1. ESPAINIAKO HEZKUNTZA
SISTEMA ETA FINLANDIAKOA
ZER JAKIN NAHI DUGU?
Gure ikerketa egiteko galdera honetan oinarritu gara:
Zertan ezberdintzen dira hemengo hezkuntza
sistema eta Finlandiakoa?
Lan honekin kalitatezko hezkuntza sistema bat Espainiako hezkuntza
sistemarekin alderatu nahi dugu. Espainiak ez bezala, 2006ko azken PISA
(Programme for International Student Assessment) informeko azken frogetan
emaitza bikainak lortu zituen Finlandiako hezkuntza sistema hautatzea erabaki
dugu konparaketa horretarako.
Hezkuntza alderdiaz gain, ingurune soziokultural eta familiarrean ere
barneratu behar izan dugu. Horrela, bi hezkuntza sistemak aztertzea lortu dugu
eta Espainiako hezkuntza sistema hobetzen lagun dezaketen ideiak eraiki, edo
gutxienez gaur egun zer egoeretan dagoen ezagutu.
FINLANDIAREN ETA ESPAINIAREN HEZKUNTZA EGOERA
Kooperaziorako eta garapen ekonomikorako erakundeak mundu osoko
65 herrialdetako datuekin landutako PISA (Program for International Student
Assessment) informearen emaitzek agerian utzi dute Finlandiako hezkuntza
sistema dela ikasleengan emaitza hobeenak lortzen dituena irakurketaren
ulermenean, matematikan eta natur zientzietan. Finlandiako hezkuntzaren
emaitza positibo horiek haur hezkuntzatik unibertsitatera iritsi arteko

2. ikasleengan behatu daitezke. Espainiarekin alderatuz, aipatzeko datu
interesgarria iruditu zaigu bitxikeria moduan Finlandian biztanleriaren %71ak
unibertsitate titulua eskuratzen duela.
Espainiako hezkuntza sistemak lortutako emaitzak aurreko informearekin
alderatuz, apur bat hobetu egin dira baina oraindik ere Finlandiakoetatik oso
urrun daude. Espainiako sistemak 20 puntu gehiago lortu ditu irakurmenaren
ulermenean, 481 puntu. Matematikan berriz 483 puntu lortu ditu azken informe
honetan; zientzietan, berriz, 488 puntu. Emaitzak kaltetzen dituen faktore
nagusia errepikatzaileen errendimendua da (%36). Madril, Gaztela eta Leon,
Katalunia, Errioxa, Nafarroa, Aragoi, Euskal Autonomia Erkidegoa, Asturias,
Kantabria eta Galizia irakurmenean espainiar bataz bestekoaren gainetik daude.
Murtzia bataz bestekoan dago eta Andaluzia, Balearrak, Kanariar Uharteak,
Ceuta eta Melilla batez bestekoaren azpitik daude. Ikasle espainiarren %20ak
ez dituzte emaitza nahikoak. Emaitza bikainak, aldiz, %3ak soilik ditu (batez
bestekoa %8a da).
IKERKETA
Hezkuntza sistemak, aldi berean hiru azpisistemak ditu bere baitan:
azpisistema familiarra, azpisistema sozioekonomikoa eta azpisistema eskolarra.
Orain azpisistema horietako bakoitza aztertuko dugu bi herrialdeetako
hezkuntza sistemetan.

3. Azpisistema familiarra
Familien maila sozioekonomiko eta kultural onak ikasketarako giro egokia
bermatzen du Finlandian. Alde batetik estatuak eskaintzen dituen laguntza
ekonomikoengatik lortzen da egoera hori. Laguntza horiek ikasle guztiek
aukera berdintasuna izatea bermatzen dute. Horrez gain, bereziki
garrantzitsuak dira emakumezkoei ematen zaizkien laguntzak (amatasun-
bajak, urte eta erdira iristen direnak), horien bidez seme-alabak zaintzeko
aukera garantizatzen baitzaie amei. Jaiotzeak ugaritzeko familia politikekin
erlazionaturik daude laguntza horiek. Azkenik, Finlandian ikasketa bultzatzen
duen lanaren eta familiaren arteko elkartzea ere aipatu behar da. Hori
guztia argi uzten du jarraian azaltzen den datu honek: Finlandian familien
%55ak seme-alaben hezkuntzaren arduradun nagusitzat du bere burua.
Espainian, aldiz, egoera guztiz bestelakoa da. Lehenik eta behin,
azpimarratu behar da, neurri txikiagoan baldin bada ere oraindik ere Espainiako
familien gehiengoek patriarkal eredukoak izaten jarraitzen dutela. Gainera,
zailagoa da familia espainiarrentzat lanaren eta familiaren elkartzea
lortzea, eta hori frustrazio iturri izaten da familientzat. Hori gutxi balitz, klase
sozialen aniztasunak ikasleen arteko desberdintasunak areagotzea dakar,
familia pobreenen kalterako. Finlandiarekin alderatuz, Espainian oso baxua da
seme alaben heziketaren arduradun nagusi kontsideratzen diren familien
ehunekoa, %15ekoa da hain zuzen ere.
Azpisistema sozioekonomikoa
Berdintasun indize altuengatik nabarmentzen den gizarte demokratikoa
da Finlandiakoa. Estatua kultura bultzatzeaz arduratzen da, besteak beste,
liburutegi publikoen sare zabalaren bidez (familien %90a baino gehiago
asteburuetan liburutegietara joaten da seme-alabekin). Analfabetatze tasa
oso txikia da, ia populazioaren %100a dago alfabetatua. Eskola abandonua
ere %0,2ko soilik da. Horrez gain, populazioaren irakurmen indizea eta
prentsaren hedapenaren indizea oso altuak dira. Gainera, estatua

4. irakurmena eta hizkuntzak indartzeaz arduratzen da zeharka. Esate baterako,
Finlandian telebista (zinea bezalatsu) azpitituluekin agertzen da beti, baina
audioak ez dira itzultzen finlandierara. Aitzitik, jatorrizko bertsioan mantentzen
dira horrela haurrengan hizkuntza berriekiko interesa eta horiek ikasteko gogoa
pizteko, hizkuntza ezberdinen entzumena lantzeaz gain (gero ikusiko dugun
bezala, eskola curriculumaren bi oinarrietako bat irakurmena da).
Espainian egoera guztiz bestelakoa da. Azpisistema soziokulturala ez
da librea eta bertara iristea ez da erraza. Azken urteetan liburutegien sare
pribatuak desagertuz joan dira apurka. Hizkuntzei dagokienez, ez dira batere
potentziatzen atzerritarrak. Esate baterako, ia telebistako material eta material
zinematografiko osoa espainierara itzultzen da. Autoritateek eta euren
hezkuntza politikek espainiar gizarteak eta ekonomiak bertakoez gain gainerako
hizkuntzak, batez ere ingelesa, menderatzeko duten beharra alde batera
uzten dute. Hori guztia gutxi balitz, ez dago bestelako aspektu kulturalak
bultzatzen dituen politika argirik ere.
Azpisistema eskolarra
Finlandiakoa
Haur Hezkuntza
Finlandian Haur Hezkuntza (0-6 urte) hezkuntza sistematik at dago,
Hezkuntza Ministerioak ez du arautzen eta independentea da. Egoera hori
familia finlandiarrek haurrak 3 urte egin arte daukaten lan egoerarekin estuki
lotuta dago eta askok ez dute zerbitzu horren beharrik nabaritzen. Hala ere,
egon badaude haur eskolak, jaiotzen direnetik 6 urte bitarteko haurrak
hartzen dituztenak. 6-7 urteko haurrentzat Lehen Hezkuntzan hasi aurretik,
ikasturte bat eskaintzen da. Berez ez da derrigorrezkoa, baina gehienak
orduan eskolatzen dira (% 98).
Adin horietako haurrentzat ez dago planteamendu orokorrik. Dauden
haur eskola gehienak udalen iniziatibaz sortuak dira, nahiz eta pribatuak ere
badauden. Horietan adin desberdinetako haurrak elkarrekin egoten dira eta ez

5. dute adinen araberako planteamendurik egiten. Ikuspegi asistentziala eta
hezitzailea dute eta haurren gaitasunen garapena estimulatzen saiatzen dira.
Etapa honetan ikasketarako jokabideak jolasaren bidez garatzen dira.
Nolabaiteko sozializazio prozesu bat gertatzen da haurtzaindegietan, non adin
ezberdinetako haurrak elkarrekin ibiltzen diren.
Derrigorrezko hezkuntza
7 urtetik 15 urteko urte bitarteko haurrak hartzen dituen
etapa honen planteamendua erabat bateratzailea da eta lelo nagusi
bat errepikatzen dute behin eta berriro: ez dadila inor erori . Denek
aurrera egin behar dute, gorantz, ez du inork errepikatu behar, denek
lortu behar dituzte Curriculum Nazionalean diseinatutako
konpetentziak. Azken hori prestatzea ez da Hezkuntza Ministerioaren
zeregina, aitzitik irakasle, guraso eta ikasleekin elkarlanean eraikitzen
da. Aldi hau bederatzi mailaz osatua dago. Aurrenengo seiak lehen
hezkuntzari dagozkie (azken hiruak, berriz, bigarren mailako
irakaskuntzei). Horietan irakasle berdina mantendu egiten da sei
urteetan ia irakasgai guztietan (espezifikoetan izan ezik). Aldi
honetan jada hasten dira beste herrialdeetako adin bereko haurrekiko
aurrerapenak hainbat aspektutan. Legeak ikaste arazoak dituzten
ikasleentzako irakaskuntza berezi bat antolatzea behartzen du.
Derrigorrezko etapa doanik da bere osotasunean (irakaskuntza,
garraioa, jangela eta eskolako materiala), eta gainerako etapetan
irakaskuntza, jangela eta garraioa (5 km baino gehiagoko
distantzietarako) dira dohainik.
Derrigorrezkoaren ondorengo etapa
Derrigorrezko hezkuntzarekin alderatuta, etapa honetan
desberdintasunari egiten zaio lekua, bakoitza bere erritmora,
aukerak, curriculumaren malgutasuna (denbora, erritmoak, mailak,
planak...).

6. BATXILERGOA. Irakaskuntza dohainekoa da eta ez
derrigorrezkoa. Erritmoa indibiduala da eta kurtsoetan
antolatutako irakasgaietan antolatua dago. Honen
curriculumean derrigorrezko azterketa espezializatuak daude.
Amaierako froga batekin bukatzen da etapa hau.
OINARRIZKO ESKOLA PROFESIONALAK. Udaletxeek
antolatutako derrigorrezko eta doako heziketa. Helburu nagusia
beharrezkoak izango diren gaitasun profesionalak hobetzea da.
UNIBERTSITATEA. Guztientzako irakaskuntza orokorra eta
doakoa da. 20 unibertsitatez osatua dago unibertsitate sarea.
Denak ere estatutukoak dira baina autonomia dute
irakaskuntza, ikerketa eta barne kontuetan.
GOI MAILAKO ESKOLAK. Irakaskuntza honek lotura zuzena du
lan munduarekin eta bere helburu nagusia espezialitate
ezberdinetan jakintsuak diren profesionalak sortzea da.
Ikasketa horiek 3,5 urtetik 4 urtera bitartean irauten dute.
Heziketa finlandiarraren fase bakoitzak gainerakoengandik bereizten duten
ezaugarri eta metodologia ezberdinak ditu, baina aldi berean prestakuntza ziklo
bakoitzean izaera komuna ere badute. Ikaskuntza erritmoa ere ezberdina da
Espainiarekin alderatuz. Lehen kurtsoetan azterketen presiorik gabe ikasle
bakoitzak behar duen erritmoa jarraitzen du. Horrela ikaslea inolako koakziorik
gabe garatzen da.
Finlandiako gizartean hezkuntza oso baloratuta dago. Hori dela eta asko
erreparatzen diote bai hezkuntza kalitateari bai irakasleriaren
profesionaltasunari. Estatuak boterean dagoen alderdi politikoa dagoelarik ere,
duen diru publikotik kopuru handi bat bideratzen du hezkuntzara. Hori dela eta
oinarrizko hezkuntza guztiz doakoa da. Hezkuntza unibertsitarioa ere doakoa
da. Beraz, Finlandian ikasteko aukerak ez dituzte baliabide ekonomikoek
mugatzen.

7. Hauteskundeekin batera, gobernuan buru dagoen alderdi politikoa aldatzen
den bakoitzean ez dira egiten hezkuntza erreformak Espainian azken urteetan
gertatzen den bezala. Horiek alderdi guztiek erabakitzen dituzte kontsentsuz.
Espainiakoa
Finlandiakoak ez bezala, Espainiako hezkuntza sistemak eboluzio handia
izan du azken hamarkadetan zehar lege eta erreforma ugarirekin (gehienak
alderdi politikoen aldaketarekin). Demokrazia garaian gaudenetik 6 erreforma
egin dira eta egun gobernuan dauden popularrek zazpigarren bat abian dute.
Hezkuntzari begira baino gehiago ideologiari begira egiten diren erreformak
direla esan liteke. Epe luzeko etorkizunari begira egin beharrean, hurrengo
hauteskundeei begira egiten direnak.
MOYANO LEGEA, 1857
Liberalismo moderatuaren balioak ezarri zituen eta estatuko hezkuntza
sistema kontsolidatzen lagundu zuen printzipio hauekin: lehen mailako doaneko
hezkuntza ordaindu ezin duten pobreentzat soilik; irakaspen askatasun
mugatua, aurrez autorizatua (estatuak unibertsitate irakaspenaren monopolioa
soilik du); irakaspenaren zentralizazioa eta uniformizazioa.
HEZKUNTZAREN LEGE OROKORRA, 1970
Frankismo garaian ezarri zen lege hau. Aukera berdintasunaren
printzipioa ekarri zuen lege honek. Batxilergoaren dualizazioa gainditu zen
polibalentzia ezarriz: irakasgai komunak eta aukerazko irakasgaiak eta tekniko
profesionalak. Prestakuntza profesionala oso berritzailea izan zen.
Unibertsitateetan lege azpiko autonomia unibertsitarioa ezarri zen.
IRAKASKUNTZAKO LEGE ORGANIKO KONSTITUZIONALA, LOCE
Irakaskuntzako balioak ahalegina eta exijentzia pertsonala izan ziren
betebeharrarekin, diziplinarekin eta irakaslearenganako errespetuarekin batera.

8. Hezkuntza sistema emaitzetara bideratu zen. Guztientzako kalitatezko aukera
berdintasuna eta irakasleekiko babesa indartu ziren.
HEZKUNTZA SISTEMAREN LEGE ORGANIKO OROKORRA, LOGSE 1990
Lege honen bitartez eskolak zuzendaria aukeratzeko eskubidea
bereganatu zuen. Helduentzako eta ikasle berezientzako hezkuntza zabaldu
zen, ikaslearen etengabeko formakuntza sustatu zen eta desberdintasunak
konpentsatu eta eskolaren ratioa gutxitu ziren.
HEZKUNTZAKO LEGE ORGANIKOA, LOE 2006-2007
Lege honekin immigranteen eskolaratzea sustatzeaz gainera, haur hezkuntza
doakoa bihurtu zen. Bigarren hezkuntzari (DBH) dagokionez, derrigorrezkoa
bilakatu zen, nahiz eta DBHko 2.maila errepikatu ikasten jarraitu beharra
zegoen.
LOMCE 2013:
Partidu popularrak (PP) erabakitako erreforma da. Bigarren hezkuntzari urte bat
kendu eta batxilerrari urte bat gehitu nahi du (3urtez DBH eta 3 urtez
batxilerra). Lehen hezkuntzatik bigarren hezkuntzara eta bigarren hezkuntzako
titulua eskuratzeko estatu mailako azterketa bat ezarri nahi du.
Herritartasunerako hezkuntza eta giza eskubideak izeneko ikasgai alde batera
utzi eta hezkuntza hiritarra eta konstituzionala izeneko ikasgaia ezarri nahi du.
ESPAINIAKO HEZKUNTZA SISTEMAREN KROKISA:
Espainiar ikasleek 2-3 urterekin hasten dute haur hezkuntza, eta 6 urte
dituztenean sartzen dira lehen hezkuntzako lehen ziklora. Lehen hezkuntza 6
kurtso eta 3 etapatan dago banatua: 1.zikloa (1.eta 2.mailak), 2.zikloa (3.eta
4.mailak) eta 3.zikloa (5.eta 6.mailak). 12 urterekin bigarren hezkuntzara (DBH)
pasatzen dira eta bertan 4 urte igarotzen dituzte, kurtso bat urteko; 16
urterekin bukatzen dute derrigorrezko hezkuntza, momentu horretan erabaki
behar dute formazio profesionaleko ziklo bat egin (2urtez) ala batxilerra
(2urtez) egin. Batxilerra amaitu ostean selektibitatea egiteko aukera dago

9. unibertsitatean sartzeko (bertan gutxienez 4 urteko graduak ikasiz). Ala ez bada
formazio profesionaleko 2 ziklo egin ondoren ere (4 urtez formazioan egonez)
unibertsitatera igarotzeko aukera dago.
Konpara dezagun hamabost urteko ikasle baten egoera Espainian eta
Finlandian:
FINLANDIA ESPAINIA
Derrigorrezko
Kurtsoa Hezkuntzako 9. DBHko 4. maila
maila
Eguneko eskola
7 7
orduak
Egunero etxerako
lanei eskainitako ½ ordu 2 ordu
denbora
7 urtetatik 15
6.126 ordu 7.731 ordu
urtera bitarteko

10. eskola-orduak
Suediera, ingelesa,
Bertako hizkuntza, ingelesa
frantsesa eta
Hizkuntzak eta beste bat aukeran
aukerazko beste
(frantsesa)
bat
Unibertsitatera Ikasleen %71 Ikasleen %50a
Derrigorrezko
hezkuntzan
40.866€ 35.155€
estatuak egindako
inbertsioa
Irakasleen soldata 3.400€ 1.800€
Doaneko irakaskuntza
publikoa baina ez
gehigarrietan (jangela, eskola
Doanekoa
Familientzako materiala eta garraioa).
(eskola pribatua
kosteak Doanekoak ez diren zentro
ere bai)
pribatuekin hezkuntza
kontzertuak gastu batzuk
arintzeko.
ARRAKASTAREN FUNTSAK
Hezkuntza gizarte finlandiarraren tradiziozko balio bat da.
Finlandia kohesio sozial handiko herrialdea da (bertan eragina dute
Suediarekin eta Errusiarekin izandako gorabeherak).
Hezkuntza sistemak guztientzat hezkuntza berdintasuna bermatzen
du, ikasleen maila sozio-ekonomikoa, generoa eta talde etnikoa edozein
dela ere.
Oinarrizko hezkuntza (7-16 urte) guztiz doanekoa da. Liburuak,
hamarretakoak, bazkariak, osasun-laguntzak eta hortzeriarenak eta
garraioa (distantzia 5km baino gehiagokoa bada) ez dituzte familiek
ordaintzen. Horrez gain, ez dugu ia batere eskola pribaturik aurkitzen

11. herrialde honetan, eta horiek gainera ez dute diru laguntzarik jasotzen.
Eskola publikoekin jarraituz, horien antolakuntzaz udaletxeak arduratzen
da. Hauek zuzendaria hautatzen dute eta gero azken horrek hautatzen
ditu bere ikastetxerako irakasleak.
Hezkuntza Ministerioak zehaztutako oinarrizko curriculum bat dago
(matematikan eta irakurmenean oinarritua, batez ere), baina nahikoa
malgutasun uzten diena udalei eta eskolei. Finlandiarrentzat, esaterako
matematikarako irakasle izateko ikasi duen pertsona batek, badaki zer
irakatsi behar duen, noiz eta nola. Ez du edukiak zehazteko curriculumik
behar, gai da zer egin behar duen hautatzeko. Hori dela era, eskolek ez
dute inspekziorik jasotzen. Inspektoreak alferrikakoak dira bertan.
Irakasle bokazioa dutenak soilik iristen dira hala izatera, beraz badakite
zertan ari diren. Beraienagan konfiantza osoa du estatuak hezkuntzari
ematen dioten balio handiagatik.
Irakasleen eta ikasleen arteko harremanak informalak eta
hurbilekoak dira.
Irakasleak oso baloratua daude, gizartean garrantzia handia ematen
diete euren lanari. Euren lana gizartearen oinarritzat hartzen baitute.
Irakaslerik onenak derrigorrezko aldian daude, hasierari ematen zaio
garrantzia (Espainian, aldiz, batxilergoko eta Unibertsitateko irakasleak
dira gehien prestatzen direnak).
Garrantzi handia du eskola inguru estimulatzaile eta atsegina
sortzeak.
Tutoretza eta laguntza sistemak (ikasteko zailtasunak dituzten
ikasleen antzemate goiztiarra).
Gurasoen eta irakasleen arteko harreman ona.
Hezkuntza autoritateen eta irakasleen elkarteen, eskola zuzendarien eta
gainerako gizartearen arteko lankidetza handia
Ikasgelen barruko espazioaren zabal eta diafanoaren banaketak badu
eraginik euren hezkuntza sistemaren arrakastan. Mahaiak, arbelak…
gainerakoak irakaslearen eta ikaslearen arteko komunikazioa ahalik eta
hobeena izateko kokatuta daude. Ikasleen kopurua, batez ere,

12. curriculumaren ardatz direla aipatu dugun ikasgaietan dozena batekoa
izaten da gutxi gorabehera horrela ikaskuntza eraginkorra lortzeko.
Irakasleek prestakuntza maila oso altua dute, beraz eskaintzen duten
heziketa kalitate handikoa da. Hezkuntza sisteman konfiantza dute
finlandiarrek, hori dela eta eskolek eta irakasleek askatasuna dute euren
heziketa eredua aukeratzean.
Zenbait ikertzailek dio azken aspektu hori oso erabakigarria dela hezkuntza-
sistema arrakastatsu bat lortzeko. Beraz ikusi ditzagun bai Finlandian, bai
Espainian irakasle izatera iristeko prozesuaren faseak.
Finlandian,
1. FASEA. HAUTESPEN NATURALA. Batxilergoko batez besteko 9ko nota
behar da. Jarduera sozialetan duen parte hartzea ere baloratzen da.
Lehen hezkuntzako irakasleentzat bakarrik balio duen froga bat gainditu
behar da hurrengo fasera pasa ahal izateko. Kontuan izan behar da
finlandiarren ustez irakasle hoberenek lehen mailan egin behar dutela.
2. FASEA. HEZIKETA FAKULTATE BAKOITZEAN HAUTESPENA. Unibertsitate
bakoitzak bere ezaugarrien, ikerketa zientifikoen eta beharren arabera
euren profilean ondoen egokitzen diren ikasleak hautatzen ditu.
Horretarako hainbat froga gainditu behar ditu ikasleak: elkarrizketa bat,
irakurgai baten laburpen bat, gai bati buruzko azalpena ikasgela baten
aurrean, jarera artistikoak erakusteko froga bat (marraztu edo
instrumentu musikal bat jo), matematika froga bat eta informazioaren
teknologien inguruko beste bat. Fase hau lehen hezkuntzako irakasleek
zein bigarren mailakoek igarotzen dute.
3. FASEA. IRAKASLERIAREN HAUTESPENA. Irakasleen prestakuntzarako
eta praktika eskoletarako sailerako irakasleen hautaketa. Praktika eskolak
goi mailako zentroak dira eta horietako irakasleak irakasle diren
espezialitateko promozio onenekoak dira. Ikasketak Espainian baino

13. luzeagoak dira, 5-6 urte igarotzen dira irakasle titulua lortzen duten arte
(maestria + praktika).
4. FASEA. Behin irakasle titulua lortzean ez dira oposaketak egiten.
Irakasleak zentroetako zuzendariek hautatzen dituzte. Aldi berean,
irakasleak udalak hautatzen ditu.
Espainian, berriz, prozesua ezberdina da:
1. FASEA. Espainian hainbat gradutan batxilergoko titulua soilik izanda sar
zaitezke. Hori ez da beharrezkoa 25 urtetik gorakoa bazara (horretarako
sarrera froga bat gainditzea nahikoa da).
2. Irakaslearen prestakuntzari dagokionez, egun CAP titulua eskatzen zaie.
Hori master bat da, baina horren konplexutasuna ezin aldera daiteke
finlandiarrenarekin.
3. FASEA. Ordezkapen zerrendetan apuntatzen zara inongo froga,
elkarrizketa… egin gabe; zure merituak uzten dituzu bertan. Hurrengo
urteetan esperientzia puntuak metatzen dituzu apurka (puntu horiek
merezimendua azaltzen duten dokumenturik gabe) eta antzinatasunean
oinarritzen dira oposizioetako zerrendak finkatzeko. Nolabait esateko,
lehenengo iristen dena gainerakoen aurretik dago.
4. FASEA: Oposizioetara aurkezten zara. Bertan, ezagutza frogak gainditzea
ez da beharrezkoa, ez baitira kanporatzaileak. Merituen fasera iristean
eta esperientziaren bidez bildutako puntuekin, lanpostua lortzen da.
Adibidez, bada funtzionario bihurtzen den irakaslerik ezagutzen frogan
10etik 2.5 baino puntuazio baxuagoa atera duen irakaslerik. Bada, baita
ere, 150 € ordainduta urrutiko ikastaroak egiteko aukerak ematen duen
unibertsitaterik ere.
5. FASEA. Behin betiko lanpostua lortzeko, antzinatasuna puntuatzen da
batez ere. Eginiko lana ez da kontuan hartzen, berdin du irakasle ona
hala txarra izan zaren (Finlandian ikastetxe batean lan egiteko
zuzendariarekin izan beharreko hartu emanek hori ekiditeko balio dute,
besteak beste).

14. Orain zure txanda da, hausnarketarako
unea. Ikusten duzu ezberdintasunik
Finlandiako eta Espainiako hezkuntza
sistemek, bakoitzak bere herrialdean, izan
duen arrakastan? Guk bai. Badirudi politiko
askok ez dituztela kontuan hartzen
erreformak egiterakoan. Zer deritzozu zuk?
LINKAK
http://iessierradeguadarrama.wordpress.com/2010/03/09/sistema-
educativo-finlandes-versus-espanol/
http://diarioaula.blogspot.com.es/2010/04/formacion-del-profesorado-en-
finlandia.html