In samenwerking met het Belgische Blauwe Schild, Stad Antwerpen, VVBAD, het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK-IRPA), ICOMOS Vlaanderen-Brussel, de Vlaamse Erfgoedbibliotheek en Monumentenwacht Vlaanderen organiseerde FARO op 4 december 2015 de studiedag 'Geen kater na het water. Omgaan met waterschade in erfgoedcollecties, archieven en monumenten' in het FelixArchief in Antwerpen. De circa zeventig aanwezigen konden er tijdens een twaalftal lezingen kennismaken met verschillende gevallen van water-, vocht- en schimmelschade in diverse collecties en historische gebouwen en met de ervaringen opgedaan bij de concrete aanpak van allerlei watergerelateerde calamiteiten. Een verslag leest u op http://www.faronet.be/node/50778.

1. Een storm en een glas water…
Wat zijn de gevolgen voor uw (historisch) gebouw?
4 december 2015
Birgit van Laar - Adviseur bouwkunde
Monumentenwacht Vlaanderen vzw
Oude Beurs 27 - 2000 Antwerpen
www.monumentenwacht.be

2. Vormen en oorzaken van waterschade
 calamiteiten
 kleine gebreken
 continue vochtbelasting
Wat te doen?
 blijf alert en reageer
 stop de vochttoevoer
 voldoende lang laten drogen – dan pas herstellen

3. 1. Calamiteiten
Kenmerken
• plots – onverwacht
• eenmalig?
• catastrofaal – grote impact
• vrijdagavond voor lang weekend
Voorbeelden
• storm (hagel, sneeuw, wind…)
• overstroming
• technisch mankement (gebroken leiding)
• blikseminslag
• brand
• …
2. Kleinere gebreken die lang onopgemerkt blijven
3. Continue vochtbelasting
Vormen en oorzaken van waterschade
1. Calamiteiten

4. Vormen en oorzaken van waterschade
1. Calamiteiten - OVERSTROMING

5. Vormen en oorzaken van waterschade
1. Calamiteiten - OVERSTROMING

6. Vormen en oorzaken van waterschade
1. Calamiteiten - HAGELSTORM

7. 1. Calamiteiten
2. Kleine gebreken die lang onopgemerkt blijven
Kenmerken
• relatief kleine problemen
• regelmatige vochtinsijpeling
• gevolgen hangen af van de snelheid waarmee het gebrek opgemerkt wordt
• vaak onbereikbare of verborgen plekken
Voorbeelden
• verstopte regenwaterafvoer
• lek in dak of goot
• gebrekkige aansluiting (weggewaaide loodslabben…)
• …
3. Continue vochtbelasting
Vormen en oorzaken van waterschade
2. Kleine gebreken die lang opgemerkt blijven

8. Vormen en oorzaken van waterschade
2. Kleine gebreken die lang opgemerkt blijven – LEK OF SLECHTE WATERAFVOER

9. Vormen en oorzaken van waterschade
2. Kleine gebreken die lang opgemerkt blijven – GEBREKKIGE DAKAANSLUITINGEN

10. 1. Calamiteiten
2. Kleine gebreken die lang onopgemerkt blijven
3. Continue vochtbelasting
Kenmerken
• minieme vochtbelasting
• continu
• soms + zouten
• soms + vorstschade
Voorbeelden
• optrekkend vocht
• doorslaand vocht
• slechte architecturale detaillering of verkeerde materiaalkeuze
• weinig of geen verluchting in ruimtes met een hogere vochtbelasting
• (inwendige) condensatie
• te nat poetsen
• …
Vormen en oorzaken van waterschade
3. Continue vochtbelasting

11. Vormen en oorzaken van waterschade
3. Continue vochtbelasting – OPTREKKEND GRONDVOCHT ( & ZOUTEN?)

12. Vormen en oorzaken van waterschade
3. Continue vochtbelasting – SLECHT DETAILLERING – ONGESCHIKTE MATERIALEN

13. Vormen en oorzaken van waterschade
 calamiteiten
 kleine gebreken
 continue vochtbelasting
Wat te doen?
 blijf alert en reageer
 stop de vochttoevoer
 voldoende lang laten drogen – dan pas herstellen

14. Blijf alert …
Waar kan je op letten? => DETAILS!
- Veranderingen
- Verkleuringen (binnen / buiten)
- Geur
- Schimmels en sporen
- Natte plekken of stilstaand water
- Begroeiing – algen – mossen
- Dieren
- Roest - corrosie
- …
Wat te doen?
Blijf alert en reageer! – waar kan je op letten?

15. Wat te doen?
Blijf alert en reageer! – waar kan je op letten? SCHIMMELS EN ZWAMMEN

16. Wat te doen?
Blijf alert en reageer! – waar kan je op letten? SCHIMMELS EN ZWAMMEN

17. Blijf alert…
- Waar kan je op letten?
- Verkleuringen (binnen / buiten)
- Geur
- Gebreken aan onderliggende delen
- Wanneer?
… en grijp tijdig in
Wat te doen?
Blijf alert en reageer! – waar kan je op letten? WATERSTAGNATIE

18. Blijf alert…
- Waar kan je op letten?
- Verkleuringen (binnen / buiten)
- Geur
- Gebreken aan onderliggende delen
- Wanneer?
… en grijp tijdig in
Wat te doen?
Blijf alert en reageer! – waar kan je op letten? ALGEN EN MOSSEN

19. Wat te doen?
Blijf alert en reageer! – waar kan je op letten? DIEREN

20. Wat te doen?
Blijf alert en reageer! – waar kan je op letten? ROEST

21. Help, een probleem…
- Zoek de oorzaak (niet altijd evident!)
- Stop de vochttoevoer
- Breng schade en gevolgschade in kaart
- Laat je gebouw voldoende lang drogen
- Herstel of restaureer de schade
Wat te doen?
Zoek de oorzaak en stop de vochttoevoer

22. Help, een probleem
- Zoek de oorzaak (niet altijd evident!)
- Stop de vochttoevoer
- Breng schade en gevolgschade in kaart
- Laat je gebouw voldoende lang drogen
- Herstel of restaureer de schade
Wat te doen?
Zoek de oorzaak en stop de vochttoevoer

23. Wat te doen?
Zoek de oorzaak en stop de vochttoevoer

24. Help, een probleem
- Zoek de oorzaak (niet altijd evident!)
- Stop de vochttoevoer
- Breng schade en gevolgschade in kaart
- Laat je gebouw voldoende lang drogen
- Herstel of restaureer de schade
Wat te doen?
Zoek de oorzaak en stop de vochttoevoer

25. Help, een probleem
- Zoek de oorzaak (niet altijd evident!)
- Stop de vochttoevoer
- Breng schade en gevolgschade in kaart
- Laat je gebouw voldoende lang drogen
- Herstel of restaureer de schade
Wat te doen?
Zoek de oorzaak en stop de vochttoevoer

26. Wat te doen?
Breng gevolgschade in kaart

27. Droogtijden…
- Afhankelijk van T en RV in de ruimte
- Afhankelijk van materiaal
- Mogelijkheid om te verluchten
WTCB TV 252
Wat te doen?
Eerst voldoende lang laten drogen – dan pas herstellen

28. Meten is weten…
Hoe droog? Hoe droog moet het zijn?
- Waarvoor wordt de ruimte gebruikt?
- Wat moet hersteld worden en hoe?
Wat te doen?
Eerst voldoende lang laten drogen – dan pas herstellen

29. Wat te doen?
Hulp nodig? MONUMENTENWACHT

30. ? ? ?