Türkiye'de ki Koyun Irkları

1. Türkiye Koyun Irkları
1
www.haytar.net

2. Acıpayam Koyunu
2
Oluşumu
Acıpayam koyunu, D. Friz x İvesi x Dağlıç ırklarının aşamalı olarak melezlenmesiyle elde edilmektedir. İlk aşamada
İvesi koçları ile Dağlıç dişileri çiftleştirilmiştir. Elde edilen F1 dişiler, daha sonra D. Friz x İvesi melezi (Asaf) koçlarına
verilmiştir. Bunların dölleride kendi aralarında çiftleştirilerek % 25 D. Friz + %50 İvesi + %25 Dağlıç’tan oluşan
Acıpayam tipi oluşturulmaktadır.
Dış yapı özellikleri :
 Vucut beyaz yapağılı ve lekesizdir.
 Başta kahverengi yada siyah lekeler bulunabilir.
 İri bir vucut yapısına sahiptir.
 Koçlar boynuzlu olabilir, koyunlar boynuzsuzdur.
 Kuyruk orta yağlıdır.
 Meme koltuk ve bezel meme yapısındadır.
 Kuzular hızlı gelişir.
 Dağlıç koyunun yetiştiği bölgelerde süt verimini artırmak amacıyla kullanılabilir.
 Aşım güçlüğü pek yaşanmaz.
 Sürü hayatına oldukça uyumludur.
 Yapağısı birörnektir. Halı kilim yapımında kullanılır.
Verim özellikleri :
Doğumda kuzu sayısı 130-140 dır. Dördüncü ay canlı ağırlığı 40-45 kg dır. Laktasyon süresi 160-180 gün
laktasyon süt verimi 180-200 kg dır. Yapağı verimi 4-5 kg dır.
www.haytar.net

3. Acıpayam Koyunu
3
www.haytar.net

4. Akkaraman Koyunu
4
Akkaraman Türkiye’nin yerli koyun ırkıdır. Hatalıklara dayanıklıdır, fakir beslenme ve ekstrem iklim koşulları altında yaşamını sürdürebilir.
Dış yapı özellikleri;
 Vucut beyaz renktedir.
 Burun, gözler etrafında ve ayaklar üzerinde siyah lekeler görülebilir.
 Orta cüsselidir.
 Zor şartlara dayanıklıdır.
 Kötü mera şartlarında yetişebilir.
 Hastalıklara karşı dayanıklıdır.
 Yağlı kuyruk yapısına sahiptir.
 İnce olan kuyruk üzerinde «S» şeklinde bir kıvrım oluşturur.
 Koyunlar boynuzsuz, koçlar ise %10 oranında boynuzludur.
 Kulaklar sarkıktır.
 Yapağı halı yapağısı tipinde, yani kaba ve karışık yapağı tipindedir.
 Baş, boynun altı ve bacaklar yapağısızdır.
 Kangal tipi daha iri, karabaş tipi ise daha küçük cüsselidir.
Verim özellikleri;
 Canlı ağırlık: 40 – 45
 Cidago yüksekliği: 65cm
 Laktasyon süresi: 140 – 150 gün.
 Süt verimi: 40 – 55 Lt/Laktasyon
 İkiz doğum oranı: %4 – 5
 Yapağı verimi: 1,5 – 2 kg
 Lüle uzunluğu: 8 – 12 cm
 Elyaf çapı: 29 – 35 mikron
 Temiz yapağı oranı: %62 – 70
 Kuyruk ağırlığı: 4-6 kg. 20kg a kadar çıkabilir.
www.haytar.net

5. Akkaraman Koyunu
5
www.haytar.net

6. Asaf Koyunu
6
Oluşumu
Asaf tipi, % 50 İvesi + 50 Doğu Friz genotipi içermektedir.
Dış yapı özellikleri :
Vücut, beyaz yapağılı ve lekesizdir. Uzun ve sallı bir vücudu vardır. Yüksek bacaklı, orta dolgun ve uzun
butludur. Koyunlar boynuzsuz, koçlar boynuzlu olabilir. Kuyruk orta yağlıdır. Bezel yapıda geniş bir memesi
vardır, ergin yağ ağırlığı 60-70 kg’dır.
Verim özellileri :
Doğumda kuzu sayısı l.20-l.30’dur. Doğum ağırlığı 4-5 kg, dördüncü ay ağırlığı 35-40 kg’dır. Laktasyon süresi
180-200 gün, laktasyon süt verimi 200-250 kg’dır.
www.haytar.net

7. Bafra Koyunu
7
Oluşumu
Amasya İlinde bulunan Gökhöyük Tarım İşletmesi Müdürlüğünde damızlık olarak yetiştirilen Bafra koyunu,
Sakız X Karayaka koyunlarının melezlenmesi ile elde edilmiştir. Genetik yapısı: %75 Sakız ,%25 Karayaka
ırklarından oluşmaktadır. Yüksek döl ve süt verimine sahip olup et kalitesi oldukça iyidir.
Dış yapı özellikleri
 Vücutları beyaz yapağı ile örtülüdür. Ağız, göz etrafı ve kulaklarda siyahlıklara rastlanır.
 Vücudunun diğer bölümlerinde siyahlıklar görülen hayvanların damızlıkta kullanılması tercih edilmez.
 Baş, karın altı ve bacaklar genellikle çıplaktır.
 Kuyruk, dip kısmında az yağlı, ince ve uzundur.
 Koçlar boynuzlu, koyunlar boynuzsuzdur.
 Cidago yüksekliği ortalama, toklularda 63 cm, koyunlarda ise 68.6 cm’dir.
 Vücut uzunluğu ortalama toklularda 70.3 cm, koyunlarda ise 70.7 cm’dir.
 Ortalama canlı ağırlık, toklularda 52.3 Kg, koyunlarda ise 62.7 kg’dır.
www.haytar.net

8. Bafra Koyunu
8
Verim Özellikleri
 Bafra koyunlarında döl verimi oldukça yüksek olup, kısırlık oranı düşüktür.
 Oranlar Kuzu sayısı
 Tek Doğum Oranı : % 22,0 22 Baş
 İkiz Doğum Oranı : % 56,0 112 Baş
 Üçüz Doğum Oranı : % 20,0 60 Baş
 Dördüz ve yukarı Doğum Oranı : % 2.0 8 Baş
 Toplam : % 100,0 202 Baş
 Doğuran 100 baş koyundan 202 baş kuzu alınmaktadır.
Bafra kuzularının yaşama gücü 30. günde 93,3 ve 90. günde % 91,9’dur. Kuzularda doğum ağırlığı ortalama
3,9 kg olup, sütten kesildiği 90. günde ise ortalama ağırlık 22.9 kg’dır. Koyunlardaki yüksek süt verimi kuzularını
beslemede yeterlidir. Koyunların laktasyon süt verimi 120–130 kg. kadardır. Bafra koyunlarında ortalama yapağı verimi
2,2 kg, elyaf uzunluğu 22,6 cm’dir.
Bafra koyunu, yüksek verim özellikleri yanında, yerli ırklar kullanılarak elde edilmiş olduğundan, Ülkemiz
çevre şartlarına adaptasyon kabiliyeti yüksektir. Yetiştiriciler tarafından büyük ilgi gösterilen bu koyuna, sadece
Karadeniz Bölgesinden değil, Türkiye’nin diğer bölgelerinden de talep olmaktadır. Örneğin; İç Anadolu, Doğu Anadolu,
Ege ve Akdeniz Bölgelerinde de yetiştiriciliği yapılmaktadır. Çevre şartları iyileştirilerek, iyi bakım ve besleme ile döl
verimi yüksek olan bu koyunlarımızdan iki yılda üç defa doğum yaptırılarak, daha fazla kuzu üretmek mümkündür.
www.haytar.net

9. Bafra Koyunu
9
www.haytar.net

10. Bandırma Koyunu
10
Oluşumu
Siyah başlı Alman et koçları ile Kıvırcık koyunlarının çiftleştirilmesi sonucu oluşan melez ırktır. Döl verimi Kıvırcık ırktan yüksektir. Balıkesir
Bandırma’daki Marmara hayvancıık araştırma enstitüsünde elde edilmiştir. Günümüzde Güney Marmara bölgesinde yetiştirilmektedir.
Dış yapı özellikleri
 Baş ve ayaklar siyah olup vucut beyaz renktedir.
 Orta irilikte, olgun yapıdadır.
 Boyun sağlam, kısa ve kalındır. Göğüs yuvarlak ve derindir.
 Sırt ve sağrı orta uzunlukta geniş ve etkilidir. Butlar dolgun ve gelişmiştir.
 Baş vucuda bağlantısı iyi ve yapağısızdır.
 Koçlar boynuzlu veya boynuzsuz olurlar, dişiler boynuzsuzdur.
 Kuyruk ince ve uzun bacaklar orta uzunluktadır
 Erken gelişme ve et verimi oldukça iyidir.
Verim özellikleri
 Canlı Ağırlık: Erkek: 90kg; Dişi: 70kg
 Süt verimi: 40 – 60 kg
 Doğum ağırlığı: 3,7kg
 Kuzularda yaşam gücü oranı: %95
 Bir batında kuzu sayısı: 1,3
 Canlı ağırlık artışı: 280 gr/gün
www.haytar.net

11. Bandırma Koyunu
11
www.haytar.net

12. Çapar Koyunu
12
Oluşumu
Hampshire koçları ile Karacabey merinosu koyunların çiftleşmesi ile oluşan melez bir ırktır. Balıkesir Bandırma’daki Marmara hayvancılık enstitüsünde
elde edilmiştir.
Dış yapı özellikleri
 Baş siyah veya kulak, burun ve gözlerin etrafı siyah renklidir.
 Bacaklar bileklere kadar siyah veya kırçıldır.
 Orta irilikte, dolgun yapılıdır.
 Boyu sağlam kısa ve kalındır. Göğüs yuvarlak ve derindir.
 Sırt ve sağrı orta uzunlukta geniş ve etlidir. Butlar dolgun ve gelişmiştir.
 Erkekleri ve dişileri boynuzsuzdur.
 Kuyruk ince ve uzundur.
 Bacaklar orta uzunluktadır.
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 70 – 90kg; Dişi: 60 – 80 kg.
 Doğum ağırlığı: 4 – 4,5 kg.
 Sütten kesim ağırlığı: 30kg (90. gün).
 Kuzuların yaşama gücü oranı: %96.
 Bir batında kuzu sayısı: 1,2 – 1,3.
 Canlı ağırlık artışı: 350 gr/gün.
 Yem değerlendirme oranı: 3,5 – 4,5.
 Süt verimi: 40 – 60 kg.
 Yapağı verimi: 3 – 3,5 kg.
 Erken gelişme yeteneğine sahiptir.
 Yılın her mevsiminde koça verilebilr.
www.haytar.net

13. Çapar Koyunu
13
www.haytar.net

14. Çapar Koyunu
14
www.haytar.net

15. Çine Çaparı Koyunu
15
Anavatanı Türkiye’dir. Adını aydın ilinin Çine ilçesinden almıştır. Dağılım alanı Aydın il sınırları içinde bulunan ve geniş
bir yayılma alan olan Madran dağı ve eteklerinde bulunan Çine ve Bozdoğan ilçelerini kapsar. 1994 yılından itibaren
yok olma teklikesi ile karşı karşıya kaldığı anlaşılmıştır. Irkın tanıma ve genetik kaynak olarak korunmasına yönelik
çalışmalar başlatılmıştır. 1996 yılından itibaren Aydın Adnan Menderes Üniversitesine koruma çalışmaları
başlatılmıştır. Bu amaçla Çine Çapari koruma programı devreye sokulmuştur. Günümüzde saf Çine Çaparı
yetiştiricilerde 30, üniversitede 50 toplam 80 adet kalmıştır.
Dış yapı özellikleri
 Vucut beyeaz, baş, bacaklar ve karın altı kahverengi-siyah arası tonlarda veya beneklidir.
 Yağlı kuyruklu olup kuyruk yapısı diğer yağlı kuyruklu koyun ırklarımızdan daha toplu ve kuyruk ucu genelikle içe
kıvrıktır.
 Erkeklerin tümü spiral boynuzlu, dişiler ise genellikle boynuzsuzdur.
 Doğan kuzular sağlam yapılı ve hızlı gelişme yeteneğindedir.
 Çiftleşme dönemi Ağustos-Eylül aylarıdır. Dolayısıyla doğumlar yeşilliğin bol olduğu Ocak-Şubat aylarına rast
gelmektedir.
 Yöresel çevre koşullarına çok iyi uyum sağlamıştır.
 Merada sürü idaresinde kolay olduğu yetiştiricilerin ortak kanısıdır.
 Süt veriminin yüksek olduğu, hastalıklara ve sıcağa da dayanıklı olduğu yetiştiriciler tarafından dile
getirilmektedir.
www.haytar.net

16. Çine Çaparı Koyunu
16
Verim özellikleri
 Koyunların ortalama canlı ağırlığı: 35 – 45 kg
 Kuzuların ortalama doğum ağırlığı: 3,5 – 4 kg
 Bir batında kuzu sayısı: 1 – 1,1
 Yumurtlama sayısı: 1 – 2
 Laktasyon süresi: 140 -180 gün
 Günlük ortalama süt verimi: 300 – 500 ml
 Laktasyondaki süt verimi: 40 – 80 lt
 Yapağı verimi: 1,2 kg
 Lüle uzunluğu: 8,7 cm
 Çine Çaparı koyununun kuyruk uzunluğu ortalama 36cm’dir. 13,2 cm lik kısmı kuyruk
gövdesi, 12,8cm lik kısmı ucu oluşturmaktadır.
www.haytar.net

17. Çine Çaparı Koyunu
17
www.haytar.net

18. Çine Çaparı Koyunu
18
www.haytar.net

19. Çine Çaparı Koyunu
19
www.haytar.net

20. Dağlıç Koyunu
20
Anavatanı Türkiye’dir. Yoğun olarak Afyon, Eskişehir, Bilecik, Bolu, Isparta, Burdur, Kütahya, Uşak, Denizli illerinde
yetiştirilir. Kombine verimli bir ırktır.
Dış yapı özellikleri
 Renk beyazdır. Nadiren siyahlara da rastlanır.
 Göz ve ağız etrafında, kulaklarda ve bacaklarda siyah veya koyu kahverengi lekeler görülebilir.
 Göz altından yüze doğru yayılan oval şekilde siyah yada koyu kahve nişaneler bulunur.
 Nadiren siyah başlı olanları da görülür. Gövdede siyah yahut koyu lekeler ve alacalıklar görülebilir. Siyahlıklar yaş
ilerledikçe ağarır ve kırçıl renge döner.
 Küçük yapılıdır. Sırt çizgisi düzdür.
 El bileklerden bukalığa kadar bacaklar yapağısızdır.
 Erkekler boynuzlu, dişiler boynuzsuzdur. (Dişilerde nadiren çok ufak boynuzlar görülebilir)
 Kuyruk yağlı, yassı, geniş ve kalp şeklinde düz aşağı sarkar. Dış yüzü düz, orta oluğun iki yanında oval kitle yer alır.
Yağsız kuyruk ucu şekil ve yön itibariyle çok değişiklik gösterir.
 Elverişsiz bakım ve besleme koşullarında yaşama gücü yüksektir.
 Çevre değişiklikliğinde adaptasyon yeteneği çok iyidir.
 Göçer ve Ağıl usulü besleme yapılabilir.
 Annelik içgüdüsü iyidir.
 Uzak mesafeleri iyi yürürler.
 Otlama, sağım yeteneği iyidir.
www.haytar.net

21. Dağlıç Koyunu
21
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 32 – 64, Dişi: 25 – 50 kg
 Cidago yüksekliği: Erkek: 58 – 74 cm, Dişi: 54 – 74 cm
 Göğüs çevresi: Erkek: 71 – 96 cm, Dişi: 68 – 90 cm
 Vucut uzunluğu: Erkek: 56 – 104 cm, Dişi: 57 – 73 cm
 Laktasyon süresi: 75 – 105 gün
 Süt verimi: 57 lt
 Doğum ağırlığı: Erkek: 2.0 – 5.2 kg, Dişi: 1.9 – 5.4 kg
 Sütten kesim yaşı: 105 – 120 gün
 Sütten kesim ağırlığı: 22.7 – 26.2 kg
 Ergenlik yaşı: 225 gün
 Canlı ağırlık artışı: 241 gr/gün
 Yapağı tipi: 46 – 50 S (C-E) Kaba karışık, Sağlam ve kuvvetli
 Yapağı verimi: 2.27 kg
 Yapağı randımanı: %55 – 60
 Yapağı inceliği: 21 – 42 mikron
 Lüle uzunluğu: 8 – 36 cm
www.haytar.net

22. Dağlıç Koyunu
22
www.haytar.net

23. Gökçeada (İmroz) Koyunu
23
Anavatanı Türkiyedir. Bu ırk Gökçeada dan başka Çanakkale’de yetiştirilir. Kombine
verimlidir. Sütçülük özelliği önce gelir. Sayıları tahminen 70.000 dolayındadır.
Dış yapı özellikleri
 Vücudu beyaz renktedir.
 Ağız ve gözlerinin etrafı siyah renktedir.
 Kulaklarda ve nadiren ayak uçlarında sihay lekeler vardır.
 Kuyruk yağsız ince ve uzundur; normal olarak Tarsus ekleminin altına kadar uzanır.
 Koçlarda yanlara kadar uzanan kuvvetli spiral boynuzlar vardır. Koyunlar
boynuzsuzdur.
 Yapağı çok kaba olup, karışık yapağı tipindedir. Yapağı lüleleri çok uzun olduğundan
çoğu sürülerde yılda 2 kırkım yapılır.
 Küçük yapılı ırktır.
 Yaşama gücü yüksektir. Canlı ağırlığına göre süt verimi iyidir.
 Genelde çobansız sürü serbest olarak otlar.
www.haytar.net

24. Gökçeada (İmroz) Koyunu
24
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 50 – 60 kg, Dişi: 33 – 52 kg
 Cidago yüksekliği: 56 – 68 cm
 Göğüs çevresi: 77 – 91 cm
 Vücut uzunluğu: 58 – 70 cm
 Kuyruk uzunluğu: 24 – 39 cm
 Bir batında kuzu sayısı: 1.23
 Kuzu doğum ağırlığı: Erkek: 3.81, Dişi:3.71
 Sütten kesim ağırlığı: Erkek:19.6 kg, Dişi:17.8 kg
 Canlı ağırlık artışı: 190 gr/gün
 Kuzu yaşama gücü: %98.1
 Süt verimi (ort): 120 Lt/Laktasyon
 Laktasyon süresi (ort): 204 gün
 Yapağı verimi: 1.1 – 3 kg
 Yapağı randımanı: %60 – 70
 Yapağı inceliği: 29.5 – 41 mikron
 Lüle uzunluğu (ort): 23 cm
www.haytar.net

25. Gökçeada (İmroz) Koyunu
25
www.haytar.net

26. Güney Karaman Koyunu
26
Anavatanı Türkiye'dir. Antalya, Mersin, Hatay ve Gaziantep illerinde yetiştirilir. Kombine
verimlidir.(et ve süt) Kışları Toros dağlarının eteklerinde geçirip ilkbaharda otlatılarak, 2000-
2500 m yükseklikteki yaylalara çıkarılır. Geç sonbaharda kış otlaklarına geri döner. Genel olarak
açık alanlarda bulundurulur. Kış mevsiminde yağıştan korumak ve geceletilmek üzere basit
barınaklara alınır. Doğumlar genelde dışarıda, doğada olur.
Dış yapı özellikleri
 Küçük yapılıdır.
 Beyaz, gri, kahverengi, kızıl, siyah ve alacalı renklileri bulunmaktadır.
 Özellikle siyah olanlarda renk, yaş ilerledikçe kırçıllaşmaktadır.
 Erkekler boynuzlu, dişiler nadiren boynuzludur.
 Yağlı kuyrukludur. Kuyruğun ortasında bir oluk yer almaktadır. Kuyruğun uç kısmı parmak
şeklinde aşağı sarkar.
 Sıcak ve kurak iklime, uzun yol yürüyüşlerine dayanıklıdır.
 Sürü içgüdüsü gelişmiştir.
www.haytar.net

27. Güney Karaman Koyunu
27
Verim Özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 52 kg ; Dişi: 37 kg
 Cidago yüksekliği: Erkek: 68 cm ; Dişi: 63 cm
 Vücut uzunluğu: Erkek: 63 cm ; Dişi: 58 cm
 Bir batında kuzu sayısı: 1.0
 Kuzu doğum ağırlığı: Erkek: 4.2 kg ; Dişi: 3.6 kg
 Damızlık yaşı: 18 ay
 Canlı ağırlık artışı: 275 gr/gün
 Süt verimi: 25 - 30 Lt/Laktasyon
 Yapağı verimi: 2.7 kg
www.haytar.net

28. Güney Karaman Koyunu
28
www.haytar.net

29. Güney Karaman Koyunu
29
www.haytar.net

30. Güney Karaman Koyunu
30
www.haytar.net

31. Güney Karaman Koyunu
31
www.haytar.net

32. Hasak Koyunu
32
Hasak tipi Alman Siyah Baş ve Hampshire Down etçi koçlarından iyi but yapısı, derin ve geniş göğüs, sağlam
ve iri vücut yapısı, Akkaramanlardan ise çevre koşullarına iyi adaptasyonu almıştır.
Dış yapı özellikleri
 Yerden yüksek olup güçlü, iyi gelişmiş, ağır olup, uzun mesafelere yürüyüş kabiliyeti iyi olması nedeniyle
hem mera ve hem de besi hayvancılığına uygundur.
 Erken gelişmesi, besi performansının yüksek olması nedeniyle özellikle etçi bir tip özelliğine sahiptir.
 Orta büyüklük ve orta uzunlukta bir vücut yapısına sahiptir.
 Derin, geniş bir gövde, geniş ve gergin bir bele sahiptir.
 Yapağı rengi homojen değildir. Vücut rengi genelde alacalı renkte olup, alaca renk siyahtan açık kahve
renge kadar değişebilmektedir. Kimi zaman da tümüyle siyah renk koyunlarda hakim olarak
görülebilmektedir.
 Kuvvetli ve düzgün duruşlu bacaklarda yapağı el bileğine kadar uzanmaktadır.
 Koç ve koyunlar genel olarak boynuzsuzdur.
 Kuyruk yapısı ince uzun olmakla beraber, uyluk kısmına doğru biraz kalın yağlıdır.
www.haytar.net

33. Hasak Koyunu
33
Verim Özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 75 - 90 kg ; Dişi: 60 - 65 kg
 Kuzu yaşam gücü: %90 - 95
 İkizlik oranı: %18 - 25
 Kuzu doğum ağırlığı: 4.17 kg
 Sütten kesim ağırlığı (75.gün): 22.6 kg
 Yapağı verimi: 3.1 kg
 İlk defa damızlıkta kullanma yaşı 16–18 aydır.
www.haytar.net

34. Hasak Koyunu
34
www.haytar.net

35. Hasak Koyunu
35
www.haytar.net

36. Hasmer Koyunu
36
Hasmer koyunu Alman Siyah Baş ve Hampshire Down etçi koçlarından iyi but yapısı, derin ve geniş göğüs, sağlam ve iri vücut
yapısı, Merinoslardan ise yapağı kalitesi ve bir örnekliliği, çevre koşullarına iyi adaptasyonu almıştır.
Dış yapı özellikleri
 Yerden yapılı, güçlü, iyi gelişmiş, ağır olup, mera ve besi hayvancılığına uygundur.
 Yapağısı homojen olup, yerli ırklardan daha kalitelidir.
 Erken gelişmesi, besi performansının yüksek olması nedeniyle özellikle etçi bir özelliğine sahiptir.
 Derin geniş bir gövde, geniş ve gergin bir bele sahiptir.
 Vücut rengi genel olarak beyazdır.
 Baş ve bacaklar koyu kahveden siyaha kadar değişmektedir.
 Kuvvetli ve koyunlar genel olarak boynuzsuzdur.
 Kuyruk ince uzundur.
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 75-85 kg ; Dişi: 60 - 65 kg
 Kuzu yaşam gücü: %93 - 98
 İkiz doğum oranı: %18 - 25
 Kuzu doğum ağırlığı: 4.56 kg
 Sütten kesim ağırlığı (75. gün): 24.2 kg
 Yapağı verimi: 3.5 kg
 İlk defa damızlıkta kullanma yaşı 16-18 aydır.
www.haytar.net

37. Hasmer Koyunu
37
www.haytar.net

38. Hasmer Koyunu
38
www.haytar.net

39. Herik Koyunu
39
Anavatanı Türkiye'dir. Amasya ve çevresinde yetiştirilir. Akkaraman ve Morkaraman koyunlarının, Karayaka
koçlarıyla melezlenmesiyle elde edilmiş yarım yağlı kuyruklu ve kaba yapağılı bir koyun tipidir. Kombine
verimlidir. (et, süt ve yapağı)
Dış yapı özellikleri
 Yapağısı genel olarak beyazdır, kahverengi-siyah olanlara da rastlanır.
 Vücudun yapağısız kısımları olan; baş ve bacaklarda siyah-kahverengi leke ya da benekler görülür.
 Vücut ve baş orta büyüklükte olup erkeklerde burun dışbükeydir.
 Boyun ve bacaklar orta uzunluktadır.
 Sağrı cidagodan biraz yüksektir.
 Genel olarak erkekler boynuzlu dişiler boynuzsuzdur. Boynuz, erkeklerde baştan öne ve yana doğru açılan
kıvrımlı ve kuvvetli, dişilerde ise zayıftır.
 Kuyruk vücuda bağlantı noktasında geniş, aşağıya indikçe daralır ve tarsal eklemlere bazen daha da
aşağıya uzanır. Kuyruğun geniş kısmı genel olarak düz olup, bazılarında iki parçalı yapıyı andıran oluk
görülür. Kuyruk ucu genel olarak yağlıdır.
 Hırçın ve tedirgin yapılıdır. Dışarıdan gelecek en ufak uyarıya dahi duyarlıdır.
 Düşük rakımlı tepelik alanlar ile düz arazilerde yetiştirilir.
 Sıcağa karşı duyarlı olup, yağışlı ve nemli hava şartlarına uyum sağlamıştır.
www.haytar.net

40. Herik Koyunu
40
Verim Özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 60 kg ; Dişi: 47 kg
 Cidago yüksekliği: Erkek: 65 cm ; Dişi: 61 cm
 Vücut uzunluğu: Erkek: 67 cm ; Dişi: 62 cm
 Bir batında kuzu sayısı: 1.1
 Kuzu doğum ağırlığı: Erkek: 3.5 kg ; Dişi: 3.3 kg
 Damızlık yaşı: 18 ay
 Yapağı verimi: 1.8 - 3.5 kg
www.haytar.net

41. Herik Koyunu
41
www.haytar.net

42. Herik Koyunu
42
www.haytar.net

43. Hemşin Koyunu
43
Anavatanı Türkiye'dir. Doğu Karadeniz bölgesinde Artvin, Rize illerinde yetiştirilir. Kombine verimli bir ırktır.
Dış yapı özellikleri
 Vücut rengi genellikle siyahtan kahverengiye kadar değişmekte ve kirli beyaz olanlarına rastlanmaktadır.
 Beyaz renkli olanlarda göz kenarları, alın ve bacaklarda siyah lekeler bulunmaktadır.
 Yüz ve baş genel olarak yapağılıdır. Arka bacaklar ince yapağı ile kaplıdır.
 Çoğunlukla boynuzsuzdur. Boynuzu olan erkeklerde boynuz büyük ve helezonidir. Dişilerde zayıf boynuz
görülebilir.
 Kuyruk yapısı tek parça olup dip kısmı geniş, tarsal bölgesine doğru daralır ve uç kısmında ince bir parça bulunur.
 Vücut sağlam ve orta iriliktedir.
 Genel olarak boyun kısa, göğüs nispeten dar, sağrı ve bacaklar orta yüksekliktedir. Sağrı cidagodan biraz yüksektir.
 Küçük kulaklıdır. Kulaksız koyunlar da bulunmaktadır.
 Yerli ırklar içinde en uzun kuyruk yapısına sahiptir.
 Engebeli ve kayalık bölgelerde yürüme ve tırmanma yeteneği çok iyidir. Yüksek rakımlı ve fakir meraları çok iyi
değerlendirir.
 Dayanıklılık, yaşama gücü ve kötü çevre koşullarına adaptasyon yeteneği yüksektir.
 Analık ve sürü içgüdüsü yüksek, hırçın tabiatlıdır.
 Yağışlı ve nemli Doğu Karadeniz iklimine iyi uyum sağlamıştır. Yüksek ve dağlık bölge meralarını çok iyi
değerlendirir. Karlı dönemlerde açık veya bir tarafı kapalı ağıllarda barındırılır. Bu dönemde besleme kaba yem
ağırlıklıdır.
www.haytar.net

44. Hemşin Koyunu
44
Verim Özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 65 - 70 kg ; Dişi: 55 - 60 kg
 Cidago yüksekliği: Erkek: 79 cm ; Dişi: 73 cm
 Vücut uzunluğu: Erkek: 72 cm ; Dişi: 68 cm
 Bir batında kuzu sayısı: 1.1
 Doğum ağırlığı: Erkek: 3.4 kg ; Dişi: 3.1 kg
 Canlı ağırlık artışı: Erkek: 215 gr/gün ; Dişi: 180 gr/gün
 Süt verimi: 110 Lt/Laktasyon
 Laktasyon süresi: 135 - 170 gün
 Yapağı verimi: 1.7 kg
 Damızlık yaşı: 18 ay
www.haytar.net

45. Hemşin Koyunu
45
www.haytar.net

46. Hemşin Koyunu
46
www.haytar.net

47. İvesi Koyunu
47
İvesi Suriye , Lübnan Irak ,Türkiye ,İsrail, Ürdün`ün tipik ırkıdır. Bu ırka Arap koyunu da denir.
Türkiye`de Gaziantep , Şanlıurfa, Mardin illerinde yetiştirilir. Ayrıca Hatay ve Adana illerinde
bulunur. Bu ırk Türkiye'de`ki toplam koyun popülasyonun %3,9 unu oluşturur.
Dış yapı özellikleri
 Beden beyaz yapağı ile örtülür.
 Baş boyun ve ayaklar kahverengidir. Bazı koyunların bu bölgeleri kahverengi yerine siyah
olabilir. Buna halk arasında karabaş adı verilir.
 Bazı koyunlarda başın ön kısmında yukarıdan aşağıya uzanan beyaz bir şerit bulunur.
 Kulaklar uzun ve sarkıktır.
 İvesi nin yağlı kuyruğu Akkaraman a benzer fakat ivesi de " S " kıvrımının serbest ucu çok
kısadır veya yoktur.
 Koçların %80-85 nin spiral boynuzları vardır. Koyunları normal olarak boynuzsuzdur.
 Yerli ırklar arasında yapağısı en kaba olanıdır ve yerli ırklar arasında en iri cüsseli olanlardan
biridir.
 Koyunlarda ortalama cidago yüksekliği 65-68 cm dir.
www.haytar.net

48. İvesi Koyunu
48
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık :45-48 kg
 Laktasyon süt verimi :90-155 kg
 Laktasyon süresi :170-200 gün
 İkiz doğum oranı :%6-10
 Kirli yapağı verimi :1.8-2.4 kg
 Lüle uzunluğu :12-16 cm
 Elyaf çapı :32-35 mikron
 Temiz yapağı oranı :%60-65
 Süt verimi :180-200 kg
www.haytar.net

49. İvesi Koyunu
49
www.haytar.net

50. İvesi Koyunu
50
www.haytar.net

51. İvesi Koyunu
51
www.haytar.net

52. İvesi Koyunu
52
www.haytar.net

53. Kama Kuyruk Koyunu
53
Kama kuyruk koyunlarının Kıvırcık koçları ile Dağlıç koyunları arasında yapılan
melezlemelerden elde edildiği kabul edilir.En çok Balıkesir ve İzmir illerinde az da
olsa Bursa ve Çanakkale`de bulunur.
Kama kuyruk verimleri ve görünüm özellikleri bakımından Kıvırcık ırkına benzer .
Fakat kuyruk yapısı farklıdır. Kuyruğun dip kısmından başlayıp uç kısmına doğru
gittikçe azalan bir yağ birikimi vardır. Yapısı koni görünümündedir.
www.haytar.net

54. Karacabey Merinos Koyunu
54
Alman Et Merinosu koçlarıyla yerli Kıvırcık koyunların arasında Karacabey Harasında yapılan melezleme
çalışmaları ile elde edilmiştir. Karacabey Harasında elde edilen ileri derecede melez koçlar ve koyunlar
sonradan , yapağı verimi özellikleri ve büyüme yönünden seleksiyona tutularak , kendi aralarında
yetiştirilmeye devam edilmiş ve böylece Karacabey Merinos u adı verilen ilk Türk Merinos tipi geliştirilmiştir.
Dış yapı özellikleri
 Karacabey Merinosunda renk tamamen beyazdır.
 Vücudun herhangi bir yerinde renkli lekeler görülmez.
 Kuyruk yağsız, ince ve uzundur.
 Koçların %10-15 inde boynuz vardır. Koyunlar boynuzsuzdur.
 Yapağı elyafı incedir.
 Gömlekte üst ve alt kıllar şeklinde bir ayrım görülmez. Gömlek bir örnek elyaftan oluşur.
 Elyaf sık kıvrımlıdır.
 Bacakların üst kısmı karın altı ve başın yüz kısmı dışında kalan kısmında yapağı ile örtülüdür.
 Yerli ırklardan daha iri cüsselidir.
www.haytar.net

55. Karacabey Merinos Koyunu
55
Verim Özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 70 - 90kg ; Dişi: 60 -65kg
 Süt verimi: 70 - 80 kg
 Laktasyon süresi: 130 - 140 gün
 Doğum ağırlığı: 4.5 - 5.5 kg
 Sütten kesim ağırlığı: Erkek:35 kg ; Dişi: 30 kg (90.gün)
 Kuzuların yaşam gücü oranı: %95.6
 Bir batında kuzu verimi: 1.4 - 1.5
 İkiz doğum oranı: %10 - %25
 Yapağı Verimi: 3.9 - 4.5 kg
 Elyaf çapı: 21 - 23 mikron
 Temiz yapağı oranı: %48 - 54
 Canlı ağırlık artışı: 350 - 400 gr/gün
 Yem değerlendirme oranı: 1: 3.5 - 4.17
Yapağı ve et verimleri yönünden kombine verimli bir ırktır. Karacabey Merinosu canlı ağırlık , yapağı verimi , yapağı
kalitesi ve kuzlarda büyüme hızı bakımından kök aldığı Kıvırcık koyunlarına üstündür. Aynı zamanda yüksek bir
yaşama gücüne sahiptir. Çoğu yerli koyun ırklarının aksine , koyunları yılın 9-10 ayında yani uzun bir süre boyunca
kızgınlık gösterir. Yılın herhangi bir mevsiminde tohumlanabilir. Bu özellikleri nedeniyle bu koyunlardan 2 yılda 3 ve
hatta yılda 2 defa kuzu ürünü alınabilir.
www.haytar.net

56. Karacabey Merinos Koyunu
56
www.haytar.net

57. Karacabey Merinos Koyunu
57
www.haytar.net

58. Karacabey Merinos Koyunu
58
www.haytar.net

59. Karayaka Koyunu
59
Karayaka ırkı koyunlar Karadeniz kıyı şeridinde ve özellikle Ordu , Giresun , Samsun , Sinop ve Tokat illerinde
yetiştirilir. Türkiye koyun popülasyonun %3.5`unu bu koyunlar oluşturur.
Dış yapı özellikleri
 Vücut normal olarak beyaz renklidir. Ancak %10 oranında tamamen siyah veya tamamen Kahverengi
hayvanlara da rastlanabilir.
 Vücudu beyaz renkli koyunlar iki tipte olabilir. Bu iki tip "Çakrak ve Karagöz " olarak bilinir. Çakrak da
vücut beyaz , baş , kulaklar , ayaklar ve kuyruk siyahtır. Sayıca daha fazla olan Karagözde ise; Vücut beyaz
olup ağız ve gözler etrafında ve ayaklar üzerinde siyah renkli kısımlar vardır.
 Kuyruk ince ve uzundur.
 Nadiren kuyruk dibinde ince bir yağ birikimi olur.
 Koçlarda kalın ve kuvvetli spiral boynuzlar vardır. Koyunlar boynuzsuzdur.
 Yerler ırklar arasında en kaba yapağılı ırk karayakadır.
 Yapağısı yatak yapımına elverişlidir. ; Çünkü , yapağı elyafının elastikiyeti çok iyidir. yapağı göleği çok
değişik yapıda elyaftan oluşur.
 Bu ırkta yapağı uzunluğu çok fazla olduğundan çoğu sürülerde yılda 2 kırkım yapılır. Başın üst kısmında
alına doğru uzanan bir tutan yapağı vardır ki , buna "Hotoz" denir.
 Karayaka küçük cüsseli bir koyun ırkıdır.
 Koyunlarda ortalama cidago yüksekliği 60-62 cm dır.
www.haytar.net

60. Karayaka Koyunu
60
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık:35-40 kg
 Laktasyon süt verimi :40-45 kg
 Laktasyon süresi:130 -140 gün
 İkiz doğum oranı:%4-8
 Kirli yapağı verimi:1.8-2.4 kg
 Lüle uzunluğu:21-28 cm
 Elyaf çapı :39-43 mikron
 Temiz yapağı oranı :%64-66
Ülkedeki koyun ırkları arasında Karayaka süt verimi en düşük olan ırktır. Buna karşılık et
kalitesi oldukça iyidir. Et kalitesi bakımından Kıvırcık tan sonra 2. sırayı alır.
www.haytar.net

61. Karayaka Koyunu
61
www.haytar.net

62. Karayaka Koyunu
62
www.haytar.net

63. Kıvırcık Koyunu
63
Anavatanı Türkiye'dir. Ülkemizde başta Trakya bölgesi olmak üzere Marmara bölgesi ve kuzey
Ege bölgesinde yetiştirilmektedir. Kombine verimli bir ırktır. Öncelik sırasına göre et, süt,
yapağı'dır. Resmi kayıtlara göre ülkemizde 1.834.826 adet Kıvırcık koyunu bulunmaktadır.
www.haytar.net

64. Kıvırcık Koyunu
64
Dış yapı özellikleri
 Vücut genellikle beyaz olup siyah ve alacalara rastlanmaktadır.
 Baş ve ayaklarda siyah lekeler görülebilir.
 Kıvırcık orta irilikte bir ırktır.
 Erkekler öne doğru spiral boynuzludur. Dişiler boynuzsuzdur.
 Baş yapısı uzunca ve dardır. Çene öne doğru incelmiştir.
 Kıvırcıkta 2 tip vücut yapısı bulunur.
- Etçi tipte vücut: geniş, yuvarlak göğüslü, kaslar gelişmiş, sağrı hafif meyilli ve bacaklar yüksek
değildir.
- Sütçü tipte vücut: dar, yassı göğüslü, yüksek bacaklıdır. Sırt hattı hafif çukurdur. Sağrı hafif
düşük olup önden arkaya doğru daralır.
 Kuyruk uzun ince ve tarsus eklime kadar iner.
 Baş, karın altı, bacaklar ve bazılarında gerdan yapağısızdır.
 Kötü çevre şartlarına ve hastalıklara dayanıklıdır.
 Uzun mesafeleri yürüyebilme ve zayıf meralardan istifade edebilme yeteneğine sahiptir.
 Vücut sağlam yapılıdır.
 Eti lezzetlidir ve çok tercih edilir.
 Et gençken açık renklidir. Kas lifleri incedir. Bu lifler arasında mermer damarları gibi yağ birikir.
www.haytar.net

65. Kıvırcık Koyunu
65
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 60 - 70 kg ; Dişi: 50 - 55 kg
 Cidago yüksekliği: 64 - 66 cm
 Süt verimi: 90 - 100 Lt
 Laktasyon süresi: 140 - 180 gün
 Bir batında kuzu sayısı: 1.2
 Kuzu doğum ağırlığı: 3.7 - 4.1 kg
 Kuzularda yaşam gücü: %96.4
 Sütten kesim ağırlığı (90.gün): Erkek: 25 kg ; Dişi: 20 kg
 Canlı ağırlık artışı: 260 gr/gün
 Yapağı verimi: 1.5 - 2.5 kg
 Yapağı inceliği: 33.9 mikron
 Temiz yapağı oranı: %60-65
 Lüle uzunluğu: 8 - 12 cm
www.haytar.net

66. Kıvırcık Koyunu
66
www.haytar.net

67. Kıvırcık Koyunu
67
www.haytar.net

68. Malya Koyunu
68
Alman-Et Merinoslarının Akkaraman koyunlarıyla birleştirme (kombinasyon) melezleşmesi
yöntemiyle çiftleştirme oluşturulmuşlardır. Bu amaçla önce Merinos x Akkaraman birinci geriye
melez döller (G1) elde edilmiştir. Bu G1 ‘lerin dişileri vücut yapıları oldukça iri, yapağı ve döl
verimi üstün Akkaraman koçlarına verilerek % 35-40 düzeyinde merinos genotipi taşıyan yarim
yağlı kuyruklu Malya tipleri oluşturulmuştur.
Dış yapı özellikleri
 Vücut beyazdır, bas ve bacaklarda siyah lekeler bulunabilir.
 Kuyruk yarim yağlı kuyruk yapısındadır.
 Yapağı verim özellikleri bakımından Akkaraman dan üstündür.
 Vücudu daha incedir.
 Canlı ağırlık ortalama 45—50 kg’dır.
www.haytar.net

69. Malya Koyunu
69
Verim özellikleri
 Doğumda kuzu sayısı 1.10’dur.
 Gelişme hızı Akkaraman dan üstündür.
 Kirli yapağı verimi 2.4—2.8 kg arasında değişir.
 Yapağı inceliği 26—28 mikrondur.
Yayıldığı bölge
Orta Anadolu ‘da Maliya Tarım İşletmesi ‘nde elde edilmiştir. Bu bölgede Akkaraman ırkının
ıslahında kullanılmaktadır.
www.haytar.net

70. Malya Koyunu
70
www.haytar.net

71. Menemen Koyunu
71
Ile de France koçları ile Tahirova koyunlarının melezleşmesiyle oluşturulmaktadır. Bu tip de hızlı gelişme
özelliği ile de France’dan süt ve döl verimi düzeyi ve et kalitesi Tahirova dan sağlanmaktadır. Menemen tipi
ortalama olarak %75 Ile de France + %25 Tahirova genotipi içermektedir.
Dış yapı özellikleri
 Vücut, bas ve bacaklar beyazdır.
 Yağsız ince kuyrukludur.
 Etçi koyun görünümündedir .
 Bir başka deyişle iri bir bas, kısa kalın boyun, derin göğüs, geniş sırt, kalın ve kısa bacaklılık ve dolgun
butlara sahiptir.
 Koyunlar ve koçlar boynuzdur.
 Yapağı örtüsü bir örnek ve orta kalitedir.
Verim özellikleri
 Doğum basına kuzu sayısı 1.30-1 .50’dir.
 Doğum ağırlığı 5-6 kg’dir.
 Dördüncü ay ağırlığı 35-40 kg’dir.
 Süt verimi 150 litre, Laktasyon süresi 120 gündür.
 Yapağı verimi 4-5 kg’dir.
www.haytar.net

72. Menemen Koyunu
72
www.haytar.net

73. Menemen Koyunu
73
www.haytar.net

74. Morkaraman Koyunu
74
Anavatanı Türkiye'dir. Doğu Anadolu bölgesinde (Sivas ve Malatya'nın doğusundan başlayarak
Erzurum, Ağrı, Van, Kars ve Muş illerinde) nadiren de Orta Anadolu bölgesinde yetiştirilir.
Kombine verimlidir. Et verimi önceliklidir. Sayı olarak ülkemizde Akkaraman'dan sonra 2. sırayı
alır.
www.haytar.net

75. Morkaraman Koyunu
75
Dış yapı özellikleri
 Renk kızıldan mora kadar değişir.
 Göz, ağız ve burun etrafı daha açık, baş ve ayaklar vücuda nazaran daha koyu renklidir.
 Kuzular doğumda mordan siyaha kadar renklerde doğarlar.
 Sağlam ve iri yapılıdır.
 Genel olarak boyun uzun, nispeten dar göğüslü, düşük sağrılı ve yüksek bacaklıdır.
 Sağrı cidagodan biraz yüksektir.
 Yüz ve baş genel olarak yapağısızdır. Karın ve boyun çoğu koyunda çıplak yada seyrek örtülüdür. Bacaklar bileklerden
bukağıla kadar çıplaktır.
 Büyük ve yağlı kuyrukludur. Kuyruk omurları 12 - 17 arasında değişir.
 Kuyruk 3 parçadan ibarettir. Birinci parça yuvarlakça, uzunluğu ve genişliği değişebilen yağ kitlesidir. İkinci parça daha
küçük olup kalp yada koni şeklindedir. Üçüncü parça kuyruk ucu olarak adlandırılır ve genel olarak aşağı düşüktür.
 Kuyruk omurları iki defa bükülme yaptığından yatık S şekli meydana gelmektedir.
 Sürü ve analık içgüdüsü iyidir.
 Yürüme, otlayabilme ve sağılma yeteneği iyidir.
 Kötü çevre koşullarına adaptasyonu çok iyidir.
 Yüksek rakımlı ve zayıf meraları en iyi şekilde değerlendirebilir.
 Yüksek yaşama gücüne ve dayanıklılığa sahiptir.
 Erkekler çoğunlukla boynuzludur. Boynuzlar büyük ve helezonidir. Dişiler boynuzlu yada boynuzsuz olabilir. Boynuzlar
küçüktür.
 Kulaklar büyük, enli, sarkık ve yana doğru yatıktır.
www.haytar.net

76. Morkaraman Koyunu
76
Verim Özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 50 - 90 kg ; Dişi: 40 - 60 kg
 Cidago yüksekliği: Erkek: 71 - 80 cm ; Dişi: 63 - 77 cm
 Göğüs çevresi: Erkek: 100 - 112 cm ; Dişi: 81 - 106 cm
 Vücut uzunluğu: Erkek: 67 - 78 cm ; Dişi: 60 - 78 cm
 Bir batında kuzu sayısı: 1.02
 Kuzu doğum ağırlığı: Erkek: 3.93 kg ; Dişi: 3.53 kg
 Kuzu sütten kesim ağırlığı: Erkek: 19.7 kg ; Dişi: 19.4 kg
 Kuzu yaşama gücü: %91.3
 Laktasyon süresi (Ort.): 126 gün
 Süt verimi (Ort.): 60 Lt/Laktasyon
 Yapağı verimi (Ort.): 1.56 kg
 Yapağı inceliği: 22 - 40 mikron
 Lüle uzunluğu: 7.6 - 13.7 cm
 Ergenlik yaşı (Ort.): 210 - 240 gün
 İlkine damızlıkta kullanma yaşı: 517 - 547 gün
 Canlı ağırlık artışı: 192 gr/gün
www.haytar.net

77. Morkaraman Koyunu
77
www.haytar.net

78. Morkaraman Koyunu
78
www.haytar.net

79. Morkaraman Koyunu
79
www.haytar.net

80. Morkaraman Koyunu
80
www.haytar.net

81. Norduz Koyunu
81
Yüksek yapılıdır. Yağlı kuyrukludur. Genel olarak beyaz olmakla birlikte beyazdan sonra kül
rengi çoğunlukta olup, az miktarda gri beyaz ve kahverengi beyaz renklilere rastlanmaktadır.
Baş ve ayak kısımlarında hakim renk beyaz olup, vücudun çeşitli yerlerinde özellikle baş, göğüs
ve ayak kısımlarına siyah lekeler görülmektedir. Kuyruk üç parçalıdır. Ortadaki parça daha
uzundur. Kuyruğun 3. parçası, birinci parçasından uzun olup aşağıya doğru sarkmış durumdadır.
Akkaraman ırkının bir varyetesidir.
www.haytar.net

82. Norduz Koyunu
82
www.haytar.net

83. Norduz Koyunu
83
www.haytar.net

84. Ödemiş Koyunu
84
Bati Anadolu’da Ödemiş çevresinde yetiştirilen büyük yağlı kuyruklu bir koyun tipi. Üzerinde
esaslı bir inceleme yapılmamış olmakla beraber bunun da diğer ırklardan farklı bir mahalli tip
olduğu kabul edilebilir. Resmi olmayan bilgilere göre nesli tükenmiştir.
Dış yapı özellikleri
 Beyaz yapağı örtüsü içinde tek tek bazen küçük kümeler halinde siyah ve kahverengi kıllara
rastlanmaktadır.
 Baş, kulak ve ayaklarında kahverengi lekeler vardır. Lekeleri siyah ve morumsu olanlar da
vardır.
 Genel olarak koçlar boynuzlu, koyunlar içinde boynuzlu ve boynuzsuz olanlar görülmektedir.
Uzun yağlı kuyrukludur.
 Genellikle bol süt verdiklerinden gelişmiş bir memeye sahiptirler.
 Memeler fazla sarkık olmayıp, meme uçları kalın, hafifçe yana dönüktür.
Verim özellikleri
 Et kalitesi düşüktür. Canlı ağırlık koyunlarda 40 - 50 kg, koçlarda 50 - 60 kg’dır.
 Toplam sağımda süt 150 kg’a çıkabilmektedir.
 Kısa yapağılı olup, yapağı verimi 1-1.5 kg’dir.
www.haytar.net

85. Ödemiş Koyunu
85
www.haytar.net

86. Orta Anadolu Merinos Koyunu
86
Bu Türk merinos tipi 1952 yılından itibaren Alman et merinosu koçlarıyla yerli Akkaraman
koyunlar arasında Konya harasında yapılan melezleme çalışmalarıyla geliştirilmiştir. Bu
birleşmelerden doğan erkek ve dişiler yapağı verimi ve büyüme hızı bakımından seleksiyona
tabi tutularak kendi aralarında birleşmeye devam edilmiş ve böylece yeni bir Türk merinos tipi
geliştirilmiştir. Orta Anadolu Merinosu %80 Alman et merinosu ve %20 Akkaraman genotipi
taşımaktadır. Bu merinos tipi , yüksek yapağı ve et verim kabiliyetini et merinosundan ve çevre
şartlarına dayanıklılık ve uyum kabiliyetini Akkaraman ırkından almıştır. Bu merinos koyunları
büyük çoğunlukla Ankara, Konya, Eskişehir illerinde bulunmaktadır.
Dış yapı özellikleri
 Vücut tamamen beyaz renktedir.
 Kuyruk yağsız , ince ve uzundur.
 Koç ve koyunlarda genellikle boynuz bulunmaz.
 Cüssesi kök aldığı Akkaramandan ve yerli ırklarından daha iridir.
 Başın yüz kısmı ile bacakları yapağı ile örtülü değildir.
www.haytar.net

87. Orta Anadolu Merinos Koyunu
87
Verim özellikleri
 Canlı Ağırlık: Erkek: 65 - 75 kg ; Dişi: 50 -55 kg
 Laktasyon süt verimi: 40 - 50 kg
 Laktasyon Süresi: 140 -150 gün
 Bir batında kuzu sayısı: 1.5
 İkizlik oranı: % 35 - 40
 Kuzu doğum ağırlığı: 4 - 4.5 kg
 Sütten kesim ağırlığı (75.gün): 22 - 26 kg
 Kirli yapağı verimi: 3.6 - 3.8 kg
 Lüle uzunluğu: 7.5 - 8 cm
 Elyaf çapı: 21 - 23 mikron
 Temiz yapağı oranı: %54 - 58
www.haytar.net

88. Orta Anadolu Merinos Koyunu
88
www.haytar.net

89. Pırlak (Pırıt) Koyunu
89
Kütahya, Afyon, Uşak, Manisa, Isparta ve Burdur illerinde yetiştirilmektedir. Ağılları genellikle bir tepeye
yanaştırılarak yapılır. Burdur ve Isparta illerinde dağların eteklerindeki kovuklarda ve hatta rüzgârdan
korunmuş yerlerde açık korularda barındırılır. Göçer olarak ta yetiştiriciliği yapılmaktadır. Besleme karlı kış
dönemleri dışında tamamen meraya dayalıdır.
Dış yapı özellikleri
 Renk beyazdır.
 Göz, ağız etrafında ve kulak uçlarında siyah lekelere rastlanır. Ayakları siyah lekeli olanlarına da rastlanır.
 Kulaklar yere paralel ve ileriye doğrudur.
 Erkekler yanlara doğru açılan güçlü spiral boynuzlara sahiptir. Dişiler genel olarak boynuzsuzdur.
 Kuyruk inceden yarı yağlıya kadar farklılık göstermektedir. Kuyruk yağ kitlesi, dip kısmından uca doğru
azalan bir yapıdadır.
 Kötü çevre şartlarına ve hastalıklara dayanıklıdır.
 Eti lezzetlidir.
 Sıcak ve kurak iklim hayvanı olmakla birlikte değişik çevre koşullarına adaptasyon yeteneği iyidir.
 Yetersiz mera, barınak ve bakım besleme koşullarında yetiştirilebilir.
www.haytar.net

90. Pırlak (Pırıt) Koyunu
90
Verim Özellikleri
 Canlı ağırlık: 45 - 50 kg
 Cidago yüksekliği: 63 cm
 Vücut uzunluğu: 60 cm
 Süt verimi: 75 - 80 Lt/Laktasyon
 Laktasyon süresi: 120 gün
 Damızlık yaşı: 18 ay
 Bir batında kuzu verimi: 1.2 - 1.5
 Kuzu doğum ağırlığı: 3.5 - 4 kg
 Yapağı verimi: 2 - 2.5 kg
 Canlı ağırlık artışı: 150 gr/gün
www.haytar.net

91. Pırlak (Pırıt) Koyunu
91
www.haytar.net

92. Pırlak (Pırıt) Koyunu
92
www.haytar.net

93. Ramlıç Koyunu
93
Ramlıç koyunu, Rambouillet koçlarının Dağlıç koyunlarıyla çiftleşmeleri sonucu oluşmuş melez
ırktır. Çifteler tarım işletmesi tarafından oluşturulmuştur.
Dış yapı özellikleri
 Orta irilikte, dolgun yapılıdır.
 Boyun sağlam ve kalındır.
 Göğüs yuvarlak ve derindir.
 Sırt ve sağrı orta uzunlukta, geniş ve etlidir.
 Butlar dolgun ve gelişmiştir.
 Beyaz renklidir.
 Baş yapağısızdır.
 Koçlar boynuzlu , dişiler boynuzsuzdur.
 Kuyruk ince, dipte hafif yağlanma vardır.
 Bacaklar orta uzunluktadır.
www.haytar.net

94. Ramlıç Koyunu
94
Verim özellikleri
Canlı ağırlık: Erkek: 70-90 kg; Dişi: 50kg
Doğum ağırlığı: 4 - 4.5 kg
Sütten kesim ağırlığı: 30 kg (90.gün)
Kuzuların yaşam gücü oranı : %90 - %95
Bir batındaki kuzu sayısı: 1.2 - 1.2
Süt verimi: 50 - 70 kg
Yapağı verimi: 2.5 - 3 kg
Yapağı kalitesi: 60 - 64 S
Sağlam ve mukavim hayvanlardır.
www.haytar.net

95. Ramlıç Koyunu
95
www.haytar.net

96. Sakız Koyunu
96
Anavatanı Türkiye'dir. Adını Ege denizindeki Sakız adasından almıştır. Çeşme koyunu olarak da
bilinir. Çeşme, Karaburun, İzmir, Aydın, Söke, Marmara ve Ege sahillerinde yetiştirilir. Süt ve
Yüksek döl verim özelliğinden dolayı yetiştirilir.
www.haytar.net

97. Sakız Koyunu
97
Dış yapı özellikleri
 Renk beyazdır.
 Göz, ağız, burun ucu, kulak ve ayaklarda siyah lekeler vardır.
 Yapağı örtüsü içinde bazen tek ve bazen küçük kümeler halinde siyah ve kahverengi kıllara
rastlanmaktadır.
 Diz ve dirseklerde siyah nişaneler bulunur.
 Deri beyazdır ancak küçük lekeler bulunur.
 Baş ve boyun yapağısızdır.
 Erkekler kuvvetli spiral boynuzlu, dişiler boynuzsuzdur.
 Dip kısmı üçgen görünümünde ince, yağsız ve uzun kuyruğa sahiptir.
 Meme bezel yapıdadır. Bol süt verimine uygun, geniş, sarkık ve meme başları genellikle iridir. İkiden fazla
meme başı bulunur.
 Bacaklar zayıf ve uzun yapıdadır.
 Yürüme yeteneği iyi değildir.
 Otlama yeteneği çok iyi değildir.
 Kolay sağılma özelliği iyidir.
 Döl ve süt ve3rimi yüksektir.
 Adaptasyon yeteneği zayıftır.
 Daha çok küçük aile işletmelerinde 3 -5 başlık grup halinde yetiştirilir.
www.haytar.net

98. Sakız Koyunu
98
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 50 - 90 kg ; Dişi: 30 - 60 kg
 Cidago yüksekliği: 63 - 86 cm
 Göğüs çevresi: 26 - 40 cm
 Vücut uzunluğu: 62 - 82 cm
 Bir batında kuzu sayısı ortalama: 2.0
 Kuzu doğum ağırlığı: 3 - 3.2 kg
 Yaşama gücü: %93.1
 Sütten kesim yaşı: 60 -105 gün
 Ergenlik çağı: 217 gün
 Süt verimi: 163 Lt/Laktasyon
 Laktasyon süresi: 193 gün
 Yapağı verimi: 1.87 kg
 Yapağı randımanı: %50-70
 Yapağı inceliği: 24 - 39.5 mikron
 Lüle uzunluğu: 6.5 - 20.5 cm
 Canlı ağırlık artışı: 242 gr/gün
 Karkas ağırlığı: 17.3 kg
 Karkas randımanı: %48
www.haytar.net

99. Sakız Koyunu
99
www.haytar.net

100. Sakız Koyunu
100
www.haytar.net

101. Sakız Koyunu
101
www.haytar.net

102. Sönmez Koyunu
102
Sönmez tipi elde etmek üzere Sakız koç ve Tahirova koyun melezleşmekte, elde edilen melez döller ikinci
aşamada Tahirova koçlarıyla çiftleştirilmektedir. Bu şekilde oluşturulan tip, %25 Sakız + %75 Tahirova
genotipi içermektedir.
Dış yapı özellikleri
 Beyaz, lekesiz, yüksek ve sağlıklı bir vücut yapısına sahiptir.
 Koyunlar boynuzsuzdur, koçlarda küçük boynuzlulara rastlanabilir.
 Uzun ve geniş sırtlı dolgun ve yüksek sağrılıdır.
 İnce ve yağsız kuyrukludur.
 İri ve bezel meme yapısı vardır.
 Canlı ağırlık koyunlarda 60-65 kg koçlarda 90-100 kg’dir.
Verim özelikleri
 Doğumda kuzu sayısı %170- %180’dir.
 Dördüncü ay canlı ağırlığı 35-40 kg’dır.
 Laktasyon süresi 200-240 gündür.
 Laktasyon süt verimi ise 350-400 kg ‘dir.
 Yapağı verimi 3-4 kg.’dır.
www.haytar.net

103. Sönmez Koyunu
103
www.haytar.net

104. Tahirova Koyunu
104
Tahirova, Doğu Friz x Kıvırcık birleştirme (Kombinasyon) melezleşmesiyle oluşturulmuştur. Tip, %75 Doğu
Friz + % 25 Kıvırcık genotipi içermektedir.
Dış yapı özellikleri
 Vücut, beyaz ve lekesiz, ince ve uzun kemik yapılıdır.
 Yüz çıplak baş koçbaşı seklindedir.
 Kuyruk ince ve yapağısızdır.
 Cidago yüksekliği 65- 70 cm, vücut uzunluğu 65-70 cm, göğüs uzunluğu 95-100 cm dolayındadır.
 Koyunlar boynuzsuzdur. Koçlarda boynuzlulara rastlanır.
 Meme, bezci ve geniş meme yapısındadır.
 Ergin yas canlı ağırlık koyunlarda 55-60 kg koçlarda 80-90 kg’dir.
Verim özellikleri
 Doğumda kuzu sayısı 1.60-1 .80’dir.
 Kuzuların doğum ağırlığı 4.0-4.5 kg’dir.
 Üçüncü ay canlı ağırlığı 28-30 kg bulur.
 Laktasyon süresi 200-240 gün Laktasyon süt verimi 250-300 kg’dir.
 Yapağı verimi 3-4 kg’dir.
 Yapağı inceliği 50 S’ dan yüksektir. Birörnek ve ölü kılsızdır.
www.haytar.net

105. Tahirova Koyunu
105
www.haytar.net

106. Tuj Koyunu
106
Anavatanı Türkiye'dir. Tuj ırkı Kars, Ardahan ve Iğdır illerinde yetiştirilir. Tushin, Kars, Çıldır ve Kesik koyunu
olarak da bilinir. Kombine verimlidir.Türkiye deki sayısı 120.000 alarak tahmin edilmektedir.
Dış yapı özellikleri
 Renk tamamen parlak beyazdır.
 Burun, ağız, göz etrafı ile ayaklarda siyah pigment bulunmaktadır.
 Nadiren incikleri siyah veya kahverengi olanları da vardır.
 Tırnak gri tondan siyah'a yakın bir renk dağılımı gözlenir.
 Küçük yapılı bir ırktır.
 Alnın göze kadar olan kısmı yünle örtülüdür. Başın geri kalan kısımları yünsüzdür.
 Uyluğu yağlı ırk grubuna girer.
 Erkekler boynuzlu, dişiler boynuzsuzdur.
 Kuyruk çok kısa ve kuyruk omurları orta kısımda yukarı doğru bükülmüş, yağsız kuyruk ucu ince ve
aşağıya doğru yönelmiştir.
 Sürü ve annelik içgüdüsü iyidir.
 Yürüme ve otlama yeteneği iyidir.
 Dağlık bölgelerde yetiştirilir. Besi kabiliyeti iyidir.
 Sütünde yağ oranı yüksek olduğu için sütü daha çok peynir yapımında kullanılır.
www.haytar.net

107. Tuj Koyunu
107
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 50 - 55 kg ; Dişi: 45 - 50 kg
 Cidago yüksekliği: 54 - 68 cm
 Göğüs çevresi: 76 - 106 cm
 Vücut uzunluğu: 48 - 85 cm
 Kuyruk uzunluğu: 25 - 42 cm
 Kuyruk ağırlığı: 3 - 5 kg
 Bir batında kuzu sayısı: 1.08 - 1.26
 Doğum ağırlığı: Erkek: 3.75 kg ; Dişi: 3.56 kg
 Sütten kesim ağırlığı: Erkek: 19.5 kg ; Dişi: 16.5 kg
 Kuzu yaşama gücü: % 80 - 94
 Laktasyon süresi: 124 gün
 Sağım süresi: 60 - 90 gün
 Süt verimi: 45 Lt
 Yapağı verimi: 2.48 kg
 Yapağı inceliği: 34.39 mikron
 Lüle uzunluğu: 6 - 21 cm
 Canlı ağırlık artışı: 195 gr/gün
www.haytar.net

108. Tuj Koyunu
108
www.haytar.net

109. Türkgeldi Koyunu
109
Anavatanı Türkiye'dir. Kırklareli ili Lüleburgaz ilçesi Türkgeldi Tarım işletmesinde
oluşturulmuştur. Türkgeldi tipini oluşturmak üzere, Tahirova koçları (%75 D.Friz X %25
Kıvırcık), Kıvırcık koyunlarına verilerek oluşan F1 dişiler yeniden Tahirovayla çiftleştirilerek
TAG. (Tahirova birinci geriye melez) döller elde edilmektedir. Bunların kendi aralarında
çiftleştirilmesi ve seleksiyonuyla Türkgeldi koyunlar yaratılmaktadır. Bu tip, % 75 Tahirova +
%25 Kıvırcık (% 56.25 D. Friz + % 43.75 Kıvırcık) genotipi içermektedir. Trakya bölgesine
oldukça iyi uyum gösterir. Ayrıca gelişme, süt ve kuzu verimleri birlikte dikkate alındığında
kasaplık kuzu üretiminde tek başına yada ana hat olarak önerilebilir.
Dış yapı özellikleri
 Vücut, bas ve bacaklar beyazdır.
 Orta boylu, uzun boynu, uzun ve sallı bir vücudu vardır.
 Koç baslılık egemendir.
 Yüksek bacaklıdır.
 Koyunlar boynuzsuzdur, koçlarda boynuzlulara rastlanabilir.
 Kuyruk, ince ve uzundur.
 Memeleri bezel geniş meme görünümdedir.
www.haytar.net

110. Türkgeldi Koyunu
110
Verim özellikleri
 Canlı ağırlık: Erkek: 70 - 80 kg ; Dişi: 40 - 50 kg
 Bir batında kuzu sayısı: 1.33 - 1.52
 Kuzu doğum ağırlığı: Erkek: 3.54 kg ; Dişi: 3.32 kg
 Kuzu sütten kesim ağırlığı: 20 kg
 4. ay canlı ağırlık: 28 - 29 kg
 Laktasyon süresi: 143 - 180 gün
 Süt verimi: 73 - 143 Lt/Laktasyon
 Canlı ağırlık artışı: 330 gr/gün
 Yapağı verimi: 2.5 - 3 kg
www.haytar.net

111. Türkiye Koyun Irkları
111
TEŞEKKÜRLER
www.haytar.net
www.haytar.net