2. PAGSUNOD
* Ang isang maliit na bata ay maaaring sumunod dahil kinikilala
niya ang awtoridad na likas na taglay ng kanyang mga magulang.
Ito ang kanyang nakagisnan sa tahanan.
* Lubos ang tiwala ng isang maliit na bata sa kanilang
mga magulang.
* Mas madali sa bata ang sumunod sa mga magulang dahil sa
direktang pagtanggap niya ng SEGURIDAD, PAGMAMAHAL AT
PAGAARUGA para sa kanyang kaayusan at kagalingan (well-
being).
* Ito ang nagtuturo sa kanya upang sundin ang mga magulang.
3. EDAD NA TATLO HANGGANG APAT
* Nagsisimula nang humubog ang kilos-loob ng isang bata
* Bago sumunod ang isang bata ay kailangan muna siyang
kumbisinin ng kanyang mga magulang na kailangan niyang
sumunod.
* Nauunawaan na niya na gawin ang isang bagay na inaatas sa
kanya.
* Nauunawaan niya na ang mga tuntunin na ito ang
nakapagbibigay ng direksyon upang maiwasan ang hindi
pagkakaunawaan at hindi pagkakasaundo.
4. EDAD NA LIMA
* Ang kanyang motibasyon upang sumunod ay nagsisimula
nang magbago.
* Sa una, sumusunod muna sa magulang dahil alam nila na
ito’y pamamaraan para ituro ito sa kanila at gawing ganap na
birtud.
* Habang lumalaon, naghahanap ang bata ng malinaw na utos
(demands) sa magulang at magalatag ng mga dahilan sa mga
utos na ito.
* Kahit hindi pa nawawala ang pagkakakilala ng bata sa
awtoridad ng magulang, kailangang baguhin na ang paraan ng
magulang upang sumunod pa rin ang anak.
5. EDAD NA LABINGTATLO
* Makabubuti kung ang pagsunod ay bunga ng proseso ng
maingat na pag-iisip.
* Mahalaga sa isang bata ang sumunod hindi dahil kailangan
sumunod kundi alam niya ito’y makatutulong sa kanyang
paglago.
* Magiging isang malinaw na patunay ito na ang kanyang
motibasyon sa pagsunod ay nakaayon sa kanyang isinasabuhay
na mga halaga.
* Dahil ang kahulugan o kabuluhan ng paggalang ay nakabatay
sa halaga na tinatanggap ng isang tao sa kanyang buhay.
6. PAGSUNOD
* Ngunit kailangan nang maunawaan ng isang bata sa yugto na
ito na mahalaga ang pagsunod dahil sa mataas na layunin (high
motives). Mahalagang matamo na nila ang birtud ng pagsunod
bago umabot ang pagdadalaga/ pagbibinata.
* Kritikal na yugto ang pagdadalaga/ pagbibinata kapag ang
usapin ay ang paghubog sa kanila upang ganap na maisabuhay
ay ang birtud na pagsunod. Habang lumalaki kasi ang isang bata
at lumalawak ang kanyang kaisipan at pag-unawa, maraming
mga maling interpretasyonna pumapasok sa kanilang isipan sa
pagsunod.
7. Sa aklat ni Isaacs (2001) na Character Building, inisa-isa niya
ang ilan sa mga pangkaraniwang pagkakamali sa pamamaraan
ng pagsunod ng mga bata:
* Ang isang bata ay sumusunod dahil lamang sa ito ay kanya ng
nakagawian, nagiging parang robot na nakaprograma na ang
pagkilos, ngunit hindi nagsusumikap na gawin ito nang
mahusay o nagbibigay ng pansin sa tunay na layunin ng taong
nagbibigay ng utos.
* Ang isang bata ay sumusunod, para lamang masabing siya ay
sumusunod. Hindi naman lang kakikitaan ng pagsisikap na
gumawa ng lagpas sa hinihingi sa kanya. Walang dedikasyon,
walng pagnanais na magsakripisyo.
8. * Ang isang bata na sumusunod ngunit maraming puna o
pintas sa taong nagbibigay ng utos.
* Ang isang bata na umiiwas upang hindi na lamang
mapilitang sumunod o kaya naman ay nandaraya, nagbibigay
ng mga hindi totoong dahilan, o maaaring gumamit ng ibang
tao na mas may awtoridad na nagbibigay ng utos.
* Ang isang bata na kinukumbinsi ang taong nagbibigay ng utos
na gumawa na lamang ng ibang bagay o maaari namang
kumbinsihin ito na hindi naman talaga kailangan na sundin ang
kanilang ipinag-uutos.
* Ang isang bata na sumusunod dahil mayroon siyang
inaasahang kapalit para sa pagsunod dito katulad ng
karangalan o kaya ay gantimpala.
9. * Ang isang bata na sinasabing gagawin ito ngunit hindi
naman.
* Ang isang bata na maghahanap ng mga kakampi upang
makabuo ng pangkat na sasalungat dito.
10. Na sasalungat dito.
Mayroong panganib sa hindi kusang pakikiisa/
pakikipagtulungan (collaboration) sa tuwing nagbibigay ng utos
na hindi tunay na sumasaloob sa isang tao. Hindi ito
tumatanim sa isip at puso ng isang bata.
Kailangan maging malinaw sa iyo kung ano talaga ang nais
ipagawa sa iyo ng bukal sa kalooban. Kailangan mong masiguro
na ganap ang iyong pagkaunawa bago sumusunod. At
mahalagang hingin mo ang kanilang paggabay kung kailan at
paano mo ito isasagawa.
11. Mahalaga ring mahasa ang isang kabataan na katulad mo
upang kilalanin ang pagkakaiba ng mga sumusunod:
1. Mga taong mayroong awtoridad at ginagampanan ito.
2. Mga taong mayroong awtoridad ngunit hindi ginagampanan ito.
3. Mga taong hindi binigyan ng awtoridad ngunit mayroong
kakayahan na makaimpluwensya ng ibang tao.
