4. Mapa Gminy
W skład Gminy wchodzą: miasto Pszczyna ,
sołectwa: Brzeźce , Czarków , Ćwiklice ,
Jankowice , Łąka , Poręba , Piasek , Rudołtowice
, Studzienice , Studzionka , Wisła Mała ,
Wisła Wielka .
5. NAZWA
NAZWA „STUDZIONKA” POCHODZI OD ŹRÓDEŁ WODY
ZDROJOWA WODA JEST ZIMNA CZYLI
W JĘZYKU STAROSŁOWIAŃSKIM
„STUDENA „
W ODLEGŁYCH WIEKACH MIEJSCA WYPŁYWU WODY
ZWANO „STUDENKAMI” LUB „STUDZIEŃCAMI”.
OD NIEPAMIĘTNYCH CZASÓW WYSTĘPOWAŁY ONE W
POŁUDNIOWEJ CZĘŚCI WSI ,GDZIE NAJCZĘŚCIEJ
OSIEDLALI SIĘ LUDZIE.
TO OD „STUDENKI „ WZIĘŁA POCZĄTEK NAZWA
NASZEJ MIEJSCOWOŚCI.
6. A OTO KILKA PRZYKŁADÓW
DAWNEJ PISOWNI NAZWY WSI :
STUCZONKA ROK 1305
STUDNA ROK 1326
STUDZONKA ROK 1444
STUDYONKA ROK 1445
STUDZIONKA ROK 1499
STUDENKA ROK 1517
STUDZIENKA ROK 1598
7. HERB
W środku pieczęci znajduje się
herb : kwadrat odwrócony
wierzchołkiem do góry, a nad
nim wygięte na zewnątrz linie.
Oznacza on drewnianą studnię, a
nad nią , wytryskujące w górę,
strugi źródłanej wody.
Ostatni raz użyto pieczęci w 1865
roku do opieczętowania
dokumentów ewangelickiej
szkoły.
W latach póżniejszych
posługiwano się pieczęcią
bezherbową.
8. HISTORIA
Studzionka leżała w sąsiedztwie dawnej granicy
prusko – austriackiej .
Tak było od połowy XVIII wieku do 1918 roku.
Do dzisiejszego dnia na południowo-zachodnim skraju
wsi, na tzw. „Obszarach”,
zachowały się dwa austriacko-pruskie
słupy graniczne nr IX i X.
Obecnie mimowolnie wytyczają one granice między
Studzionką i Strumieniem.
Ich lokalizację na mapce oznaczono „x”.
9. POCZĄTKI
Miejscowość „STUDZIONKA”
istniała co najmniej od XIII wieku .
Po raz pierwszy została odnotowana
w dokumentach w 1305 roku
jako osada obejmująca 650 hektarów .
Dokładnego czasu powstania „STUDZIONKI” nie znamy .
Podobnie jest z innymi, starymi wioskami
na ziemi pszczyńskiej .
Ziemie te do XII stulecia były słabo zaludnione .
10. SZKOŁA
W 1678 roku pojawiła się pierwsza wzmianka
o istnieniu szkółki parafialnej .
Nauczyciel zwany „klerykiem” lub „żokiem” ,
−
był jednocześnie kościelnym i organistą .
W szkółce parafialnej uczono :
• religii
− śpiewu kościelnego
− czytania
− prostych rachunków
− pisania liter
Jednak wyniki nauczania były bardzo słabe ,
a nieobecnosć dzieci chłopskich w szkole duża .
Gdyż w każdej rodzinie zatrudniano starsze
i młodsze dzieci do pracac domowych ,
gospodarskich i polowych.
11. REFORMA OŚWIATY
Nie doceniano nauki szkolnej, uważano ją
za zbyteczną i nieprzydatną w wiejskim życiu .
Dlatego jeszcze pod koniec XVIII wieku większość mieszkańców
Studzionki
była analfabetami.
W 1765 roku po reformie oświaty wprowadzono :
- spis dzieci w wieku szkolnym
- obowiązek nauki dla chłopców i dziewcząt
- karanie rodziców za opuszczanie przez ich dzieci lekcji
- obowiązek prowadzenia przez nauczyciela dokumentacji szkolnej
W 1872 roku wprowadzono nowy przedmiot „gimnastykę”,który rodzice
nazwali „kopyrtaczki”.
Reforma oświaty zmieniła szkolnictwo
parafialne na państwowe.
12. GOSPODARSTWA
W roku 1536 w STUDZIONCE istniały
już 53 duże gospodarstwa chłopskie ,
których użytkowników zwano „siodłokami”.
Zabudowania wiejskie ciągnęły się wzdłuż studzińskiego potoku ,
dziś zwanego „ Kanarem ”.
Pobierano z niego wodę do celów
kuchennych i gospodarskich .
W średniowiecznych osadach nie istniały
jeszcze studnie .
16. Skansen
W Parku Dworcowym można
zwiedzić skansen Zagrodę Wsi
Pszczyńskiej o powierzchni 2
ha. Zgromadzono tutaj
najcenniejsze zabytki
zabudowy drewnianej z
okolicy.
Wnętrza prezentują
autentyczne wyposażenie
dawnych chat.
Przy odrobinie szczęścia na
terenie skansenu można
natknąć się na degustację
prawdziwego, pysznego miodu i
nabyć słoiczek pełny miodku, a
ponadto pogawędzić z
pszczelarzem :)
18. Strój ludowy
Strój męski jak i kobiecy warstw najuboższych cechowała duża
prostota.
Dzieci, młodzież a także starcy w domu chodzili w samych
koszulach. Przy pracy w polu, głowy osłaniano słomianymi
kapeluszami własnego wyrobu. Latem wszyscy chodzili boso, a zimą
tylko zamożne gospodynie nosiły wysokie, sznurowane buciki.
Biedota chodziła w kłopciach lub pantoflach na drewnianych
spodach. Powszechne było okręcanie nóg w szmaty. Gospodarze
nosili kierpce (stare, płytkie obuwie) lub obrzynki.
Świąteczny strój służby i biedoty różnił się od ubioru roboczego
tylko tym, że był nowszy i mniej zniszczony. Na tle szarzyzny
świątecznego ubioru biedoty, wyraźnie odbijała się sukienna,
barwna odzież zamożniejszych gospodarzy. Strój grup bogaczy
wyróżniał się większą gamą kolorów, lepszym gatunkiem
materiałów, bogatszym i obfitszym zdobieniem, a także ilością
odzieży.
19. Strój bogatych gospodarzy
Strój bogatych gospodarzy składał się z
sukiennych, modrych (niebieskich) lub
czarnych spodni wpuszczonych do butów z
cholewami (zgrzybioki), takiej samej
kamizelki (brucleka), pod którą wkładano
białą płócienną koszulę.
Do tego noszono dwa rodzaje okrycia
wierzchniego
- sukienny żupan i ploszcz. Był widoczną
oznaką bogactwa i godności. Zakładano go
z okazji ślubu, chrzcin.
20. Strój męski
Mężczyźni nosili zgrzebne
koszule i parciane portki
przepasane sznurkiem lub
rzemieniem. W chłodniejsze dni
zakładali długie, płócienne
kamzele.
21. Strój kobiecy
Na strój kobiecy składały się:
płócienna koszula, kabotek (rodzaj
bluzki z płótna, ozdobiony
tasiemkami lub haftem), oplecek z
kiecką (zasadnicza część stroju-
szeroka fałdowana spódnica z
doszytym do niej stanikiem,
lajbikiem) oraz zapaska. W
chłodne dni kobiety okrywały się
chustami złożonymi w trójkąt.
Dziewczęta splatały włosy w
warkocz opadający na plecy,
zakończony sznorką, szlajfką z
bendliczką (wstążką wiązaną w
kokardkę).
29. gwara
Odcionganie mlyka
Czynności tej dzisiejsze dzieci
niy znajom. A przeca jeszcze
niy tak downo w wiejskich
domach we wirówkach (po
naszymu: maszynkach do
odcionganio mleka) świeże
mleko rozdzielało sie na
śmietonka i "spuszka".
Śmietonka była przeznaczono
do wyrobu masła, "spuszka" -
jako mlyko niypełne - do
spożycia.
30. gwara
Szpan
Słowo "koło" jest chyba pjykniejsze niżli
"rower".
Po ślonsku koło dlo kobiety nazywo sie
"damka". To było kiedyś coś, jak wtoś mioł
koło,
a jak już koło-damka miała kobiyta i umiała
na nim jeżdzić - był to szczyt szpanu.
To tak, jakby dzisioj bogato dziewoja
jeżdziła kabrioletym.
rys: Józef Kłyk
teksty: Alojzy Lysko
32. Bractwo Kurkowe w Pszczynie
W Pszczynie bractwo kurkowe (zwane również
strzeleckim) powstało stosunkowo późno, bo dopiero
w 1681 roku zawody strzeleckie poprzedzone musiały być
każdorazowo
prośbą kierowaną do panujących na Pszczynie
książąt, a zwycięzcy
nagradzani byli m. in. przywilejami w postaci
zwolnienia od wszelkich
podatków, myta, składek w ciągu roku.
37. Legendy i opowieści pszczyńskie
DUCHY I DUSZKI
BOJSZOWICKIEAlojzy
Lysko
Książka zawiera 62
opowieści, z których
większość zachowana
została w orginalnym
brzmieniu gwarowym.
