3. RDA NEDİR?
Kaynak Tanımlama ve Erişim
AACR2 yerini alan yeni kataloglama standartı
“İçerik” (content) standartı
Dijital ortamlar için tasarlanmıştır.
4. NİÇİN RDA?
Web standartları ve teknolojisindeki hızlı değişim ve
getirdiği yeni olanaklar
Küreselleşme, Kişiselleştirme, sosyalleşme
Kullanıcıların yükselen beklentileri
Dijital yayınların artışı
Kullanıcı ihtiyaçlarına duyarlı ve web standartlarıyla
uyumlu = Evrensel dijital kütüphane
Evrensel Bibliyografik Veri ise ;
Paylaşılabilir, İzlenebilir, Ölçeklenebilir
5. FRBR VARLIK-İLİŞKİ MODELİ
Eser Roman Film
Anlatım Özgün Eleştirel Özgün
Çeviri
metin basım sürüm
Gösterim Kağıt PDF HTML
item Kopya 1
Kopya 2
imzalı
Kaynak: Tillett (2004, slayt no. 16)
10. LINKED (OPEN ) DATA / BAĞLANTILI (AÇIK) VERİ
“ Web ağı içerisinde her bir bilgiyi belli bir anlama sahip olacak şekilde
modelleyerek, bu bilgilerin birbirleriyle ilişkilendirilmesi ve akıllı veri
tabanlarının oluşumunu hedeflemektedir. “
RDF (Resource Description Framework) : Bilgiyi modellemek için
kullanılır. Üçlüler (triples) olarak adlandırılan, özne-yüklem-nesne
şeklinde ifadeler üretme fikri üzerine kurulmuştur.
URI (Uniform Resource Identifier) : Kaynağı tanımlamak için kullanılır.
11. TRIPLES (ÜÇLÜLER)
•Subject - Predicate – Object
•Thing – Relation - Thing
is subject of
uri
is about painted by
uri
uri
written by
uri
uri
author of uri
painter of
slide:Koster (2011, slide 12)
14. LOD, FRBR AND CATALOGUING
author of
Dan Brown
Work written by
http://viaf.org/viaf/102403515
is about
14
The Da Vinci Code is subject of
http://openlibrary.org/works/OL76837W The Last Supper
Expression http://en.wikipedia.org/wiki/The_Last_Supper_(Leonardo_da_Vinci)
Dutch translation painted by
Da Vinci Code http://<expression-uri>
painter
of
Manifestation
http://<manifestation-uri>
Library
Holding Leonardo da Vinci
http://viaf.org/viaf/24604287
Item http://www.worldcat.org/libraries/57394
http://permalink.opc.uva.nl/item/001665446 slide:Koster (2011, slide 39)
15.
16.
17.
18. VIAF : VIRTUAL INTERNATIONAL AUTHORITY FILE
VIAF bir uluslararası otorite veritabanıdır
Proje Alman Milli kütüphanesi ve LC tarafından
başlatılmış, OCLC tarafından yürütülmektedir
Her bir VIAF kaydı standart bir ID no alır
Wikipedia biyografik yazıları da eklenmektedir
23. BİBLIOGRAPHIC FRAMEWORK INITIATIVE
LC ve Zepheira (Eric Miller ve Şirketi) Ortaklığı , 22 Mayıs 2012
Zepheira, teknoloji ile bilgi yönetimi alanında etkin çözümler sunmakta olan bir
şirkettir.
26. BIBFRAME & LINKED OPEN DATA
RDF Vocabulary/Data Model
Webde sunduğumuz şeyler tanımlamak için URIs kullanın
Kaynak hakkında yararlı bilgiler sağlayın
Web’de bilgi bulmayı iyileştirmek için diğer ilgili URI’lere bağlantılar ekleyin
Esneklik
27. IDENTIFYING MARC RESOURCES
http://id.loc.gov/authorities/names/n92062246
http://id.loc.gov/authorities/names/n79007751
http://id.loc.gov/authorities/names/n80016154
28. BIBFRAME MODELİ TEMEL ALANLAR
4 bölümden oluşmaktadır
Creative work eser / çalışma
Instance materyal türü
Authority otorite kaynakları
Annotation notlar / ekler
33. TAKİP ETMEK İÇİN…
Bibliographic Framework Transition Initiative
http://www.loc.gov/marc/transition
Tartışma listesi : bibframe@listserv.loc.gov
Web sayfası : http://bibframe.org/
34. OCLC & RDA
RDA uygulama politikası
Connexion Client değişiklikleri
MARC güncelleme
35. RDA POLİTİKA BEYANI
31 Mart 2013 tarihinden itibaren geçerli olan ;
AACR2 kataloglamaya devam edilebilir.
RDA’lı kayıtlar AACR2’ye dönüştürelemez.
RDA pratiğine göre mevcut eski kayıtlarını güncelleyecek. Fakat 31
Mart 2016’ya kadar şu anki haliyle koruyacak.
GMD (245 #h ) kaldırılacak.
336, 337, 338 alanları eklenecek .
255, 300, 500, 504 alanlarındaki kısaltmalar kaldırılacak.
245, 260 alanındaki latince kısaltmalar İngilizce karşılıklarına
dönüştürülecek .
RDA uyarınca heading değişiklikleri yapılacak. Kuran ve İncil başlıkları
değiştirilecek.
37. MARC GÜNCELLEME
Bibliyografik kayıtlar için yeni alanlar : 264, 344, 345, 346, 347, 377
260 yerine 264 alanı
Second Indicator
0 - Production
1 - Publication
2 - Distribution
3 - Manufacture
4 - Copyright notice date
Otorite kayıtları için yeni alanlar : 368, 378
39. RDA BOOKS WORKFORM
Marc 264 alanı
0 - Production
1 - Publication
2 - Distribution
3 - Manufacture
40. RDA TÜRKİYE ÇALIŞMA GRUBU / ULUSAL GİRİŞİM
2012 yılı Haziran ayında Nevşehir’de düzenlenen çalıştayda RDA Türkiye
Çalışma Grubunun kurulmasına karar verildi.
Haziran 2012 tarihinde Sonuç bildirgesi yayınlandı.
Milli Kütüphane himayesinde oluşturulmasına karar verilen bu grup ilk
toplantısını Eylül 2012 tarihinde Ankara’da yapmıştır.
İlk toplantı sonucu ;
• Dört alt grup kurulmuştur.
• RDA Türkiye web sayfası yapılandırılmıştır.
http://www.rdaturkiye.org/
• RDA Broşürü Türkçe’ye çevrilmiştir.
http://www.rda-jsc.org/docs/rdabrochure-turkish.pdf
• RDA konusunda farkındalık yaratmak için kütüphane haftasında toplantılar
düzenlenmiştir .
http://www.rdaturkiye.org/toplantilar
41. NASIL HAZIRLANABİLİRİZ ?
Tartışma listelerine , bloglara , gruplara üye olmak
RDA-L
Katalog kütüphanecileri grubu
FRBR-RDA ile ilgili yayınları takip etmek
RDA Toolkit üye olmak
JSC, LC ve OCLC web sayfalarını takip etmek
LC web sayfasındaki ve RDA toolkit içindeki örnek
kayıtları incelemek
1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE
42. BİZ NE YAPMALIYIZ?
Milli Kütüphane “stratejik planı” belirlenmeli
Kurumlar kendi politikalarını belirlemeli
Eğitim şart
Kurumsal-Mesleki işbirliği sağlanmalı
Toplu katalog kayıtları FRBRize edilmeli
Milli Kütüphane kayıtları FRBRize edilmeli
Yazar Otorite kayıt birliği için VIAF üye olunmalı
Mesleki dernekler?
Toplantılar
Varlık – ilişki (Entity-Relationship) modeli Film, versiyonu farklı bir çalışma olduğu için farklı bir eser olarak tanımlanır fakat “roman” olarak düşünülen eser ile ilişkili bir eser olarak düşünülerek ilişkilendirilir.
Kütüphane verilerini webde URI ve RDF kullanarak paylaşın.
RDA terminolojisi . Türkçe çeviri ??!!! Çok dilli bibliyografik evren..
Amaç : Web üzerinde tek bir sanal otorite dosyası oluşturup, değişik ülkelerden gelen milli düzeydeki otorite dosyalarını, toplayıp, aynı olan, ama farklı kullanım ve karakter setleriyle yazılmış kayıtları birbirine bağlamaktır.
Kütüphane verisini Ülke ve yayınevi bazında istatistiksel kümelere dönüştürebiliyorsunuz.
Marc’ ın yerini alabilecek yeni önerilerin geliştirilmesi tartışılmaya başlamıştır. MARC’a alternatif bir ilerleme olan yeni bir bibliyografik çerçeve üzerinde çalışmalar başlatılmıştır. Bu girişimin amacı MARC formatının sağlam ve yararlı yönlerini mümkün olduğunca koruyarak “ Bağlantılı Veri “ (Linked Data ) modeline kütüphane datalarını çevirmektir.
Mayıs 2012 – Zepheira girişimi ve veri modellemeyi incelemekle görevlendirildi . Zepheria şirketi, teknoloji ile bilgi yönetimi alanında etkin çözümler sunmaktadır. Eric Miller’in hem Semantic web ve hemde kütüphanecilik alanında zengin ve geniş deneyimleri bulunmaktadır. MARC’dan yeni bibliyografik çerçeveye geçiş için gerekli esnek bir model sunması beklenmektedir.
Kasım 2012 – LC üst düzey model (high-level model)dokümanını yayınladı. Web tabanlı bibliyografik tanımlama için hazırlanmış bir Taslak veri modelidir. ve değişmesi beklenmektedir. Yeni modelin kısaca adı : BIBFRAME
Bu modelin test edilmesi için 6 kurumla ile işbirliği konusunda anlaşılmıştır.
BIBFRAME RDF pratiğini güçlendirir. FRBR kavramsal modeline dayanmaktadır. Kütüphane verilerini webde URI ve RDF kullanarak paylaşın.
BIBFRAME Bağlantılı veri modeli grafik gösterimidir. BIBFRAME Linked Data Model, work-instance arasındaki ilişkiyi tanımlamakta ve webde adreslenebilen otorite bilgilerine bağlantıyı sağlamaktadır.
Yeni bibliyoğrafik çerçeve girişimi desteklemek ve bir bakış açısı kazandırmak için web sayfası oluşturulmuştur. Bu sitede demo test kayıtlarına erişmek ve incelemek mümkündür.
BIBFRAME modelini yansıtan Linked data arayüzü . Visual cues-Görsel ipuçları (Yıldız ve onay işaretleri ) Bağlantıları yansıtıyor. Bu bağlantılar Library of Congress Linked Data Service (ID) http://id.loc.gov/ VIAF Virtual International Autority File http ://viaf.org/
Master kayıtları üzerinde düzenleme yapmak mümkün. Ama master kaydın kendisine RDA kodu eklenemiyor . Varolan kayıt seçilip değiştirilebilir. Duplicate önlemek için aynı gösterim için farklı kodlarda giriş yapılamayacak. PCC Task Group on Hybrid Integrating Resource RecordsFinal raporuna göre OCLC mevcut kayıtlarını 3 yıllık süreyle koruyacak. Melez kayıt dönemi bir geçiş dönemi olarak adlandırılıyor. 2016dan sonra ne yapacak ? 336, 337, 338 alanlarını ekleyecek . GMD 245 #h alanlarını kaldıracak.
Ekim 2012 de güncelleme yapılmıştır .
Bibliographic new fields:264: Production, Publication, Distribution, Manufacture, & Copyright Notice344: Sound Characteristics345: Projection Characteristics of Moving Image346: Video Characteristics347: Digital File Characteristics377: Associated LanguageAuthority new fields:368: Other Corporate Body Attributes378: Fuller Form of Personal NameNew subfields, bib:Language codes in Bibliographic Format041 ‡k Intermediate translations041 ‡m Accompanying materials other than librettos041 ‡n Original Libretto Assigning Agency in Bibliographic Format084 ‡q Other classification number fieldField 340: Physical Medium340 ‡j Generation340 ‡k Layout340 ‡m Book Format340 ‡n Font Size340 ‡o Polarity340 ‡0 Authority Record Control Number or Standard Number340 ‡2 SourceAuthority Record Control Number/Standard Number034 ‡0 Coded Cartographic Mathematical Data Field043 ‡0 Geographic Area Code FieldField 382: Medium of Performance‡b Soloist‡d Doubling Instrument‡n Number of Performers of the Same Medium‡p Alternative Medium of Performance‡s Total Number of Performers‡v NoteField 383: Numeric Designation of Musical Work 383 ‡ d Thematic Index Code383 ‡ e Publisher Associated with Serial or Opus Number383 ‡ 2 Source CodeAuthority Record Control Number/Standard Number034 ‡0 Coded Cartographic Mathematical Data Field043 ‡0 Geographic Area Code FieldField 382: Medium of Performance‡b Soloist‡d Doubling Instrument‡n Number of Performers of the Same Medium‡p Alternative Medium of Performance‡s Total Number of Performers‡v NoteField 383: Numeric Designation of Musical Work 383 ‡ d Thematic Index Code383 ‡ e Publisher Associated with Serial or Opus Number383 ‡ 2 Source CodeNew subfield, authorities: Field 377: Associated Language‡ l Language term
040 $erda260 yerine 264 alanı 336, 337, 338 yeni eklenen alanlar
Yurtdışındaki ulusal kütüphanelerin RDA uygulaması konusunda politikaları incelenmeli ve kararları takip edilmelidir. Türkiye’de Milli Kütüphanenin bir derleme kütüphanesi olduğu düşünelecek olursa bu konuda hiç geri kalmayıp kendisine bir stratejik plan hazırlamalıdır. Hatta bu plan diğer kütüphaneler içinde yol haritası niteliğini taşımalıdır. RDA Türkiye Çalışma Grubuna mesleki dernek ve kurumlardan destek artırılmalıdır. Ulusal çapta hazır olmak için paydaşlar belirlenmiştir. Paydaş kurumlardan konusunda uzmanlar ve özellikle sistem yöneticileri ekibe katılmalıdır. RDA Türkiye Çalışma grubu eğitim amaçlı toplantılarına devam edecektir. Fakat kurumlar da kendi eğitim planlarını oluşturmalıdırlar. ULAKBİM toplu katalog projesini bu gelişmeler ışığında yeniden ele almalı, Örnek projeleri inceleyip ( Örnek OCLC fiction finder ) kayıtları FRBRize etmelidir. VIAF ‘a birçok Ulusal kütüphane üye durumdadır. RDA çalışma grubunun hedefleri arasında Yazar otorite girişlerinde Türk bayrağını görmek bulunmaktadır. Türkçe konu başlıkları ve yazar otoritesi konusunda çalışmalar başlatılmıştır.