SlideShare a Scribd company logo
1 of 5
Download to read offline
© Lonely Planet
                                                            13


Contents

 On the Road              4
   West Coast Beaches          121

                               Labuan                      123

                               Tanjung Lesung              123

 Indonesia Highlights 6
       Gunung Krakatau             123


                               Natural Indonesia 125

 Destination Indonesia 18
     Ujung Kulon National Park   133

                               Bogor                       134

 Getting Started        20
    Around Bogor                139

                               Sukabumi & Selabintana      139

 Itineraries            25
    Pelabuhan Ratu
                               Puncak Pass Area
                                                           139

                                                           141


 History                32
    Bandung
                               North of Bandung
                                                           143

                                                           150

                               South of Bandung            152

 The Culture            53
    Bandung to Pangandaran      153

                               Pangandaran                 155

 Environment            73
    Around Pangandaran
                               Cirebon
                                                           160

                                                           162


 Food & Drink           79
    Around Cirebon
                               CENTRAL JAVA
                                                           165

                                                           165

                               Cilacap                     167

 Java                   88
    Purwokerto                  167

 History                 89
   Wonosobo                    167

 Culture                 92
   Dieng Plateau               169

 Getting There & Away    94
   Borobudur                   171

 Getting Around          95
   Yogyakarta                  176

 JAKARTA                 96
   Around Yogyakarta           191

 History                 96
   Prambanan                   194

 Orientation             99
   Solo (Surakarta)            198

 Information            100
   Around Solo                 204

 Dangers & Annoyances   101
   North Coast                 207

 Sights                 101
   Pekalongan                  207

 Activities             106
   Semarang                    209

 Jakarta for Children   107
   Ambarawa                    213

 Tours                  107
   Bandungan                   214

 Festivals & Events     107
   Gedung Songo Temples        214

 Sleeping               107
   Demak                       214

 Eating                 110
   Kudus                       215

 Drinking               112
   Around Kudus                217

 Entertainment          113
   Jepara                      217

 Shopping               114
   Around Jepara               218

 Getting There & Away   115
   Karimunjawa                 218

 Getting Around         117
   EAST JAVA                   220

 Around Jakarta         118
   Surabaya                    220

 WEST JAVA              119
   Trowulan                    228

 Jakarta to Merak       119
   Pulau Madura                229

 Merak                  121
   Malang                      233
14     CONTENTS



Around Malang               238   Activities                  312   Around Negara           346
Blitar                      242   Courses                     313   Gilimanuk               346
Panataran                   243   Tours                       313   Taman Nasional
Gunung Kelud                244   Festivals & Events          314   Bali Barat              347
Pacitan                     244   Sleeping                    314   Labuhan Lalang          348
Around Pacitan              244   Eating                      318   CENTRAL MOUNTAINS       348
Probolinggo                 244   Drinking                    320   Gunung Batur            348
Gunung Bromo &                    Entertainment               320   Danau Bratan            352
Bromo-Tengger-Semeru              Shopping                    320   Gunung Batukau Area     355
National Park               245
                                  Getting There & Away        321   NORTH BALI              356
Bondowoso                   249
                                  Getting Around              321   Yeh Sanih               356
Ijen Plateau                250
                                  AROUND UBUD                 322   Singaraja               357
Jember                      252
                                  Bedulu                      322   Around Singaraja        358
Watu Ulo & Papuma           252
                                  Pejeng                      323   Lovina                  359
Kalibaru                    252                                     West of Lovina          363
Meru Betiri National Park   253   Tampaksiring                323
                                  North of Ubud               324   Pemuteran               363
Alas Purwo National Park    254
                                  South of Ubud               324
Banyuwangi
Baluran National Park
                            255
                            256   EAST BALI                   325   Sumatra                365
                                  Coast Road to Kusamba       325   NORTH SUMATRA           370

Bali                    258       Gianyar
                                  Bangli
                                                              325
                                                              326
                                                                    Medan
                                                                    Bukit Lawang
                                                                                            371
                                                                                            378
History                     259
                                  Semarapura (Klungkung)      327   Parapat                 387
Culture                     261
                                  Around Semarapura           328   Danau Toba              388
Getting There & Away        266
                                  Sidemen Road                328   Sibolga                 394
Getting Around              267
                                  Pura Besakih                329   PULAU NIAS              395
SOUTH BALI                  269
                                  Rendang to Amlapura               Gunung Sitoli           397
Kuta & Legian               269   Road                        329   Teluk Dalam             398
Seminyak                    279   Gunung Agung                330   Pantai Sorake &
North of Seminyak           284   Kusamba to Padangbai        331   Teluk Lagundri          398
Sanur                       285   Padangbai                   331   Traditional Villages    400
Benoa Harbour               289   Padangbai to Candidasa      334   ACEH                    401
Bukit Peninsula             289   Tenganan                    334   Banda Aceh              404
DENPASAR                    295   Candidasa                   335   Pulau Weh               409
Orientation                 296   Candidasa to Amlapura       336   Aceh’s West Coast       412
Information                 296   Amlapura                    337   Pulau Banyak            414
Sights                      296   Tirta Gangga                338   Gayo Highlands          415
Festivals & Events          296   Amed & the Far East Coast   339   Gunung Leuser
Sleeping                    297   Kubu Region                 341   National Park           417
Eating                      297   Tulamben                    341   WEST SUMATRA            419
Shopping                    297   Tulamben to Yeh Sanih       342   Padang                  420
Getting There & Away        297   WEST BALI                   342   Around Padang           425
Getting Around              300   Tanah Lot                   342   Mentawai Islands        425
NUSA LEMBONGAN &                  Pura Taman Ayun             343   Bukittinggi             431
ISLANDS                     300                                     Around Bukittinggi      435
                                  Marga                       343
Nusa Lembongan              301                                     Danau Maninjau          437
                                  Tabanan                     343
Nusa Ceningan               304                                     Kerinci Valley          440
                                  South of Tabanan            343
Nusa Penida                 304   North of Tabanan            344   BENGKULU                444
UBUD                        306   Balian Beach &                    Bengkulu                444
Orientation                 306   Lalang-Linggah              344   Northern Bengkulu       447
Information                 306   Jembrana Coast              345   Pulau Enggano           447
Sights                      307   Negara                      346   RIAU                    448
CONTENTS    15



Pekanbaru                448   Around Bima             527   WEST KALIMANTAN          595
Around Pekanbaru         451   Sape                    527   Pontianak                595
Dumai                    451   KOMODO & RINCA                Sungai Kapuas            602
Riau Islands             451   ISLANDS                 528   Singkawang               606
Pulau Batam              451   Komodo                  529   Around Singkawang        607
Pulau Bintan             455   Rinca                   532   Ketapang                 608
Other Riau Islands       459   FLORES                  532   Gunung Palung
                               Labuanbajo              534   National Park            610
JAMBI                    460
Jambi                    460   Ruteng                  538   CENTRAL KALIMANTAN       611
Muara Jambi              462   Around Ruteng           540   Pangkalan Bun            611
                               Bajawa                  541   Sungai Lamandau &
SOUTH SUMATRA            463                                 Sungai Balantikan        613
Palembang                463   Around Bajawa           543
                                                             Kumai                    614
Danau Ranau              467   Boawae                  544
                                                             Tanjung Puting
Krui                     467   Riung                   545   National Park            614
Pasemah Highlands        467   Ende                    545   Palangka Raya            618
Pulau Bangka             468   Kelimutu                548   Sebangau National Park   621
                               Moni                    549   Sungai Kahayan           621
LAMPUNG                  469
                               Around Moni             551   Muara Teweh              623
Bandarlampung            470
                               Maumere                 552   SOUTH KALIMANTAN         623
Way Kambas National Park 472
                               Around Maumere          554   Banjarmasin              623
Kalianda                 473
                               Larantuka               556   Around Banjarmasin       629
Gunung Krakatau          474
                               Around Larantuka        557   Marabahan &
Bakauheni                474
                               SOLOR & ALOR                  Margasari                629
Bukit Barisan Selatan          ARCHIPELAGOS            557
National Park            474                                 Kandangan                629
                               Adonara                 558   Negara                   630
Nusa Tenggara        475       Lembata
                               Alor
                                                       558
                                                       561
                                                             Upau
                                                             Loksado
                                                                                      630
                                                                                      630
History                  476   WEST TIMOR              564   Around Loksado           631
Wildlife                 476   Kupang                  567   South Coast              632
Climate                  476   Around Kupang           570   EAST KALIMANTAN          632
Getting There &                Soe                     571
Around                   477                                 Balikpapan               632
                               Around Soe              572   Around Balikpapan        636
LOMBOK                   478
                               Kefamenanu              573   Samarinda                637
Mataram                  483
                               Around Kefamenanu       574   Kutai National Park      641
Around Mataram           486
                               Atambua &                     Tenggarong               641
Lembar & the                   Around                  574
Southwestern Peninsula   487                                 Sungai Mahakam           642
Senggigi                 488   ROTE                    575
                                                             Upper Mahakam            644
Gili Islands             492   SUMBA                   577
                                                             Sungai Kedang Kepala     646
North & Central Lombok   504   Waingapu                581
                               Around Waingapu         583   Sungai Belayan           647
Sapit                    506                                 Berau                    647
Gunung Rinjani           506   East Sumba              583
                               South-Central Sumba     584   Pulau Derawan &
Tetebatu                 510                                 Sangalaki Archipelago    648
South of Tetebatu        511   Waikabubak              584   Sungai Kayan &
South Lombok             511   West Sumba              586   Apokayan Highlands       650
East Lombok              515                                 Krayan Hulu              650
SUMBAWA                  516   Kalimantan             590    Sebuku Sembakung
                                                             Tarakan
                                                                                      651
                                                                                      651
West Sumbawa             517   History                 591
Sumbawa Besar            519   Culture                 592
Around Sumbawa Besar     521   Wildlife                593   Sulawesi                654
East Sumbawa             523   Getting There & Away    593   History                  656
Bima & Raba              525   Getting Around          593   Climate                  656
16   CONTENTS



Getting There & Away        656    National Park            704    Kei Islands                 763
Getting Around              657    Manado                   704    Tanimbar Islands            769
SOUTH SULAWESI              657    Pulau Bunaken            710    Southwestern Maluku         771
Makassar                    659    Tomohon                  714    Aru                         771
Around Makassar             666    Around Tomohon           714
Pantai Bira                 667    Danau Tondano
                                   Airmadidi
                                                            715
                                                            715
                                                                   Papua                 772
Pulau Lihukan & 	                                                  History                     774
Pulau Betang                670    Bitung                   715
                                                                   Climate                     775
Pulau Selayar               670    Pulau Lembeh &
                                   the Lembeh Strait        715    Wildlife                    776
Taka Bone Rate              670
                                   Tangkoko-Batuangas Dua          Culture                     777
Watampone                   670	
                                   Saudara Nature Reserve   716    Getting There & Away        777
Sengkang                    671
                                   Sangir-Talaud Islands    717	   Getting Around              778
Pare Pare                   672
                                   SOUTHEAST SULAWESI       717	   WEST PAPUA                  780
Palopo                      672
                                   Kolaka                   718	   Sorong                      780
TANA TORAJA                 672
                                   Kendari                  719	   Raja Ampat Islands          782
Rantepao                    673
                                   Around Kendari           720	   Fak-Fak                     785
Makale                      679
                                   Raha                     721	   Around Fak-Fak              785
Around Tana Toraja          679
                                   Around Raha              721	   Manokwari                   786
MAMASA VALLEY               683
                                   Bau Bau                  722	   Pegunungan Arfak            788
Mamasa                      684
                                   Tukangbesi Islands       722	   Cenderawasih Bay
Around Mamasa               684                                    National Park               789
CENTRAL SULAWESI
Pendolo
                            686
                            686
                                   Maluku               724        THE NORTH
                                                                   Jayapura
                                                                                               789
                                                                                               789
Tentena                     687    History                  725
                                                                   Sentani                     792
Poso                        689	   Culture                  727
                                                                   Around Jayapura & Sentani   794
Around Poso                 690    Getting There &
                                   Away                     727    Pulau Biak                  796
Lore Lindu National Park    690	                                   Pulau Yapen                 800
                                   Getting Around           727
Palu                        691                                    THE BALIEM VALLEY           801
                                   NORTH MALUKU             728
Donggala & Tanjung                                                 Wamena                      802
Karang                      693    Pulau Ternate            729
                                   Pulau Tidore             735    Around Wamena               806
Kolonedale                  694
                                   South of Tidore          736    Baliem Valley – South       807
Teluk Tomori                694
                                   Pulau Halmahera          737    Baliem Valley – Northeast   810
Morowali Nature Reserve     694
                                   Pulau Morotai            740    Baliem Valley – Northwest   811
Luwuk                       695
                                   SULA & BURU              741    Danau Habbema               811
Banggai Islands             695
                                   Sula Islands             741    Lani Country                811
Tanjung Api National Park   695
                                   Pulau Buru               742    Yali Country & Beyond       812
Ampana                      695
                                   PULAU AMBON              742    THE SOUTH                   813
TOGEAN ISLANDS              696
                                   Kota Ambon               742    Merauke                     813
Pulau Batu Daka             698
                                   Around Pulau Ambon       749    Wasur National Park         814
Pulau Kadidiri              699
                                   LEASE & SERAM            751    The Asmat Region            815
Pulau Una Una               700
                                   Lease Islands            751    Korowai & Kombai Regions    816
Pulau Togean                700
                                   Pulau Seram              754
Pulau Tomken &
Pulau Bolilangga            700    BANDA ISLANDS            756    Directory             817
Pulau Malenge               700    Bandaneira               757    Accommodation               817
Pulau Walea Kodi            700    Pulau Gunung Api         761    Activities                  819
NORTH SULAWESI              701    Pulau Banda Besar        761    Business Hours              823
Gorontalo                   702    Pulau Hatta              762    Children                    823
Around Gorontalo            703    Pulau Ai                 762    Climate Charts              826
Kotamobagu                  704    Pulau Run (Rhun)         763    Courses                     826
Bogani Nani Wartabone              SOUTHERN MALUKU          763    Customs Regulations         827
© Lonely Planet
                                                                                                     C O N T E N T S 17



Dangers & Annoyances            827
Discount Cards                  829          Transport                      842          Further Reading
                                                                                         IN INDONESIA
                                                                                                                      858
                                                                                                                      858
Embassies & Consulates          829          GETTING THERE & AWAY              842       Availability of
Festivals & Events              830          Entering the Country              842       Health Care                  858
Food                            832          Air                               842       Infectious Diseases          858
Gay & Lesbian Travellers        832          Land                              844       Traveller’s Diarrhoea        861
Holidays                        832          Sea                               845       Environmental Hazards        862
Insurance                       833          Tours                             845       Women’s Health               864
Internet Access                 833          GETTING AROUND                    847       Traditional Medicine         864
Legal Matters                   833          Air                               847
Maps                            834          Bicycle
                                             Boat
                                                                               848
                                                                               848
                                                                                         Language                865
Money                           834
Photography & Video
Post
                                835
                                835
                                             Bus
                                             Car & Motorcycle
                                                                               850
                                                                               851
                                                                                         Glossary                871
                                             Hitching                          853
Shopping
Solo Travellers
                                836
                                837          Local Transport                   853       The Authors             875
Telephone                       837          Minibus (Bemo)                    854
Time                            838          Tours
                                             Train
                                                                               854
                                                                               855
                                                                                         Behind the Scenes       878
Toilets                         838
Tourist Information
Travellers with Disabilities
                                839
                                839          Health                         856          Index                   888
Visas
Volunteering
                                839
                                840
                                             BEFORE YOU GO
                                             Insurance
                                                                               856
                                                                               856       GreenDex                907
Women Travellers                841          Vaccinations                      856
Work                            841          Internet Resources                858       Map Legend              908



Regional Map Contents

                                                                                                    PACIFIC
                               SOUTH                                                                OCEAN
                               CHINA
                                SEA                 Brunei


                                             Malaysia

            SUMATRA
             pp366–7
                                            KALIMANTAN
                                                p591
                                                                 SULAWESI              MALUKU
                                                                   p655                 p725

                                                                                                              PAPUA
                                                                                                               p773
                                Jakarta

                                      JAVA pp90–1
                                                               NUSA TENGGARA
                                                                  pp476–7
                                                        BALI                          East
                                                        p260                         Timor
              INDIAN
              OCEAN
                                                               TIMOR SEA

More Related Content

More from Arief Gunawan

Metaverse - Let's learn to understand when business becomes virtual and when ...
Metaverse - Let's learn to understand when business becomes virtual and when ...Metaverse - Let's learn to understand when business becomes virtual and when ...
Metaverse - Let's learn to understand when business becomes virtual and when ...Arief Gunawan
 
Technology Disruptions
Technology DisruptionsTechnology Disruptions
Technology DisruptionsArief Gunawan
 
Tutorial on Network Management and Security in Wireless Communications (Bandu...
Tutorial on Network Management and Security in Wireless Communications (Bandu...Tutorial on Network Management and Security in Wireless Communications (Bandu...
Tutorial on Network Management and Security in Wireless Communications (Bandu...Arief Gunawan
 
APWiMob 2014 (Bali, 28-30 August 2014) CFP
APWiMob 2014 (Bali, 28-30 August 2014) CFPAPWiMob 2014 (Bali, 28-30 August 2014) CFP
APWiMob 2014 (Bali, 28-30 August 2014) CFPArief Gunawan
 
Prof Ekram Hossain on DLT 2013 in Indonesia
Prof Ekram Hossain on DLT 2013 in IndonesiaProf Ekram Hossain on DLT 2013 in Indonesia
Prof Ekram Hossain on DLT 2013 in IndonesiaArief Gunawan
 
Day one ofdma and mimo
Day one ofdma and mimoDay one ofdma and mimo
Day one ofdma and mimoArief Gunawan
 
Day two 10 november 2012
Day two 10 november 2012Day two 10 november 2012
Day two 10 november 2012Arief Gunawan
 
Day one 09 november 2012
Day one 09 november 2012Day one 09 november 2012
Day one 09 november 2012Arief Gunawan
 
Cloud and Ubiquitous Computing in Today's Era of Tera
Cloud and Ubiquitous Computing in Today's Era of TeraCloud and Ubiquitous Computing in Today's Era of Tera
Cloud and Ubiquitous Computing in Today's Era of TeraArief Gunawan
 
Cloud Computing: Peluang Bisnis dan Tantangan Regulasi
Cloud Computing: Peluang Bisnis dan Tantangan RegulasiCloud Computing: Peluang Bisnis dan Tantangan Regulasi
Cloud Computing: Peluang Bisnis dan Tantangan RegulasiArief Gunawan
 
Mobile Cloud @ Binus
Mobile Cloud @ BinusMobile Cloud @ Binus
Mobile Cloud @ BinusArief Gunawan
 
Small Cell @ IT Telkom
Small Cell @ IT TelkomSmall Cell @ IT Telkom
Small Cell @ IT TelkomArief Gunawan
 
03 Beginning Android Application Development
03 Beginning Android Application Development03 Beginning Android Application Development
03 Beginning Android Application DevelopmentArief Gunawan
 
02 BlackBerry Application Development
02 BlackBerry Application Development02 BlackBerry Application Development
02 BlackBerry Application DevelopmentArief Gunawan
 

More from Arief Gunawan (20)

Metaverse - Let's learn to understand when business becomes virtual and when ...
Metaverse - Let's learn to understand when business becomes virtual and when ...Metaverse - Let's learn to understand when business becomes virtual and when ...
Metaverse - Let's learn to understand when business becomes virtual and when ...
 
Technology Disruptions
Technology DisruptionsTechnology Disruptions
Technology Disruptions
 
Tutorial on Network Management and Security in Wireless Communications (Bandu...
Tutorial on Network Management and Security in Wireless Communications (Bandu...Tutorial on Network Management and Security in Wireless Communications (Bandu...
Tutorial on Network Management and Security in Wireless Communications (Bandu...
 
APWiMob 2014 (Bali, 28-30 August 2014) CFP
APWiMob 2014 (Bali, 28-30 August 2014) CFPAPWiMob 2014 (Bali, 28-30 August 2014) CFP
APWiMob 2014 (Bali, 28-30 August 2014) CFP
 
Prof Ekram Hossain on DLT 2013 in Indonesia
Prof Ekram Hossain on DLT 2013 in IndonesiaProf Ekram Hossain on DLT 2013 in Indonesia
Prof Ekram Hossain on DLT 2013 in Indonesia
 
M2M Day Two
M2M Day TwoM2M Day Two
M2M Day Two
 
Day two planning
Day two planningDay two planning
Day two planning
 
Day one ofdma and mimo
Day one ofdma and mimoDay one ofdma and mimo
Day one ofdma and mimo
 
Day two 10 november 2012
Day two 10 november 2012Day two 10 november 2012
Day two 10 november 2012
 
Day one 09 november 2012
Day one 09 november 2012Day one 09 november 2012
Day one 09 november 2012
 
Cloud Architecture
Cloud ArchitectureCloud Architecture
Cloud Architecture
 
Cloud Ecosystem
Cloud EcosystemCloud Ecosystem
Cloud Ecosystem
 
Cloud and Ubiquitous Computing in Today's Era of Tera
Cloud and Ubiquitous Computing in Today's Era of TeraCloud and Ubiquitous Computing in Today's Era of Tera
Cloud and Ubiquitous Computing in Today's Era of Tera
 
Cloud Computing: Peluang Bisnis dan Tantangan Regulasi
Cloud Computing: Peluang Bisnis dan Tantangan RegulasiCloud Computing: Peluang Bisnis dan Tantangan Regulasi
Cloud Computing: Peluang Bisnis dan Tantangan Regulasi
 
Mobile Cloud @ Binus
Mobile Cloud @ BinusMobile Cloud @ Binus
Mobile Cloud @ Binus
 
Small Cell @ UI
Small Cell @ UISmall Cell @ UI
Small Cell @ UI
 
Small Cell @ IT Telkom
Small Cell @ IT TelkomSmall Cell @ IT Telkom
Small Cell @ IT Telkom
 
03 Beginning Android Application Development
03 Beginning Android Application Development03 Beginning Android Application Development
03 Beginning Android Application Development
 
02 BlackBerry Application Development
02 BlackBerry Application Development02 BlackBerry Application Development
02 BlackBerry Application Development
 
01 Mobile Jungle
01 Mobile Jungle01 Mobile Jungle
01 Mobile Jungle
 

01 indonesia 9-contents

  • 1. © Lonely Planet 13 Contents On the Road 4 West Coast Beaches 121 Labuan 123 Tanjung Lesung 123 Indonesia Highlights 6 Gunung Krakatau 123 Natural Indonesia 125 Destination Indonesia 18 Ujung Kulon National Park 133 Bogor 134 Getting Started 20 Around Bogor 139 Sukabumi & Selabintana 139 Itineraries 25 Pelabuhan Ratu Puncak Pass Area 139 141 History 32 Bandung North of Bandung 143 150 South of Bandung 152 The Culture 53 Bandung to Pangandaran 153 Pangandaran 155 Environment 73 Around Pangandaran Cirebon 160 162 Food & Drink 79 Around Cirebon CENTRAL JAVA 165 165 Cilacap 167 Java 88 Purwokerto 167 History 89 Wonosobo 167 Culture 92 Dieng Plateau 169 Getting There & Away 94 Borobudur 171 Getting Around 95 Yogyakarta 176 JAKARTA 96 Around Yogyakarta 191 History 96 Prambanan 194 Orientation 99 Solo (Surakarta) 198 Information 100 Around Solo 204 Dangers & Annoyances 101 North Coast 207 Sights 101 Pekalongan 207 Activities 106 Semarang 209 Jakarta for Children 107 Ambarawa 213 Tours 107 Bandungan 214 Festivals & Events 107 Gedung Songo Temples 214 Sleeping 107 Demak 214 Eating 110 Kudus 215 Drinking 112 Around Kudus 217 Entertainment 113 Jepara 217 Shopping 114 Around Jepara 218 Getting There & Away 115 Karimunjawa 218 Getting Around 117 EAST JAVA 220 Around Jakarta 118 Surabaya 220 WEST JAVA 119 Trowulan 228 Jakarta to Merak 119 Pulau Madura 229 Merak 121 Malang 233
  • 2. 14 CONTENTS Around Malang 238 Activities 312 Around Negara 346 Blitar 242 Courses 313 Gilimanuk 346 Panataran 243 Tours 313 Taman Nasional Gunung Kelud 244 Festivals & Events 314 Bali Barat 347 Pacitan 244 Sleeping 314 Labuhan Lalang 348 Around Pacitan 244 Eating 318 CENTRAL MOUNTAINS 348 Probolinggo 244 Drinking 320 Gunung Batur 348 Gunung Bromo & Entertainment 320 Danau Bratan 352 Bromo-Tengger-Semeru Shopping 320 Gunung Batukau Area 355 National Park 245 Getting There & Away 321 NORTH BALI 356 Bondowoso 249 Getting Around 321 Yeh Sanih 356 Ijen Plateau 250 AROUND UBUD 322 Singaraja 357 Jember 252 Bedulu 322 Around Singaraja 358 Watu Ulo & Papuma 252 Pejeng 323 Lovina 359 Kalibaru 252 West of Lovina 363 Meru Betiri National Park 253 Tampaksiring 323 North of Ubud 324 Pemuteran 363 Alas Purwo National Park 254 South of Ubud 324 Banyuwangi Baluran National Park 255 256 EAST BALI 325 Sumatra 365 Coast Road to Kusamba 325 NORTH SUMATRA 370 Bali 258 Gianyar Bangli 325 326 Medan Bukit Lawang 371 378 History 259 Semarapura (Klungkung) 327 Parapat 387 Culture 261 Around Semarapura 328 Danau Toba 388 Getting There & Away 266 Sidemen Road 328 Sibolga 394 Getting Around 267 Pura Besakih 329 PULAU NIAS 395 SOUTH BALI 269 Rendang to Amlapura Gunung Sitoli 397 Kuta & Legian 269 Road 329 Teluk Dalam 398 Seminyak 279 Gunung Agung 330 Pantai Sorake & North of Seminyak 284 Kusamba to Padangbai 331 Teluk Lagundri 398 Sanur 285 Padangbai 331 Traditional Villages 400 Benoa Harbour 289 Padangbai to Candidasa 334 ACEH 401 Bukit Peninsula 289 Tenganan 334 Banda Aceh 404 DENPASAR 295 Candidasa 335 Pulau Weh 409 Orientation 296 Candidasa to Amlapura 336 Aceh’s West Coast 412 Information 296 Amlapura 337 Pulau Banyak 414 Sights 296 Tirta Gangga 338 Gayo Highlands 415 Festivals & Events 296 Amed & the Far East Coast 339 Gunung Leuser Sleeping 297 Kubu Region 341 National Park 417 Eating 297 Tulamben 341 WEST SUMATRA 419 Shopping 297 Tulamben to Yeh Sanih 342 Padang 420 Getting There & Away 297 WEST BALI 342 Around Padang 425 Getting Around 300 Tanah Lot 342 Mentawai Islands 425 NUSA LEMBONGAN & Pura Taman Ayun 343 Bukittinggi 431 ISLANDS 300 Around Bukittinggi 435 Marga 343 Nusa Lembongan 301 Danau Maninjau 437 Tabanan 343 Nusa Ceningan 304 Kerinci Valley 440 South of Tabanan 343 Nusa Penida 304 North of Tabanan 344 BENGKULU 444 UBUD 306 Balian Beach & Bengkulu 444 Orientation 306 Lalang-Linggah 344 Northern Bengkulu 447 Information 306 Jembrana Coast 345 Pulau Enggano 447 Sights 307 Negara 346 RIAU 448
  • 3. CONTENTS 15 Pekanbaru 448 Around Bima 527 WEST KALIMANTAN 595 Around Pekanbaru 451 Sape 527 Pontianak 595 Dumai 451 KOMODO & RINCA Sungai Kapuas 602 Riau Islands 451 ISLANDS 528 Singkawang 606 Pulau Batam 451 Komodo 529 Around Singkawang 607 Pulau Bintan 455 Rinca 532 Ketapang 608 Other Riau Islands 459 FLORES 532 Gunung Palung Labuanbajo 534 National Park 610 JAMBI 460 Jambi 460 Ruteng 538 CENTRAL KALIMANTAN 611 Muara Jambi 462 Around Ruteng 540 Pangkalan Bun 611 Bajawa 541 Sungai Lamandau & SOUTH SUMATRA 463 Sungai Balantikan 613 Palembang 463 Around Bajawa 543 Kumai 614 Danau Ranau 467 Boawae 544 Tanjung Puting Krui 467 Riung 545 National Park 614 Pasemah Highlands 467 Ende 545 Palangka Raya 618 Pulau Bangka 468 Kelimutu 548 Sebangau National Park 621 Moni 549 Sungai Kahayan 621 LAMPUNG 469 Around Moni 551 Muara Teweh 623 Bandarlampung 470 Maumere 552 SOUTH KALIMANTAN 623 Way Kambas National Park 472 Around Maumere 554 Banjarmasin 623 Kalianda 473 Larantuka 556 Around Banjarmasin 629 Gunung Krakatau 474 Around Larantuka 557 Marabahan & Bakauheni 474 SOLOR & ALOR Margasari 629 Bukit Barisan Selatan ARCHIPELAGOS 557 National Park 474 Kandangan 629 Adonara 558 Negara 630 Nusa Tenggara 475 Lembata Alor 558 561 Upau Loksado 630 630 History 476 WEST TIMOR 564 Around Loksado 631 Wildlife 476 Kupang 567 South Coast 632 Climate 476 Around Kupang 570 EAST KALIMANTAN 632 Getting There & Soe 571 Around 477 Balikpapan 632 Around Soe 572 Around Balikpapan 636 LOMBOK 478 Kefamenanu 573 Samarinda 637 Mataram 483 Around Kefamenanu 574 Kutai National Park 641 Around Mataram 486 Atambua & Tenggarong 641 Lembar & the Around 574 Southwestern Peninsula 487 Sungai Mahakam 642 Senggigi 488 ROTE 575 Upper Mahakam 644 Gili Islands 492 SUMBA 577 Sungai Kedang Kepala 646 North & Central Lombok 504 Waingapu 581 Around Waingapu 583 Sungai Belayan 647 Sapit 506 Berau 647 Gunung Rinjani 506 East Sumba 583 South-Central Sumba 584 Pulau Derawan & Tetebatu 510 Sangalaki Archipelago 648 South of Tetebatu 511 Waikabubak 584 Sungai Kayan & South Lombok 511 West Sumba 586 Apokayan Highlands 650 East Lombok 515 Krayan Hulu 650 SUMBAWA 516 Kalimantan 590 Sebuku Sembakung Tarakan 651 651 West Sumbawa 517 History 591 Sumbawa Besar 519 Culture 592 Around Sumbawa Besar 521 Wildlife 593 Sulawesi 654 East Sumbawa 523 Getting There & Away 593 History 656 Bima & Raba 525 Getting Around 593 Climate 656
  • 4. 16 CONTENTS Getting There & Away 656 National Park 704 Kei Islands 763 Getting Around 657 Manado 704 Tanimbar Islands 769 SOUTH SULAWESI 657 Pulau Bunaken 710 Southwestern Maluku 771 Makassar 659 Tomohon 714 Aru 771 Around Makassar 666 Around Tomohon 714 Pantai Bira 667 Danau Tondano Airmadidi 715 715 Papua 772 Pulau Lihukan & History 774 Pulau Betang 670 Bitung 715 Climate 775 Pulau Selayar 670 Pulau Lembeh & the Lembeh Strait 715 Wildlife 776 Taka Bone Rate 670 Tangkoko-Batuangas Dua Culture 777 Watampone 670 Saudara Nature Reserve 716 Getting There & Away 777 Sengkang 671 Sangir-Talaud Islands 717 Getting Around 778 Pare Pare 672 SOUTHEAST SULAWESI 717 WEST PAPUA 780 Palopo 672 Kolaka 718 Sorong 780 TANA TORAJA 672 Kendari 719 Raja Ampat Islands 782 Rantepao 673 Around Kendari 720 Fak-Fak 785 Makale 679 Raha 721 Around Fak-Fak 785 Around Tana Toraja 679 Around Raha 721 Manokwari 786 MAMASA VALLEY 683 Bau Bau 722 Pegunungan Arfak 788 Mamasa 684 Tukangbesi Islands 722 Cenderawasih Bay Around Mamasa 684 National Park 789 CENTRAL SULAWESI Pendolo 686 686 Maluku 724 THE NORTH Jayapura 789 789 Tentena 687 History 725 Sentani 792 Poso 689 Culture 727 Around Jayapura & Sentani 794 Around Poso 690 Getting There & Away 727 Pulau Biak 796 Lore Lindu National Park 690 Pulau Yapen 800 Getting Around 727 Palu 691 THE BALIEM VALLEY 801 NORTH MALUKU 728 Donggala & Tanjung Wamena 802 Karang 693 Pulau Ternate 729 Pulau Tidore 735 Around Wamena 806 Kolonedale 694 South of Tidore 736 Baliem Valley – South 807 Teluk Tomori 694 Pulau Halmahera 737 Baliem Valley – Northeast 810 Morowali Nature Reserve 694 Pulau Morotai 740 Baliem Valley – Northwest 811 Luwuk 695 SULA & BURU 741 Danau Habbema 811 Banggai Islands 695 Sula Islands 741 Lani Country 811 Tanjung Api National Park 695 Pulau Buru 742 Yali Country & Beyond 812 Ampana 695 PULAU AMBON 742 THE SOUTH 813 TOGEAN ISLANDS 696 Kota Ambon 742 Merauke 813 Pulau Batu Daka 698 Around Pulau Ambon 749 Wasur National Park 814 Pulau Kadidiri 699 LEASE & SERAM 751 The Asmat Region 815 Pulau Una Una 700 Lease Islands 751 Korowai & Kombai Regions 816 Pulau Togean 700 Pulau Seram 754 Pulau Tomken & Pulau Bolilangga 700 BANDA ISLANDS 756 Directory 817 Pulau Malenge 700 Bandaneira 757 Accommodation 817 Pulau Walea Kodi 700 Pulau Gunung Api 761 Activities 819 NORTH SULAWESI 701 Pulau Banda Besar 761 Business Hours 823 Gorontalo 702 Pulau Hatta 762 Children 823 Around Gorontalo 703 Pulau Ai 762 Climate Charts 826 Kotamobagu 704 Pulau Run (Rhun) 763 Courses 826 Bogani Nani Wartabone SOUTHERN MALUKU 763 Customs Regulations 827
  • 5. © Lonely Planet C O N T E N T S 17 Dangers & Annoyances 827 Discount Cards 829 Transport 842 Further Reading IN INDONESIA 858 858 Embassies & Consulates 829 GETTING THERE & AWAY 842 Availability of Festivals & Events 830 Entering the Country 842 Health Care 858 Food 832 Air 842 Infectious Diseases 858 Gay & Lesbian Travellers 832 Land 844 Traveller’s Diarrhoea 861 Holidays 832 Sea 845 Environmental Hazards 862 Insurance 833 Tours 845 Women’s Health 864 Internet Access 833 GETTING AROUND 847 Traditional Medicine 864 Legal Matters 833 Air 847 Maps 834 Bicycle Boat 848 848 Language 865 Money 834 Photography & Video Post 835 835 Bus Car & Motorcycle 850 851 Glossary 871 Hitching 853 Shopping Solo Travellers 836 837 Local Transport 853 The Authors 875 Telephone 837 Minibus (Bemo) 854 Time 838 Tours Train 854 855 Behind the Scenes 878 Toilets 838 Tourist Information Travellers with Disabilities 839 839 Health 856 Index 888 Visas Volunteering 839 840 BEFORE YOU GO Insurance 856 856 GreenDex 907 Women Travellers 841 Vaccinations 856 Work 841 Internet Resources 858 Map Legend 908 Regional Map Contents PACIFIC SOUTH OCEAN CHINA SEA Brunei Malaysia SUMATRA pp366–7 KALIMANTAN p591 SULAWESI MALUKU p655 p725 PAPUA p773 Jakarta JAVA pp90–1 NUSA TENGGARA pp476–7 BALI East p260 Timor INDIAN OCEAN TIMOR SEA