Excel 2003 PL. Ilustrowany przewodnik

IDZ DO
PRZYK£ADOWY ROZDZIA£

SPIS TREŒCI Excel 2003 PL.
Ilustrowany przewodnik
KATALOG KSI¥¯EK
Autor: Krzysztof Mas³owski
KATALOG ONLINE ISBN: 83-7361-692-6
Format: B5, stron: 216
ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG

TWÓJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA Excel 2003 PL to kolejna wersja najpopularniejszego arkusza kalkulacyjnego —
narzêdzia do przeprowadzania obliczeñ, tworzenia zestawieñ i graficznej prezentacji
danych. Excel jest wykorzystywany niemal w ka¿dej firmie, a coraz czêœciej tak¿e
CENNIK I INFORMACJE w domach. Za jego pomoc¹ mo¿na przygotowaæ domowy bud¿et, zaplanowaæ wydatki,
wykonaæ skomplikowane obliczenia i przedstawiæ ich wyniki w postaci wykresów lub
ZAMÓW INFORMACJE tabel. Znajomoœæ Excela to obecnie jeden z podstawowych wymogów na rynku pracy —
O NOWOŒCIACH ka¿dy, kto ubiega siê o stanowisko zwi¹zane z prac¹ biurow¹, powinien znaæ jego
mo¿liwoœci.
ZAMÓW CENNIK Ksi¹¿ka „Excel 2003 PL. Ilustrowany przewodnik” to idealna propozycja dla tych,
którzy chc¹ poznaæ Excela. Przedstawia podstawowe zasady pracy z arkuszem
kalkulacyjnym i narzêdzia, jakie ma do dyspozycji u¿ytkownik. Ka¿de zadanie
CZYTELNIA przedstawione jest w postaci bogato ilustrowanego opisu, co dodatkowo u³atwia jego
zrozumienie i wykonanie. Dziêki tej ksi¹¿ce nauczysz siê stosowaæ Excela w pracy
FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE i w domu, wykorzystuj¹c zarówno podstawowe, jak i bardziej zaawansowane
mo¿liwoœci tej aplikacji.
• Wprowadzanie i zaznaczanie danych
• Edycja arkuszy — dodawanie i usuwanie komórek, rzêdów i kolumn
• Podstawowe operacje na arkuszach
• Obliczenia — formu³y i funkcje
• Formatowanie komórek i danych
• Tworzenie wykresów
• Drukowanie arkuszy
• Podstawowe elementy analizy danych
Kalkulatory to ju¿ przesz³oœæ — dziœ korzysta siê z Excela
Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Spis treœci
Rozdzia³ 1. Preliminaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Poruszanie siê po arkuszu i arkuszach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Przechodzenie do s¹siednich komórek . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Przechodzenie do wybranej komórki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Przechodzenie zale¿ne od otoczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Przechodzenie od arkusza do arkusza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Wprowadzanie danych do komórek i ich edycja . . . . . . . . . . . . . 17
Wpisywanie czegoœ do komórki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Wpisywanie tekstu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Wpisywanie zwyk³ych liczb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Wpisywanie waluty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Wpisywanie procentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Wpisywanie formu³ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Wpisywanie dat i czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Poprawianie zawartoœci komórek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Zakresy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Typowe zakresy prostok¹tne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Inne sposoby zaznaczania zakresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Zaznaczanie zakresów niespójnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Zaznaczanie wierszy, kolumn i ca³ego arkusza . . . . . . . . . . . 29
Czyszczenie komórek i zakresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Rozdzia³ 2. Budowanie i edycja arkuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Wstawianie kolumn, wierszy i komórek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Wstawianie wierszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Wstawianie kolumn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Wstawianie komórek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Usuwanie kolumn wierszy i komórek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Usuwanie komórek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Usuwanie kolumn i wierszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Ukrywanie i odkrywanie kolumn i wierszy . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Kopiowanie i przesuwanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Kopiowanie przez schowek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Kopiowanie przez przeci¹ganie mysz¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Wielokrotne powielenie zakresu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

5

Excel 2003 PL. Ilustrowany przewodnik

Przesuwanie za pomoc¹ schowka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Przesuwanie przez przeci¹ganie mysz¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Klasyczna zamiana miejsc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Przesuwanie z odsuniêciem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Kopiowanie do innych arkuszy lub dokumentów . . . . . . . . . . 59

Rozdzia³ 3. Proste operacje na arkuszach . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Kwartalna lista p³ac — nazywanie arkuszy i dzia³ania
na kilku arkuszach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Nadanie nazwy skoroszytowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Nadawanie nazw arkuszom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Jednoczesne wype³nianie komórek w trzech arkuszach . . . . . 64
Wstawianie wiersza od razu do dwóch arkuszy . . . . . . . . . . . 65
Rozliczanie delegacji — kopiowanie, dodawanie
i usuwanie arkuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Przygotowanie arkusza wzorcowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Kopiowanie zawartoœci arkusza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Usuwanie niepotrzebnego arkusza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Kopiowanie arkusza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Kopiowanie lub przesuwanie arkusza
do innego skoroszytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Dodawanie nowego arkusza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Zmiana domyœlnej liczby arkuszy w skoroszycie . . . . . . . . . . . 72
Ogl¹danie arkuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Blokowanie okienek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Podzia³ okna arkusza na dwa niezale¿nie
przewijane panele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Ukrywanie arkuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Rozdzia³ 4. Obliczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Operatory u¿ywane w formu³ach i kolejnoœæ ich dzia³ania . . . . . . 80
Adresy wzglêdne, mieszane, bezwzglêdne i trójwymiarowe . . . . . 81
Zmiana adresów wzglêdnych przy kopiowaniu . . . . . . . . . . . 81
Adresy mieszane i bezwzglêdne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Adresy trójwymiarowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Nazwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Definiowanie nazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Stosowanie nazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

6

Spis treœci

Tworzenie nazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Nazwy zakresów z adresowaniem wzglêdnym . . . . . . . . . . . 92
Funkcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Wpisywanie funkcji do formu³y na przyk³adzie
funkcji JE¯ELI() . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Sumy poœrednie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Zagnie¿d¿anie funkcji, czyli funkcja w funkcji . . . . . . . . . . . . . 98
Funkcje podrêczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Przyk³ad korzystania z systemu pomocy Excela . . . . . . . . . . 103
Jak to siê liczy lub dlaczego siê nie liczy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Dzielenie przez zero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Dzielenie przez tekst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Inspekcja formu³ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Szacowanie formu³ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Dwa popularne b³êdy: #NAZWA i b³¹d
adresowania cyklicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Zmiana trybu wykonywania obliczeñ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

Rozdzia³ 5. Formatowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Ozdobniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Zmiana kroju pisma (czcionki) i proste wyrównanie
(wyœrodkowanie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Wyrównanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Scalanie komórek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Wyœwietlanie i drukowanie linii siatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Kreœlenie ró¿nych krawêdzi (obramowañ)
w ró¿nych kolorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Kolory t³a i tekstu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Ochrona komórek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Malarz formatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Autoformatowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Formatowanie zmieniaj¹ce znaczenie informacji . . . . . . . . . . . . 133
Format tekstowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Data . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Czas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

7


Formatowanie warunkowe i niestandardowe . . . . . . . . . . . . . . . 140
Formatowanie warunkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Formatowanie warunkowe za pomoc¹ formatu
niestandardowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Sumowanie wiêcej ni¿ 24 godzin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Rozdzia³ 6. Graficzna prezentacja danych — wykresy . . . . . . 144
Podstawowe informacje o wykresach i szybkie ich tworzenie . . 146
Szybkie tworzenie wykresu w oddzielnym arkuszu . . . . . . . . 146
Szybkie tworzenie wykresu osadzonego
w arkuszu bie¿¹cym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Podstawowe informacje o wykresie
i jego modyfikowaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Sprzê¿enie danych z wykresem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Wykres domyœlny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Zmiana typu wykresu domyœlnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Dodanie przycisku Wykres domyœlny . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Jak Excel domyœlnie wybiera serie i kategorie? . . . . . . . . . . . 154
Manipulowanie danymi i wykresami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Prosta zmiana ci¹g³ego zakresu danych
— dodawanie i usuwanie serii i kategorii . . . . . . . . . . . . . 156
Dodawanie serii lub kategorii
przez przeci¹ganie mysz¹ zakresu danych . . . . . . . . . . . 156
Kopiowanie serii i kategorii do arkusza wykresu . . . . . . . . . . 157
Usuwanie serii danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
Zamiana wykresu osadzonego w arkuszu na arkusz
wykresu i odwrotnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Konsolidowanie danych na wykresie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Kreator wykresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Czasami szybkie tworzenie wykresów
nie prowadzi do celu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Kreator wykresów — krok 1. z 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Poprawianie wykresów za pomoc¹
Kreatora wykresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

8

Spis treœci

Formatowanie wykresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Menu Format . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
U¿ycie menu podrêcznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
Formatowanie przez dwukrotne klikniêcie mysz¹ . . . . . . . . . 176
Ró¿ne typy wykresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Tworzenie wykresu ko³owego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Porównanie serii danych na dwóch wykresach ko³owych . . . . 179
Inne mo¿liwoœci wykresów ko³owych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Wykres pierœcieniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Wykresy liniowy i XY (punktowy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Wykres radarowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Wykres b¹belkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Na zakoñczenie rozdzia³u o wykresach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

Rozdzia³ 7. Drukowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Podgl¹d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Podgl¹d podzia³u stron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Podgl¹d wydruku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Drukowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Drukowanie jednym klikniêciem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Drukowanie sterowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Ustawienia strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Karty Strona i Marginesy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Karta Nag³ówek/Stopka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Karta Arkusz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Karta Wykres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

Rozdzia³ 8. Elementy analizy danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Przyk³ad importowania danych i przystosowania ich do analizy . . . 201
Przyk³adowe importowanie danych z Eurostatu . . . . . . . . . . 201
Przystosowanie œci¹gniêtego arkusza do analizy danych . . . . . 203
Analizowanie danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Sortowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Filtrowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Sumy czêœciowe i grupowanie rekordów . . . . . . . . . . . . . . . 207
Tabele przestawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

9

Rozdzia³ 4.
Obliczenia

l adresy względne, mieszane i bez-
B ez możliwości wykonywania ob-
liczeń Excel byłby tylko wielką
tabelą, lepszą od zwykłej, papierowej
względne,
l funkcje podstawowe oraz specy-
tylko pod tym względem, że łatwo
ficzne dla dziedziny, jaką się zaj-
w niej coś „wytrzeć” i wpisać od no-
mujemy, np. inżynierskie, ekono-
wa. Obliczenia są wykonywane przez
miczne itd.1
formuły wpisane do komórek,
a w formułach można wykorzysty- l śledzenie etapów obliczeń wyko-
wać wiele przydatnych funkcji, nywanych przez formuły, czyli in-
w których solidną bibliotekę zaopa- spekcję formuł.
trzyli nas twórcy programu.
Tym właśnie zajmiemy się w tym
A więc obliczenia to formuły i funk- rozdziale.Zacznijmy od przypo-
cje. Oto garść podstawowych infor- mnienia, że:

l formuły rozpoczynają się od zna-
macji na ten temat. Stanowią one za-
ledwie wierzchołek góry lodowej, ale ku =. Gdy jest on pierwszym zna-
od czegoś trzeba zacząć, aby spraw- kiem wpisanym do komórki, ciąg
nie posługiwać się formułami, nale- pozostałych będzie traktowany ja-
ży poznać: ko treść formuły,

l operatory i pierwszeństwo wyko- l formuły mogą, ale nie muszą, za-
nywania działań, wierać funkcje.

1 Ca³kiem dobry opis funkcji mo¿na znaleŸæ w dodatku A w przet³umaczonej przeze
mnie ksi¹¿ce Kathy Ivens i Conrada Carlberga Excel 2002 PL. Ksiêga eksperta
Wydawnictwo Helion 2002. Przydatne informacje na temat ka¿dej funkcji mo¿na równie¿
znaleŸæ w systemie pomocy Excela.

79


Operatory u¿ywane w formu³ach
i kolejnoœæ ich dzia³ania
Operator jest symbolem określającym operację. Operatory arytmetyczne i lo-
giczne oraz kolejność ich działania znamy ze szkoły. Operator konkatenacji być
może nie jest powszechnie znany, ale
łatwo zrozumieć jego proste działanie
polegające na łączeniu tekstów, co po-
kazuje poniższy rysunek.

Operator2 Dzia³anie Priorytet

+ dodawanie 3
– odejmowanie 3
* mno¿enie 2
/ dzielenie 2
^ potêgowanie 1
& konkatenacja, czyli ³¹czenie tekstów 4
= porównanie logiczne – równy 5
> porównanie logiczne – wiêkszy ni¿ 5
< porównanie logiczne – mniejszy ni¿ 5
>= porównanie logiczne – wiêkszy lub równy 5
<= porównanie logiczne – mniejszy lub równy 5
<> porównanie logiczne – ró¿ny od 5

2 Oprócz wymienionych w tabeli istniej¹ jeszcze operatory (–) oraz (%). Z powodu takiego
samego wygl¹du symbol pierwszy jest mylony z operatorem odejmowania, a drugi
z formatem procentowym. Omówienie obu wykracza poza zakres tej ksi¹¿ki.

80

Rozdzia³ 4. Obliczenia

Adresy wzglêdne, mieszane,
bezwzglêdne i trójwymiarowe

Pobierz zawartość z komórki położonej po- Zmiana adresów
wyżej to polecenie (odwołanie) względ- wzglêdnych przy kopiowaniu
ne. Jego wynik zależy od tego, do jakiej
komórki zostanie wpisane. Dość często wartości zapisane w ko-
lumnie przeliczamy według określo-
Pobierz zawartość z komórki leżącej na nego wzoru: złotówki na dolary, do-
skrzyżowaniu piątego wiersza i kolumny B lary na euro, ceny netto, czyli bez po-
to polecenie (odwołanie) bezwzględ- datku VAT, na ceny brutto itd.
ne, niezależne od komórki, do której
zostanie wpisane. Można także po- Powiedzmy, że ceny netto towarów
bierać dane z innych arkuszy, czyli złożonych w magazynie musimy
z trzeciego wymiaru. przeliczyć na ceny brutto. Możemy
to zrobić w sposób pokazany na ry-
Do tworzenia odwołań względnych sunkach poniżej.
służą adresy względne, a do tworze-
nia odwołań bezwzględnych – adre- l Po opisaniu produktów w kolum-
sy bezwzględne. nie A, cen netto w kolumnie B oraz
współczynnika podatku w kolum-
nie C – w komórce D2 wpisujemy
formułę =B2*(1+C2) obliczającą
cenę brutto czajnika stalowego.

81


l Jak widać, formuła ta po skopiowa- zgadnąć, jak wygląda w komór-
niu do komórki D3 zmienia się kach D5, D6 i D7 (drugi rysunek od
w formułę =B3*(1+C3) (pierwszy góry).
rysunek od góry).
l Adresy komórek zapisywane w po-
l Sposób kopiowania nie ma tu zna- staci B2, C2, D2 itd. (litera kolum-
czenia. ny i numer wiersza) są adresami
l Można się przekonać, że ta sama względnymi, co widać na rysun-
formuła skopiowana do komórki kach poniżej.
D4 ma postać =B4*(1+C4). Łatwo
l Formuła =A1 wpisane do komór-
ki B1 oznacza w istocie: pobierz
Wskazówka
l W komórkach jest wy-
œwietlana obliczona wartoœæ.
Formu³ê zapisan¹ w komórce
bie¿¹cej mo¿na zobaczyæ na
pasku edycji.
l Naciskanie kombinacji klawiszy
Ctrl+` (s³aby akcent nad klawi-
szem Tab) powoduje naprze-
mienne wyœwietlanie w komór-
kach formu³ i wartoœci.

82


wartość z komórki położonej po Te formuły należy w odpowiedni
lewej stronie. Po skopiowaniu do sposób napisać, aby nie psuły się
komórki C2 zamieni się w formu- przy kopiowaniu i przesuwaniu.
łę =B2, gdyż właśnie komórka B2
leży na lewo od komórki C2. Zobaczmy, jak to zrobić.

l Ta sama formuła skopiowana do l Wstawienie w adresie znaku dola-
komórki A3 pokaże błąd adresu, ra ($) powoduje zablokowanie
bo przecież na lewo od A3 nie ma wiersza lub kolumny. W adresie
żadnej komórki (górny rysunek). B1 nic nie jest zablokowane,
w $B1 jest zablokowana kolum-
na, w B$1 – wiersz, a w $B$1 –
i wiersz, i kolumna.

l W pokazanym poprzednio przy-
kładzie, w którym ceny netto były
przeliczane na ceny brutto, adresy
względne odpowiednio zmieniały
się podczas kopiowania formuły
w dół kolumny.

Adresy mieszane
i bezwzglêdne
Jeżeli przelicznik zmienia się często,
nie sposób wielokrotnie wpisywać
go w wielu komórkach.

Każda zmiana wartości wymagałaby
wielu poprawek, a każda poprawka
grozi popełnieniem błędu.

Kurs walutowy zmienia się z dnia na
dzień, więc arkusz trzeba tak przygo- l B1 to adres względny, $B1 i B$1
tować, aby zmieniającą się wartość to adresy mieszane (w pierwszym
wpisywać tylko do jednej komórki, bezwzględna kolumna i względny
skąd będzie pobierana przez wszyst- wiersza, a w drugim odwrotnie),
kie potrzebujące formuły. a $B$1 to adres bezwzględny.

83


Na skróty
l Warto pamiêtaæ, ¿e w formu³ach adresy mo¿na pisaæ ma³ymi lub
wielkimi literami. Formu³y =b4/b$1, =b4/B$1, =B4/b$1 Excel potraktuje
jednakowo i zamieni na =B4/B$1.
l Znaki $ blokuj¹ce w adresach wiersze lub kolumny mo¿na wpisywaæ
rêcznie, lecz wygodniej jest u¿ywaæ klawisza F4.
l Podczas pisania lub poprawiania formu³y, gdy punkt wstawiania pozo-
staje w obrêbie adresu komórki, kolejne przyciskanie klawisza F4 powo-
duje zmiany wzglêdnoœci adresu pokazane na rysunkach poni¿ej.

l Zablokowana (bezwzględna) część liwe było również użycie adresu
adresu nie zmienia się podczas ko- bezwzględnego komórki B1 i za-
piowania i przesuwania. pisanie w C4 kopiowanej formuły
w postaci =B4/$B$1.
l Formuła =B4/B$1 po skopiowa-
niu z C4 do C5 została zamienio- Adresy trójwymiarowe
na na =B5/B$1.
Arkusz jest płaski, dwuwymiarowy,
l Kopiowanie w dół zmienia tylko ale arkuszy w skoroszycie może być
wiersze, więc wystarczyło zabloko- wiele (od 1 do 255). Mamy więc ko-
wanie numeru wiersza. Moż- lumny, wiersze i arkusze – razem trzy
wymiary.
Wskazówka
Jeżeli nie chcemy, aby pewne dane
Adresy w formu³ach najwy- były od razu widoczne, dobrze jest
godniej pisaæ ma³ymi literami,
w miarê potrzeby blokuj¹c wiersze
przechowywać je w oddzielnym ar-
lub kolumny przez jedno- lub kilka- kuszu. Np. prowadząc negocjacje
krotne naciskanie klawisza F4, ale handlowe, zwykle nie chcemy poka-
je¿eli ktoœ ma inne przyzwyczaje- zywać cen zakupu towarów, ani wła-
nia, niczemu to nie szkodzi.
snej marży, a jedynie ceny detaliczne.

84


Zobaczmy, jak to zrobić. l Do komórki B4 wpisujemy for-
mułę obliczającą cenę sprzedaży:
l Przygotowujemy dwa arkusze: Taj- =Tajne!B4*(1+Tajne!B$1).
ne i Cennik. W pierwszym umieści-
my ceny zakupu i marżę, a w dru- l W adresach Tajne!B4 i Taj-
gim ceny sprzedaży. ne!B$1, nazwa arkusza poprze-

85


dza adres komórki i jest od niego Wskazówka
oddzielona wykrzyknikiem. Tak
adresujemy komórki w arkuszach Zapisane w oddzielnym
innych niż bieżący. arkuszu informacje niejawne
mo¿na zabezpieczyæ przed wzro-
l Zwróć uwagę, że w adresie Taj- kiem ciekawskich przez ukrycie
ne!B$1 numer wiersza jest bez- arkusza (patrz w poprzednim
rozdziale podrozdzia³ „Ukrywanie
względny, aby nie zmieniał się arkuszy”).
przy kopiowaniu formuły w dół
kolumny.

Technikę pisania formuł przećwiczy-
my na formule z komórki B4 z ostat- Wskazówka
nio omówionego przykładu.
Wszystkie formu³y mo¿na wpi-
l Przechodzimy do komórki B4, pi- sywaæ rêcznie, ale lepiej tego nie
szemy znak = i klikamy zakładkę robiæ, gdy¿:
l stosowanie innej techniki jest
arkusza Tajne (rysunek poniżej).
szybsze,
l Gdy Excel wyświetli arkusz Tajne l wpisuj¹c formu³y rêcznie, ³atwiej
(zgrupowany z arkuszem Cennik – siê pomyliæ.
obie zakładki są podświetlone),
klikamy komórkę B4. Jej adres zo-
zamienić adres względny Tajne!B1
staje wpisany do formuły.
na mieszany Tajne!B$1, dopisuje-
l Klikamy na pasku edycji i dopisu- my zamykający nawias i naciskamy
jemy *(1+ po czym ponownie kli- Enter (rysunek na stronie 85).
kamy komórkę B4.
l Excel wraca do wyświetlania arku-
l Po kliknięciu na pasku edycji naci- sza Cennik i wprowadza formułę do
skamy dwukrotnie klawisz F4, aby jego komórki B4.

86


Wskazówka
Opisana procedura mo¿e siê na pocz¹tku wydawaæ skomplikowana,
ale po nabraniu wprawy jej stosowanie nie sprawia k³opotów, a pozwala
unikn¹æ wielu b³êdów powodowanych przez rêczne wpisywanie adresów.

87


Nazwy

Nazwy są przez początkujących rzad- nuje rozsądną nazwę EUR (pobra-
ko używane, a szkoda, gdyż bardzo ną z sąsiedniej komórki), pozosta-
zwiększają przejrzystość arkusza. Po- nie jedynie zatwierdzić ten wybór
winno się je stosować, gdy przygotowa- przez kolejne kliknięcia przyci-
nego przez nas arkusza mają używać sków Dodaj i OK.
inne osoby, a także wtedy, gdy arkusz
ma być używany przez długi czas. Jeże-
li po wielu miesiącach lub latach bę-
dziemy musieli w nim coś zmienić lub
poprawić, istnienie zrozumiałych
nazw bardzo nam pomoże.

Definiowanie nazw
Mamy do rozwiązania dokładnie ta-
ki sam problem jak w podrozdziale
„Adresy mieszane i bezwzględne” –
ceny w złotówkach trzeba przeliczyć l Gdy podczas wprowadzania for-
na euro według kursu zapisanego muły przeliczeniowej do komórki
w jednej komórce. Tym razem, aby C5 klikniesz nazwaną komórkę
arkusz był czytelniejszy, w formule B2, do wzoru zamiast adresu, jak
użyjemy nazwy. poprzednio, zostanie wpisana jej
nazwa EUR.
l Po przejściu do komórki B2 wyda-
jemy polecenie Wstaw/Nazwa/
Definiuj. Ponieważ Excel zapropo-

l Po skopiowaniu formuły z ko-
mórki C5 w dół kolumny nazwa
EUR, będąca odwołaniem do B2,
nie zmienia się i przeliczenia są

88


prawidłowe. Jest tak, gdyż nazwa Stosowanie nazw
nadana w sposób standardowy
jest odwołaniem bezwzględnym Jak wspomniałem na początku roz-
na poziomie arkusza, co oznacza, działu, w większości arkuszy przygo-
że użyta w formule spowoduje za- towywanych nieprofesjonalnie na-
zwy nie są stosowane. Aby je zastoso-
wać, nie musimy poprawiać po kolei
wszystkich formuł.

l W arkuszu pokazanym poniżej
formuły zostały zapisane bez uży-
cia nazwy.

wsze pobranie wartości z tej samej
komórki tego samego arkusza.
W tym wypadku jest to komórka l Aby zastosować nazwę, trzeba za-
B2 z arkusza Przeliczenie. cząć od nazwania właściwej komór-

Uwaga
Po wydaniu polecenia Wstaw/Nazwa/ szego otoczenia komórki nazy-
Definiuj, Excel proponuje nazwê po- wanej. Je¿eli propozycja nam nie od-
bran¹ z jednej z komórek z najbli¿- powiada, mo¿emy wpisaæ inn¹ na-

89


ki (patrz podrozdział „Definiowa-
nie nazw”). Jeżeli bieżąca komórka
jest nazwana, jej nazwa jest wyświe-
tlana w lewej części paska edycji.

Wskazówka
l Kopiowanie nazwanych
komórek nie powoduje zmiany
l Po zaznaczeniu zakresu, w któ- przypisania nazw.
rym ma nastąpić zamiana, wydaj l Po przesuniêciu nazwanej ko-
polecenie Wstaw/Nazwa/Zastosuj mórki nazwa jest przypisana do
i (po wybraniu nazwy jeśli jest ich komórki przesuniêtej.
kilka) kliknij przycisk OK. Zamia-
na została dokonana.

90


Uwaga Wstaw/Nazwa/Utwórz, po czym
w oknie dialogowym Tworzenie
l Je¿eli przed wydaniem po- nazw kliknij przycisk OK, zatwier-
lecenia Wstaw/Nazwa/Zastosuj dzając pobieranie nazw z komó-
nie zaznaczysz zakresu, zamia- rek górnego wiersza.
na zostanie dokonana w ca³ym
arkuszu. l Po wpisaniu formuł przeliczenio-
l Je¿eli w oknie dialogowym Sto- wych, pokazanych poniżej w ko-
sowanie nazw wy³¹czysz opcjê mórkach zakresu D4:D9, pozosta-
Ignoruj wzglêdne/bezwzglêdne,
nie jedynie podsumowanie wszyst-
nazwa zostanie wstawiona je-
dynie w miejsce adresów bez- kich pieniędzy w komórce D10.
wzglêdnych. Wzglêdne i mie-
szane pozostan¹ niezmienione.

Tworzenie nazw
Jeżeli mamy kilka kont bankowych
prowadzonych w różnych walutach,
warto sporządzić arkusz pozwalają-
cy na ciągłe śledzenie, ile wynosi su-
maryczna wartość posiadanej gotów-
ki. Trzeba go zrobić tak, aby po wpi-
saniu bieżących kursów walut do
wyznaczonych komórek wartość
wszystkich kont była automatycznie
przeliczana na złotówki.
l W przykładowym arkuszu za-
znacz zakres B1:D2 obejmujący
nazwy walut i wydaj polecenie

91


Nazwy zakresów l Gdy Excel zaproponuje adresowa-
z adresowaniem nie bezwzględne =Arkusz1!$B$2:
wzglêdnym $B$4, zamień je na względne
=Arkusz1!B2:B4 i kliknij OK.
Choć domyślnie Excel przypisuje
nazwy do zakresów bezwzględnych, l Do C4 wpisz formułę
możliwe jest również nazwanie za- =suma(Kwartał) i skopiuj ją do
kresu adresowanego względnie. Ma- C7, C10 i C13.

jąc w kolumnie B spisane dochody
miesięczne, chcemy w kolumnie C
podliczyć dochody kwartalne.

l Po przejściu do C4 i wydaniu pole-
cenia Wstaw/Nazwa/Definiuj w ok-
nie dialogowym Definiowanie nazw
wpisz nazwę Kwartał i po kliknię-
ciu w polu Odwołuje się do zaznacz
myszą zakres B2:B4.

92


Wskazówka
l Formu³ê =suma(kwarta³) Excel zamieni automatycznie na pisan¹
wielkimi literami =SUMA(KWARTAŁ).
l W ka¿dej z komórek C4, C7, C10 i C13 formu³a sumuj¹ca ma tak¹ sam¹
postaæ =SUMA(KWARTAŁ), ale za ka¿dym razem sumowanie obejmuje licz-
by zapisane w innych komórkach, odpowiadaj¹cych dochodom w miesi¹-
cach innego kwarta³u. Oznacza to, ¿e nazwa Kwarta³ jest przypisana do
zakresu adresowanego wzglêdnie.
l Informacje o przypisywaniu nazw do sta³ych i formu³, nazywaniu zakresów
dynamicznych oraz definiowaniu nazw na poziomie arkusza i skoroszytu
umieœci³em w ksi¹¿kach Excel 2002/XP/PL. Æwiczenia zaawansowane i Excel
2003 PL. Æwiczenia zaawansowane oraz Excel 2003 PL. 161 praktycznych
porad. Tutaj pomijam te sprawy jako zbyt zaawansowane.

93


Funkcje

Pisanie formuł od podstaw jest możli- znaczonego minimum. Dzięki temu
we jedynie w przypadku prostych ob- możemy na czas uzupełniać braki.
liczeń. Dopiero stosowanie gotowych
funkcji czyni z Excela narzędzie przy-
datne w wielu dziedzinach, np. w fi-
nansach, statystyce, obliczeniach ma-
tematycznych i inżynierskich.
l Aby do komórki D2 wprowadzić
Mówiąc w skrócie, funkcje to predefi- formułę sprawdzającą, po wpisa-
niowane formuły. Ktoś je dla nas przy- niu znaku =, kliknij przycisk
gotował i korzystając z nich, nie musi- Wstaw funkcję.
my „ponownie odkrywać Ameryki”.

Wpisywanie funkcji
do formu³y na przyk³adzie
funkcji JE¯ELI()
Jeżeli prowadzimy sklep, warto
sprawdzać na bieżąco, czy posiadane
przez nas zapasy poszczególnych to-
warów nie spadają poniżej wy- l W oknie dialogowym Wstawianie
funkcji wybierz kategorię Logiczne
Wskazówka i funkcję JEŻELI. Naciśnij OK.

l Formu³ê do komórki D2
mo¿na by³o wpisaæ rêcznie bez
korzystania z przycisku Wstaw
funkcjê i wyœwietlanego przez
niego okna dialogowego.
l Wpisuj¹c formu³y, trzeba pamiê-
taæ, ¿e argumenty s¹ ujête w na-
wiasy i oddzielone œrednikami
(;). Ka¿da funkcja ma inne argu-
menty. Je¿eli nie znamy ich licz-
by i znaczenia, najlepiej korzy-
staæ z przycisku Wstaw funkcjê
i mechanizmu pomocy Excela.

94


l W oknie dialogowym Argumenty Wskazówka
funkcji wypełnij pola jak na rysun-
ku powyżej i naciśnij OK. l Jak widaæ z opisu na dole
okna dialogowego Wstawianie
l Po skopiowaniu formuły z ko-
funkcji, funkcja JEŻELI ma trzy
argumenty: JEŻELI(test_lo-
mórki D2 do zakresu D3:D6 ar- giczny; wartość_jeże-
kusz jest gotowy. li_prawda; wartość_jeże-
li_fałsz). Ich nazwy okreœlaj¹
znaczenie, a dzia³anie praktycz-
ne zosta³o pokazane w dalszej
czêœci przyk³adu.
l Nale¿y pamiêtaæ o oddzielaniu
argumentów œrednikami (w
wersji angielskiej przecinkami)

Wskazówka
W polach okna dialogowego Argumenty funkcji adresy komórek mo¿-
na wpisywaæ rêcznie lub wprowadzaæ przez wybieranie mysz¹ w arkuszu.

95


Sumy poœrednie

Sumowanie pośrednie jest czynno-
ścią bardzo często wykonywaną przy
sporządzaniu różnego rodzaju spi-
sów i zestawień. Bez stosowania wła-
ściwej funkcji przygotowanie odpo-
wiedniego arkusza i korzystanie
z niego jest uciążliwe.

l Jak widać na rysunkach powyżej
i poniżej, właściwy wynik daje ręcz-
ne sumowanie za pomocą formuły
l Jeżeli wypłaty w działach i wypłatę =C6+C10+C15 lub =SUMA(C6;
ogólną podsumujemy za pomocą C10;C15).Jednak stosowanie ta-
zwykłej funkcji SUMA, powstanie kich formuł jest niewygodne i przy-
błąd – otrzymamy wartość dwu- sparza wielu kłopotów podczas
krotnie większą od rzeczywistej przeróbek arkusza (np. gdy zwięk-
(dodane zostaną składniki sum po- sza się lub zmniejsza liczba osób
średnich i same sumy). w poszczególnych działach).

96


Wskazówka
Aby problem rozwi¹zaæ, nale¿y u¿yæ funkcji SUMY.POŚREDNIE.
l Jak widaæ, wszystkie wyniki sumowania s¹ prawid³owe.

l Formu³a =SUMY.POŚREDNIE(9;C2:C15) w komórce C16 obejmuje sumowa-
niem ca³y zakres C2:C15, ale funkcja SUMY.POŚREDNIE pomija w sumowaniu
inne SUMY.POŚREDNIE unika siê podwójnego sumowania.

l Po przejściu do komórki C6 gowym Wstawianie funkcji kategorię
i kliknięciu przycisku na pa- Matematyczne i funkcję SUMY.PO-
sku edycji wybierz w oknie dialo- ŚREDNIE.

97


Wskazówka
W omawianym przyk³adzie parametrowi Funkcja_nr zosta³a nadana
wartoœæ 9. Dziêki temu funkcja SUMY.POŚREDNIE wykonywa³a zwyk³e su-
mowanie (z pominiêciem innych sum poœrednich). Gdyby temu parametro-
wi zosta³a nadana inna wartoœæ, funkcja SUMY.POŚREDNIE mog³aby obli-
czaæ np. iloczyn.
Znaczenie ró¿nych wartoœci parametru Funkcja_nr wed³ug systemu pomocy
Excela 2003.

l W oknie dialogowym Argumenty Funkcja zagnieżdżona jest argumen-
funkcji podaj wartości: Funk- tem innej funkcji. Zagnieżdżanie
cja_nr: 9 i Adres 1: C2:C5. funkcji jest bardzo wygodne i poży-
teczne.

W firmie sprzedającej te-
lewizory pracownicy
otrzymują premie kwar-
talne w wysokości 500 zł,
jeżeli ich średnia sprze-
daż miesięczna przekra-
Zagnie¿d¿anie funkcji,
czyli funkcja w funkcji

Zagnieżdżanie to stosowanie
jednej funkcji wewnątrz dru-
giej.

98


cza 80 sztuk. Trzeba przygotować ar- l W tym wypadku Excel automa-
kusz, w którym wartość premii bę- tycznie rozpozna zakres oblicza-
dzie wyliczana automatycznie. nia średniej. Gdyby tak się nie sta-
ło, trzeba adres zakresu ręcznie
l Po przejściu do E2 kliknij przy- poprawić.
cisk i wybierz w oknie dialo-
gowym Wstawianie funkcji funkcję l Potem najwygodniej bezpośred-
JEŻELI, po czym rozwiń listę nio na pasku edycji wpisać resztę
funkcji, które mogą być w tej warunku i pozostałe dwa argu-
funkcji zagnieżdżone. menty funkcji JEŻELI oraz koń-
cowy nawias i zatwierdzić wszyst-
l Z listy wybierz funkcję ŚREDNIA. ko kliknięciem OK.

99


l Po skopiowaniu zawartości E2 Funkcje podrêczne
w dół kolumny arkusz jest gotowy.
Najczęściej używaną funkcją jest SU-
MA, dlatego wpisywanie jej do formuły
Wskazówka zostało ułatwione przez umieszczenie
na standardowym pasku narzędzi
W funkcji zagnie¿d¿onej
mo¿na zagnieŸdziæ nastêpn¹ przycisku Autosumowanie . Tego
funkcjê i tak do szeœciu przycisku używaliśmy już kilkakrot-
poziomów. nie. Obok znajduje się przycisk rozwi-
jania listy funkcji podręcznych .

100


l Po przejściu do komórki poniżej
kolumny danych (w tym wypad-
ku D9) rozwijamy listę funkcji
podręcznych i wybieramy z niej
polecenie Licznik.

Ułatwia on stosowanie innych często
używanych funkcji, ale – jak się prze-
konamy – ten element Excela jest
niedopracowany, przynajmniej w tej l Ponieważ kolumna danych nie
wersji pakietu Office 2003 PL, z któ- jest pełna, Excel źle rozpoznaje
rej korzystam. zakres jako D6:D8. Poprawiamy
go na D2:D8, dopisując ponadto
Jeżeli chcemy zebrać jakieś dane, np. a8– na początku formuły.
o wszystkich pracownikach firmy,
musimy sprawdzać, czy kogoś nie
pominęliśmy. Gdy lista jest tak krót-
ka jak pokazana poniżej, wystarczy
jeden rzut oka, lecz jeśli osób jest kil- l Po naciśnięciu Enter formuła zo-
kanaście tysięcy, sprawdzanie, czy ca- stanie wprowadzona do komórki.
Zauważ, że a8– zostało poprawio-
ne na A8–. Formuła prawidłowo
podaje liczbę niewypełnionych
komórek w zakresie D2:D8.

ła kolumna już została wypełniona,
może być żmudne. Trzeba więc
wprowadzić kontrolę automatyczną.

101


Wskazówka
Poniewa¿ funkcja ILE.LICZB zlicza liczby (odró¿nia je nie tylko od
pustej komórki, lecz tak¿e od tekstu), mo¿e s³u¿yæ do sprawdzania, czy
w jakieœ komórce nie pope³niono b³êdu i nie wpisano tekstu zamiast liczby,
np. 12.0 zamiast 12,0, co w przypadku wyrównania zawartoœci do prawej
staje siê trudne do wykrycia.

Uwaga
l W ostatnim przyk³adzie zwróæ uwagê na nietypow¹ kolejnoœæ wpro-
wadzania formu³y =A8-ILE.LICZB(D2:D8). Najpierw przez wybranie po-
lecenia Licznik z menu Autosumowania zosta³a wprowadzona funkcja
ILE.LICZB, a potem dopisany pocz¹tkowy fragment formu³y a8–.

102


l Taka kolejnoœæ nie ma logicznego uzasadnienia. Z powodu b³êdu w pro-
gramie, je¿eli najpierw napiszemy pocz¹tek formu³y =a8–, a potem spró-
bujemy wprowadziæ funkcjê, wybieraj¹c polecenie Licznik z menu Auto-
sumowanie, pojawi siê komunikat o b³êdzie. Byæ mo¿e z czasem zosta-
nie to poprawione.

l Gdybyœmy po wpisaniu pocz¹tku formu³y =a8– dopisali resztê rêcznie al-
bo wprowadzili funkcjê ILE.LICZB(D2:D8) w sposób standardowy przez
klikniêcie przycisku , dzia³anie skoñczy³oby siê pomyœlnie bez komu-
nikatu o b³êdzie.
l Wszystkie programy sprawiaj¹ niespodzianki – Excel te¿.

Przyk³ad korzystania chano drukowania takich instrukcji,
z systemu pomocy Excela a opisy funkcji umieszczono w syste-
mie pomocy Excela. Nikt nie jest
Opis funkcji archaicznej już wersji w stanie spamiętać tak wielu infor-
Excela 4.0 liczył 745 stron. Nie wiado- macji i nikomu nie jest to potrzebne.
mo ile stron byłoby teraz, gdyż zanie- Jest nieco funkcji powszechnie uży-

103


wanych, takich jak SUMA, ŚREDNIA, l Na rysunkach poniżej widać śred-
MAX itp., lecz poza nimi jednym są nią ocenę trzyosobowej grupy obli-
potrzebne takie, a innym owakie. czoną za pomocą funkcji ŚREDNIA
i ŚREDNIA.A. W drugim przypad-
Dlatego warto wiedzieć, w jaki spo- ku wynik jest błędny, gdyż brak oce-
sób szukać informacji o funkcjach. ny nie powinien obniżać średniej.
Samo odczytywanie nazw nie zawsze
wystarcza. Zaraz się o tym przekona- l Aby poznać przyczynę tego błę-
my.Czym się różni funkcja ŚREDNIA du, przejdź do komórki E1,
od funkcji ŚREDNIA.A, co jest skró- w której wartość średniej jest błęd-
tem od średnia arytmetyczna? nie wyliczona, i na pasku edycji

104


kliknij przycisk Wstaw funkcję. Gdy Wskazówka
Excel wyświetli okno dialogowe
argumentów funkcji wpisanej do l Je¿eli nie znasz dok³adnie
bieżącej komórki, kliknij łącze Po- argumentów i sposobu
moc dotycząca tej funkcji. dzia³ania funkcji, przed jej
wstawieniem do formu³y lepiej

l Dwa zakreślone akapity wyjaśniają
przeczytaj jej opis w systemie
pomocy Excela. Nie zachowu-
przyczynę innej wartości średniej j¹c tej ostro¿noœci, mo¿na
wyliczonej za pomocą funkcji otrzymaæ bardzo dziwne
wyniki.
ŚREDNIA.A. Wyliczona wartość to
(3+5+0)/3. Gdyby została użyta l Wiem, ¿e to truizm, ale
rady oczywiste s¹ zwykle lekce-
funkcja ŚREDNIA, byłaby obliczo- wa¿one.
na wartość (3+5)/2.

105


Jak to siê liczy lub dlaczego siê nie liczy?

Błędy w obliczeniach, ich przyczyny Należy policzyć koszt przypadający
i dociekanie, w jaki sposób oblicze- na jedną przyjętą osobę.
nia są wykonywane, to temat rzeka,
l Jak widać na rysunku poniżej,
więc powiemy tylko o kilku najczę-
użycie prostej formuły dzielącej
ściej spotykanych problemach.
koszt przez różnicę między licz-
bą kandydatów a liczbą przyję-
Dzielenie przez zero tych działa dobrze pod warun-
kiem, że nie wszyscy zostaną od-
Firma prowadząca kursy żeglarskie rzuceni.
przygotowała trzy kursy i chce oce-
nić koszty wstępne przypadające na l W takim przypadku otrzymuje-
jednego uczestnika. my błąd dzielenia przez zero
#DZIEL/0!.
Na kursy zgłaszają się różni ludzie
i niektórych nie można przyjąć l Rozwiązaniem jest użycie w for-
choćby ze względów zdrowotnych. mule funkcji JEŻELI.

106


Dzielenie przez tekst

Komunikat informujący o dzieleniu
przez zero dokładnie objaśnia przy-
czynę błędu, ale nie zawsze jest tak
dobrze. Najczęściej dowiadujemy się
o istnieniu błędu, ale sami musimy l Komunikat #ARG oznacza użycie
dociec jego przyczyny. błędnego argumentu, lecz użytkow-
nik musi sam stwierdzić, który ar-
l W przykładzie obok czas ruchu gument jest błędny i dlaczego.
jest liczony według prostego wzo-
ru dzielenia drogi przez prędkość.

l W komórce B4 zamiast przecinka
dziesiętnego została napisana
kropka. Jak już wiemy, ciąg zna-
ków 4.5 zostanie uznany za tekst
i spowoduje błąd w komórce C4.

Wskazówka
l Wszelkie b³êdy obliczeñ, wiêc równie¿ i ten, mo¿na ukryæ, stosuj¹c
z³o¿enie funkcji JEŻELI i CZY.BŁĄD, co zosta³o pokazane na rysunku
poni¿ej. Zagadnienie maskowania b³êdów w ten sposób nieco wykracza
poza zakres tej ksi¹¿ki, wiêc zosta³o tu tylko wspomniane.

107


Wskazówka l Jeżeli bieżąca komórka zawiera for-
mułę, kliknięcie przycisku Śledź po-
l Je¿eli formu³a jest skompli- przedniki spowoduje wyświetlenie
kowana, do jej zanalizowania strzałek wskazujących komórki,
warto u¿yæ paska narzêdziowe- z których formuła pobiera dane.
go Inspekcja formu³ (patrz na-
stêpny podrozdzia³). l Strzałki usuwamy, klikając przy-
cisk Usuń strzałki poprzedników lub
przycisk Usuń wszystkie strzałki.
Inspekcja formu³ l Odwrotnie działa przycisk Śledź
Inspekcja formuł to nazwa paska narzę- zależności – pokazuje on, w jakich
dziowego zawierającego zestaw bar- komórkach znajdują się formuły
dzo przydatnych przycisków. pobierające dane z komórki bieżą-
cej. Te strzałki są kasowane przez
l Aby wyświetlić pasek Inspekcja for- kliknięcie przycisku Usuń strzałki
muł, należy wydać polecenie Widok zależności bądź przycisku Usuń
/Paski narzędzi/Inspekcja formuł. wszystkie strzałki.

108


Wskazówka
l Pasek narzêdziowy Inspekcja formu³ dok³adnie omówi³em
w ksi¹¿kach Excel 2002/XP Pl. Æwiczenia zaawansowane i Excel
2003 PL. Æwiczenia zaawansowane).
l Zosta³y tam opisane wszystkie przyciski tego paska narzêdziowego i po-
dane przyk³ady ich u¿ycia.

Szacowanie formu³ l Szacowanie formuły zaczynamy
od przejścia do właściwej komór-
Jest to jedno z zagadnień inspekcji ki i kliknięcia przycisku Szacuj
formuł, lecz na tyle ważne, że posta- formułę.
nowiłem je wyróżnić, poświęcając
mu oddzielny podrozdział. Posłuży- l Poniższe rysunki pokazują kolejne
my się tym samym co poprzednio kroki szacowania następujące w wy-
prostym przykładem. niku klikania przycisku Szacuj.

109


l Należy pamiętać, że w następ- l Najczęstszą przyczyną błędu
nym kroku będzie obliczony ele- #NAZWA jest użycie w formule
ment, który jest podkreślony, błędnej nazwy funkcji (jak na ry-
a tekst jest wyróżniany przez uję- sunku poniżej) lub błędnej nazwy
cie w cudzysłów. zakresu (np. wcześniej nie zdefi-
niowanej, jak na rysunku drugim
Dwa popularne b³êdy: i trzecim u góry następnej strony).
#NAZWA i b³¹d
adesowania cyklicznego
Błędy te można popełnić nawet przy
wpisywaniu najprostszej formuły,
więc warto je poznać.

110


paska narzędziowego Odwołanie cy-
kliczne, który pomaga zdiagnozować
błąd (przyciski są znane z paska In-
spekcja formuł – patrz strona 106).

Zmiana trybu
l Błąd odwołania cyklicznego po- wykonywania obliczeñ
wstaje, gdy formuła zapisana w ja-
kiejś komórce odwołuje się bezpo- Excel oblicza formuły natychmiast
średnio lub pośrednio do tej ko- po ich wpisaniu do arkusza. Po
mórki. zmianie wartości w komórce, od któ-
rej formuła jest zależna, od razu zo-
l Na rysunkach poniżej formuła staje wyświetlony nowy wynik.
=SUMA(A1:A4) jest zapisana w A4
i odwołuje się do A4. Obowiązują tu następujące zasady:

l po zmianie formuły lub zmianie
danych w komórkach Excel na-
tychmiast oblicza wszystkie for-
muły, które są zależne od dokona-
nych zmian.

l Kliknięcie OK w oknie komunikatu
o błędzie powoduje wyświetlenie

l Formuły są wyliczane w natural-
nej kolejności, według zależności.
Po zmianie wartości w komórce
C2 najpierw zostanie wyliczona

111


suma w komórce E2, a potem su- Uwaga
ma sum w komórce E5.
Zmiana trybu przeliczania
formu³ dotyczy nie tylko bie¿¹ce-
go arkusza lub skoroszytu, lecz
wszystkich arkuszy wszystkich
otwartych skoroszytów.

To natychmiastowe automatyczne l Obliczenia są wykonywane dopie-
wyliczanie jest na co dzień bardzo ro po naciśnięciu przycisków Ob-
wygodne, ale jeżeli pracujemy z arku- licz teraz (F9) lub Oblicz arkusz w po-
szem zawierającym wiele tysięcy pokazanym oknie dialogowym.
wiązanych ze sobą formuł, staje się
męczące i opóźnia działanie. l Sięganie do okna dialogowego jest
niewygodne, więc w praktyce ko-
l Po wydaniu polecenia Narzę- rzysta się z dwóch skrótów klawi-
dzia/Opcje można w oknie Opcje na szowych:
karcie Przeliczanie zmienić oblicza-
nie Automatyczne na Ręczne. l F9 – powoduje obliczenie formuł we
wszystkich otwartych skoroszytach.
Po włączeniu przeliczania ręcznego
Excel przestaje wykonywać obliczenia l Shift+F9 – powoduje obliczanie for-
zaraz po zmianie formuł lub danych. muł tylko w aktywnym skoroszycie.

112

Excel 2003 PL. Ilustrowany przewodnik

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Excel 2003 PL. Ilustrowany przewodnik

Similar to Excel 2003 PL. Ilustrowany przewodnik (20)

More from Wydawnictwo Helion

More from Wydawnictwo Helion (20)

Excel 2003 PL. Ilustrowany przewodnik