مصر باستان به تمدنی در دره رود نیل گفته میشود که در دوره زمانی میان ۳۰۰۰ پیش از میلاد تا زمان تسخیر مصر بدست اسکندر مقدونی وجود داشت. تمدن مصر باستان نمونهای از شاهنشاهیهای بناشده بر اصل آبیاری است. به فرمانروایان مصر باستان فرعون گفته میشود.
کازمتیک در مصر باستان - دکتر محمد بقایی داروساز فیس دوکس
1. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
تاریخچه ای از مصر باستان
مصر باستان به تمدنی در دره رود نیل گفته میشود که در
دوره زمانی میان ۳۳۳۰ پیش از میالد تا زمان تسخیر مصر بدست
اسکندر مقدونی وجود داشت. تمدن مصر باستان نمونهای از
شاهنشاهیهای بناشده بر اصل آبیاری است. به فرمانروایان
مصر باستان فرعون گفته میشود.
تاریخ مصر را به سه دوره تقسیم میکنند:
1. دوره سلطنت قدیم
2. دوره سلطنت میانه
3. دوره سلطنت نوین زراعت تغییرات عمدهای را در جامعه
مصر به وجود آورد.
هنگامی که اغلب مصری ها کماکان در کشتزار ها کار میکردند
، بعضی از آن ها برای مثال ، سفالگر شدند.
بافندگان الیاف کتانی می ریسیدند و از آن ها پارچههای
کتانی می بافتند. اغلب مصری ها به قبیلهای تعلق داشتند و
هر دهکدهای در یکی از چند منطقه مستقل جای میگرفت . مناطق
مقتدر تر یا جذب مناطق ضعیف تر از طریق جنگ و گاهی ازدواج
ادامه میدادند
تا سرانجام مصر فقط از دو سلطنت تشکیل شد:
مصر سفلی که در ناحیه دلتای نیل قرار داشت و پایتخت
آن بیوتو در غرب دلتا بود.
نخب که در محل الکب امروزی قرار داشت ، پایتخت مصر
علیا بود که شامل سرزمین های دره نیل میشد که از دلتا
تا نخستین آبشار نیل نزدیک به آسوان در جنوب مصر
گسترده بود.
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
2. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
صدها سال این دو سلطنت در کنار هم قرار داشتند. با وحدت
این دو، عصر عظمت مصر آغاز شد.
کازمتیک در مصر باستان
مواد و وسایل آرایشی
اطالعات در مورد وسایل آرایشی مصریان قدیم را می توان از
منابع مختلف به دست آورد:از روایتهای هرودوت(490-40/400
قبل از میالد, نخستین تاریخنگار یونانی زبان است که آثارش
تا زمان ما باقی ماندهاست) که در سال 400 قبل از میالد در
سرتاسر مصر سفر کرد، از مومیاییها و وسایل دفن شده با
آنها، که برخی به طلوع تاریخ مصر در حدود سال 4440 قبل از
میالد بر می گردد، از نقاشیهای مقبره های سلطنتی، نشانشه
های زندگی روزانه، و از نوشته های پاپیروس که به 4440 تا
4400 قبل از میالد بر می گردد.
هرودودت
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
3. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
اقدامات
کازمتیکی
نه
تنها
برای
زیبایی
بخشی
یا
امور
بهداشتی به کار می رفت بلکه برای تشریفات مذهبی و موارد
عرفانی مذهبی( بخور، تدهین و غیره) نیز به کار گرفته
می شد.
برای زنان عطر و آرایش معنایی جادویی داشت. در زیر به
اجمال به عادات موجود در مصر باستان اشاره می کنم:
محصوالت مراقبت شخصی )(Personal Care
برای داشتن پوستی نرم، مشخص شده است
که خمیری از مرمر
سفید پودر شده (شکلی از سولفات کلسیم)، کلرید سدیم، نمک
قلیایی طبیعی( مخلوطی از سدیم و کربنات کلسیم/ بی کربنات
، کلرید سدیم و غیره که در Wadi Natrunیافت شد) و عسل ساخته
می شد.
شیر االغ نیز به کار برده می شد.
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
4. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
ظرفهای زینتی بسیار حاوی مواد تسکین دهنده و آرامش بخش،
قاشق های مرهم تسکین دهنده و جعبه لوازم آرایشی در میان
تجهیزات تدفین یافت شده است.
در کنار چربیها یا روغنهای گرفته شده از احشام، غازها یا
والها از روغنهای گیاهی مانند روغن کرچک، روغن بزرک، روغن
ماهی، روغن گلرنگ، روغن ( Benگرفته شده از ) Moringa oleifera
کنجد نیز استفاده می شد و در حدود بعد از 4400 قبل از میالد
روغن زیتون و روغن بادام از یونان وارد شد.
نوعی پماد جوان سازی ساخته شده از شنبلیله (-Trigonella foenum
)graecum L.fabaceaeنیز تهیه می شد. یک محصول معجزه آسا در
مقابل لک صورت، جوشها، جوشهای سر سیاه، پیری پوست نیز از
شنبلیله ساخته می شد. دانه های شنبلیله به عنوان بخشی از
تجهیزات تدفین در مقبره های سلسله های نخستین و مخلوط با
عدس در مقبره پسر شاه Tutankhamunیافت شد. )توتانخآمون یا
توتعنخآمون (()tuwt-ʕankh-yamānمعنای نام: پنداشت زنده آمون)
پادشاهی
۰۰۰۳-۱۳۰۳
(پیش
از
میالد(
یازدهمین
فرعون
مصر
باستان از دودمان هژدهم یا همان پادشاهی نو شناخته میشود(
جمجمه مومیایی توت عنخ آمون
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
5. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
محصوالتی برای بهداشت بدن )(Body care
صابون برای مصریان قدیم ناشناخته بود. برای تمیز کردن،
شستشوی مذهبی و حمام کردن، نمک قلیایی طبیعی یا خاکستر
گیاهی (بیشتر حاوی کربنات سدیم و پتاسیم) به آب اضافه
می شد.
محصوال مراقبت دهانی )(Oral care
در papyriبسیاری از دستورالعملهای خوراکی برای مخلوطهایی
حاوی عسل و مواد عطری که باید جویده شود شرح داده شده
است.
پاپیروس )مصریان باستان از نزدیک ۳ هزار سال پیش از میالد،
از گیاه پاپیروس، که گونهای از نی است، کاغذی میساختند که
به همان نام پاپیروس شناخته شد و امروزه به صورت واژه
Paperدر زبان انگلیسی ماندگار شدهاست( طبي نوشته هاي مصر
قدیم است كه امكان نگاهي اجمالي را بر روند طب قدیم در
مصر را مي دهد.این نوشته هاي پاپیروس جزئیاتي مشروحي را در
مورد بیماري،تشخیص و مداواي بیماریها به دست مي دهد كه
شامل درمانهاي گیاهي ،جراحي،و وردهاي جادویي است. تصور
مي
شود
كه
پاپیروسهاي
طبي
زیادي
وجود
داشته
اند
ولي
بسیاري از آنها به دلیل دستبرد زدن به مقبره ها از دست
رفته اند. گسترده ترین مطالعه پاپیروس طبي تا این تاریخ
توسط
دانشگاه
برلین
انجام
شده
و
عنوان
باستان است.
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
آن
پزشكي
مصر
6. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
Egyptian Papyri
دئودورانتها (بو برهای بدن)
توپهای کوچک بخور طعم دار حریره در زیر بغل قرار داده می
بر
شد، یا توپهایی از پوست آسیاب شده( (carobخرنوب (فلوس)
روی پوست مالیده می شد.
اصالح و موبری
برای موارد مذهبی – جادویی کشیشها می بایست موهای خود را
کوتاه کنند یا بتراشند(مو کثیفی و ناخالصی در نظر گرفته
می شد). در نوشته های papyriدستورهای موبری یافت شده است.
به عنوان تجهیزات تدفین قیچی و مو کن نیز یافت شده است.
بخور دادن
بخور و ضد عفونی منزل، پوشاک و افراد برای تطهیر در
تشریفات
مذهبی،
دور
کردن
ارواح
خبیثه،
دفع
حشرات،
مراقبتهای بهداشتی و نیز برای تجدید حیات و رفاه به کار
می رفت. موادی که برای بخور به کار می رفت عبارت بودند
از:
مواد
خوشبوی
بخور(آروما)،
رزینها،
تربانتین،
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
علف
7. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
،cyperusسروکوهی(چوب و میوه ها) ، چوب سدار، برگ بو، یا یک
مخلوط جادویی که با نام Kyphi (Kapetیونانیها یا رومیها)،
خمیر عطردار ساخته شده از کشمش یا انجیر مصری، عسل، شراب،
و مواد معطر.
البته در بعضی از متون آمده است Kapetجویده هم می شد تا
تنفس تمیز وخوشبو ایجاد کند.
Kyphiیك تركیب بخور خوشبو بود كه در مصر قدیم براي مقاصد
پزشكي و مذهبي به كار مي رفته است. اصطالح Kyphiیوناني است
و یك نسخه از اصطالح مصري قدیم Kapetاست.
مواد آرایشی تزئینی
آرایش را هر دو جنس زن و مرد به کار می بردنداین مواد نه
تنها برای تزئین,بلکه برای موارد جادویی آیینهای مذهبی هم
استفاده می شدند.
بیشترین
چشمها
که
توجه
مورد
به
زیبایی
عالقه
چشمها
مصریان
بود.(
باستان
آرایش
بوده،
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
غلیظ
به
غیر
دور
از
8. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
زیبایی، دالیل پزشکی هم داشته است. بر اساس پژوهش های صورت
گرفته مواد مورد استفاده براي این نوع آرایش حاوي نمك هاي
سرب بوده اند كه در حفاظت از چشم در برابر بیماري هاي
عفوني نقش داشته اند.)
نمک هاي سرب در غلظت های بسیار پایین به تولید اکسید
نیتریک منجر مي شوند، كه این ماده به نوبه خود به بهبود
سیستم ایمنی بدن کمک می کند و در نتیجه از فعالیت باکتری
عامل عفونت چشم ها جلوگیری می کند. صندوقچه های آرایشی که
در تجهیزات تدفینی یافت شد حاوی سایه چشم، جوهر هندی برای
مژه ها و ابروها بود. آرایش چشم سیاه، قهوه ای یا سبز
بوده است.آرایشهای سیاه از سرب طبیعی( سولفید سرب )PbS
یا
سرمه( گرفته شده از کحل عربی و alcoholالتین که به عنوان
دوده، سولفید سرب، مگنتیت(4 )Fe3Oیا آسیاب ریز آنتیموان Sb
شناسایی شده است) که خمیری است که با پیه، روغن گز رخ
( )benو موم ساخته شده است. سرب و آنتیموان به کار رفته
موجب بسیاری از مسمومیتهای شرح داده شده در مقاالت روزگار
باستان بوده است.
آنتیموان پودر شده نیز جزء تشکیل دهنده اصلی مواد جوهر
هندی بود که برای رنگ کردن چشم شاهین ( Udjatیا )Uzatسمبل
حفاظت در برابر بدشانسی به کار می رفت.
آرایشهای قهوه ای از اکسید آهن با خاک رس ساخته می شد.
آرایشهای
سبز حاوی
مرمر
سبز
آسیاب
شده (2)CuCO3-Cu(OH
)
بود.آرایشهای سبز در 0404( Middle Kingdomتا 4780 قبل از
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
9. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
میالد) به کار می رفت از 0484-0440(New Kingdomقبل از میالد)
رنگ مشکی ترجیح داده شد.
قلمرو جدید كه گاه امپراطوري مصر به آن اطالق مي شود،
دورهایي در تاریخ مصر باستان است كه بین قرن 10 قبل از
میالد و قرن 00 قبل از میالد قرار دارد و سلسله هاي هجدهم،
نوزدهم و بیستم مصر را شامل مي شود. قلمرو جدید (4840-4840
قبل از میالد) به دنبال دوره دوم میاني بوده و به دنبال آن
سومین دوره میاني آمده است. این دوره موفق ترین و پر رونق
ترین دوره مصر و نشانگر اوج قدرت آن است .
همچنین آرایش برای تندیسهای خدایان به کار می رفت، سرخاب
برای گونه ها یا لبها ازهماتیت(3 )Fe2Oآسیاب شده یا خاک
قرمز (اکسید آهن مخلوط شده با فلداسپات با رنگ زرد تا
قهوه ای) بود. رژلبها با مخلوط مواد معدنی با روغن و موم
عسل درست می شد. رنگ گیاهی قرمز حنا با عمل آوری برگهای
درختچه حنا با لیمو آهکی شده به دست می آمد.
کاله گیس
کاله گیس از زمانهای بسیار قدیم به کار می رفت. انواع
بسیار متفاوتی داشتند و با گل، مروارید یا تاج تزئین
می شدند. این کاله گیس ها از موی سر انسان که با موم به هم
متصل می شد ش وساخته و اغلب رنگ می شد.
محصوالت مراقبت از مو
در مصر باستان در مقابل سفید شدن و ریزش مو از روغن کرچک
استفاده می شد. برای رشد مو و جلوگیری از سفید شدن آن
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
10. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
پمادی با خمیر مالی کردن و حرارت دادن مخلوط دانه های سرو
کوهی و دیگر گیاهان با روغن ساخته می شد.
محصولی از شنبلیله به دست می آمد که در مقابل نازک شدن
مو به کار می رفت.
بسیاری از وسایل آرایش مو مانند شانه ها و سنجاق سرها در
مقبره ها یافت می شد. ممکن است که حنا برای رنگ کردن مو
به رنگ قرمز روشن به کار رفته باشد. موهای ناخواسته بدن
با تراشیدن یا کرمهای موبر برداشته می شدند.
شوره سر با خمیری تهیه شده از گریس و جو آسیاب و برشته
شده و نوعی گندم درمان می شد.
عطرها و خمیرهای عطری و روغنها
برای
مصریان
ناشناخته
گیاهان
باستان
بود.
معطر
عطرها
یا
چربی
محلولهای
الکلی
از
گیاهان
بیشتر
حیوانات
(مرهمها،
یا
عطری
تقطیر
و
آنها
روغنهای
داروهای
تسکین
دهنده یا پمادها) بودند که با خیساندن بوته کندر، نوعی
صمغ، هل، پوست درخت دارچین ، پرک هندی، بادام تلخ، دانه
های سرو کوهی، نوعی صمغ زرد و غیره در پیه، روغن ،benچربی
غاز ، روغن زیتون و غیره به دست می آمد. درجه غلظت با
اضافه کردن پیه جوشیده یا رزینهای میوه درختان مخروطی
تنظیم می شد. گاهی اوقات از شراب برای کم کردن رایحه یا
افزودن اثر استفاده می شد.
امروزه در مورد عطرهایی که اساس آن گلهای یاس، مرزنجوش، و
حنا است
و در آن زمان استفاده می شده اطالعاتی در دست
است. برخی از اجزای ترکیبی را نمی توان با دقت شناسایی
کرد چون ترجمه نوشته های هیروگلیف در معابد مشکل است که
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
11. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
در آنجا مرهمهای معطر در پروسه های پیچیده و وقت گیری
تولید می شدند. پمادهای معطر ثبات نداشته و سریعً با
ا
تبخیر روغنهای اساسی فرار آنها بوی نامطبوع می گرفتند.
تدهین مراسمی بود که بعد از حمام کردن لباس پوشیدن یا
برای مراسم مذهبی تبرک کشیشها به کار می رفت روغن مالی بر
روی مجسمه های خدایان و مومیایی ها هم به کار برده می شد.
در
مراسم
خاص
زنان
مخروطهایی
از
پمادهای
معطر
بر
سر
می گذاشتند که آب می شد و روی سر و شانه هایشان پخش
می شد. تجهیزات تدفین Tutankhamunشامل 440 لیتر مواد عطری
بود که از چربی حیوان، رزین، و اجزای ترکیبی معطر ساخته
شده بود.
مراقبتهای پزشکی در مصر باستان
طبابت مصریان در بسیاری از پاپیروسهای پزشکی که در طی قرن
ً در دوران Old Kingdom
نوزدهم کشف شد شرح داده شده است. قبال
) (2686 BC – 2134 BCکشیشان جوان برای پزشک شدن در مدارسی که
خانه های زندگی خوانده می شد و به معابد وابسته بود آموزش
داده می شدند.
نوشته های موجود نشان می دهد که پزشکان مصری در شاخه های
مختلفی از فن خود متخصص بودند اما این فن آزادانه با
ستاره شناسی ، جادو، تصوف و مذهب در هم آمیخته بود. معموال
ً
باور این بود که پزشکان دانشی الهی دارند که به آنها
امکان دسترسی خاص به خدایان و شیاطین را می دهد ,یک
خویشتن شناسی الهی به آنها می دهد
که هم اثرات سودمند و
هم زیان آور دارد.
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
12. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
قلمرو
قدیم
به
دوره
زماني
مي
اطالق
كه
شود
مصر
تحت
فرمانروایي سلسله سوم تا ششم از سال 1710 تا 0000 قبل از
میالد قرار داشت.
قبل
از
این
اکتشافات
پزشکی
،
مصر
در
اصل
از
طریق
نویسندگان یونانی: هومر، هرودوت، بقراط،دیودوروس سیکولوس
و مفسران رومی مانند Pliny the Younger ، Pliny the Elderو
Aurelius
Prudentius Clemensشناخته شده بود. در قرن دوم بعد از میالد یک
نویسنده مسیحی در مورد 00 کتاب صحبت کرد که توسط خدای مصری
، Thothبه بشر داده شده بود.
بعدً Thothخدای یونانی هرمس شد. شش کتاب از این سرمایه
ا
هرمس حاوی متون پزشکی بود که از 70 نوشته یونانی برخی التین
و قبطی بود که همگی محافظت شده و در طی دوران رنسانس توسط
Paracelsusبه کار برده شد.
آنها نشان دادند که مصریان قدیم دارای دانش گسترده در
مورد بیماریها ، تشخیص، پیش بینی، درمان و تجویز دارو
بوده اند.
درمانها
رفتارهای
مذهبی-
جادویی
نقش
مهمی
در
این
زمینه
ایفا
می کردند. در اغلب فعالیتهای درمانی مصریان مراسم مذهبی
خود را بادسته گوناگونی از گیاهان ، مواد معدنی و داروهای
حیوانی مخلوط می کردند.
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس
13. کازمتیک در مصر باستان – دکتر محمد بقایی
تجویز دارو
در مصر باستان دارونامه نسبتا جامعی وجود داشت. بسیاری از
درمانهای دارویی و گیاهان که بعدً به گیاهان دسقیروطوس،
ا
جالینوس و plinyراه پیدا کرد و نیز به armamentariumعبری ،
سریانی، عربی و پارسی راه یافت از منابع مصری گرفته شده
است.
آنها مواد بسیاری را از خارج وارد می کردند: زعفران و
مریم گلی از کرت، دارچین از چین، عطر و ادویه از عربستان
و حبشه، چوب صندل، صمغ و آنتیموان .
درمانهای
دارویی
به
شکل
قرص،
کیک،
شیاف،
پماد،
قطره،
گلوشوی و غرغره، بخور و ضدعفونی ، حمام و تنقیه بود. مایه
انتقال مواد آب، شیر، آبجو و شراب بود که هر یک با عسل
شیرین می شدند و انتظار می رفت که اجزای ترکیبی انواع
مشکالت و نه فقط بیماری را اصالح کنند: رنگ دوباره موهای
سفید، برگرداندن موهای نازک به حالت اولیه ، زیباسازی،
تمیز کردن خانه، ایجاد بوهای خوش و کنترل مگسها و سایر
حشرات را انجام دهند. پزشکان مصری انواع گسترده ای از
گیاهان طبی را به کار می بردند اما بیشتر درمانها مسهل و
تهوع آور بود. روعن مسهل(ملین) از گیاه کرچک به صورت یک
داروی داخلی و درمان زخمها و نواحی دارای سوزش و خارش به
کار می رفت. استفاده از کپک نان بر روی زخمها مرسوم بود.
دارو نامه مصری شامل آنتیموان، مس، نمک، زاج سفید، کربن
ً آهن سنگهای آسمانی نیز بود.
چوب سوخته، و احتماال
کلمه کیمیا یعنی هنر تبدیل عنصری به عنصر دیگر ممکن است
از نام قدیم مصر chemگرفته شده است.
دکتر محمد بقایی داروساز و متخصص کازمتیک- فیس دوکس