1. CĂT CHÓP CHÂN RĂNG
F.D. Fragiskos
13
Phâũ thu t c t chóp chân răng là th thu t nh m c t b chóp
chânrăngvành ngmôquanchópb t nthương.Các ngt y
ph và l chóp ph cũng đư c c t b b ng cách này. PTC T
đư c th c hi n khu v c quanh chóp, và đây có th đư c coi
nhưcáchđ kh cph cs th tb ic am tđi utr n inha.
13.1
CH Đ NH
Nhưng ch đ nh c a PTCC răng bao g m các trư g
nh p sau: 1. Răng viêm quanh chóp c p m c dù
đã đư c đi u tr n i nha m t cách đúng kĩ thu t.
2. Răng viêm quanh chóp c p, do ko đư c đi u tr
n i nha đúng cách nhưng ko th n i nha l i đư c:
– Ông t y vôi hóa hoàn toàn.
– Ông t y chân răng cong nhi u.
– Căm ch t trong quá trình đi u tr
– Gãy d ng c nh trong ng t y, ho c hàn ng
t y b ng v t li u vĩnh vi n.
3. Răng viêm quanh chóp c p, vùng quanh chóp ko
đ đi u ki n đ hoàn thành quá trình n i nha:
– Cós xâm nh p c a các y u t ngo i lai gây viêm
chóp
- Th ng sàn t y
– Nưt chân răng
– Nưt v l n 1/3 chóp
– Bât thư ng c u trúc gp răng (răng trong răng)
Trong tât c nhưng trư ng h p trên n u sau c t chóp,
lô chóp ko đc đóng kín, hàn chóp ngư c là r t c n thi t,
s đc mô t chi ti t sau. M c đích hàn chóp ngư c là
ngăn c n s xâm nh p tr l i c a vi khu n, đ ng th i
cũng ngăn ko cho nh ng s n ph m t y ho i t v n
còn trong ng t y xâm nh p vào khu v c quanh chóp.
13.2
CHÔNG CH
Đ NH
Gôm cái trư ng h p sau:
Tât c nh ng đi u ki n đư c coi là ch ng ch đ nh
v i ph u thu t trong mi ng v tu i, v n đ s c kh e
t ng quát như b nh tim m ch, lao, b ch c u c p...
Răng v i s phá h y nghiêm tr ng mô nha chu (túi
l i sâu, xương tiêu nhi u)
Chiêu dài chân răng quá ng n
L chóp chân răng có liên h m t thi t v i các
c u trúc gi i ph u quanh nó: xoang hàm trên,
l c m, ng răng dư i,...Đây đc cho là nguyên
nhân làm t n thương các c u trúc này trong
quá trình ph u thu t.
13.3
BÔ D NG C
Nhưng d ng c sau c n thi t cho quá trình ph u thu t:
Tay khoan lo i nh (th ng và khu u), mũi khoan
siêu nh (Fig. 13.1).
Thì n o mô quanh chóp giúp chu n b xoang
(Fig. 13.2).
Gưong và thám trâm siêu nh (Fig. 13.3).
Bơm tiêm và thu c tê.
dao mô c m tay.
Lư i dao (sô. 15).
Gương
B y màng xương.
Kìm k p bông
Small hemostat.
Ông hút ph u thu t (nh , l n)
Dung d ch bơm r a
Kìm k p kim
Banh vêt m
Chapter 13
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
2. 310 F.D. Fragiskos
Cây n o nha chu.
Cây n o quanh chóp.
MK thích h p( tròn, có rãnh, hình nón ngư c).
Cây mang amalgam nh dùng trong hàn chóp
ngư c (Figs. 13.4, 13.5).
Nhông amalgam (Fig. 13.6).
Fig. 13.1. Tay khoan câm tay lo i nh
so v i lo i thông thư ng. Lo i này cho
phép chu n b xoang m t cách thu n l i
hơn khu v c có ph u trư ng h n ch .
Fig. 13.2. Thia nao quanh chóp, có
th tích h p v i thi t b siêu âm,
dùng t t trong khu v c có ti p c n
h n ch .
Fig. 13.3. Gưong và thám trâm siêu
nh , giúp xác đ nh đư c kích thư c
c a xoang c n chu n b .
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
3. 311Chapter 13 Apicoectomy
kéo, kim và ch s 03, 04
Metal endodontic ruler.
g c, bông cu n
bơm tiêm và dung d ch bơm r a khu v c pt
Dung d ch mu i sinh lí
Fig. 13.4. cây mang amalgam dùng trong
hàn chóp ngư c v i núm v n tay c m
đ đi u ch nh kích thư c AMG.
Fig. 13.5. so sánh v i cây mang
thông thư ng.
Fig. 13.6. D ng c và v t li u hàn
chóp ngư c. Nhông amalgam(trên
trái). Cây mang (trên ph i). cây hàn
amalgam v i các đ u làm vi c khsac
nhau thu n l i cho t o hình (dư i).
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
4. 312 F.D. Fragiskos
13.4
KĨ THU T
Quá trình ph u thu t bao g m các bư c sau:
1. Thiêt k v t.
2. Đ nh v chóp, b c l vùng quanh chóp và lo i b
nh ng mô b b nh.
3. Căt chóp
4. Hàn chóp ngư c n u c n thi t.
5. Làm s ch v t thương, khâu l i.
T O V T.Tao v t l i ph thu c vào nhi u y u t , yêu
t chính g m v trí c a răng, tình tr ng túi l i, tình
tr ng c a ph c hình, và m c đ t n thương c a mô
quanh chóp.
Có 3 ki u t o v t thư ng đư c dùng trong PTCC:
hình bán nguy t, hình tam giác, hình thang. V t hình
bán nguy t đư c ch đ nh cho ph u thu t có ph m vi
gi i h n và thư ng đư c t o phía trư c hàm trên
đây là nơi mà ph n l n các PTCC đư c th c hi n. Đ
đ m b o v t khâu nhanh lành v t r ch ph i đư c th c
hi n t i m t kho ng cách t ranh gi i gi đ nh c a
các khi m khuy t xương, vì th các v t sau khi khâu
l i s đư c đ t trên ph n xương kho m nh. Nêu có
m t khuy t xương l n đ c bi t là vư t quá đư ng đ nh
c a xương răng, khi y, ki u v t tam giác và v t hình
thang đư c cho là t t hơn. Ph i chú ý r ng nh ng t n
thương b nh lý, gây th ng xương d n t i dính màng
xương, ph i đư c tách ra kh i v t b ng dao m . Trong
nh ng ca có l dò, dư ng dò cũng ph i đư c c t b sát
xương, b i vì n u nó đư c c t b g n niêm m c thì sau
đó nguy cơ th ng s l n hơn d n t i r i lo n quá trình
lành thương. Khi PTCC đư c th c hi n khu v c phía
trư c (vd: răng c a bên trên) và có m t khuy t xương
l n g n đư ng đ nh mào xương (hình 13.7, 13.8), v t
hình thang đư c th c hi n. V t r ch đ t o v t b t đ u
t gi a 2 răng c a, sau đó ti p t c xung quanh đư ng
c răng r i k t thúc m t xa răng nanh. V i b y màng
xương, niêm m c màng xương đư c tách ra m t cách
c tnh n, hư ng lên trên. (hình 13.9, 13.10)
Đ NH V VÀ B C L L CHÓP.
Bư c ti p theo sau khi t o v t là đ nh v và b c l l
chóp. Khi t n thương quanh chóp gây tiêu xương phía
m t má, vi c đ nh v và b c l chóp chân răng s d
dàng hơn, sau khi l y b mô t n thương b i cây n o.
N u xương phía má (b bao ph b i t n thương) chưa
b phá h y hoàn toàn, nhưng r t m ng, b m t c a nó
đư c nh n bi t b i thìa n o và gương siêu nh ,
do đó làm gi m m t đ xương, l p xương phía dư i
d dàng d dàng b l y b và l chóp đc b c l . Khi
xương phía má v n hoàn toàn nguyên v n, thì l chóp
có th đư c đ nh v b ng xquang. Đăc bi t hơn n a,
sau khi ch p phim xquang, chi u dài chân răng đư c
xác đ nh b i file n i nha ho c thư c n i nha kim lo i.
Chi u dài y giúp xác đ nh chính xác v trí chóp răng
trên trư ng ph u thu t. Ti p theo, v i mũi khoan tròn
và dòng nư c mu i sl tư i lên ph u trư ng m t cách
liên t c, l p xương bao ph chóp răng đư c l y đi
l p ngoài, t o nên m t c a s xương khi n cho chóp
chân răng đư c b c l (hình 13.11). N u l p xương
phía trên m ng và vùng t n thương b nh lý r ng, c a
s xương đư c m r ng b i m t mũi khoan đ u m n
ho c m t rongeur (kìm k p xương). Xương đư c l y
đi v a đ sao cho có th d dàng thao tác trong toàn
b vùn t n thương đư c cho phép. Cây n o đư c
dùng đ l y đi mô b nh lý và m i tác nhân ngo i lai
hay ch t hàn th a (hình 13.12).
CCCĂT CHÓP. Chóp răng đư c c t b (2-3mm tính
v phía nư u) b i mũi khoan có rãnh h p và nghiêng
kho ng 45 đ so v i tr c dài c a răng (hình 13.13).
Đ nhìn th y chân răng m t cách tr c quan nh t có
th (hình 13.14), b m t vát ph i đ i di n v i ph u
thu t viên. Sau bư c này, xoang đư c ki m tra và
m i t n thương b nh lý đư c l y đi t m và hoàn
toàn b ng cây n o, đ c bi t trong khu v c phía sau
l chóp. N u toàn b ng t y chưa đư c hàn l i ho c
hàn chưa kín, vi c hàn chóp ngư c là r t c n thi t.
HÀN CHÓP NGƯ C. sau khi c t vát chóp răng,
và n o toàn b mô quanh chóp t n thương, g c
adrenaline đư c đ t vào ph u trư ng đ gi m thi u
ch y máu. Dùng tay khoan c m tay lo i nh v i mũi
khoan tròn nh đ chu n b kho ng 2mm chi u dài,
v i đư ng kính hơi l n hơn đư ng kính c a ng t y
(hình 13.15). Xoang có th đư c m r ng phía n n
b i mũi khoan hình nón ngư c đ xoang có th lưu
gi ch t hàn t t hơn (hình 13.16). Trong lúc chu n b
xoang trám, nha sĩ ph i chú ý m t cách c n th n t i
chi u r ng c a xoang, nó ph i h p nh t có th , b i vì
có m t nguy cơ cao s suy y u chóp răng, là nguyên
nhân gây n t v (mà có th ko th ki m soát đư c)
trong khi ch t hàn đông c ng. Sau khi th m khô
xoang xương b ng bông g c, g c vô khu n đư c đ t
trong xoang xương và xung quanh chóp c a
,
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
5. 313Chapter 13 Apicoectomy
Fig. 13.7. Tôn thương quanh chóp r ng trên xquang, ch Fig. 13.8. Hình nh lâm sàng c a hình 13.7
đ nh PTCC
Apicoectomy with Trapezoidal Flap
Fig. 13.9 a,b. Quy trình PT tách v t l i lo i b t n thương, r ch đ t o v t l i d ng hình thang . a Minh h a b ng hình v .
b Hình nh lâm sàng.
Fig. 13.10 a,b. Hình nh c a màng xương và xương răng sau khi v t l i đư c nâng lên. a. Minh h a b ng hình v . b
Hình nh lâm sàng.
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
6. 314 F.D. Fragiskos
Fig. 13.11 a,b. Lây b xương răng phía má khu v c 1/3 chóp. a Hình v minh h a. b Hình nh lâm sàng
Fig. 13.12 a,b. Lo i b mô quanh chóp b t n thương b ng ph u tích và cây n o .
Fig. 13.13 a,b. Căt chóp b ng mũi khoan có rãnh, nghiêng 1 góc kho ng 45 đ . Măt c t đ i di n v i m t PT viên, ph n
chóp c t đi kho ng 2-3mm.
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
7. 315Chapter 13 Apicoectomy
Fig. 13.14 a,b. Hình v minh h a (a)Hình nh lâm sàng (b) ch hình nh vát c t chóp c a răng c a bên ph i.
Fig. 13.15 a,b. Chuân b xoang trám chóp chân răng băng tay khoan c m tay đ u nh .
Fig. 13.16 a,b. Xoang trám đư c t o (MK hình nón c t) nơi mà v t li u hàn đư c đ t.
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
8. 316 F.D. Fragiskos
Fig. 13.17 a,b. Đ t amalgam vào xoang b ng cây mang.
Fig. 13.18 a,b. Lèn amalgam b ng cây lèn nh .
Fig. 13.19 a,b. Hàn chóp ngư c đã đư c hoàn thành.
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
9. 317Chapter 13 Apicoectomy
Bôc l xoang trám đã đư c chu n b . Tránh đ amalgam
rơi ra vùng xung quanh chóp răng. Amalgam đư c đ t
vào trong xoang trám b i cây mang. Amalgam th a
đư c l y ra m t cách c n th n và đư c làm m n b ng
các d ng c thông thư ng (hình 13.19)
Làm s ch v t thương và khâu v t. Sau khi hàn
chóp, G c đư c l y ra m t cách c n th n, sau khi a
b ng dung d ch nư c mu i sinh lí, cân ch p 1 phim
xquang ki m tra xem có s rơi vãi c a amalgam xung
quanh ph u trư ng hay ko. V t đư c đưa v v trí cũ
và đư c khâu l i(Figs. 13.20,13.21).
Theo dõi s lành thương c a PTCC b ng cách ch p
xquang m i 6-12 tháng, t i khi xương đư c b i đ p
g n như hoàn toàn. Đ đánh giá k t qu , m t phim
ch p ti n ph u là r t c n thi t, đ so sánh v i phim
ch p sau ph u thu t.
Khi PTCC đư c th c hi n vùng răng trư c, và
kích thư c c a t n thương nh ,
When apicoectomy is performed in the anterior
region (e.g., maxillary central incisor) and the size of
the lesion is small, và có nh ng ch p răng thâm m ơ
các răng trư c, nên t o v t hình bán nguy t.
Quy trình ph u thu t gi ng như t o v t hình
thang v a trình bày trên (Figs. 13.22–13.35).
1) Amalgam làv t li u thư ng đư c s d ng trong hàn chóp
ngư c. Hi n nay, ta còn có các v t li u như IRM, super-EBA
là các v t li u m i thay th amalgam trong nhi u trư ng h p,
v i s chu n b xoang trám đư c th c hi n 1 cách chính xác
gi ng như hàn amalgam.
Fig. 13.20 a,b. V trí khâu v t thương.
Fig. 13.21. Xquang đư c ch p trư c khi khâu v t, có
th th y hình nh mi ng trám ngư c.
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
10. 318 F.D. Fragiskos
Fig. 13.22. xquang răng cưa gi a hàm trên, cho ta th y
ng t y chưa đư c hàn kín h t chi u dài.
V T HÌNH BÁN NGUY T
Fig. 13.23. Hình nh l m sàng c a hình 13.22
Fig. 13.24 a,b. QT phâu thu t c t chóp c a răng c a gi a bên trên trái. Đư ng r ch hình bán nguy t.
Fig. 13.25 a,b. Nâng v t l i lên và m rông ph u trư ng b ng n o màng xương.
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
11. 319Chapter 13 Apicoectomy
Fig. 13.26 a,b. Lây b xương bao quanh 1/3 chóp chân răng.
Fig. 13.27 a,b. Bôc l vùng t n thương quanh chóp và l chóp chân răng sau khi lây b ph n xương tương ng.
Fig. 13.28 a,b. Lây b mô b nh lí b ng ph u tích và cây n o.
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
12. 320 F.D. Fragiskos
Fig. 13.30 a,b. Chuân b xoang trám chóp b ng tay khoan c m tay.
Fig. 13.31 a,b. Xang trám đã s n sàng đ hàn chóp ngư c.
Fig. 13.29 a,b. Căt chóp răng, t o vát 45 đ .
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
13. 321Chapter 13 Apicoectomy
Hình 13.32 a,b: Amalgam đư c đ t vào xoang trám b ng cây mang.
b
Fig. 13.33 a,b. Lèn amalgam vào xoang b ng cây lèn nh .
Fig. 13.34 a,b. Hình d ng c a v t thương sau khi đư c khâu l i.
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
14. 322 F.D. Fragiskos
13.5
BIÊN CH NG
Thư ng g p nh t là bi n ch ng trong quá trình
ph u thu t và sau khi ph u thu t bao g m:
- Làm t n thương các c u trúc gi i ph u: n n c a
xoang mũi, xoang hàm trên và ng răng dư i do
mũi khoan.
- Ch y máu t đ ng m ch kh u cái c ng trong
khi c t chóp g n g c ĐM
- Rơi amalgam vào khu v c ph u trư ng, do các
thao tác ko đúng kĩ thu t. (hình 13.36)
- Đ i màu niêm m c do amalgam rơi vao khu v c
ph u trư ng (hình 13.37, 13.38)
- R i lo n s lành thương, n u v t hình bán
nguy t đư c r ch quá ph n xương tiêu (hình
13.39) ho c n u v t sau khi đ t l i v trí, ko đ t
vào ph n xương kh e m nh.
- B t mi ng trám do xoang trám không đ lưu
gi , là k t qu c a vi c chu n b xoang chưa
t t (hình 13.40).
- C t chóp chân răng chưa h t, do s ti p c n b
h n ch ho c do cái nhìn ch quan d n t i đánh
giá sai chi u dài c a chân răng (hình 13.41).
K t qu là, ph n chóp răng v n còn trong v trí
và mi ng trám s b đ t sai , gây ra r t nhi u
bi n ch ng v sau.
Fig. 13.35. Xquang đư c ch p sau khâu v t, cho th y hình
nh c a mi ng trám.
Fig. 13.36. Hình nh amalgam rơi vãi vào vùng quanh
chóp, cho th y s l y amalgam dư th a không đúng cách.
Fig. 13.38. xquang c a trư ng h p hình 13.37
Fig. 13.37. Staining of mucosa due to amalgam that re-
mained at surgical field after apicoectomy (amalgam tat-
too)
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping
15. 323Chapter 13 Apicoectomy
Bibliography
Abdal AD, Retif H, Jamson C (1982) The apical seal via the
retrosurgical approach: II. An evaluation of retrofilling
materials. Oral Surg 54:213–222
Andreasen JO, Pitt-Ford TR (1994) A radiographic study
of the effect of various retrograde fillings on periapi-
cal healing after replantation. Endod Dent Traumatol
10:276–281
Archer WH (1975) Oral and maxillofacial surgery, 5th edn.
Saunders, Philadelphia, Pa.
Arens D, Adams W, DeCastro R (1981) Endodontic surgery.
Harper and Row, Philadelphia, Pa.
Barkhordar RA, Pelzner RB, Stark MM (1989) Use of glass-
ionomers as retrofilling materials. Oral Surg Oral Med
Oral Pathol 67:734–739
Barnes IE (1981) Surgical endodontics – introduction, prin-
ciples, and indications. Dent Update 8:89–92, 95–99
Bellizzi R, Loushine R (1991) A clinical atlas for endodontic
surgery. Quintessence, Chicago, Ill.
Block RM, Bushell A (1982) Retrograde amalgam proce-
dures for mandibular posterior teeth. J Endod 8:107–112
Bramwell JD, Hicks ML (1986) Sealing ability of four retro-
filling techniques. J Endod 12:95–100
Caccioli P (1992) Apicectomy: localization and isolation
of the radicular apex. Acta Biomed Ateneo Parmense
63:97–100
Cheung LK, Lam J (1993) Apicectomy of posterior teeth – a
clinical study. Aust Dent J 38:17–21
Cohen S, Burns R (1987) Pathways of the pulp, 4th edn.
Mosby, St. Louis, Mo.
Danin J, Linder L, Sund ML, Stromberg T, Torstenson B,
Zetterqvist L (1992) Quantitative radioactive analysis of
microleakage of four different retrograde fillings. Int En-
dod J 25:183–188
Delivanis P, Tabibi A (1978) A comparative sealability study
of different retrofilling materials. Oral Surg 45:273–281
Dorn S, Gartner A (1990) Retrograde filling materials: a ret-
rospective success-failure study of amalgam, EBA, and
IRM. J Endod 16(8):391–393
Feldman M (1994) Microscopic surgical endodontics. NY
State Dent J 60:43–45
Ferreira FB, Ferreira AL, Gomes BP, Souza-Filho FJ (2004)
Resolution of persistent periapical infection by endodon-
tic surgery. Int Endod J 37(1):61–69
Fragiskos F (1990) Study of the support of a special designed
endodontic implant in preserving teeth demonstrating
indications for extraction. (Experimental study in dogs).
Research monography, Athens
Frank AL, Glick DH, Patterson SS, Weine FS (1992) Long-
term evaluation of surgically placed amalgam fillings.
J Endod 18:391–398
Gans BJ (1972) Atlas of oral surgery. Mosby, St. Louis, Mo.
Gondim E Jr, Figueiredo Almeida de Gomes BP, Ferraz CC,
Teixeira FB, de Souza-Filho FJ (2002) Effect of sonic and
ultrasonic retrograde cavity preparation on the integrity
of root apices of freshly extracted human teeth: scanning
electron microscopy analysis. J Endod 28(9):646–650
Fig. 13.39. V t thương ko li n (n t) do s thi t k không
đúng cách c a v t bán nguy t.
Fig. 13.40. Miêng trám đ t sai v trí do xoang trám
không đư c chu n b đ .
Fig. 13.41. Căt chóp không đ t yêu c u, do th t b i trong
vi c đ nh v v trí chóp răng.
Edited with the trial version of
Foxit Advanced PDF Editor
To remove this notice, visit:
www.foxitsoftware.com/shopping