1. Ýìèéí áîäиñûã áèåä
äàìæóóëàõ òóõàé

2.
Ýì íü:
¿ðýë
- øàõìàë
- êàïñóë
- øèíãýí
- ëàà
- öàöëàãà õýëáðýýð, õ¿íèé
áèå ìàõ áîäèä õîðòîé íºëºº
¿ç¿¿ëýõýýðã¿é òóñãàé
òåõíîëîãèéí äàãóó
¿éëäâýðëýãäñýí áàéäàã.
-


3. ßìàðч ýìèéã ºãºõ人:
çºâ òóí õýìæ
ýý
 çºâ çàì
çºâ ýì
 çºâ ¿éëчë¿¿ëýãч
çºâ õóãàöàà
ãýñýí òàâàí çºâèéí
ä¿ðìèéã áàðèìòлах

4. ¯¿íä :
- òóõàéí ýìèéí òóí õýìæ íü çºâ, àþóëã¿é ýñýõ
ýý
- ýíý òóí íü òóõàéí õ¿íä çààãäñàí õýìæ ìºí ýñýõ
ýý
- òóõàéí ýìèéã ÿìàð çàìààð õýðýãëýõ
- ýìèéí ¿éëчèëãýý ¿ð ä¿í íü õýð áîëîõ
- ºâчòºí ÿìàð íýã ýìèéí õàðøèëòàé ýñýõ

5. Ǻâ òóí õýìæýý
Çàðèì ýìèéã ¿éëäâýðëýõäýý ãðàìààð ãàðãàñàí áàéäàã áîëîâч
ýìчýýñ ºâчòºíä ìèëëèãðàìààð þìóó ººð òóíãààð ºãºõººð çààñàí
áàéäàã. Èéì òîõèîëäîëä äàðààõ õàðüöààãààð òîîöîîëæíýãæ
èéã
øèëæ
¿¿ëýí çºâ òóíãààð ºãºõ ¸ñòîé. ¯¿íä :
 1000 ìã ( ìèëëèãðàìì ) = 1 ã ( ãðàìì)
 1000 ã = 1 êã (êèëîãðàìì)
 1000 ìë (ìèëëèëèòð ) = 1ë (ëèòð)
Îëîí óëñûí õýìæ
ýýíä ëèòðèéã L (litr), ìèëëèëèòðèéã ml
(millilitre ), êèëîãðàìûã kg ( kilogramm ), ãðàìûã g (gram ),
ìèëëèãðàìûã mg ( milligram ) ãýæòýìäýãëýäýã.

6. Ǻâ çàì
1. Õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòýíèé çàìààð
- àìààð óóëãàõ ( orally ) ¿ðýë, øàõìàë,
êàïñóë ýñâýë øèíãýí ýì
- øóëóóí ãýäñýýð ºãºõ ( rectally ) ëàà
çàðèì øèíãýí ýì
2. Õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòýíèé áóñ çàìààð
- òàðèõ ( parenterally ) òàðèóð àøèãëàí
áèåèéí ýäýä õèéõ
- õýñýã ãàçàðò ( topically ) àðüñ áîëîí
ñàëñò á¿ðõýâчèíä ò¿ðõýõ, цацах,
шавьшах, дусаах, наах

7. Ǻâ ýì
Ǻâ õ¿íä, çºâ ýì ºãч áàéãàà ýñýõýý áàéíãà øàëãàæäàðààõ
óäèðäàìæ áàðèìòàëíà.
èéã
- ºâчòºíä ýì îëãîõ õóóäñàíä áèчñýí ýìèéã ,
 ýìчèéí áèчñýí ýìèéí çààëòòàé 2-3 удаа òóëãàõ
- ºâчòºíä ºãºõ ãýæáàéãàà ýìèéí íýð çààâàð,
 ºâчòºíèé ýìèéí õóóäñàí äýýð áèчèãäñýí ýìòýé
 òîõèðч áóéã øàëãàæçºâ ýì ºãºõ ãýæáàéãààäàà
 á¿ðýí èòãýëòýé áîëñîí áàéíà.
- çºâ ýìýý ñîíãîæîëîîä ÿã ¿éëчë¿¿ëýãчäýý ºãºõèéí
 ºìíº ñîëèãäîîã¿é áîëîõûã äàõèí øàëãàæ¿çíý.

8. З ºв ¿ йлчл ¿¿ лэгч
Îëîí õ¿ì¿¿ñ àäèëõàí íýðòýé áàéäàã óчèð õ¿íä ýì ºãºõ
áîëãîíäîî ýíý ýìèéã ºãºõ ¸ñòîé õ¿í ìààíü ìºí ¿¿ ãýäãèéã
øàëãàíà.
- Òóõàéí õ¿íèé ýìчèëãýýíèé õóóäñûã
 ¿éë÷ë¿¿ëýãчèéíõýý íýðòýé òóëãàæ ºðººíèé
 äóãààð áîëîí áóñàä ºâºðìýö òàíèõ òýìäãýýð
 áàòàëãààæ
óóëíà.
- ¯éëчë¿¿ëýãчýýñ íýðèéã íü çààâàë àñóóæ
 ëàâëàíà.

9. Ǻâ õóãàöàà
Ýì áîëãîí òîäîðõîé öàãò ºãºõ
çààëòòàé áàéäàã. Òóõàéëáàë :
 Шýýñ õººõ ýìèéã ºã뺺 ýðò
 Иíñóëèíûã õîîë èäýõèéí ºìíº
àíòèáèîòêóóäûã 6, 8, 12 öàãèéí
çàéòàé õýðýãëýäýã.

10. Ýìèéã ýìчë¿¿ëýãчèä ºãºõ人 :
1. Õÿíàìãàé õàíäàõ
2. ªãºõ ýìèéíõýý íýðèéã õýä äàõèí ñàéí õàðàõ
3. Õýðýâ õàÿã íýð íü á¿äýã áóþó àðèëñàí,
 ãàðãàãäàõã¿é áàéâàë øóóä áóöààõ áà ýñâýë ýì
 ç¿éчýýñ çºâëºãºº àâàõ
4. Ýìчë¿¿ëýãчèéã ýìíýëãýýñ ãàðàõ, ýñâýë ýìèéã íü
 ººðò ºãºõººð áîë ñàâàí äýýð íü çààâàë ýìíèé íýð,
 òóí õýìæ òодорхой бичиж ºгºх
ýýã
5. Ñóâèëàãч ýì ºãñºí òóõàéãàà ýìчèëãýýíèé õóóäñàíä
 óðüäчèëàí òýìäýãëýõã¿é байх

11. 6.
ªºð ñóâèëàãчèéí ºãñºí ýìèéã ººðºº ºãñºí
 ìýòýýð òýìäýãëýõã¿é байх. Хýðýâ тэмдэглэх
 шаардлагатай òîõèîëäîëä ñóâèëàãч òýð гэж
 íýðèéã íü áèчиж òýìäýãëýх
7. Õýðýâ ýìчë¿¿ëýãч óóñàí ýìýíäýý õàðøèë ºãâºë
ÿàðàëòàé ýìчèä ìýäýýëýх
8. Ýìийг ºâчíèé ò¿¿õýí äýýð áèчñýí òîõèîëäîëä
л ºãºх
9. Óðüä íü òóõàéí ºâчòºíä õýðýãëýæáàéãààã¿é ýìèéã
ºãºõ人 áîëãîîìæ õàíäàõ õýðýãòýé.
òîé

12. -Ãàðàà óãààíà
- ªãºõ ýìèéí õýìæ çºâ òîîöîæ ýì¿¿äèéã
ýýã
òàâèóð äýýð òàâèàä ºâчòºíèé ºðººíä îðíî.
- ªâчòºíòýéãýý ìýíäýëæ ººðèé㺺
òàíèëöóóëíà.
- Ǻâ ýìèéã, çºâ õ¿íä, çºâ çàìààð, çºâ öàãò ,
çºâ òóíãààð ºãч áàéãààãàà áàòàëãààæ
óóëíà.
- Øààðäëàãàòàé ãýæ¿çâýë ýìýý ºãºõèéíõºº
ºìíº àìèí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õýìæ
èæ
òýìäýãëýíý.
- Ýìýý çààâðûí äàãóó ºãч çàëãèæäóóñòàë íü
õàæ íü áàéíà.
óóä
- Õýðýãëýñýí ç¿éëýý öýâýðëýýä õóðààíà

13. Эìийг хоол боловсруулах эрхтэний
замаар дамжуулах
Ý
ìèéã àìààð ºãºõºä:
- ¯éëчèëãýýíий ýõëýõ õóãàöàà íü óäààí áîëîâч
- ¯éëчëýõ ¿ð ä¿í íü ñàéí
- Õàìãèéí õÿëáàð
- Õàìãèéí àþóëã¿é
- Õàìãèéí òîõèðîìæ
òîé
- Ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèãòàé
- Öàã õóãàöàà áàãà øààðäñàí
- Õàìãèéí òîõèðîìæ áàéäàã.
òîé

14. Ýìèéã óóëãàõ õýä õýäýí àðãà áàéäàã.
- Ýìèéã ñàéòàð çàæèëæ
óóëãàõ.
- Á¿ðõ¿¿ëòýé ýìèéã øóóä
çàëãèóëàõ.
- Õýëýí äîð òàâüæõýðýãëýõ
àðãà.
- Õîäîîäны ¿рэвсэлтэé,
óõààíã¿é х¿нд ýìèéí
áîäèñûã øóëóóí ãýäñýýð
õýðýãëýäýã

15. Эмийн бодисыг хоол боловсруулах
эрхтэний бус замаар ºãºõ
Øèëòýé áóþó àìïóëòàé
ýìèéã òîõèðîõ ç¿¿
òàðèóðààð:
- àðüñàíä
- àðüñàí äîð
- áóëчèíä
- ñóäñàíä äóñëààð òàðüæ
õýðýãëýäýã.

25. Òàðèóð íü:
1 ãð 26G
3ãð 23G
5ãð 22G
10ãð 21G
х
х
х
х
0.5“ óëààн
0.5“ ÿãààí
0.5“ öýíõýð
0.5” òîä
íîãîîн
20ãð 20G х 0.5” á¿äýã
íîãîîí

26. - õîøóó áóþó ç¿¿òýé çàëãàãääàã õýñýã
- ãàäíà òàëäàà õóâààðü á¿õèé èõ áèå
- òàðèàã øàõàõ ¿¿ðýã á¿õèé øàõóóðãà
Ç¿¿ íü ìºí äàðààõ õýñг¿¿äòýé. ¯¿íä:
- òàðèóðûí õîøóóíä óãñðàãäàõ çîðèóëàëò
á¿õèé áóë
- áóëòàé çàëãàãäñàí òàøóó ç¿¿ðòýé ãîëîîðîî
í¿õòýé ìåòàë ãóóðñ
Ç¿¿ íü óðò áîëîí õºíäëºí îãòëîëûí
õýìæ
ýýãýýðýý ÿëãààòàé áàéäàã áºãººä ç¿¿íèé
óðò íü 2/1 ‘’ – 3 ‘’, õºíäëºí îãòëîë íü 20 - 26G .

27. Òàðèëãà õèéõý àíõààðàõ íèéòëý ç¿éëñ
ä
ã
• òàðèõ òàëáàéãàà çºâ ñîíãîíî.
• Õàëäâàðëàãäñàí,ãýìòñýí, áýðñ¿¿òýé, ¿ñòýé, ýñâýë
ìýíãýòýé òàëáàéä òàðèà õèéõã¿é.
• Ǻâõºí íýã óäààãèéí àðèóí ç¿¿, òàðèóð õýðýãëýõ.
• Òóõàéí òàðèëãà áîëîí ¿éëчë¿¿ëýãчèéíõýý íàñ,
áàéäàëä òîõèðñîí óðòòàé ç¿¿ ñîíãîíî.
• Íýã òàðèóðò õî¸ðîîñ èë¿¿ òàðèà ñîðóóëàõã¿é.
• Àðüñàí äîð, áóëчèíä áîëîí ñóäàñ òàðèëãà õèéõ ¿åä
ç¿¿íèé ãóðàâíû íýã õýñýã íü àðüñíû ãàäíà èë
õàðàãäàæáàéõààð ç¿¿ õàòãàãäñàí áàéíà.

28. • Чàíãàëóóðûã çºâ òàâüæ ç¿¿ ñóäñàíä îðñîí
,
ýñýõèéã ñàéòàð øàëãàíà.
- Àðüñàí äîð, áóëчèíä òàðèà õèéõ ¿åä òàðèóðûí
äîòîð öóñ ¿çýãäâýë ç¿¿ãýý ñóãàëàæàâààä ººð
òàëáàéä øèíý ç¿¿ãýýð äàõèæòàðèíà.
• ¯éëчë¿¿ëýãчèéã õºäºë㺺íã¿é áàéëãàõ
áîë òóñëàãчèéã äýðãýäýý áàéëãàíà.
• Îëîí äàâòàãäàõ òàðèàíû õóâüä òàðèëãà õèéõ
òàëáàéí äàðààëëûã òºëºâëºæ òýìäýãëýíý.
,
• Òàðèà õèéõ òàëáàéã çîðèóëàëòûí óóñìàëààð
õî¸ðîîñ äîîøã¿é óäàà àðèóòãàíà.

29. • Òàðèëãûã áýëòãýõäýý, ñîðóóëàõûí ºìíº, ÿã
õàòãàõûí ºìíº ýì õýðýãëýõ òàâàí çºâèéí
ä¿ðìèéã ãóðâàí óäàà øàëãàíà
• ¯éëчë¿¿ëýãч àíõ óäàà òàðèà õèéëãýæáàéãàà
áîë òàðèëãûíõàà òàëààð ñàéòàð òàéëáàðëàæ
ºãººä øààðäëàãàòàé áîë ñîðèë òàâèíà.
• Õàëäâàð òàðõàõààñ óðüäчèëàí ñýðãèéëýæ
õýðýãëýñýí ç¿¿, òàðèóðàà íàéäâàðòàé óñòãàíà.
• Õàðøëûí ýñðýã ýì õýðýãëýæ áàéãàà ¿åä ñîðèë
òàðèàã òàðèõã¿é.

30. - Ñ ë ûí õ àðè ó áó ðó ó ãàðàõ .
îðè
àðèóí õºâºí㺺ð ýñâýë 09 õóâèéí íàòðè
õëîðèäûí óóñìàëààð àðèóòãàíà.
- Òàðüñàí ãàçàð áýðñ¿ ¿ ¿ ¿ ñч õ ºíä¿ ¿ ð áîë îõ .
ºíãºö òàðüñàí, õàâàæ õàòãàñàí, òîñîí òàðèàã
á¿ëýýñãýýã¿é õèéñýí, õóóðàé ýìèéã
íàéðóóëàõäàà óóñìàëûí õýìæ áàãàäñàí èõ
ýý
õýìæ
ýýíèé ýìèéí áîäèñûã íýã äîð õèéõ.
- Ñ äàñ õ àãàðàõ .
ó
ç¿¿ãýý çºâ ñîíãîîã¿é, чàíãàëóóðàà òàâèчèõààä
ñóäñàà õàòãàëã¿é õýò óäàõ çýðýã
øàëòãààíóóäààñ ýíý õ¿íäðýë ãàðäàã

31. Õýñýã ãàçаð ýìèéí áîäèñûã õýðýãëýõýä:
- Àðüñíû á¿ðýí áàéäàë àëäàãäààã¿é áàéõ
- Àðüñàí äýýð ÿìàð íýãýí òóóðàëò, öýâð¿¿, óð,
íºñººã¿é áàéõ
- Óäààí õóãàöààãààð øèìýãääýã ýìèéí
áîäèñûã àðüñàí äýýð íààæõýðýãëýñýí ¿åä òýð
õýñýã ãàçðàà ôèçèê ýìчèëãýý, öàõèëãààí
äýð, ìàòðàö õýðýãëýõèéã õîðèãëîõ
Æèøýý íü äààâðûã àðüñààð íºõºõ õºíãºâчëºõ
ýìчèëãýýíèé ïðàêòèêò ºâäºëò íàìäààõ ýìèéã
äóðîæ íààëòààð õýðýãëýõ ¿åä
èñê

32. Анхаарал тавьсанд баярлалаа