Straitéis 20 bliain don ghaeilge pmc - mf2011
•Download as PPTX, PDF•
1 like•260 views
Thug Pádraig Mac Criostail léargas ar phríomhfhorálacha na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge. Pádraig Mac Criostail gave a presentation highlighting the main provisions of the 20 Year Strategy for the Irish language. Further information available on www.gaelport.com
Recommended
Recommended
More Related Content
Featured
Featured (20)
Straitéis 20 bliain don ghaeilge pmc - mf2011
- 1. STRAITÉIS 20 BLIAIN DON GHAEILGE ForléargasarphríomhfhorálachanaStraitéise SeimineárEolais 28 MeánFómhair 2011
- 2. CúlranaStraitéise Seoltaag an Taoiseach ar an 21 Nollaig 2010. Faomhthaag an Rialtasaran 30 Samhain 2010. Bunaithear thaighde a rinne FIONTAR, OllscoilChathairBhaileÁthaCliathi gcomhar le saineolaitheidirnáisiúnta; comhairliúchánle páirtitheleasmhara. Cuimsíonn an StraitéismoltaíóndTaighdeCuimsitheachTeangeolaíocharúsáidnaGaeilgesaGhaeltacht (D. Fómhair 2007). Tógann an Straitéisarchuspóiríleagthasíos i Ráiteas an Rialtais i leithnaGaeilge (Nollaig 2006)
- 3. CuspóiríSonrachanaStraitéise an líon daoine a labhraíonn Gaeilge gach lá lasmuigh den chóras oideachais a ardú ó 83,000 go 250,000. an líon daoine a labhraíonn Gaeilge sa Ghaeltacht gach lá a ardú faoi 25% tríd is tríd, mar beidh borradh a chur faoin nGaeltacht fíorthábhachtach don Straitéis fhoriomlán. Táthar ag súil leis go mbeidh spriocanna sonracha do cheantair Ghaeltachta ar leith leagtha amach sna pleananna teanga áitiúla atá molta. an líon daoine a úsáideann seirbhísí Stáit trí Ghaeilge agus atá in ann teilifís, raidió agus na meáin chlóite a rochtain tríd an teanga a ardú.
- 4. Straitéis Chéimnithe Céim an Bhunaithe Céim Feidhmithe I – Na Bunsraitheanna a leagan síos Céim Feidhmithe II – LeathnúagusDoimhniú CéimFeidhmithe III - Comhdhlúthú
- 5. FeidhmiúnaStraitéise CoisteRialtaisar an nGaeilgeagusar an nGaeltacht. An Taoiseach mar Chathaoirleachar an gCoiste sin. GrúpaOifigeachSinsearacha bhunúinambeidhoifigighardleibhéil ó RannaRialtais. AonadStraitéise a churar bun saRoinnGnóthaíPobail, ComhionannaisagusGaeltachta.
- 6. FeidhmiúnaStraitéise Go praiticiúil Coimeádfaidhan RoinnEalaíon, OidhreachtaagusGaeltachtaan phríomhfhreagrachtmaidir le gnóthaíGaeilge; LeanfaidhForasnaGaeilgeagcomhlíonadh a dhualgasi gcomhthéacsuile-oileáin mar áisíneacht den bhForasTeanga ForfheidhmitheThuaidhTheas; Beidhan fhreagrachtmaidir le forfheidhmiúnaStraitéiselasmuighden Ghaeltachtar an Roinn i gcomhpháirtíocht le páirtnéiríStáitábhartha. Féachfararnaféidearthachtaí go bhféadfadhForasnaGaeilgeseachadadh a dhéanamhareilimintíáirithe den Straitéisarbhonncomhaontaithe; agus BeidhÚdarásnaGaeltachtafreagrach as cur i bhfeidhmnaStraitéisesaGhaeltacht
- 7. Réimsí Gnímh Oideachas An Ghaeltacht An Teaghlach ag Cur na Teanga ar Aghaidh - Idirghabháil go Luath Riarachán, Seirbhísí agus Pobal Na Meáin agus an Teicneolaíocht Foclóirí Reachtaíocht agus Stádas Saol Eacnamaíochta Tionscnaimh Leathana
- 8. Oideachas Naisc le húsáid na teanga lasmuigh den scoil Páirt-Tumadh Measúnú Náisiúnta Curaclam do mhúineadh na Gaeilge Cláir thacaíochta do thuismitheoirí agus don réamhscolaíocht Soláthar Sainábhar Oideachas Múinteoirí Oideachas Príomhshrutha – An Córas Bunscoile Oideachas trí mheán na Gaeilge – An Córas Bunscoile Oideachas trí mheán na Gaeilge – An Córas Iar-bhunscoile Oideachas Ardleibhéil in Éirinn Daoine Fásta ag Foghlaim Teanga Seirbhísí Comhairle agus Tacaíochta Oideachas sa Ghaeltacht An Chomhairle um OideachasGaeltachtaagusGaelscolaíochta (COGG) BunúScoileannaNua Cúrsaí Gaeilge Tríú Leibhéal Thar Lear
- 9. An Ghaeltacht Stádas teanga pobal Gaeltachta – reachtaíocht nua Pleanáil Teanga sa Ghaeltacht Seirbhísíá soláthar chuig pobailGhaeltachta PleanáilagusForbairtsaGhaeltacht - treoirlínte
- 10. An Teaghlach ag cur na teanga ar aghaidh – Idirghabháil Luath Scéimna gCúntóirí Teanga atáag feidhmiú i scoileanna Gaeltachtaa leathnúchuiggach gaelscoil; Tacaíochtníos fearr do ghréasáin de theaghlaigh a labhraíonn Gaeilge ag an leibhéal áitiúil; Tacófar le cláir chun cuidiú le seantuistí agus le daoine scothaosta eile an teanga a chur ar aghaidh go dtí an chéad ghlúin eile; Socrófar deiseanna foghlama teanga a bheidh dírithe d’fhonn cuidiú le teaghlaigh nach labhraíonn ach tuismitheoir amháin iontu an Ghaeilge;
- 11. An Teaghlach ag cur na teanga ar aghaidh – Idirghabháil Luath Béimníosmóar thaithí foghlama teanga do theaghlaighsnaColáistíSamhraidhGaeltachta; Feasacht a ardúfaoina buntáistí a bhaineann leis an dátheangachas in obair phríomhshrutha gairmithe sláinte agus cúraim shóisialta a bhíonn ag obair le teaghlaigh óga; agus Ról leathnaithe d’Údarás na Gaeltachta maidir le feidhmeannana gcoistí contae cúram leanaí maidir leis an earnáil réamhscolaíochta ar fud an Stáit.
- 12. Riarachán, Seirbhísí agus Pobal Athruithe Struchtúrtha Bearta don Ghaeilge sa tSeirbhís Phoiblí Tionscnaimh agus Pleananna Teanga Áitiúla lasmuigh den Ghaeltacht Pleananna Teanga Contae Plean Teanga do Chomhairlí Cathrach agus Contae Bhaile Átha Cliath Ról Tábhachtach na hEarnála Deonaí Ionaid Fhisiciúla Acmhainní An Garda Síochána agus na Fórsaí Cosanta
- 13. Na Meáin agus an Teicneolaíocht Léamh, Scríobh agus Labhairt Teicneolaíocht Faisnéise agus Cumarsáide (TFC)
- 14. Foclóirí Foclóirí Béarla-Gaeilge agus Gaeilge-Béarla cothrom le dáta a fhorbairt Acmhainní corpais agus uirlísí foclóireachta d’fhorbairt foclóireachta Gaeilge, a thacóidh le foclóirí aonteangacha (stairiúla) agus cinn dhátheangacha (comhaimseartha); Foclóir Gaeilge Stairiúil atá á fhorbairt ag Acadamh Ríoga na hÉireann i gcrích faoi 2037; Téarmaíocht nua-aimseartha i nGaeilge a fhorbairt agus a scaipeadh An Caighdeán Oifigiúil do litriú agus do ghramadach na Gaeilge a athbhreithniú go tréimhsiúil.
- 15. Reachtaíocht agus Stádas Seasamh Dlí Stádas AE Reachtaíocht Nua Tuaisceart Éireann
- 16. An Saol Eacnamaíochta Scéimeanna Deonacha Teanga Lipéadú agus Pacáistiú Dátheangach Gníomhaíocht Eacnamaíochta
- 17. Tionscnaimh Leathana Meitheal Smaointe Suíomh Tairsí Ról an AE ó thaobh na Gaeilge de Clár Digitithe
- 18. Go raibh maith agaibh as ucht bhur gcuid ama.
Editor's Notes
- D’eascair an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilgeseoas an stádas atá ag an teanga sa Bhunreacht agus tógtar ar Ráiteas an Rialtais i leith na Gaeilge a foilsíodh i mí na Nollag 2006.Dhearbhaigh an Ráiteastacaíocht an Rialtaisd’fhorbairt agus do chaomhnú na Gaeilge agus naGaeltachtaagusleagséamach 13 cuspóir ó thaobh polasaí maidir leis sin:Is Státdátheangach í Éire inarb í an Ghaeilge an chéadteangaoifigiúil de réirairteagal 8de BhunreachtnahÉireann;Is í an Ghaeilge an teangalabharthaliteartha is ársa san Eoraip i gcomhthéacsár n-oidhreachtaEorpaíDe réirDhaonáireamh 2006, tácumasáiritheag 42% de dhaonranahÉireann an Ghaeilge a labhairt - is ionann sin agusthartar 1.66 milliún duine in aois na 3 bliana nó os a chionn as daonracónaitheachiomlán de thartar 4.2 milliún;Is í an Ghaeilge an phríomhtheangaphobailagus theaghlaigh de 3% de dhaonra na tíre;De réirsuirbhéannaaguspobalbhreitheannacreideann an chuid is mó den daonra go mbaineanntábhachtfaoileith leis an nGaeilgeónadtaobhféin go pearsantaagus/nó don tírtríd is tríd;Rinne an Rialtas an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge a fhaomhadhar an 30 Samhain 2010. Rinne an Taoiseach an Straitéisa lainseáilar 21 Nollaig 2010. Rinne FIONTAR in OllscoilChathairBhaileÁthaCliathtaighdetharceannnaRoinneGnóthaíPobail, ComhionannaisagusGaeltachtaagusfoilsíodh a thuarascáil i míFeabhra 2009. RinneAcadamhnahOllscolaíochtaGaeilge in OllscoilnahÉireann, GaillimhtaighdetharceannnaRoinneGnóthaíPobail, ComhionannaisagusGaeltachtaagusfoilsíodh a thuarascáil in 2007. PróiseasComhairliúcháin – curtha i gcríchag an Roinnfhéin,agusag an gComhchoisteOireachtais [An comhchoiste um GhnóthaÍTurasóireachta, Cultúir, Spóirt, Pobail, ComhionannaisagusGaeltachta].Bhítacaíochttras-pháirtí mar thoradhar an gcomhairliúchán sin.
- Leagtaramachaidhmpholasaí an Rialtais i leithnaGaeilgesaStraitéisNáisiúntaseo.Meastargurbionainn an 250,000 cainteoirlaethúilagus an maischriticiúilatá de dhíthchun go mbeidh an Ghaeilge mar theangabheo i measc an phobail.
- LeagtaramachfaoinStraitéis go –ndíreofarsachéadbhliainarfheasacht an phobail a ardúmaidir le spriocannaagusábharnaStraitéisemaraon leis nastruchtúireagraíochtúlaagusoibríochtúlaargá a bhunú; ndéanfarcuidmhaith de nabeartafadtéarmachafaoinStraitéis a fheidhmiú go hiomlánnó a thosú le linnbliantatosaighnaStraitéise;‘Séardatá i gceist le leathnúagusdoimhniú (CéimFeidhmithe II) nálánfheidhmiúnambeartábharthaar fad.Beidhan chéimcomhdhlúitedírithearnabeartaar fad a phríomhshruthú.Maidir le hacmhainní, tá €1M curthaarfáil don Roinn i mbliana do chur i bhfeidhmnaStraitéise. Beidhgá le níosmóná sin snabliantaromhainn le Straitéis a chur i bhfeidhm go ráthúil.
- TáStruchtúirFeidhmitheleagthaamachfaoinStraitéis, mar atá:Déanfaidh an CoisteRialtaisar an nGaeilgeagusar an nGaeltacht, a mbeidh an Taoiseach inachathaoirleach air,maoirseachtardhulchuncinnnaStraitéiseagustabharfaidhsiadtuairisc don Rialtas mar is gá. TabharfaidhGrúpaOifigeachSinsearachinambeidhoifigighardleibhéil ó RannaRialtaisábharthatacaíocht don ChoisteRialtais. BeidhAireSinsearachagusRoinnRialtaisar a mbeidhlárfhreagrachtmaidir le cúrsaíGaeilgefós ann.TáCoisteRialtaisbunaithefaoichathaoirleacht an Taoisigh chundíriúarghnóthaíGaeilgeagusGaeltachta, rud a thuganntosaíochtarleith do chur i bhfeidhmnaStraitéise. Tionóltarcruinnithe an ChoisteRialtaisfaoinngnáth-rúndacht a bhaineann le cruinnitheRialtais. TánachéadcéimeannatógthachunAonadStraitéise a churar bun saRoinnGnóthaíPobail, ComhionannaisagusGaeltachta, an RoinnEalaíon, OidhreachtagusGnóthaíGaeltachta mar atáanois. TáAonadStraitéisenaRoinnefreagrach as:maoirseacht a dhéanamhar an bpróiseaspleanálastraitéise;monatóireacht a dhéanamharfhorbairtacmhainní;a chinntiú go ndéantarfeidhmiútras-rannacharthionscnaimh;sainchomhairle a sholáthar;maoirseacht a dhéanamharphleanannaoibríochta mar a bheidh forbartha ag na comhlachtaíforfheidhmithe; tuairiscícothrom le dátaaguscáipéisíochtchuí a fhoilsiú mar eolas don phobal.Táfoireann an Aonaidagobair go dlúthfaoiláthairarfhorfheidhmiúnaStraitéiseagusarreachtaíocht a bhaineann le hathbhreithniúarshainmhíniúnalimistéirGhaeltachta. Tápleanforfheidhmithe don chéadtríbhliainromhainn á réiteachag an Roinn don Straitéis, d’fhonnnaspriocannaindéanta a chur i gcrích, agus go bhfuilseo le cur faoibhráid an Aire. Chuigeseotátríghrúpaoibrebunaithenóartí a bheithbunaitheag an Roinn i gcomhar le páirtitheleasmhara, mar atá; Grúpa 1: An RoinnmóideÚdarásnaGaeltachtaagusForasnaGaeilgeGrúpa 2: An Roinnmóide An RoinnAirgeadaisagus An RoinnFiontar, Post agusNuálaíochtaGrúpa 3: An Roinnmóide An RoinnOideachaisagusScileannaBunaíodhGrúpa 1, chundeighiltnagcumhachtaífaoinStraitéisidir an tríghrúpaseo a shoiléiriúagusaontrasnáil a sheachaint. BunaíodhGrúpa 2, chundul i ngleic le cúrsaífiontraíochtasaGhaeltacht. Tá an grúpaseobunaithe le tamallagusiadagcomhoibriú le chéile go leanúnach. Luíonn an phríomhfhreagrachtmaidir le múineadhnaGaeilgear an RoinnOideachaisagusScileanna, agus is í sin an chúis go bhfuil An Roinnagiarraidh an grúpaoibreseo a bhunú, d’fhonn go mbeadh an comhoibriúatáriachtanachann leis an RoinnOideachaisagusScileanna i dtaca leis an nGaeilgesachórasoideachais. Tátéarmaítagartha an ghrúpaseo á aontú i láthairnahuaire.Tá An Roinnagbreathnúar an Straitéischríochnúil a chur i bhfeidhmlaistigh de chlár an Rialtais, agglacadh leis i gcónaígurStraitéis 20 bliainatá i gceist.
- NB.Mairfidh an status quo maidir le feidhmeannareatha an Údaráis go ginearálta.
- Leagtar 9 réimsegnímhamachsastraitéislena n-áirítearoideachas, an Ghaeltacht, an teaghlach, seirbhísípoiblí, an geilleagar, nameáinagus an reachtaíocht.
- Aithnítearan córasoideachais mar bhunchloch do bhaintamachpríomhspriocannanaStraitéise. Is tríd an córasoideachais go príomhdha a fhorbrófar an cumasteanga a bhfuil an Straitéisbunaithe air.DéantarforáilsaStraitéis don chórasoideachais a fheabhsúarnabealaíseo a leanas:Beocht a chursaGhaeilgetaobhamuigh de gheataínascoiletríchórasnagColáistíSamhraidh a fhorbairt;Go mbeidhábhairbhreise átheagaisctrímheánnaGaeilge;Go mbeidhionstraimítástálacaighdeánaithe don iar-bhunleibhéalchuninniúlachtéisteachtaaguslabhartha i nGaeilge a mheas;Go mbeidhleibhéald’oideachasGaeilgeréamhscoilearfáil;TeagascnaGaeilge a threisiú i mbunoiliúintmúinteoiríagussocrúcháinchuntréimhsíníosfaide a chaitheamhsaGhaeltacht a churarfáil do mhúinteoirí;Cuirfearthartar 20% de naháiteanna i gColáistíOideachais i leataobh do mhicléinn a gcuirtearoideachasorthutrímheánnaGaeilge i scoileannaGaeltachtaagus i ngaelscoileannaagusdóibhsiúd a bhaineannardleibhéalcumaisamach i scrúdúGaeilgenahArdteistiméireachta; Déanfarinfheistíochtníostreise san oiliúintinseirbhíse a chuirteararmhúinteoiríagus i scéimeannanascoláireachtaíGaeltachtaatádírithearmhúinteoiríatáagteagasccheanaféin; Tabharfartacaíocht don Údarás um Ard-Oideachaschunclár a bhunúchunoideachastríúleibhéaltríGhaeilge a fhorbairt;Clárfoghlamateanganáisiúntacomhaontaithe do dhaoinefásta a sholáthar;Acmhainní don Ghaeilge a sholátharatáoiriúnach do riachtanaisleanaílenambaineanncumasteangaéagsúla i scoileannaGaeltachtaagus do Ghaelscoileanna;IonadacmhainníoideachaisGhaeilgefaoicoimirce COGG a fhorbairt??Aitheantas do phríomhról COGG maidir le feidhmiúnaStraitéise san earnáiloideachais;Stádasnateangatharlear a ardú.
- Aithnítear go bhfuilghéarchéimtheangeolaíochsaGhaeltacht. Tugadh le fiossaStaidéarCuimsitheachTeangeolaíocharÚsáidnaGaeilgesaGhaeltacht (2007) nachmairfidh an Ghaeilge mar theangaphobailagustheaghlaighsaGhaeltacht ach arfeadh 15 nó 20 bliaineile. BeartaítearsaStraitéisaghaidh a thabhairtar an tsaincheist sin tríghníomhaíochtaínabpríomhinstitiúidíStáitatáfreagrach as an nGaeltacht a chur san áireamh i gcreatcomhtháite um pleanáilstraitéiseachteanga do phobailGhaeltachta. Chuige sin,táReachtaíochtnua á ullmhúag an Roinnfaoilathair - BilleGaeltachtaatá le foilsiú de réirchlárreachtaíochta an Rialtais i 2012.‘Séardatá i gceist leis an reachtaíochtnuaseoná go ndéanfarforáilreachtúil:Go mbeidhstádasnaGaeltachtabunaithearchritéirteanga (de réirmholtaísaStaidéarCuimsitheacharÚsáidnaGaeilgesaGhaeltacht).Go ndéanfarPleanannateanga a ullmhúagleibhéal an phobail do gachceantairGaeltachta a chuimsíonngachgné de shaol an phobailsnacheantairfaoiseachlenafaomhadhagan AireEalaíon, OidhreachtaagusGaeltachta; [Déanfarathbhreithniúarphleanannateangagach 7 mbliana.]I gcáspobalnachbhfuilábaltanacritéirsareachtaíochtnua a chomhlíonadh, tabharfar 2 bhliaindóibhchunpleanannateanga a fhorbairtchun a stádas mar phobailGhaeltachta a choinneáil; I gcás go dteipfidharphobailpleanannateangainghlacthainbhuanaithe a fhorbairtlaistigh den tréimhse 2 bhliain sin, níáireofarsaGhaeltachtiadníosmó;agusGo ndéanfarforáilreachtúil do BhailteSeirbhíseGaeltachta, i.e. bailteinagcuirfearseirbhísíarfáil do cheantairGhaeltachta.Chomhmaith leis sin, tá i gceist go n-ullmhóidh an RoinnComhshaoilagusRialtasÁitiúiltreoirlíntepleanálachuncuidiú leis nahÚdaráisÁitiúlamaidir le feidhmiú an AchtaPleanálaagusForbarthasaGhaeltacht.TánótaónRoinnmaidir leis nanitheseosaphacáisteeolaisatáagaibh.
- - Chun gurféidirgréasáinina n-úsáidtear an Ghaeilge go nádúrtha a churchuncinntrímheicníochtaíinaleanfarleo sin i measc teaghlach agus grúpaí cairde nuair a bhíonn an tréimhsesaCholáisteSamhraidhthart
- Bhí i gceist go ndéanfaíathruithestruchtúrthamaidir le forfheidhmiúnaStraitéise vis-à-vis rólFhorasnaGaeilgeagusÚdarásnaGaeltchta – ach tásé sin pléiteagamcheana.FaoinmBilleGaeltachtaatá le foilsiú de réirchlárreachtaíochta an Rialtais i 2012 (luaitecheanaarshleamhnán 9), tá i gceist go ndéanfarforáilreachtúil go mbunófarcineálnua de cheantair ‘Gaeltachtgréasáin’ a bheidhlasmuigh de naceantairGhaeltachtareachtúlaatáannfaoiláthair. Is ceantairiadseo a mbeidh a bhformhór i bpobailuirbeachaagus a mbeidhcnapbunúsachcriticiúil de thacaíochtphobailagusStáitacu don Ghaeilge. (féachnótaónRoinn)Féadfarlimistéirnua a áireamh mar GhaeltachtmáchomhlíonannsiadnacritéirtheangeolaíochanuafaoinAchtnuaGaeltachta. Aithnítear an “tábhachtmhórshiombalach” a bhaineann le húsáidnaGaeilgesaphríomhchathair. Tá i gceist, dáréir, go bhforbrófarmórphlean do churchuncinnnaGaeilge i mBÁCsachéadtréimhse de ChéimFeidhmithe II.Tugtaraitheantas do rólnahearnáladeonaí go háitiúilmaidir leis seo. Tá i gceist go bhforbrófarionaidfhisiciúlaacmhainnísnapríomhcheantairuirbeachaar a laghad a chuimseoidhspásamharclainne, siopa, caifé, oifigíd’eagraíochtaíGaeilge, seomraícruinnithe / comhdhála, srl. Ní léir gofóill an mbeidhséseoindéanta de bharr an droch-aeráideacnamaíochtareatha.MoltarstádasnaGaeilgesaGharda Síochána agussnaFórsaíCosanta a fhorbairt – baineannséseo leis an tábhachtshiombalach go mbeadhseirbhístríGhaeilgearfáil don phobal ó naheagraíochtaí sin.