1. Н . Н О РЖХО РЛ О О
2 0 1 3 . 0 8 . 1 5
Сургуулийн өмнөх боловсролын
чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлал

2. Өнөөгийн байдал (асуудал)
 Бүх цэцэрлэг нэг хэв загварын
 Багшийн чөлөөтэй сэтгэх, хийх боломж муу
(стандарт, бүлэг бүрийн хөтөлбөр)
 Сургуульчлах хандлагатай (өдөрт олон хичээл, хөгжүүлэх
үа, нэгж хичээл)
 Бага насны хүүхдийн суралцахуйн зүй тогтол,
эрэлт хэрэгцээнд нийцээгүй (“багш төвт”, тоглох завгүй)
 Үнэлгээний зохистой систем тогтоогүй (ихийг заах,
бичиг цаасны их ажил)
>>> Бодлогын баримт бичгүүдээс үүдэлтэй

3. СӨБ-ын үзэл баримтлал (2011 он)

4. Харьцуулсан судалгаа
Харьцуулсан судалгаа
 “Early Learning Framework” 2007, British Columbia, Ministry of
Education, Canada, http://www.bced.gov.bc.ca/early_learning/pdfs/early_learning_framework.p
df
 Der Bayerische Bildungs-und Erziehungsplan fuer Kinder in Tageseinrichtungen bis zur
Einschulung, 2009, 2.Auflage, Cornelsen,
 A Framework for A Kindergarten Curriculum in Singapore, 2012,
http://www.moe.gov.sg/education/preschool/files/kindergarten-curriculum-framework.pdf
 “Course of Stady for Kindergarten”, Japan, Ministry of Education, Culture, Sports, Science
Technology 2008,
http://www.mext.go.jp/component/english/__icsFiles/afieldfile/2011/04/07/1303755_002.pdf
 Концепция дошкольного воспитания 2012, Россия
http://do.isiorao.ru/document/untitled.php/prikaz%20o%20concepcii.php

5. Харьцуулсан судалгааны үзүүлэлтүүд
Нийгмийн өөрчлөлт, шаардлага
СӨБ-ын ач холбогдол
СӨБ-ын зорилго
Хүүхдийн дүр төрх (Бага насны хүүхэд гэж хэн бэ?)
Бага насны хүүхдийн суралцахуйн онцлог
Сургалтын зарчим
Сургалтын бүрэлдэхүүн хэсгүүд

6. Өөрийн орны баримт бичгийн судалгаа
Эрх зүйн баримт бичгүүд
 Бага насны хүүхдийн хөгжлийн стандарт, 2011 он, БСШУЯ
 “Сургуулийн өмнөх боловсролын тухай” хууль, 2008 он.
 Эрдэм боловсролтой монгол хүн. Боловсрол, шинжлэх ухааны салбарын чанарын
шинэчлэлийн хөтөлбөр, 2013 он
 Бага насны хүүхдийн хөгжлийн стандартын зөвлөмж 2012 он, БШУЯ
 СӨБ-ын сургалтын талаар баримтлах бодлого, 2007 он, БСШУЯ
 Бага насны хүүхдийн хөгжлийг дэмжих цогц бодлого, 2005 он, БСШУЯ, ЭМЯ,НХХЯ
 БНХ-ийн хөжилд эцэг эх гэр бүл олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх талаар СӨББ-с
баримтлах чиглэл, 2007 он, БСШУЯ
Судалгааны материалууд
 Сургуулийн өмнөх боловсролын нөхцөл байдлын тойм судалгаа, 2012 он, БСШУЯ
 “6 настай хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдал” судалгаа, 2008 он, Боловсролын
хүрээлэн
 “5 настай хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдал” судалгаа, 2010 он, Боловсролын
хүрээлэн
 БНХХөгжлийг дэмжих бодлогын хэрэгжилтийн үнэлгээний тайлан, 2007, БСШУЯ
 СӨБХувилбарт сургалтын хүртээмж, чанарыг сайжруулах нь, 2012 он, БСШУЯ, НҮБ
гэх мэт

7. СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлал
Үзэл баримтлалын ач холбогдол:
 Сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагааны алдааг олох, засах
 Байгууллагын өөрийн гэсэн өнгө төрхийг бий болгох
 Эрсдэлээс хамгаалах (сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагааны чиг шугам
тодорхой)
 Багшийн мэргэжлийн чадавхи, хариуцлага ямар байх
 Нийтээрээ дагаж мөрдөх дүрэм, журмаа боловсруулах
боломж бүрдэх
 Хүүхдийн эрхийг хэрхэн хангахыг чиглүүлэх (оролцоо)

8. “СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлал”-ыг боловсруулахад
баримталсан зарчим
1. Хандлагын өөрчлөлтөд нөлөөлөх
“Хүүхэд гэж хэн бэ?” (Image of the Child)
 Хүүхэд бол төрөхөөсөө л суралцах чадвартай, сурах хүсэл тэмүүлэлтэй
 Хүүхэд бол өөрийн гэсэн онцлог, уугуул шинж чанартай
 Хүүхэд бол аугаа их боломжийг агуулдаг
 Тэд өөрийн боломжоо ашиглан аливааг оролдож хийхийг эрмэлзэж, чармайж
байдаг
 Хүүхэд анхаарал, халамж бүхий, өөрт нь олон талаар нөлөөлж чадахуйц
орчинд байвал тэд өөрөө суралцах чадвартай, идэвхтэй суралцагч
2. Энгийн хэллэгээр бичигдэх, хүн бүрт ойлгомжтой байх
3. Практик дээр үүсч буй сөрөг хандлагуудыг арилгах, баттай чиг зүг
өгөх

9. Бага насны хүүхдийн суралцах үйлийн онцлог
 Хайр халамж, хамгаалагдсан байдал, чөлөөтэй,
хөдөлгөөнтэй
 Томчууд, хүүхэдтэй харилцах
 Дур сонирхол, баяр баясгалан
 “загвар” дээр суралцах
 Бүх мэдрэхүйн тусламжтай
 Бүтээлч дасгал, даалгавар, алдаанаас

10. “СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлал”-ын
зориулалт, зорилго
Хэнд зориулсан:
сургуулийн өмнөх боловсролын багш, мэргэжилтэн, судлаачид,
энэ салбарт хувь нэмрээ оруулан ажил үйлчилгээ эрхэлж буй хувь
хүн, хамт олон болон сургуульд элсэн суралцах хүртэлх насны
хүүхэдтэй эцэг эхчүүдэд
>>> хүүхэд бүрийг бие, сэтгэлээр эрүүл өсгөн бойжуулах, багаас нь
дэмжин ойр дотно, үр өгөөжтэй ажиллаж, боломжит дээд хэмжээнд
нь хөгжүүлэхэд чиглэл өгч, дэмжлэг үзүүлэх

11. “СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлал”-ын
Бүрэлдэхүүн хэсэг
1. Нийтлэг үндэслэл
2. Сургуулийн өмнөх боловсролын зорилго, үр
өгөөж
3. Бага насны хүүхдийн суралцах үйлийн онцлог
4. Бага насны хүүхэдтэй ажиллах үндсэн зарчим
5. Бодлогын үндсэн чиглэл, хэрэгжүүлэх үйл
ажиллагаа (6 чиглэлээр)

12. СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлалын
зарчмын өөрчлөлт
СӨБ-ын сургалтын талаар
баримтлах бодлого (2007),
СӨБ-ын зорилго:
 Сургуулийн өмнөх боловсролын
зорилго нь бага насны хүүхдийг
нийгэм, боловсролын орчинд
дасган, сургуульд бэлтгэх
замаар, тэдний бие бялдар, оюун
ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийг
хангахад оршино.
СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл
баримтлал (2013 он, төсөл)
Бага насны хүүхдийн дүр төрх, суралцах
үйлийн онцлогийг тодорхой авч
үзсэн.
СӨБ-ын зорилго:
Хүүхэд бүр багаасаа хүмүүний зан
чанарын үнэт зүйлсийн суурийг
эзэмших, бусадтай харилцаж сурах,
өөрийн онцлог, сониуч зан, чадвар,
бүтээлч үйлээрээ хөгжих, сурч мэдэх
хүсэл эрмэлзэлтэй болох, тэдэнд
эрүүл, аюулгүй орчинд өсөн бойжих
боломж олгоход сургуулийн өмнөх
боловсролын үндсэн зорилго
оршино.

13. СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлалын
зарчмын өөрчлөлт
 СӨБ-ын хуульд эцэг эхийн
нийтлэг эрх, үүргийг заасан.
 Хүүхдийн цэцэрлэгийн
үлгэрчилсэн дүрэм, 2005 он (3.1.
... эцэг эх хүүхдээ
хөгжүүлж, хүмүүжүүлэхэд дэмжлэг
үзүүлнэ)
 СӨБ-ын сургалтын
бодлого, 2007, (Хичээл, хөгжүү
лэх үйл ажиллагааг хичээл тус
бүрээр цагаар нарийвчлан
тогтоосон)
 Дунд 3654 жилдээ 540
 Ахлах 4872 жилдээ 720
 Бэлтгэл 6090 жилдээ 900
 Эцэг эх, цэцэрлэгийн багшийн
үүргийг эн тэнцүү авч үзсэн
(Зарчим: Эцэг эх ба багш нар сурган
хүмүүжүүлэгч түншүүд байх)
 Суралцах үйлийг өргөн утгаар
томьѐолсон (5.5.3. Хүүхэд
тоглох, бие засах, гар нүүрээ
угаах, хооллох, зурах, урлах, ном
үзэх, дуулах гэх мэт цэцэрлэгт
явагддаг бүхий л үйл ажиллагааны
явцад орчноо улам илүү танин
мэдэж, чадваржиж, өөрийгөө
удирдан авч явах, бусадтай
харилцахад суралцаж байдаг учир
цэцэрлэгийн үндсэн үйл
ажиллагааны нийт хугацааг хүүхэд
бүрийг хөгжүүлэх цаг хэмээн үзнэ)

14. “СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлал”-ын
зарчмын өөрчлөлт
 СӨБ-ын сургалтын бодлого,
2007,
 Сургалтын зарчим
 Хүүхдийн эрүүл энх өсч бойжих,
асран хамгаалуулах, эрхийг
хүндэтгэсэн байх
 Сургалтын орчны осол аюулгүй
байдал, эрүүл ахуйн шаардлагыг
хангасан байх
 Хүүхдийн нас, сэтгэхүйн хэрэгцээ,
сонирхлыг харгалзсан, бие даан
сурах хөгжих боломжийг хангасан
байх
 Танин мэдэхүйн дэвшилтэт үзэл
онолд суурилсан, шинжлэх ухаанч
байх
 Хүүхдийн бие бялдар оюун ухаан,
нийгэмшихүйн хөгжлийн ялгаатай
байдалд нийцсэн байх
 Хүүхэд бүрийн хөгжих
хамгаалагдах, өөрийгөө илэрхийлэх
тэгш эрхийг хангасан байх
 Бага насны хүүхэдтэй
ажиллах үндсэн зарчим
1. Хүүхдийн хөгжилд нийцэх
2. Хүүхэд бүрийн онцлогийг
харгалзах
3. Хүүхдийг цогцоор нь хөгжүүлэх
4. Тоглоом нь хүүхдийн суралцах
үндсэн үйл байх
5. Эцэг эх ба багш нар сурган
хүмүүжүүлэгч түншүүд байх
 Сургалтын зарчим
1. Нэгдмэл (интегратчилсан) сургалт
2. Багш хүүхдийн суралцах үйлийг
дэмжигч
3. Бодит орчин дахь “амьд” харилцаа
4. Хүүхэд бол мэдлэгээ өөрөө
бүтээгч
5. Орчин бол “гуравдагч багш”

15. СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлалын
зарчмын өөрчлөлт
Үнэлгээ
 СӨБ-ын сургалтын
бодлого, 2007
 Хүүхдийн эзэмшсэн
мэдлэг, чадвар, дадал, төлөвшлий
г сургалтын явц болон эцэст
хөгжлийн ахисан түвшингээр нь
үнэлнэ.
 Сургалтын чанарын өөрийн
үнэлгээг үнэлгээний стандарт
үндэслэн улирал бүрийн эцэст
тухайн цэцэрлэг, хөндлөнгийн
үнэлгээг боловсролын асуудал
эрхэлсэн төв
байгууллага, аймаг, нийслэлийн
боловсролын газар, эрх бүхий
бусад байгууллага хийнэ.
Хүүхдийн хөгжлийн үнэлгээ
 Тухайн хүүхдийн онцлогийг
илрүүлэх, хөгжлийн ахицыг тогтоохын
тулд шаардлагатай мэдээллүүдийг
цуглуулж, баримтжуулна. (Хүүхдийн хийж
буй үйлийн зургийг авах, видео бичлэг
хийх, хүүхдийн хийсэн зүйлсийг цуглуулж
хадгалах, хүүхдийн үйлдлийг тэмдэглэх, эцэг
эхээс асуулга, ярилцлагаар мэдээлэл авах)
 Хүүхдийн эрүүл мэнд, тал бүрийн
чадвар, зан чанартай холбогдох
үзүүлэлтүүдийг багтаасан ажиглалтын
хуудсуудыг боловсруулан
гаргаж, ашиглуулна.
 Багшийн үнэлгээ
 Багшийн ажлын үнэлгээний үндсэн
шалгуур нь хүүхдийн хөгжлийн ахиц
өөрчлөлт болон багшийн хүүхдүүдтэй
харилцаж, ажиллаж буй арга
барил, чадвар байна.
 Багшийн үнэлгээ нь өөрийн болон
хөндлөнгийн (эцэг эх, хамт олон)
үнэлгээгээр хийгдэнэ.

16. Бодлогын үндсэн чиглэл, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа
1. Сургуулийн өмнөх боловсролын стандарт, хөтөлбөрийг
шинэчлэх;
2. Хүүхэд бүрийн хөгжлийг дэмжих арга зүй, технологийг
хөгжүүлэх;
3. Сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн хөгжил болон багшийн
үнэлгээг боловсронгуй болгох;
4. Сургуулийн өмнөх боловсролын хүний нөөцийн чадавхийг
сайжруулах;
5. Сургуулийн өмнөх боловсролын орчны стандартыг
хангаж, багшийн ажиллах нөхцөлийг сайжруулах;
6. Сургуулийн өмнөх боловсролын байгууллагын бие даасан
байдал, хамт олон, хувь хүний бүтээлч үйл ажиллагааг дэмжих.

17. “СӨБ-ын чанарын шинэчлэлийн үзэл баримтлал”-ыг хэрэгжүүлснээр
хүрэх үр дүн
 Хүүхэд бүрийн хүсэл сонирхол, онцлогт тулгуурлан тэдний
бүтээлч чадавхийг нээн илрүүлж, хөхиүлэн дэмжих чиг хандлага
бүхий үйл ажиллагаа цэцэрлэг бүрт хэрэгжинэ.
 Орчны стандарт хэрэгжиж, цэцэрлэг бүрт хүүхэд болон багшид
ээлтэй орчин бүрдэнэ.
 Хүүхдийг хөгжүүлж, төлөвшүүлэх ажлын үр дүнг хүүхэд тус бүрт
гарсан ахиц өөрчлөлтөөр үнэлдэг тогтолцоо бий болно.
 Цэцэрлэгүүд үзэл баримтлалынхаа дагуу бие даан, өөрийн
гэсэн онцлогтойгоор хөгжинө.
 Багш нарын ажиллах нөхцөл, чадавхи сайжирч, идэвх,
санаачилга нэмэгдэнэ. Тэдний ажлыг бодитойгоор үнэлэх
үнэлгээний тогтолцоо бий болно.
 Хүүхдийн хөгжил, төлөвшилд үзүүлэх эцэг эхийн үүрэг,
хариуцлага, оролцоо нэмэгдэнэ.

18. Сургуулийн өмнөх боловсролын байгууллагын үзэл баримтлал
боловсруулах чиглэл (2 дугаар хавсралт)
 СӨБ-ын сургалтын
бодлого, 2007,
 Сургалтын хөтөлбөр
нь СӨБ-ын
стандарт, тухайн
цэцэрлэгийн үзэл
баримтлалыг
хэрэгжүүлэхэд
чиглэсэн байна.
 Цэцэрлэгүүдэд бие
даан хөгжих өргөн
боломж олгоно (Өөрийн
байгууллагын үзэл
баримтлалаар ажиллана)

19. Цэцэрлэгүүд үзэл баримтлалаараа шийдвэрлэх зүйлс
 Баримтлах онол, үзэл баримтлал, эрхэмлэх зүйл
 Байгууллагын үйл ажиллагааны зохион байгуулалт
 Анги зохион байгуулалт
 Өдрийн дэглэм
 Сургалт хүмүүжлийн ажлын төлөвлөлт (Сургалтын хөтөлбөр), хэрэгжүүлэлт
 Цэцэрлэгийн гадаад, дотоод орчин
 Хүүхдийн хөгжлийн үнэлгээ
 Тухайн хамт олон хэрхэн хамтарч үр дүнтэй ажиллах
 Эцэг эх, бусад байгуулага, хүмүүстэй хэрхэн хамтарч
ажиллах гэх мэт.
 Багш, ажилтны ажлыг хэрхэн үнэлэх

20. Хувь нэмрээ оруулсан байгууллага, хүмүүс
 Боловсролын хүрээлэн
 Багш нарын мэргэжлийг дээшлүүлэх институт
 Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар
 СӨБ-ын сургууль
 Нийслэлийн Боловсролын газар, дүүргүүдийн Боловсролын хэлтэс
 Архангай, Дархан-Уул, Дундговь, Увс, Ховд, Сэлэнгэ зэрэг аймгийн
БСГ
 Цэцэрлэгийн багш бэлтгэдэг “Гурван-Эрдэнэ” дээд сургууль
 “Боловсролын хамтын ажиллагааны нийгэмлэг” ТББ, “Боловсролын
давалгаа” ТББ, СӨБ-ын хувийн хэвшлийн байгууллагуудын холбоо
 НҮБ-ын хүүхдийн сан
 Аймаг, нийслэлийн зарим цэцэрлэг
Нийт 31 байгууллага мөн судлаач, багш нарын төлөөлөл саналаа
ирүүлсэн.

21. Хүүхдүүд ихэвчлэн тоглонгоо суралцана