1. Os muíños
Grupo 1:
•Xana Rodríguez
•Pablo Otero
•Iván López
•David Fernández
•Carmen Pavón
•Ana García
•Iria Rivas
2. Que é un muíño?
Un muíño é un artefacto ou máquina que serve para moer usando a
forza do vento ou da auga. É unha das mostras de arquitectura popular
que máis abunda na paisaxe galega. Forma parte do conxunto de
construcións adicadas á fabricación dun elemento básico da alimentación: o
pan. Deste xeito o muíño posúe un evidente valor no plano económico; pero,
ademais, xoga un importante papel nas relacións sociais da Galicia rural.
3. Muíños de río
Nestes muíños, que podían estar en funcionamento case continuamente,
aprovéitase con moita facilidade a auga que transcorre polo río, xa que é
abundante. Nun lugar apropiado realízase unha presa e ao saír a auga dela,
move cun sinxelo mecanismo as pedras do muíño.
4. Muíños de marea ou de ría
Os muíños de marea eran inxenios destinados á molturación dos cereais
(fariña de trigo) e moenda de sal que aproveitan as subidas da marea para
encher a presa e despois esta sóltase para mover o sistema do muíño.
Durante séculos foron construidos ao longo da costa atlántica europea
(Holanda, Gran Bretaña, Francia, Portugal e España), localizados
principalmente nos caños, canles e ríos, onde a enerxía potencial das
mareas era máxima, o que lles permitía funcionar durante unhas seis horas
por cada ciclo preamar-baixamar.
5. Muíños de caldeiro
A súa principal dificultade está en envasar a auga, xa que ao dispoñer de
pouca por tratarse de vales con regatos ou pequenos ríos, utilízase un
caldeiro ou pozo, xunto á casa ou na mesma casa, cunha profundidade de
10 a 11 metros. Unha vez cheo o caldeiro e o cauce que o acompaña
(tarda unhas tres horas), podíase moer durante unha hora.
6. Outros muíños
• Muíños de aceite: en Galicia este tipo de
muíños construíronse en lugares onde as
características climatolóxicas permitiron a
introdución dunha especie mediterránea como é
a oliveira.
• Muíños da casca: neles moíase a cortiza de
certas árbores que logo se utilizaba no curtido
de peles ou para encasca-las redes.
7. Partes dun muíño
• Presa, guiar ou ceña: é unha parede
construída con pedras grandes que se
emprega cando o muíño non se atopa no
álveo natural do río e serve para leva-la
auga ata el.
• Gavada, gavia ou loada: rego feito na
terra para conduci-la auga dende a presa
ata o muíño.
8. Partes dun muíño
• Canle: é un depósito vertical onde se almacena
a auga que vén da gavada e serve para
aumenta-la presión desta cando o caudal é
pequeno.
• Edificio do muíño: serve para acubilla-los
mecanismos de trituración do gran e sitúase
un pouco por riba do nivel do río. É unha
construcción normalmente de forma cadrada
ou rectangular con muros de cachotería de
granito ou xisto e cuberta construída sobre
unha armazón de madeira.
9. Partes dun muíño
No seu interior, e de abaixo arriba, podemos
diferencia-los seguintes elementos mecánicos:
• INFERNO: cavidade que acubilla o rodicio.
Está formado por dúas paredes laterais, unha
delas cun pequeno oco para o billote e a parte
frontal, chamada sartén. Nesta hai outro oco
(ou ocos) que serve para dar saída á auga
despois de move-lo rodicio.
10. Partes dun muíño
• TREMIÑADO: situado enriba do inferno, é o
espacio onde se leva a cabo a moenda. A súa
planta divídese en dúas partes: unha co piso
de madeira, de pedra ou terreo, e outra que
leva unhas grosas pedras de gran que salvan a
distancia que hai entre os muros laterais do
inferno e soportan o peso do pé e da moa.
11. Partes dun muíño
• RODA: é o elemento que pon en movemento a
peza de moer. Pode ser horizontal ou vertical;
no primeiro caso chámase rodicio e, no
segundo, bruia.
• O rodicio: polo xeral é de madeira ou de
ferro, cunha serie de aspas en forma de culler
e dispostas radialmente chamadas penas.
Estas ó recibi-la presión da auga póñeno en
movemento. Un eixe transmite este
movemento á peza de moer.
12. Partes dun muíño
• A bruia é de maiores dimensións que a
anterior e está fixada a un eixe
horizontal que fai chega-lo seu
movemento á peza de moer a través
dunha engrenaxe que transforma a
rotación vertical da roda nunha rotación
horizontal.
13. Partes dun muíño
• PEZA DE MOER: situada no interior do
edificio, componse de varias partes:
A moega: é unha caixa de madeira en
forma de pirámide invertida. Está
aberta pola parte superior, para poder
bota-lo gran, e pola inferior, para que os
cereais caian nunha canle, tamén de
madeira, chamada quenlla ou adella.
14. Partes dun muíño
• PÉ: é unha peza de pedra de forma circular,
fixa, moi sólida, sobre a que se coloca a moa,
tamén de pedra, pero de menor tamaño e
móbil. Ó xirar desfai o gran contra o pé. Das
xuntas da moa e do pé sae a fariña que vai
caer nun lugar chamado farneiro.
• A quenlla regula a caída dos cereais e diríxeo
cara ó ollo da moa, situado no seu centro. Por
el o cereal métese entre a moa e o pé.
16. O noso muíño
• Este muíño foi construído no ano 1870 e,
segundo o noso muiñeiro, xa pasou por varias
mans.
17. O muiñeiro
• Chámase Edelmiro e contounos que levaba
corenta e catro anos no muíño e que lle gusta
moito o seu traballo.
18. Muíño de trigo
Explicounos como funcionaba e as súas partes.
Ten dúas pedras, a de abaixo chámase pé e é
fixa; a de enriba chámase capa e é móvil.
19. Muíño de trigo
• Tamén vimos a muxega, que é onde se vai
botando o trigo para despois moer. Esta leva
un pau que se chama trate.
20. Muíño de trigo
• A peneira, outra parte do muíño, está en
movemento e serve para separar a fariña, o
máis fino, do salvado, que é máis gordo e serve
de alimento para os animais.
21. Muíño de trigo
• Ensinounos como a auga facía que funcionase o
muíño e tamén nos mostrou o rodicio.
22. Muíño de maíz
• Á parte do muíño de trigo, tamén nos
ensinaron un muíño de maíz.
23. Muíño de maíz
• É moi similar ao muíño de trigo, só que este
moía maíz e non producía salvado, xa saía a
fariña directamente.
24. • E aproveitamos a nosa visita ao muíño para
desfrutar e sacar unhas fotiños co noso gran
muiñeiro, Edelmiro.