1. HỆ TIẾT NIỆU
Khái niệm:
Hệ tiết niệu bao gồm thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo
Thận là cơ quan lọc máu, tao ra nước tiểu, thải ra khỏi cơ thể
THẬN
1-Hình thể ngoài, kích thước, vị trí
Hình hạt đậu, màu nâu nhạt, có hai mặt, hai bờ, hai cực, bờ trong lõm
Ở người trưởng thành, mỗi quả nặng khoảng 135gr, dài khoảng 10cm,
rộng 5cm, dày 3cm
Thận nằm sau phúc mạc, dọc hai bên cột sống, từ đốt ngực XI tới thắt
lưng III, cực trên thận trái ngang xương sườn XI, thận phải thấp hơn
Nhu mô thận được bao xơ bọc sát
2-Liên quan
-Mặt trước:
Thận phải giáp gan, tuyến thượng thận,góc đại tràng phải và đoạn
xuống tá tràng
Thận trái liên quan với tỳ, tụy, dạ dày, tuyến thượng thận, góc đại
tràng trái, đại tràng xuống và ruột non
-Mặt sau: nằm trên xương sườn XII, liên quan với thành bụng sau
-Bờ trong thận phải sát tĩnh mạch chủ dưới, thận trái cạnh động mạch
chủ bụng
-Nhu mô thận gồm hai vùng; vùng vỏ nông, vùng tủy sâu, vùng tủy có 8-
18 tháp thận
Nhu mô thận có hơn 1 triệu nephron, mỗi nephron gồm hai phần là tiểu
cầu và ống thận. Phần ống thận lại chia thành ống lượn gần, ống lượn xa,
quai Henle
-Xoang thận gồm 8-18 đài thận hợp lại thành bể thận nối tiếp với niệu
quản
3-Mạch thần kinh
Mỗi phút có 1200ml máu vào thận, thận nhận máu từ động mạch chủ
bụng đến rốn thận chia làm hai nhánh, trước, sau. Các động mạch phân
chia thành vô số nhánh hình thành lưới mao mạch, sau khi hoàn thành
chức năng trở về các tiểu tĩnh mạch
Thần kinh là những sợi giao cảm vận mạch xuất phát từ đám rối thần kinh
tạng
NIỆU QUẢN
Là ống dẫn nước tiểu từ bể thận tới bàng quang do các nhu động
Niệu quản nằm sau phúc mạc, chạy dọc hai bên cột sống thắt lưng, chia
thành hai đoạn, đoạn bụng và đoạn chậu, mỗi đoạn dài chừng 12-14cm
Đoạn bụng niệu quản bắt chéo trước động mạch chậu

2. Đoạn chậu niệu quản bắt chéo sau ống dẫn tinh ở nam giới và động
mạch tử cung ở nữ tước khi tới mặt sau của bàng quang
Thành niệu quản có 3 lớp: từ ngoài vào là, lớp áo, mô liên kết, lớp cơ
trơn, lớp niêm mạc
3-BÀNG QUANG
Là tạng rỗng có chức năng co bóp, nơi chứa nước tiểu, nằm sau xương
mu. ở nữ bàng quang nằm dưới thân tử cung, trước cổ tử cung, âm đạo. ở
nam thì nằm trước túi tinh, trực tràng
Hình thể phụ thuộc lượng nước tiểu, có một đỉnh ở trước một đáy ở sau,
thân nằm giữa đáy và đỉnh, các mặt gặp đáy tại cổ bàng quang nơi liên
thông với niệu đạo. Cổ bàng quang nam giới nằm trên đáy tuyến tiền liệt
Đỉnh bàng quang treo vào rốn
Cấu tạo: thành bàng quang có 3 lớp, lớp niêm mạc, lớp giữa là áo cơ
gồm 3 tầng cơ, ở lỗ niệu đạo, tầng cơ vòng dày lên thành cơ thắt niệu đạo
trong, lớp thanh mạc phủ mặt dáy và mặt dưới bên
4-NIỆU ĐẠO
a) Niệu đạo nam
Dài khoảng 16cm từ cổ bàng quang đến quy đầu. có phần trong tiểu
khung và phần trong dương vật
Thành niệu đạo có 2 lớp, lớp niêm mạc và lớp cơ
Thành sau niệu đạo tiền liệt có mào niệu đạo, hai bên là các xoang tiền
liệt. Trên mào niệu có lồi tinh, hai bên là hai lỗ của ống phóng tinh đổ
vào niệu đạo
b) Niệu đạo nữ
dài khoảng 4cm đi từ cổ bàng quang đến khe niệu dục trong âm hộ, giữa
âm vật và lỗ âm đạo.
Bs Nguyễn Giang Hồng