Erromanikoaren aurkezpena. 2. unitatearen laburpena. gizarte zientziak, dbh2.mailan.

1. ERROMANIKOAREN GARAIA
GAIA
ERROMANIKOA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA

2. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
• Erdi Aroko Europako herrialde gehienetan kristautasuna zen erlijio
hedatuena.
• XI-XIII.mendeen bitartean, Europako kristauaren mugak zabalduz joan
ziren, iparraldetik, ekialdetik eta hegoaldetik.

3. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
• Elizaren presentzia eguneroko bizitzan oso nabarmena zen.
• Elizak bizitza pribatua arautzen zuen (bataioak, ezkontzak, festak,
egutegiak,…).
• Elizak gainditu zuen eremu erlijiosoa eta gizarte arloa eta ekonomian
eta politikan esku hartzen ere hasi zen.
– Monasterioek eta gotzaindegiek lurralde ugari kontrolatzen zuten.
– Apaiz eta fraideek feudoetako jaunen jokabidea izaten zuten eta
errentak kobratzen zizkieten nekazariei.
– Hamarrena kobratzen hasi ziren.
– Elizak errege-erregina kristauengan eragin politiko handia ere
bazuen.
– Alde militarrean, kristautasunaren aldeko Gurutzadak edo Lurralde
Santuak berreskuratzeko gerra erlijiosoak bultzatu zituen.

4. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
GURUTZADAK
• XI-XIII.mendeen artean erresuma kristauen konkista espedizioak
• Helburua: Islamiarrak Lur Santuetatik botatzea eta Kristoren hilobia askatzea

5. ERROMANIKOAREN GARAIA
ERDI AROKO PENTSAMOLDEA
•Jainkoa Unibertsoaren zentroa zen eta dena
bere inguruan mugitzen zen (teozentrismoa).
• Arte mota hau Elizak sorturiko artea
zen, erlijio- artea da, Eliza katolikoaren
zerbitzura jarritako artea .
• Artelanen helburu nagusia fededunak
Elizara hurbiltzea da.
• Oso arte sinbolikoa da.
• Erromanikoko lanek funtzio didaktikoa
dute, esanahi espirituala
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA

6. GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN GARAIA
KRISTAUTASUNAREN HEDAPENA ETA ERROMANIKOA
Erdi Aroa
Erromanikoaren garaia
I
II
II
I
I
V
V
V
I
V
II
V
II
I
I
X
X
X
I
X
II
• XI. mendetik aurrera, arte-estilo berria
hedatu zen Mendebaldeko Europan:
ERROMANIKOA.
• Mendebaldeko Erromatar Inperioaren
desagerpenaz geroztik, lehenengo aldiz,
agertu zen arte-estilo komuna Europako
herrialde gehienetan
X
II
I
X
I
V
X
V
X
V
I
X
V
II
X
V
II
I
X
I
X
X
X
X
X
I

7. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
1. ARKITEKTURA ZIBILA
-HARRESIZ INGURATURIKO HIRIAK
-GAZTELUAK
2.ARKITEKTURA ERLIJIOSOA
-ELIZA
-MONASTEGIA

8. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
1. HARRESIZ INGURATURIKO HIRIA

9. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
2. GAZTELUAK
Loarreko gaztelua

10. GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN GARAIA
1. ELIZA ERROMANIKOA
Besoak gurutzatzen diren lekuari gurutzadura
deitzen zaio. Gurutzaduraren gainean zinborio
izeneko kupula bat ezartzen zen.
Kanoi-ganga.
Fatxada
nagusian
dorre bat edo
bi eraikitzen
ziren, kanpan
dorre gisa
erabiltzen
zirenak.
Gurutzearen beso
luzea nabe batek
edo batzuek osatzen
zuten, hauek abside
batean amaitzen
ziren.
Kontrahorma.
Kasu batzuetan solairu bat
baino gehiago zeukaten.
3-5 nabe artean eduki
ohi zituzten.
Erdialdekoa
aldeetakoak baino
altuagoa zen.
Batzuetan alboetako
nabeak luzatu eta
berauek girola
osatzen zuten. Honek
aldare nagusia
inguratzea eta bertan
gordetzen ziren
erlikiak ikustea
ahalbidetzen zuen

11. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN EZAUGARRI OROKORRAK
1. Ekialdeko Europa guztira zabaldu zen XI. mendetik aurrera.
2. Arte erlijiosoa da: artelanen helburua fededunak Jainkoarengana
hurbiltzea zen.
3. Arte sinbolikoa da, guztiak mezu bat erakutsi nahi du.
4. Artistak artisau hutsak ziren.

12. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ARKITEKTURA
1. Funtzioa: arte erlijiosoa, elizak, katedralak eta monastegiak eraikitzen
ziren batez.
2. Ezaugarriak:
 Materiala: harria.
 Elementu arkitektonikoak: kanoi-ganga, kupulak, erdi-puntuko
arkuak, pareta lodiak eta kontrahormak.
 Tamaina txikia.
 Argi gutxi.
 Latindar gurutzedun oinplanoa.

13. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ARKITEKTURA
Hasierako elizak
• Ordura arteko elizak zurezko
teilatuak zituzten eta argia
tea eta kandelekin egiten
zenez, sarritan erretzen
ziren.
Harrizko
ganga
• Hori izan zen eraikuntza
berriak lortzeko
arrazoia, batez ere harrizko
gangak (bobedak), estilo
erromanikoaren ezaugarri
bat.

14. ERROMANIKOAREN GARAIA
ARKITEKTURA
Berezitasunak
•
•
•
•
•
•
mazizoak
astunak,
argitasun gutxikoak,
ilunak,
leiho txiki eta gutxi,
baxuak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA

15. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
MATERIALAK
• HARRIA
• ADREILUA
• ZURA
• MARMOLA
HARRI LANDUA: HARLANDUZKO HORMAK

16. ERROMANIKOAREN GARAIA
ATEA
Tinpanoa
Dintela
Arkiboltak
Mainela
(parteluz)
Janbak
Atea
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA

17. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
BAO GUTXI: ILUNTASUNA
HORIZONTALTASUNA
HORMA SENDOAK

18. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
OINPLANOAK
Veneziako Marcos Deuna
Saint-Étienne (Nevers) - Saint-Sernin (Toulouse) - Sainte-Foy
(Conques)

19. GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN GARAIA
PEREGRINAZIO-ELIZA
GIROLA
ABSIDIOLOA
GURUTZADURA
ABSIDEA
TRANTSEPTUA
NABE ZENTRALA
ALBOKO NABEA
DORREA

20. GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN GARAIA
DORREAK
ABSIDEA
NABE ZENTRALA
ZINBORRIOA
TRANTSEPTUA
GIROLA
ALBOKO NABEA
ABSIDIOLOAK
ALBOKO PORTADA

21. GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN GARAIA
MONASTERIOAK
Cluny-ko monastegia

22. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA

23. GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN GARAIA
XI.mendea
XII.mendea

24. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA

25. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ARKITEKTURA ZIBILA: GARESKO ZUBIA

26. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ARKITEKTURA ERLIJIOSOA
LEIREKO MONASTEGIAREN ELIZA

27. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
 Funtzioa:
 Arte erlijiosoa: lanek bizitza espirituala islatzen zuten,
ez edertasuna.
 Hezteko helburua: eszenek erlijio kristauaren gertakari
eta gai nagusiak erakusten zituzten.
 Estiloa:
 Eskulturak arkitekturari egokitzen zitzaizkion.
 Ez daukate naturalismorik.
 Polikromia, kolore biziekin margotzen ziren.
 Motak:
 Kokapenagatik: elizako portaleetan edo zutabeen kapiteletan.
 Materialengatik: harrizkoa edo egurrezkoa.
 Gaiagatik: Ama Birjina Umearekin, Kristo gurutziltzatua.

28. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ESKULTURAREN EZAUGARRIAK
Giza irudiek ez
dute
naturaltasunik
Eskulturak kolore
biziekin margotuta
daude
Arkitekturari egokitzen zaio
Jantziak zurrunak
dira eta
gorputzaren
gehiengoa
estaltzen dute

29. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ESKULTURAREN GAI NAGUSIAK
Ama birjina umearekin
Kristo gurutziltzatua

30. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ESKULTURAREN EZAUGARRIAK
Animaliak eta landareak
Eszena erlijiosoak

31. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ESKULTURAREN EZAUGARRIAK
Egunerokotasuna

32. GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN GARAIA
Moissac San Pedroko
ESKULTURAREN EZAUGARRIAK
portalea, Frantzia
Arkiboltak.
Tinpanoa.
Mainela.

33. GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN GARAIA
Kristo koroatuta dago. Eskuineko
eskuarekin benedikatu egiten du eta
ezkerrekoarekin Jainkoaren hitzaren
liburuari eusten dio.
TINPANOA
Serafina.
Serafina.
Irudien kokapen hierarkikoa.
Garrantzitsuenak erdialdean agertzen
dira eta handiagoak dira.
Hogeita lau agure
lurrin-kopekin eta
musika-tresnekin.
Guztiak erdialdeari begira.
Tetramorfoak. Lau
ebanjelariak irudikatzen
zituzten ikurrak: Mateo
(gizon
hegalduna), Markos (lehoi
hegalduna), Lukas (zezen
hegalduna) eta Juan
(arranoa).

34. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
 Funtzioa:
 Arte erlijiosoa: lanek bizitza espirituala
islatzen zuten, ez edertasuna.
 Hezteko helburua: eszenek erlijio kristauaren
gertakari eta gai nagusiak erakusten zituzten.
 Estiloa:




Naturaltasun eza; eskematikoa eta gogorra.
Pertsonaien hierarkizazioa tamainagatik.
Gai erlijiosoak.
Kolore biziak. Irudiak marra beltz lodiarekin
inguratzen ziren.
 Atzealdean ez zen paisairik jartzen.
 Motak:
 Horma pinturak: elizetako hormetan; freskoen teknika.
 Taula gaineko pintura: aldareen eta erretaulen aurrealdea; tenplearen teknika.
 Miniaturak: liburuak ilustratzeko.

35. ERROMANIKOAREN GARAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
MARGOEN EZAUGARRIAK
Pertsona batzuk
besteak baino
askoz
handiagoak dira
Ez dago paisairik
hondoan
Marra beltz lodia
perfilatzeko
Kolore biziak
Itxura eskematikoa eta postura gogorrak

36. ERROMANIKOAREN GARAIA
Taüllgo San Clementeren absidea
Bedeinkatzen ari
den eskua
Lau ebanjelarien
irudiek Kristo
inguratzen dute
Pantokratoa edo
Kristo Erregeren
irudia
GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
MARGO MOTAK
Almendra
mistikoa edo
mandorla
Liburu
bat, bertan
Ego sum lux
mundi
irakurtzen da

37. GEOGRAFIA ETA HISTORIA
2. DBH 3. GAIA
ERROMANIKOAREN GARAIA
Leongo San Isidoroko errege-erreginen panteoia
Kristoren jaiotza
iragartzen ari den
aingerua.
MARGO MOTAK
Landaredia.
Abereak.
Artzainak.
Mendiak.