zo‟n partij als de PVV zou
een mensenrechtenactivist niet op
moeten stemmen.  Een
mensenrechtenactivist zou niet moeten
stemmen op een partij als de PVV.

5.  Als hetzelfde twee keer wordt gezegd
met verschillende woorden van dezelfde
woordsoort (synoniemen).
 Voorbeeld: Ik lees graag boeken over de
toekomst van de samenleving, zoals
bijvoorbeeld „1984‟ van George Orwell
en „Brave new world‟ van Aldous Huxley

6.  Als een deel van de betekenis van een
woord of een woordgroep, nog eens door
een ander woord uitgedrukt wordt.
(meestal van een andere woordsoort).
Voorbeelden:
 De aanwezige toeschouwers kregen van
de organisatie allemaal een aandenken.
 Ik heb toestemming van de docent
scheikunde om dit gevaarlijke proefje uit te
mogen voeren.
 De export van textiel naar het buitenland is
dit jaar met twintig procent gegroeid.

7.  Als twee woorden of uitdrukkingen worden verward en ten
onrechte worden vermengd.
Voorbeelden:
 Deze computer kost duur. (kost veel of is duur)
 Ik zal dat nachecken. (nakijken of checken)
 Hij kreeg ongenadeloos op zijn kop.
(ongenadig of genadeloos)
 Hij neemt in de klas altijd het hoogste woord. (heeft het
hoogste woord of het woord nemen)
 Aan het eind van de partij legde hij het laatste loodje.
( het loodje leggen of de laatste loodjes wegen het
zwaarst)

8.  In zinnen met een werkwoord dat al een
„ontkennend‟ karakter heeft
(voorkomen, verbieden, enz.) wordt soms
ten onrechte een tweede ontkenning
toegevoegd
Voorbeeld:
 De examenkandidaten deden veel moeite
om te voorkomen dat er in hun
profielwerkstuk geen spelfouten zouden
staan.

10.  Verwijswoorden wijzen vooruit of terug naar woorden,
woordgroepen of zinnen. Het antecedent (datgene waarnaar
verwezen wordt) bepaalt welk verwijswoord je moet gebruiken.
 Bij woordgroepen wordt dat bepaald door het kernwoord.
 In het Nederlands kennen we mannelijke, vrouwelijke en
onzijdige woorden.
Voorbeelden van fouten:
 Hem werd een contract aangeboden die nogal wat
onduidelijkheden bevatte.  Hem werd een contract
aangeboden dat nogal wat onduidelijkheden bevatte.
 De scholier stelde de staatssecretaris voor een probleem wat ze
niet direct kon oplossen.  De scholier stelde de staatssecretaris
voor een probleem dat ze niet direct kon oplossen.
 Dat is het beste dat ik ooit gedaan heb.  Dat is het
beste wat ik ooit gedaan heb.

11. Die of dat; deze of dit?
 De  die of dat; het  deze of dit
Hen of hun?
 Hen  LV; na een VZ
 Hun  MV zonder VZ ervoor; nooit als O
Dat of wat?
 Het  dat
 Wat  overtreffende trap; OVW, hele zin
Wie of waar …?
 Personen  voorzetsel + wie
 Zaken  waar + voorzetsel

12.  Soms wijst een verwijswoord terug naar iets wat helemaal
niet in de tekst staat. Het heeft dan geen antecedent.
Voorbeeld:
 Natuurlijk is natuurbescherming blij met wildviaducten,
omdat ze dan gemakkelijk van de ene kant van de
snelweg naar de andere kunnen komen.
“Ze” slaat op “het wild”, en dat staat niet in de tekst!
 In andere gevallen is er meer dan één antecedent
mogelijk: dan is het onduidelijk wat het juiste antecedent
is.
Voorbeeld:
 Karianne zei tegen Daniëlle dat ze haar blonde haren
voor de presentatie bruin moest laten verven, omdat dat
intelligenter stond.
Je weet niet of Karianne of Daniëlle haar haar bruin moet
verven!

13. Incongruentie ontstaat vaak:
 Als het onderwerp meervoudig lijkt, maar
enkelvoudig is
Vb. de jeugd in grote steden hebben een schrijvend
gebrek aan hangplekken.
 Als persoonsvorm en het onderwerp ver uit elkaar
staan
Vb. Eneco verwacht dat het gebruik van gas de
komende jaren bij de meeste huishoudens alleen
maar verder zullen zal toenemen.
 Als een MV ten onrechte voor het O wordt
aangezien
Vb. Mensen die belangstelling hebben voor de
functie (mv) worden wordt verzocht hun sollicitaties
te richten aan het dagelijks bestuur (o).

14.  Een bijzin van voorwaarde begint vaak met
als en wanneer. Als de bijzin niet achteraan
de zin staat, ontstaat er een dat/als-
constructie. Vermijd die door „volgens mij‟
te gebruiken i.p.v. „ik denk‟ of „ik vind‟.
Voorbeeld:
Daarom vind ik dat als films schokkende
beelden bevatten, ze niet voor tien uur ‟s
avonds uitgezonden moeten worden. 
Daarom vind ik dat films niet voor tien uur ‟s
avonds moeten worden uitgezonden, als ze
schokkende beelden bevatten.