ТІЗІМДЕР САБАҚ ЖОСПАРЫ

1. Тізімдер.
Тізімдердің (lіsts) НТМL тіліне енгізілуінің басты себебі – мәтіндік редакторлардың
тізімдермен жұмыс істеу мүмкіндіктерінің мол болуы әсерінен деп айтуға болады. Тізім
құрғанда оның жолдарын нөмірлеу немесе белгілеуді біртіндеп орындау қажет етілмей,
бұл жұмысты программа өз міндетіне алады. Егер тізім жаңа жолмен толықтырылатын
немесе оның бірі қысқартылатын болса, онда нөмірлеу реттілігі де автоматты түрде
түзетіледі. Тізім нөмірленбей, тек белгіленетін кездерде әрбір жол алдына маркерлеу
белгілері: сызықшалар, дөңгелекшелер, тіктөртбұрыштылар, ромбылар және де басқа да
таңбалар қойылады. Осының нәтижесінде тізім оқуға ыңғайлы түрдегі «фирмалық»
сипатқа ие болады.
Тізім жасау үшін қолданылатын тэгтерді шартты түрде екі топқа бөлуге болады: олардың
біріншісі – тізімнің жалпы көрінісін анықтайтын атрибуттық сыртқы белгілер, ал
екіншісі – оның құрылымын қалыптастыратын ішкі белгілер. Соңғы ішкі белгілер үшін
тек бір ғана ашылу тэгі қолданылады.
Нөмірленген тізімдер
Нөмірленген тізімдер алдына нөмір қойылады. <ОL> және </ОL> сыртқы тэгтерінің
арасында орналасқан мәтін жолдары белгіленген тізім ретінде қабылданады. Мұнда әрбір
белгіленетін мәтін жолын <LІ> ішкі тэгімен бастап отыру керек.
Нµмірленген тізім:
Б±л жаѓдайда тізімніњ єрбір элементтіњ алды автоматты т‰рде нµмірленіп шыѓады.
Нµмерленген тізім <OL> тегінен басаталып, </OL> тегімен аяќталады. Мысалы:
<OL>
<LI> Бір
<LI> Екі
<LI> ‡ш
<LI> Тµрт
<LI> Бес
</OL>
1. Бір
2. Екі
3. ‡ш
4. Тµрт
5. Бес
<OL> тегініњ мынадай параметрлері болуы м‰мкін:
TYPE — санау т‰рі:
A — ‰лкен латын єріптері
a — кіші латын єріптері
I — ‰лкен рим цифрлары
i — кіші рим цифрлары
1 — кєдімгі цифрлар
Келесі мысалда тізім ‰лкен рим саныныњ сегізінші цифрінен басталып нµмерленген:
<OL TYPE=»I» START=»8″>
<LI> Сегіз
<LI> Тоѓыз
<LI> Он
<LI> Он бір
8. Сегіз
9. Тоѓыз
10. Он
11. Он бір

2. <LI> Он екі
</OL>
12. Он екі
Номерленбеген тізім:
Номерленбеген тізім ‰шін єдетте тізімдегі элементті белгілеуге маркерді ќолданады. Ал
маркердіњ т‰рін, зањ бойынша, ќолданушы тањдайды.
Номерленбеген тізім <UL> тегімен ашылып, </UL>тегімен жабылады. Тізімдегі єрбір
элемент <LI> тегімен басталады. Мысалы:
<UL>
<LI> Бір
<LI> Екі
<LI> ‡ш
<LI> Тµрт
<LI> Бес
</UL>
 Бір
 Екі
 ‡ш
 Тµрт
 Бес
<UL> тегі µзіне TYPE параметрін ќоса алады. Оныњ disc, circle, square деген белгілері
бар.
<UL TYPE=disc><LI> disc </UL>
 disc
<UL TYPE=circle><LI> circle </UL>
 circle
<UL TYPE=square><LI> square </UL>
 square
Тізімдердің (lіsts) НТМL тіліне енгізілуінің басты себебі – мәтіндік редакторлардың
тізімдермен жұмыс істеу мүмкіндіктерінің мол болуы әсерінен деп айтуға болады. Тізім
құрғанда оның жолдарын нөмірлеу немесе белгілеуді біртіндеп орындау қажет етілмей,
бұл жұмысты программа өз міндетіне алады. Егер тізім жаңа жолмен толықтырылатын
немесе оның бірі қысқартылатын болса, онда нөмірлеу реттілігі де автоматты түрде
түзетіледі. Тізім нөмірленбей, тек белгіленетін кездерде әрбір жол алдына маркерлеу
белгілері: сызықшалар, дөңгелекшелер, тіктөртбұрыштылар, ромбылар және де басқа да
таңбалар қойылады. Осының нәтижесінде тізім оқуға ыңғайлы түрдегі «фирмалық»
сипатқа ие болады.
Тізім жасау үшін қолданылатын тэгтерді шартты түрде екі топқа бөлуге болады: олардың
біріншісі – тізімнің жалпы көрінісін анықтайтын атрибуттық сыртқы белгілер, ал
екіншісі – оның құрылымын қалыптастыратын ішкі белгілер. Соңғы ішкі белгілер үшін
тек бір ғана ашылу тэгі қолданылады.
Нөмірленген тізімдер

3. Нөмірленген тізімдер алдына нөмір қойылады. <ОL> және </ОL> сыртқы тэгтерінің
арасында орналасқан мәтін жолдары белгіленген тізім ретінде қабылданады. Мұнда әрбір
белгіленетін мәтін жолын <LІ> ішкі тэгімен бастап отыру керек.

4.  Басты бет
 Сайт туралы
 Байланыс
 Сайт картасы
Іздеу
HTML тізімдері
15 Декабря 2014

5. САБАҚ ЖОСПАРЫ
Пән аты: Информатика
Сыныбы: 11«Б»
Күні: 2.02.2015 ж
Сабақтың тақырыбы: Тізімдер
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Оқушыларды HTML тілінде тізімдер жасаудың әдіс тәсілдерімен
таныстырып, сайт құруға дағдыландыру;
Дамытушылығы: Оқушылардың HTML тілінде тізімдер жасау мүмкіндіктерін,
логикалық ойлау қабілеттерін дамыту;
Тәрбиелік: Оқушыларды тәрбиелікке, тиянақтылыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
2. Үй тапсырмасын тексеру
3. Жаңа сабақты түсіндіру
4. Компьютермен жұмыс
4. Сабақты бекіту
5. Үйге тапсырма
Өткен материалды қайталау сұрақтары
Жаңа материалды түсіндіру
Тізімдер дегеніміз таңбалардан не сандардан басталатын, өзара бірі-бірімен қандай да бір
байланыста болатын сөздердің немесе сөйлемдердің жиынтығы.
Олар әртүрлі деректерді реттеп және бір жүйеге келтіруге мүмкіндік беріп қана қоймай,
оларды сайт оқырмандарына көрнекті және қолайлы түрде ұсынуға көмектеседі.
Тізімдер көбінесе меню навигациясын жасауда кең қолданылады.|
HTML таңбаланған тізім.
Таңбаланған тізім дегеніміз элементерінің алдында қандай да бір таңба тұратын
тізім.Үнсіздік бойынша ол таңба боялған дөңгелек болып келеді.
Ол тізім HTML тегтерінің бірі <ul></ul> дердің арасына орналасады.Ал тізімнің әр
элементі <li> </li> тегтерімен шектеледі.Мысалы:
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8">
<title>Таңбаланған тізім</title>
</head>
<body>
<hr>
<ul>
<li>Қыс</li>
<li>Көктем</li>
<li>Жаз</li>

6. <li>Күз</li>
</ul>
</body>
</html>
Енді осы берілген HTML кодын көшіріп алып, php файлы ретінде бұрынғы сабақтарымда
үйреткендей, ДЕНВЕРДЕ жүктеп жіберсеңіз келесі нәтижені көресіздер:
Таңбалар 3 түрден тұрады: дөңгелек(үнсіздік бойынша), шеңбер және квадрат.Ал енді осы
түрлерді белгілеу үшін HTML тегі <ul> - дің атрибуты "type" қолданылады.Ол үшін
төмендегі кестеге көз салайық:
HTML коды Тізімнің түрлері Мысал
<ul type="disc">
<li>...</li>
</ul>
Таңбасы дөңгелек түріндегі тізім
 Қыс
 Көктем
 Жаз
 Күз
<ul type="circle">
<li>...</li>
</ul>
Таңбасы шеңбер түріндегі тізім
o Қыс
o Көктем
o Жаз
o Күз
<ul type="square">
<li>...</li>
</ul>
Таңбасы квадрат түріндегі тізім
 Қыс
 Көктем
 Жаз
 Күз
HTML нөмірленген тізім.
Нөмірленген тізім дегеніміз рет саны жазылған элементтер жиынтығы болып табылады.
Мұндай тізімді жасау үшін HTML дің жұптасқан тегтері <ol></ol> пайдаланылады және
нөмірлердің түрлері осы тегтің атрибутына байланысты болады.
Ал бұл тізімнің әрбір элементі <li></li> тегтерінің ортасына орналасады.
Егер <ol> тегінің атрибутында ештеңе жазылмаса, онда үнсіздік бойынша тізім нөмірлері
араб сандарымен өрнектеледі:
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8">
<title>Нөмірленген тізім</title>
</head>
<body>

7. <hr>
<ol>
<li>Қыс</li>
<li>Көктем</li>
<li>Жаз</li>
<li>Күз</li>
</ol>
<hr>
</body>
</html>
Осы кодты "tizim.php" деп сақтап, денверден қарағанда оның түрі мынадай болады:
Нөмірленген тізім элементерінің нөмірлерінің түрі
<ol> тегінің атрибуты "type" арқылы белгіленеді:
HTML коды Тізімнің түрлері Мысал
<ol type="1">
<li>...</li>
</ol>
Араб сандары
1. Астана
2. Алматы
3. Атырау
<ol type="A">
<li>...</li>
</ol>
Латын әліппесінің бас әріптері
A. Астана
B. Алматы
C. Атырау
<ol type="a">
<li>...</li>
</ol>
Латын әліппесінің кіші әріптері
a. Астана
b. Алматы
c. Атырау
<ol type="I">
<li>...</li>
</ol>
Жоғарғы регистрдегі Рим сандары
I. Астана
II. Алматы
III. Атырау
<ol type="i">
<li>...</li>
</ol>
Төменгі регистрдегі Рим сандары
i. Астана
ii. Алматы
iii. Атырау
Ал егер нөмірленген тізімді белгілі бір саннан бастау қажет болса, онда <ol> тегінің
атрибуты "start" қолданылады:
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8">
<title>Нөмірленген тізім</title>
</head>
<body>

8. <hr>
<ol type="1" start="3">
<li>Сәрсенбі</li>
<li>Бейсенбі</li>
<li>Жұма</li>
<li>Сенбі</li>
<li>Жексенбі</li>
</ol>
</body>
</html>
Енді бұл файлды денвер арқылы тамашалауға болады:
HTML Анықтамалар тізімі.
Анықтамалар тізімі 2 элементтен тұрады - терминнен және оның анықтамасынан.
Тізімнің өзі жұптасқан HTML тегтері <dl></dl> арқылы, ал термин жұптасқан <dt></dt>
тегтері арқылы, оның анықтамасы жұптасқан <dd></dd> тегтері арқылы сипатталады.
Анықтамалар тізімі көбінесе термин атаулары, сөздіктер, анықтамалар үшін
қолданылады.Мысалы:
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8">

9. <title>HTML тақырыптары</title>
</head>
<body>
<dl>
<dt>Сілтемелер</dt>
<dd>Сілтемелер web-парақшаларын жасағанда қолданылатын <br>
ең көп таралған әрекет-амалдардың бірі.
</dd>
<dt>Тізімдер</dt>
<dd>Тізімдер дегеніміз таңбалардан не сандардан басталатын,
өзара<br>
бірі-бірімен қандай да бір байланыста болатын сөздердің
немесе<br>
сөйлемдердің жиынтығы.</dd>
</dl>
</body>
</html>
Енді Денвер арқылы осы кодтың нәтижесін көрелік:
Көп сатылы немесе бірінің ішіне бірі орналасқан тізімдер.
Кей кезде тізім элементерінің өзінің ішінде тізім жасауға тура келеді.Міне, осындай
тізімдерді көп сатылы болмаса бірі-бірінің ішіне орналасқан тізімдер деп атайды.Мысалы:
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8">
<title>Көп сатылы тізім</title>
</head>
<body>
<hr>
<ul>
<li>Еуропа
<ol>
<li>Англия</li>
<li>Франция</li>
<li>Германия</li>
<li>.......</li>
</ol>
</li>
<li>Орталық Азия
<ol>

10. <li>Қазахстан</li>
<li>Қырғызстан</li>
<li>Өзбекстан</li>
<li>.......</li>
</ol>
</li>
<li>Қиыр Шығыс</li>
</body>
</html>
Енді осы кодтың нәтижесін көрейік:
Егер мақала көңіліңізден шықса, онда онымен төмендегі түйме арқылы достарыңызбен
бөлісіңіз
Бөлісу…
Пікір қалдыру
Сайт бөлімдері
 Сайтты қалай ашуға болады
 HTML сайттың негізгі құраушысы
 CSS сайттың қозғаушы күші
 PHP динамикалық сайттардың өзегі
 MySQL деген кең таралған жүйе
 AJAX пен jQuery сайтты жүктемейді
 Интернет дүкен үлгісі
Пайдалы кеңестер

11.  Notepad++ деген HTML, CSS, PHP т.б. кодын жазуға арналған ең жақсы тегін
редактор.
 Денвер деген не, оны қалай және қайдан жүктеуге болады.
 Total Commander- ең мықты файлдық менеджер
 WORD 2007ті қалай тез жүктеуге болады
2013 год. Барлық құқы қорғалған.
Сайт ASUASU да жұмыс жасайды
Достарыңызбен бөлісіңіз
ВКонтактеОдноклассникиTwitterFacebookМой МирLiveJournalGoogle PlusЯндекс