SlideShare a Scribd company logo
1 of 44
Download to read offline
‘WAPENEN TEGEN ONZEKERE TIJDEN’
ONTWIKKELING VAN DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN
DE ALGEMENE ZIEKENHUIZEN IN NEDERLAND




BDO BENCHMARK
ZIEKENHUIZEN 2010

                       E
                  ONLIN RK
                     M A
                BENCH L
                   TOO




     VOOR VRIJ ONDERNEMEN
‘WAPENEN TEGEN ONZEKERE TIJDEN’
ONTWIKKELING VAN DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN
DE ALGEMENE ZIEKENHUIZEN IN NEDERLAND




BDO BENCHMARK
ZIEKENHUIZEN 2010
Voorwoord, september 2010   5




                            VOORWOORD

Hoe staan de Nederlandse algemene ziekenhuizen er financieel voor? Deze vraag stond
centraal in ons tweede jaarlijkse benchmarkonderzoek, aan de hand van de jaardocumenten
2009.

De uitkomsten zijn alarmerend. Want al stegen de resultaten in 2009, de financiële positie
van algemene ziekenhuizen in Nederland is en blijft zorgwekkend. En gezien de rigoureuze
bezuinigingsplannen vanuit de politiek nemen de financiële risico’s sterk toe.
Voor een aantal algemene ziekenhuizen is de kans levensgroot dat ze, bij ongewijzigd beleid,
zwaar in de rode cijfers belanden.

Niettemin is er ook een aantal ziekenhuizen dat gedurende meerdere jaren in staat blijkt
om wél een goede financiële performance te laten zien. Zo zijn er algemene ziekenhuizen
die kostendalingen rapporteren tot 15%. Tegen het licht van actuele ontwikkelingen op het
gebied van papierloze ziekenhuizen, lean management en procesoptimalisatie kan het een
uitdaging zijn om sectorbreed de overige kosten te reduceren, met behoud van kwaliteit.

Vlak voor publicatie hebben we de onderzoeksresultaten voorgelegd aan een aantal
bestuurders van genoemde ziekenhuizen. Achterin dit rapport reageren zij op de resultaten
en vertellen zij openhartig over het door hun gevoerde (financiële) beleid.

Deze benchmark is meer dan alleen een papieren rapport. Dankzij onze nieuw ontwikkelde
benchmark-tool kunt u nu ook online analyses maken van de individuele cijfers per
ziekenhuis ten opzichte van de landelijke of regionale gemiddelden of door de gebruiker
gekozen ziekenhuizen. Zo geeft dit instrument bestuurders in de sector nog meer inzicht in
de cijfers. Via zorg@bdo.nl kunt u een persoonlijke inlogcode aanvragen.

Maar allereerst wensen wij u veel inspirerend leesplezier.



Chris van den Haak en Rob Karlas
Onderzoekers/Partners BDO Branchegroep Zorg




Chris van den Haak   Rob Karlas
6   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                                                                                                                                                                                         Inhoudsopgave, september 2010   7




                                                                                                                                                                                        INHOUDSOPGAVE
                                                                                                                                                       Managementsamenvatting
                                                                                                                                                       1.1 Het nut van de benchmark ............................................................................................ 9
                                                                                                                                                       1.2 Hoofdlijnen ........................................................................................................................ 9
                                                                                                                                                       1.3 Resultaten van ziekenhuizen .......................................................................................... 9
                                                                                                                                                       1.4 Balansen van ziekenhuizen ............................................................................................. 11


                                                                                                                                                       Inleiding
                                                                                                                                                       2.1 Algemeen........................................................................................................................... 13
                                                                                                                                                       2.2 Uitgangspunten ............................................................................................................... 14
                                                                                                                                                       2.3 Aansluiting cijfers met BDO-benchmarkonderzoek 2009 .................................... 16


                                                                                                                                                       Resultaat
                                                                                                                                                       3.1 Inleiding ............................................................................................................................ 19
                                                                                                                                                       3.2    Ontwikkeling resultaat 2009 ten opzichte van 2008 ............................................. 20
                                                                                                                                                       3.3    Samenstelling resultaat ................................................................................................. 22
                                                                                                                                                       3.4    Ontwikkeling en samenstelling resultaat per regio ................................................. 24
                                                                                                                                                       3.5    Ontwikkeling en samenstelling resultaat op basis van omvang ........................... 28
                                                                                                                                                       3.6    Ontwikkeling resultaat van individuele ziekenhuizen ............................................. 30
                                                                                                                                                       3.7    Ratioanalyse ..................................................................................................................... 32


                                                                                                                                                       Balans
                                                                                                                                                       4.1 Inleiding ............................................................................................................................ 39
                                                                                                                                                       4.2 Ontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 .............................................................. 40
                                                                                                                                                       4.3 Ontwikkeling en samenstelling vermogen per regio .............................................. 42
                                                                                                                                                       4.4 Ontwikkeling en samenstelling vermogen op basis van omvang ........................ 44
                                                                                                                                                       4.5 Ratioanalyse ..................................................................................................................... 46


                                                                                                                                                       Gerelateerde onderwerpen
                                                                                                                                                       5.1 Inleiding ............................................................................................................................. 53
                                                                                                                                                       5.2 Ontwikkelingen in de materiële vaste activa ............................................................ 54
                                                                                                                                                       5.3 Voorzieningen .................................................................................................................. 56
                                                                                                                                                       5.4 Ontwikkeling van de bedrijfslasten ............................................................................. 58


                                                                                                                                                       Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................ 63


                                                                                                                                                       Bijlage I: Totale resultatenrekening ..................................................................................... 66
                                                                                                                                                       Bijlage II: Totale balans .......................................................................................................... 67
                                                                                                                                                       Bijlage III: Overzicht ziekenhuizen ....................................................................................... 68
                                      Voor eventuele fouten of onvolkomenheden in deze publicatie kan de uitgever niet aansprakelijk worden gesteld.

                                      Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op    Eerste reacties uit de praktijk ............................................................................................ 71
                                      enige andere wijze, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever of het gebruik van bronvermelding.

                                      September 2010                                                                                                   Over BDO Brachegroep Zorg ................................................................................................ 84
                                      © BDO Accountants & Adviseurs                                                                                    Colofon ....................................................................................................................................... 85
8   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                  Hoofdstuk 1, Managementsamenvatting   9




                                          MANAGEMENTSAMENVATTING

                                      1.1 Het nut van de benchmark

                                      In dit rapport presenteren wij de resultaten van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010,
                                      een onderzoek naar de ontwikkeling van de financiële performance van alle algemene
                                      ziekenhuizen.

                                      Het rapport bevat naast de financiële gegevens van algemene ziekenhuizen diverse naar
                                      onze mening relevante ratio’s. Deze zijn zowel voor de sector als per regio en omvang nader
                                      geanalyseerd. Aanvullend biedt de online benchmark-tool de mogelijkheid om individuele
                                      cijfers per ziekenhuis te analyseren.

                                      Wij vertrouwen er op met dit onderzoek een bijdrage te kunnen leveren bij het realiseren
                                      van de noodzakelijke verbetering van de financiële performance van ziekenhuizen en
                                      transparantie in de financiële verslaglegging.


                                      1.2 Hoofdlijnen

                                      Al stegen de resultaten in 2009, de financiële positie van algemene ziekenhuizen in
                                      Nederland is en blijft zorgwekkend. En gezien de rigoureuze bezuinigingsplannen vanuit
                                      de politiek nemen de financiële risico’s sterk toe. Een groot aantal algemene ziekenhuizen
                                      zal zonder aanvullende maatregelen, fors verlies gaan lijden. Bij veel ziekenhuisbesturen
                                      dringt dat besef door; zij zijn zich op diverse manieren aan het wapenen tegen de verwachte
                                      onzekere tijden en verdere budgetbeperkingen. Het onderzoek toont ook aan dat er
                                      mogelijkheden zijn voor kostenreductie en het verlagen van de administratieve lasten.



                                      1.3 Resultaten van ziekenhuizen

                                      Continuïteit zorgsector wordt bedreigd
                                      De totale resultaatstijging van 71% van alle ziekenhuizen tezamen lijkt fors. Echter, het
                                      totale resultaat van de algemene ziekenhuizen blijft laag in relatie tot de omvang van de
                                      bedrijfsactiviteiten. Het resultaat bedraagt slechts 1,75% van de opbrengsten. Tevens is het
                                      resultaat laag in verhouding tot de voorgenomen kortingen van de overheid: daar wordt
                                      gesproken over bedragen van rond de € 700 miljoen voor alle ziekenhuizen in Nederland.
                                      Dit betekent dat een groot aantal algemene ziekenhuizen zonder aanvullende maatregelen
                                      fors verlies gaat lijden. Dit is, gezien de gemiddeld nog beperkte vermogenspositie van
                                      ziekenhuizen, bedreigend voor de continuïteit in de zorgsector. Maatregelen zullen hoe
                                      dan ook noodzakelijk zijn om de financiële performance van algemene ziekenhuizen te
                                      verbeteren.

                                      Grote invloed van incidentele lasten
                                      Incidentele posten hebben een forse impact op de gepresenteerde resultaten van
                                      ziekenhuizen. In de resultaten over 2009 springen de resultaten op het vastgoed
                                      c.q. de materiële vaste activa hier in het bijzonder uit. Het effect van de bijzondere
                                      waardeverminderingen en afwaarderingen van activa bedraagt over 2009 ten minste € 42
                                      miljoen. Met betrekking tot de negatieve resultaten op vastgoed is het van belang nader te
                                      analyseren wat de oorzaken hiervan zijn. Ligt dit aan de regelgeving uit het verleden, zoals
                                      de voorgeschreven afschrijvingstermijnen, of is het huidige risicomanagement rondom
                                      nieuwbouwprojecten en het beheer van materiële vaste activa voor verbetering vatbaar?

                                      Kleine ziekenhuizen presteren financieel beter
                                      Kleine ziekenhuizen hebben qua resultaat in 2009 een inhaalslag gemaakt. Zij presteren
10   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                                                                                                              Hoofdstuk 1, Managementsamenvatting   11




                                       financieel over 2009 zelfs beter dan middelgrote en grote ziekenhuizen. Wij zijn van
                                       mening dat wanneer kleine ziekenhuizen goede strategische beleidskeuzes maken, verdere             Kijk en vergelijk, online benchmark-tool
                                       concentraties in de zorg in ieder geval vanuit financieel perspectief niet nodig zijn. Uiteraard    In deze benchmark-rapportage zijn analyses gemaakt op landelijk niveau, per
                                       blijft samenwerking tussen ziekenhuizen, als onderdeel van strategische beleidskeuzes, in          regio en per groottecategorie. Met de online benchmark-tool is het mogelijk om
                                       sommige gevallen noodzakelijk in relatie tot de toegenomen kwaliteitseisen in de zorg.             analyses te maken van individuele cijfers per ziekenhuis, ten opzichte van landelijke
                                       Wellicht biedt de financiële performance van kleine ziekenhuizen over 2009 aanleiding om            ontwikkelingen, ontwikkelingen in regio’s, groottecategorieën en andere door de
                                       de huidige fusie- en concentratietendens bij zorginstellingen te heroverwegen.                     gebruikers geselecteerde ziekenhuizen.

                                       Opmerkelijke verschillen in de mate van kostenreducties
                                       Uit de jaarrekeningen 2009 blijkt geen sectorbrede kostenreductie met betrekking tot de
                                       overige bedrijfslasten, ondanks de huidige economische crisis en de budgetkortingen waar
                                       ziekenhuizen mee te maken hebben. Voor een deel hangt dit samen met de stijging van de
                                       productie. Anderzijds mag verwacht worden dat in tijden van toenemend bedrijfsmatiger
                                       werken kostenreductie plaatsvindt. Dat dit mogelijk is, bewijzen diverse algemene
                                       ziekenhuizen die wél een forse kostendaling laten zien. Wij pleiten voor nader onderzoek en
                                       analyse van de verschillen in algemene kostenniveaus tussen de verschillende ziekenhuizen.

                                       Onderzoek de succesfactoren
                                       Opvallend is dat een aantal ziekenhuizen gedurende meerdere jaren in staat is om een goede
                                       financiële performance te laten zien. Wij dringen aan op onderzoek naar de oorzaken hiervan
                                       en de bijbehorende succesfactoren.



                                       1.4 De balansen van ziekenhuizen

                                       Vermogenspositie zwak
                                       Het vermogen van ziekenhuizen is gedurende 2009 toegenomen met 19%. Dit is een forse
                                       verbetering, maar neemt niet weg dat het merendeel van de ziekenhuizen nog steeds
                                       onvoldoende vermogen heeft in relatie tot de huidige financiële onzekerheden. Voor een
                                       belangrijk deel van de ziekenhuizen is vermogensversterking nog steeds van groot belang
                                       voor de continuïteit van de door hen te leveren zorg.                                             ß Opbouw vermogen                            ß Resultaten


                                       Uitdijende post voorzieningen roept vragen op
                                       Zowel in 2008 als in 2009 is sprake van forse dotaties aan voorzieningen. In 2009 is het
                                       positieve saldo van dotaties en onttrekkingen aan voorzieningen zelfs met 38% gestegen.
                                       Zijn de posten het gevolg van een voorzichtige benadering, gegeven de belangrijke
                                       onzekerheden waarmee de sector te maken heeft?
                                       Ziekenhuizen met een betere solvabileit en een beter resultaat beschikken over de hoogste
                                       voorzieningen. Deze vaststelling is zeer opvallend omdat er geen causaal verband lijkt te
                                       bestaan tussen deze posten.
                                                                                                                                         ß Verpleegdagen                              ß Voorzieningen
                                       Naar meer transparantie
                                       Het benchmarkonderzoek toont aan dat binnen de huidige regelgeving nog sprake is van              Via zorg@bdo.nl kunt u een persoonlijke inlogcode aanvragen.
                                       keuzemogelijkheden bij de verwerking van financiële gegevens in de jaarrekening. Dit komt
                                       de transparantie en de vergelijkbaarheid van de financiële gegevens tussen de ziekenhuizen
                                       niet ten goede. Het betreft onder meer: verwerking onderhoudskosten, waardering
                                       onderhanden werk en waardering materiële vaste activa. De vraag is in hoeverre striktere
                                       regelgeving op deze gebieden wenselijk is dan wel in de praktijk best practices ontwikkeld
                                       kunnen worden die leiden tot een eenduidiger verslaggeving binnen de zorgsector.
12   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                 Hoofdstuk 2, Inleiding   13




                                                                      INLEIDING

                                       2.1 Algemeen

                                       In dit rapport presenteren wij de resultaten van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010. In
                                       de benchmark zijn de jaarrekeningen 2009 van alle algemene ziekenhuizen geanalyseerd.
                                       Ten behoeve van deze rapportage hebben wij uitsluitend de door de instellingen zelf
                                       gepubliceerde cijfers verzameld en geanalyseerd. Het onderzoek is uitgevoerd door de BDO
                                       Branchegroep Zorg.

                                       Na de algemene inleiding in dit hoofdstuk worden in hoofdstuk 3 de ontwikkelingen in de
                                       resultaten gepresenteerd. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 ingegaan op de bijzonderheden
                                       ten aanzien van de balansontwikkelingen. Hoofdstuk 5 presenteert een aantal overige
                                       onderwerpen met betrekking tot het verslagjaar 2009. In hoofdstuk 6 vindt u een aantal
                                       conclusies en aanbevelingen. In hoofdstuk 7 leest u tenslotte de eerste reactie van een
                                       tiental zorgbestuurders.

                                       Dit rapport is uitsluitend informatief bedoeld. Op het cijfermateriaal en de toelichting is
                                       geen accountantscontrole toegepast en is geen beoordelingsopdracht uitgevoerd. Uiteraard
                                       heeft BDO haar uiterste best gedaan om de kwaliteit van het cijfermateriaal te waarborgen;
                                       BDO aanvaardt echter geen aansprakelijkheid naar aanleiding van het gebruik van dit
                                       rapport.
14   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                                                                                                                   Hoofdstuk 2, Inleiding   15




                                       2.2 Uitgangspunten                                                                               De categorie-indeling is in 2009 als gevolg van een toename van de opbrengsten voor een
                                                                                                                                        aantal ziekenhuizen gewijzigd ten opzichte van 2008:
                                       De BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 is uitgevoerd aan de hand van de jaardocumenten
                                       2009 van de algemene ziekenhuizen in Nederland. In deze analyse zijn academische en              Vijf ziekenhuizen zijn doorgegroeid van de categorie middelgroot naar groot:
                                       gespecialiseerde ziekenhuizen niet betrokken.                                                    ß     Zorggroep Noorderbreedte
                                       Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) waren er in Nederland           ß     Ziekenhuisgroep Twente
                                       in 2009 86 algemene ziekenhuizen. In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 zijn 82                  ß     Onze Lieve Vrouwe Gasthuis
                                       algemene ziekenhuizen opgenomen, vanwege een viertal fusies. Een overzicht van de                ß     Medisch Centrum Haaglanden
                                       ziekenhuizen waarvan de openbare cijfers zijn opgenomen vindt u in bijlage III.                  ß     Atrium Medisch Centrum

                                       Bij sommige ziekenhuizen is sprake van gemengde activiteiten (bijvoorbeeld care en               Vijf ziekenhuizen zijn doorgegroeid van de categorie klein naar middelgroot:
                                       cure) die worden gepresenteerd in een geconsolideerde jaarrekening. Omwille van de               ß     Leveste Scheper Ziekenhuis
                                       vergelijkbaarheid is deze benchmark gebaseerd op de informatie volgens de enkelvoudige           ß     Deventer Ziekenhuisgroep
                                       jaarrekening van het ziekenhuis. Indien een ziekenhuis geen enkelvoudige balans heeft            ß     Slotervaartziekenhuis
                                       gepubliceerd, is in de benchmark gebruik gemaakt van schattingen. Voor deze ziekenhuizen is      ß     Zaans Medisch Centrum
                                       de enkelvoudige balans bepaald aan de hand van een segmentatiepercentage. Dit percentage         ß     Elkerliek Ziekenhuis
                                       is voor de betreffende ziekenhuizen berekend op basis van het aandeel van het wettelijke
                                       budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidies van het ziekenhuis in de gesegmenteerde          In dit rapport is omwille van de vergelijkbaarheid de categorie-indeling gehanteerd op basis
                                       verlies- en winstrekening cure, ten opzichte van het totale wettelijke budget van de groep       van de indeling uit 2009, voor zowel de cijfers 2009 als de vergelijkende cijfers 2008.
                                       (geconsolideerd). Voor de overige posten in de benchmark is in beginsel aangesloten bij de
                                       presentatie zoals deze door de ziekenhuizen zelf is gehanteerd.
                                       In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 (hoofdstuk 3 en 4) zijn analyses gemaakt op
                                       landelijk niveau, per regio en per groottecategorie.

                                       De gehanteerde regio-indeling is als volgt:
                                       ß   Regio Noord omvat de provincies Friesland, Groningen en Drenthe
                                       ß   Regio Oost omvat de provincies Gelderland, Overijssel en Flevoland
                                       ß   Regio West omvat de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Zeeland
                                       ß   Regio Zuid omvat de provincies Limburg en Noord-Brabant

                                       De indeling op basis van omvang luidt als volgt:
                                       ß    Klein          Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en de DBC-
                                                           opbrengsten in het B-segment in 2009 zijn lager dan € 100 miljoen

                                       ß       Middelgroot     Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en de DBC-opbreng-
                                                               sten in het B-segment in 2009 liggen tussen € 100 en € 200 miljoen

                                       ß       Groot           Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en de DBC-
                                                               opbrengsten in het B-segment in 2009 zijn hoger dan € 200 miljoen

                                       Tabel 1: Verdeling ziekenhuizen naar omvang en regio
                                                             Noord        Oost        West         Zuid         Totaal    Procentueel

                                           Klein               9           6           17            6           38          46%

                                           Middelgroot         2           4           14            7           27          33%

                                           Groot               1           5            7            4           17          21%

                                           Totaal             12           15          38           17           82          100%

                                           Procentueel       15%          18%         46%           21%         100%
16   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                                                                                                               Hoofdstuk 2, Inleiding   17




                                       2.3 Aansluiting cijfers met BDO benchmarkonderzoek 2009                                     Overige mutaties
                                                                                                                                   De overige mutaties betreffen posten die op grond van voortschrijdend inzicht op andere
                                       In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 vergelijken we de cijfers 2009 met de cijfers         wijze in de jaarrekening zijn verwerkt. Dit betreft met name de gewijzigde waardering van
                                       2008. Er zijn geen sectorbrede stelselwijzigingen doorgevoerd in 2009. Wel is er            deelnemingen bij Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (€ 3,8 miljoen).
                                       sprake van duidelijke verschillen in de vergelijkende cijfers in dit rapport ten opzichte
                                       van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2009. Dit betreft voornamelijk wijzigingen in             Resultaat
                                       waarderingsgrondslagen die de individuele ziekenhuizen kunnen maken binnen de geldende      Het totale resultaat over 2008 is in de BDO-benchmark 2010 € 7 miljoen lager dan in
                                       regelgeving.                                                                                de BDO-benchmark 2009. Dit wordt met name veroorzaakt door de toevoeging van de
                                                                                                                                   vergelijkende cijfers van Orbis Maaslandziekenhuis (resultaat over 2008: € -7,7 miljoen), die
                                       Eigen vermogen                                                                              ten tijde van de benchmark 2009 niet beschikbaar waren.
                                       Het totaal eigen vermogen ultimo 2008 van de algemene ziekenhuizen in de benchmark
                                       2010 is met € 20,7 miljoen toegenomen ten opzichte van de benchmark 2009. De
                                       belangrijkste veranderingen in het eigen vermogen, zoals opgenomen in de vergelijkende            Stelselwijzigingen kunnen grote impact hebben op het gepresenteerde vermogen
                                       cijfers, betreffen:                                                                               Uit bovengenoemde verschillen ten opzichte van de BDO-benchmark 2009 blijkt
                                                                                                                                         dat stelselwijzigingen een aanzienlijke impact kunnen hebben op vermogen en/of
                                                                                                                                         resultaat. De oorzaak ligt in de diverse keuzemogelijkheden die binnen de Richtlijnen
                                       Tabel 2: Totaal eigen vermogen                                                                    voor de Jaarverslaggeving bestaan. Dit komt de sectorbrede vergelijkbaarheid niet
                                       (Bedragen * € 1 miljoen)                                                                          ten goede.
                                        BDO-benchmark 2009, cijfers ultimo 2008                                      1.314,1
                                                                                                                                         Mogelijk kan dit worden verbeterd door de keuzemogelijkheden in te perken of
                                        Toevoeging Orbis Maaslandziekenhuis                                           4,3                best practices voor de zorgsector vast te stellen waarin een kader wordt geschetst
                                                                                                                                         voor specifieke toepassing van regelgeving voor ziekenhuizen. In een sector als
                                        Stelselwijzigingen:                                                                              de zorg dient naar onze mening transparantie van verslaggeving te prevaleren
                                                                                                                                         boven keuzemogelijkheden die de regelgeving op dit moment biedt. De huidige
                                        Herwaardering onroerend goed                                                  9,1
                                                                                                                                         mogelijkheden dragen niet bij aan de vergelijkbaarheid van de financiële performance
                                        Verwerking groot onderhoud                                                    2,2                en vermogenspositie van ziekenhuizen.

                                        Waardering onderhanden werk                                                   1,3

                                        Overige mutaties:

                                        Waardering deelnemingen                                                       3,8

                                        Personeelsbeloningen                                                          -0,7

                                        Activering voorraad geneesmiddelen                                            0,7

                                        BDO-benchmark 2010, cijfers ultimo 2008                                     1.334,8




                                       Toevoeging Orbis Maaslandziekenhuis
                                       De cijfers van Orbis Maaslandziekenhuis over 2008 waren tijdens het maken van de analyse
                                       niet beschikbaar en zijn niet meegenomen in de BDO-benchmark 2009.

                                       Stelselwijziging herwaardering onroerend goed
                                       Deze herwaardering betreft een wijziging van de waarderingsgrondslag van historische
                                       kostprijs naar actuele waarde voor een deel van het onroerend goed, met name bij Spaarne
                                       Ziekenhuis (€ 5,1 miljoen) en St. Jans Gasthuis (€ 4,0 miljoen).

                                       Stelselwijziging verwerking groot onderhoud
                                       Enkele ziekenhuizen hebben besloten de kosten voor groot onderhoud met ingang van
                                       boekjaar 2009 te activeren en hiervoor niet langer een voorziening te vormen. Dit betreft
                                       met name Alysis Zorggroep (€ 0,9 miljoen) en Reinier de Graaf Groep (€ 1,3 miljoen).

                                       Stelselwijziging waardering onderhanden werk
                                       Dit betreft een wijziging van de waarderingsgrondslag van historische kostprijs naar een
                                       benadering van de actuele waarde, met name bij Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (€ 1,3
                                       miljoen).
18   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                   Hoofdstuk 3, Resultaat   19




                                                                       RESULTAAT

                                       3.1 Inleiding

                                       In dit hoofdstuk presenteren we de uitkomsten van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010
                                       met betrekking tot de resultatenrekening. Hierbij wordt allereerst de ontwikkeling van het
                                       resultaat in 2009 ten opzichte van 2008 besproken (paragraaf 3.2). In paragraaf 3.3 komt de
                                       samenstelling van het resultaat aan bod. Vervolgens worden de ontwikkelingen uitgesplitst
                                       naar regio’s (paragraaf 3.4) en naar omvang van de ziekenhuizen (paragraaf 3.5). In paragraaf
                                       3.6 komt de ontwikkeling van de resultaten van individuele ziekenhuizen aan bod en in
                                       paragraaf 3.7 de belangrijkste ratio’s.

                                       De voornaamste bevindingen zijn:
                                       ß   Ziekenhuizen bereiken in 2009 71% meer resultaat dan in 2008 en verdienen meer aan
                                           de zorg
                                       ß   Er zijn in 2009 minder ziekenhuizen met verlies dan in 2008
                                       ß   De afschrijvingslasten worden sterk beïnvloed door incidentele afwaarderingen of
                                           versnelde afschrijvingen van activa; deze posten veroorzaken voor een groot deel de
                                           resultaatfluctuaties ten opzichte van 2008
                                       ß   Dotaties aan voorzieningen hebben eveneens sterke invloed op de gepresenteerde
                                           resultaten
                                       ß   Er bestaan aanzienlijke verschillen in winstgevendheid tussen de regio’s
                                       ß   De winstgevendheid is in alle regio’s gestegen behalve in regio Zuid; hier bevinden zich
                                           ook de meeste verliesgevende ziekenhuizen
                                       ß   Regio Noord scoort in 2009 de hoogste rentabiliteit over het eigen vermogen
                                       ß   Kleine ziekenhuizen scoren in 2009 de hoogste rentabiliteit over het eigen vermogen

                                       Voor de financiële gegevens: zie bijlage I.
20   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                                                                                                                     Hoofdstuk 3, Resultaat   21




                                       3.2 Ontwikkeling resultaat 2009 ten opzichte van 2008                                           De niet gebudgetteerde zorgprestaties zijn toegenomen met € 62 miljoen (= 19%).

                                       De voornaamste bevindingen zijn:                                                                Analyse toename niet gebudgetteerde zorgprestaties
                                       ß   Stijging van resultaat met 71%                                                              De toename van de niet gebudgetteerde zorgprestaties doet zich met name voor bij een
                                       ß   Ziekenhuizen verdienen gemiddeld meer aan de zorg                                           drietal ziekhuizen: Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (€ 26,9 miljoen), Medisch Spectrum
                                       ß   Groeiende opbrengsten B-segment geven ruime compensatie afname wettelijk budget             Twente (€ 19,5 miljoen) en Medisch Centrum Alkmaar (€ 6,2 miljoen).
                                       ß   Totale opbrengsten en de totale bedrijfslasten procentueel in vrijwel gelijke mate          De stijgingen bij Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis en Medisch Spectrum Twente
                                           gestegen                                                                                    worden veroorzaakt door de stijging van de DBC-opbrengsten. Deze twee ziekenhuizen
                                       ß   Afschrijvingskosten en overige kosten stijgen 10%, dit wordt sterk beïnvloed door           verantwoorden de DBC-opbrengsten onder de niet gebudgetteerde zorgprestaties
                                           incidentele posten                                                                          in plaats van als afzonderlijke post in de resultatenrekening. De stijging bij Medisch
                                                                                                                                       Centrum Alkmaar wordt grotendeels veroorzaakt door de honorariumopbrengsten van de
                                       Het totale resultaat van alle algemene ziekenhuizen in Nederland is in 2009 met 71%             intensivisten. Medisch Centrum Alkmaar is met de zorgverzekeraars overeengekomen deze
                                       gestegen, van € 124 miljoen in 2008 tot € 212 miljoen in 2009.                                  honorariumopbrengsten te behouden tegen inlevering van specialistenerkenningen.
                                       Op landelijk niveau bedraagt het resultaat over 2009 van alle algemene ziekenhuizen,            De overige bedrijfsopbrengsten zijn toegenomen met € 64 miljoen (+7%). Dit betreft onder
                                       uitgedrukt in een percentage van de totale bedrijfsopbrengsten 1,76%. Over 2008 was dit         andere toename van de subsidieopbrengsten, opbrengsten voor specialisten in loondienst en
                                       nog 1,10% van de totale bedrijfsopbrengsten. De nettowinstmarge is ten opzichte van vorig       de overige dienstverlening door ziekenhuizen.
                                       jaar dus aanzienlijk verbeterd. Met andere woorden: ziekenhuizen verdienen meer aan de
                                       zorg.                                                                                           Bedrijfslasten
                                                                                                                                       De totale bedrijfslasten zijn in 2009 met 7% gestegen naar € 11,6 miljard.
                                       De totale opbrengsten en de totale bedrijfslasten zijn in 2009 procentueel in vrijwel gelijke   De personeelskosten zijn in 2009 met 5% gestegen tot € 6,7 miljard. Deze stijging wordt in
                                       mate gestegen, respectievelijk met 7,4% en 7,0%. Binnen de totale opbrengsten zijn de           hoofdlijnen verklaard door een stijging van het gemiddeld aantal fulltime personeelsleden
                                       opbrengsten van het vrije marktsegment (B-segment) met € 1,2 miljard gestegen. Dit komt         met bijna 2%, een CAO-loonsverhoging van 1% en een stijging van de eindejaarsuitkering
                                       onder meer door de uitbreiding van het B-segment in 2009. Daar staat een daling van             van circa 1%. Daarnaast neemt het werkgeversaandeel in de pensioenpremie toe.
                                       de wettelijke budgetten tegenover: deze zijn in 2009 met € 455 miljoen gedaald tot € 7,5
                                       miljard (-5,7%).                                                                                De afschrijvingslasten zijn in 2009 met 11% gestegen (€ 941 miljoen in 2009, € 844 miljoen
                                                                                                                                       in 2008). Dit wordt met name veroorzaakt door nieuwbouwtrajecten en de daaraan
                                                                                                                                       gerelateerde verhoogde en/of versnelde afschrijvingen.
                                       Grafiek 1: Procentuele mutatie belangrijkste posten in exploitatierekening 2009 ten opzichte
                                       van 2008 in %                                                                                   De overige bedrijfskosten zijn in 2009 met 10% (€ 349 miljoen) toegenomen. De
                                                                                                                                       belangrijkste kostenstijgingen binnen de overige bedrijfskosten betreffen de patiënt- en
        wettelijk budget
        We                             70%
                                                                                                                                       bewonergebonden kosten (+€ 181 miljoen, +8,7%) en de algemene kosten (+€ 90 miljoen,
        Overige bedrijfsopbrengsten    54%                                                                                             +14,2%). De stijging van de patiënt- en bewonergebonden kosten houdt met name verband
        DBC-opbrengsten B-segment                                                                                                      met de toename van de productie van de ziekenhuizen.
                                       38%
        Personeelskosten                                                                                                               Opvallend: de ontwikkeling van de algemene kosten fluctueert sterk per ziekenhuis, er zijn
                                       22%
        Afschrijvingen                                                                                                                 zowel aanzienlijke stijgingen als aanzienlijke dalingen ten opzichte van vorig jaar. Uit nadere
        Overige bedrijfskosten          6%                                                                                             analyse blijkt dat dit met name wordt veroorzaakt door incidentele baten en lasten. Dit is in
        Financiële baten en lasten                                                                                                     hoofdstuk 5 verder uitgewerkt.
                                       -10%



                                       Opbrengsten
                                       Binnen de totale opbrengsten zijn de opbrengsten van het vrije marktsegment (B-segment)
                                       het meest gestegen, met € 1,2 miljard. De omvang van het B-segment ten opzichte van de
                                       totale opbrengsten is toegenomen van 18% in 2008 naar 26,5% in 2009. Een belangrijke
                                       oorzaak van deze stijging betreft de uitbreiding van het B-segment in 2009. De ziekenhuizen
                                       kunnen over een groter deel van de dienstverlening met zorgverzekeraars onderhandelen
                                       over volume en prijs.

                                       De toename van de opbrengsten van het B-segment van € 1,2 miljard moet gezien worden
                                       in samenhang met de afname van de wettelijke budgetten. De wettelijke budgetten zijn in
                                       2009 met € 0,5 miljard gedaald tot € 7,5 miljard (daling van 5,7%). Per saldo is sprake van
                                       een toename van de opbrengsten in het A- en B-segment van € 0,7 miljard (+7,2%).
                                       De toename van de totale opbrengsten A- en B-segment wordt met name veroorzaakt door
                                       de stijging van het aantal poliklinische bezoeken en het aantal verpleegdagen.
                                       In 2009 is in totaliteit nauwelijks sprake van budgetcorrecties over voorgaande jaren (€ 0,2
                                       miljoen ten opzichte van € 9,5 miljoen over 2008).
22   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                                                                                                                      Hoofdstuk 3, Resultaat   23




                                       3.3 Samenstelling resultaat                                                                      Normalisatie resultaat
                                                                                                                                        Er is sprake van aanzienlijke verschillen tussen de resultaten van de individuele ziekenhuizen.
                                       De voornaamste bevindingen zijn:                                                                 Daarnaast valt op dat de resultaten van een ziekenhuis door de jaren heen behoorlijk
                                       ß   De samenstelling van het resultaat is in grote lijnen stabiel                                fluctueren. Uit nadere analyse blijkt dat bijzondere, incidentele baten en lasten een
                                       ß   Bijzondere posten vertekenen het resultaat in de jaarrekening                                belangrijke invloed hebben op het resultaat van ziekenhuizen. Deze bijzondere posten zijn
                                       ß   Zowel in 2008 als in 2009 is sprake van aanzienlijke dotaties aan voorzieningen              deels opgenomen als buitengewone baten en lasten, zodat deze transparant zijn voor de
                                                                                                                                        gebruikers van de jaarrekening. Daarnaast zijn echter bijzondere posten verantwoord in het
                                       De stijging van het resultaat met € 88 miljoen wordt voor een belangrijk deel (€ 72 miljoen)     reguliere resultaat. Dit komt doordat volgens de regelgeving slechts een zeer beperkt deel
                                       veroorzaakt doordat de totale opbrengsten met € 836 (+7,4%) miljoen harder zijn gestegen         aan bijzondere posten mag worden aangemerkt als bijzondere baten en lasten.
                                       dan de totale bedrijfslasten (stijging met € 764 miljoen, +7,0%). Daarnaast is in 2009 een
                                       totaalbedrag aan bijzondere baten verantwoord van € 12,6 miljoen terwijl over 2008 nog           In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 is een analyse gemaakt van de bijzondere posten
                                       sprake was van een bijzondere last van € 5,4 miljoen.                                            in het resultaat, voor zover inzichtelijk op basis van de beschikbare informatie. Vervolgens
                                                                                                                                        zijn deze bijzondere posten geëlimineerd, zodat een genormaliseerd resultaat ontstaat. Het
                                       Het resultaat van de ziekenhuizen wordt met name bepaald door het wettelijk budget (62%          genormaliseerd resultaat geeft een beeld van de resultaten uit de reguliere bedrijfsvoering
                                       van de totale opbrengsten), de DBC-opbrengsten (26,5% van de totale opbrengsten), de             van een ziekenhuis. Dit resultaat kan een indicatie geven van de te verwachten resultaten in
                                       personeelskosten (57,7% van de totale kosten) en de overige bedrijfskosten (34,2% van            komende jaren.
                                       de totale kosten). Hoewel het materieel vast actief veruit de grootste actiefpost van de
                                       ziekenhuizen is, hebben de reguliere kapitaalslasten (afschrijving en rente) relatief beperkte   In het totale resultaat van alle ziekenhuizen 2009 ad € 212 miljoen is, naast de afzonderlijk
                                       invloed op het resultaat (10,1% van de totale opbrengsten). Dit wordt veroorzaakt doordat        gepresenteerde buitengewone baten en lasten van per saldo € 12,6 miljoen positief, per
                                       de activiteiten van ziekenhuizen voornamelijk bestaan uit dienstverlening, waarbij personeel     saldo ten minste € 42 miljoen aan bijzondere lasten begrepen, zodat het genormaliseerd,
                                       een centrale rol speelt en activa daarbij hulpmiddelen zijn.                                     na correctie van deze posten, op circa € 242 miljoen positief uitkomt. Het genormaliseerde
                                       De samenstelling van het resultaat is in 2009 slechts licht gewijzigd ten opzichte van 2008,     resultaat is dus aanzienlijk hoger dan het in de jaarrekeningen gepresenteerde resultaat.
                                       zoals blijkt uit onderstaande tabel.                                                             Daarnaast zijn de dotaties aan voorzieningen met € 17 miljoen toegenomen (van € 44
                                                                                                                                        miljoen naar € 61 miljoen).
                                       Grafiek 2: Samenstelling totale kosten en opbrengsten 2009 en 2008
                                                                                                                                        De bijzondere posten in boekjaar 2009 betreffen met name:
        Financiële baten en lasten     100%
                                                                                                                                        Lasten inzake bijzondere waardeverminderingen/inhaalafschrijvingen activa. Totaal
        Overige bedrijfskosten
                                                                                                                                        effect geschat circa € 42 (zie verder) miljoen; buitengewone baten € 12,6 miljoen (apart
                                       80%
        Afschrijvingskosten                                                                                                             verantwoord): betreft met name schenking steunstichting aan Maasstadziekenhuis ad € 8,9
        Personeelskosten                                                                                                                miljoen en activering immaterieel vast actief ad € 3,2 miljoen bij St. Antonius Ziekenhuis.
                                       60%                                                                                              In 2008 was onder meer sprake van € 9,5 miljoen aan bijzondere baten (in overige
                                                                                                                                        opbrengsten), met name € 6,0 miljoen NZa balanssteun bij IJsselmeerziekenhuizen.
                                       40%
                                                                                                                                        De normalisatie bevestigt het beeld dat bijzondere posten een belangrijke invloed hebben op
                                        20%                                                                                             het resultaat van ziekenhuizen.

                                         0%                                                                                             De volgende paragrafen zijn gebaseerd op het resultaat zoals gepresenteerd in de
                                                     2009                2008
                                                                                                                                        jaarrekeningen, hierop is geen normalisatie toegepast. De bijzondere posten die hiervoor
                                                                                                                                        zijn genoemd, komen terug in de verklaring van bijzondere verschillen tussen regio’s of
        Diversen                       100%
                                                                                                                                        groottecategorieën.
        Overige bedrijfsopbrengsten

        DBC-opbrengsten B-segment      80%

         Wettelijk budget inclusief
         correcties voorgaande jaren   60%

                                       40%

                                        20%

                                         0%
                                                     2009                2008
24   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                                                                                                                                       Hoofdstuk 3, Resultaat    25




                                       3.4 Ontwikkeling en samenstelling resultaat per regio                                                 Grafiek 4: Gemiddeld resultaat uitgedrukt in % van totale bedrijfsopbrengsten
                                                                                                                                             2,5%                                                                                              Landelijk
                                       De voornaamste bevindingen zijn:
                                                                                                                                             2,0%                                                                                              Noord
                                       ß   Aanzienlijke verschillen tussen regio’s
                                       ß   Verschillen tussen regio’s nemen toe ten opzichte van vorig jaar                                                                                                                                    Oost
                                                                                                                                             1,5%
                                       ß   Winstgevendheid stijgt fors in vrijwel alle regio’s                                                                                                                                                 Oost exclusief IJsselmeerziekenhuis
                                                                                                                                             1,0%
                                       ß   De meeste verliesgevende ziekenhuizen in regio Zuid                                                                                                                                                 West
                                                                                                                                             0,5%                                                                                              Zuid
                                       Uit een analyse van de resultaatontwikkelingen per regio blijken aanzienlijke verschillen.
                                                                                                                                             0,0%
                                       In regio Oost is het gemiddelde resultaat per ziekenhuis in 2009 meer dan verdriedubbeld.                                    2009                                   2008

                                       Indien het verlies 2009 van de IJsselmeerziekenhuizen buiten beschouwing wordt gelaten, is
                                       de stijging van het gemiddelde resultaat in regio Oost nog veel sterker.                              Ook voor wat betreft het aantal ziekenhuizen met verlies scoort regio Zuid in 2009 het
                                       In regio Noord is het resultaat in 2009 met circa 175% toegenomen. In de regio’s West en              minste.
                                       Zuid is het gemiddelde resultaat toegenomen met respectievelijk 52% en 8%.
                                                                                                                                             Tabel 4: Aantal ziekenhuizen met verlies per regio
                                                                                                                                                                        2009          2009 procentueel       2008           2008 procentueel
                                       Grafiek 3: Resultaatontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 in % per regio
                                                                                                                                              Noord                        0                0,00%             2                 16,67%
        Landelijk                      240%

        Noord                          200%                                                                                                   Oost                         1                6,67%             3                 20,00%

        Oost                           160%
                                                                                                                                              West                         2                5,26%             4                 10,52%
        West                           120%
        Zuid                           80%                                                                                                    Zuid                         4                23,53%            1                  5,88%

                                       40%                                                                                                    Totaal                       7                8,54%             10                12,20%
                                         0%
                                                                                   2009

                                                                                                                                             In de opbouw van het resultaat bestaan slechts geringe verschillen tussen de regio’s.
                                       Hoewel op landelijk niveau een resultaatstijging van 71% is gerealiseerd, is op regionaal             De ontwikkeling en samenstelling van het resultaat wordt hierna per regio besproken.
                                       niveau sprake van grote verschillen als gevolg van omvangrijke winsten of verliezen van
                                       individuele ziekenhuizen.                                                                             Regio Noord (12 ziekenhuizen)
                                                                                                                                             ß    Goede resultaten in Regio Noord
                                       Tabel 3: Gemiddeld resultaat per ziekenhuis per regio                                                 ß    Relatief lage personeelskosten
                                                                          Gemiddeld resultaat 2009 per    Uitgedrukt in % van gemiddelde     ß    Relatief lage financiële baten en lasten
                                                                             ziekenhuis x € 1.000        totale opbrengsten per ziekenhuis   ß    Geen verliesgevende ziekenhuizen

                                        Regio Noord                                  2.345                            2,2%                   Regio Noord heeft het beter gedaan dan het landelijk gemiddelde: het resultaat is
                                                                                                                                             in 2009 175% hoger dan in 2008. Ook uitgedrukt in een percentage van de totale
                                        Regio Oost                                   2.759                             1,6%
                                                                                                                                             bedrijfsopbrengsten is het resultaat in de regio Noord met 2,25% hoger dan het landelijk
                                        Regio West                                   3.157                            2,2%                   gemiddelde. De forse resultaatstijging doet zich bij vrijwel alle ziekenhuizen in deze regio
                                                                                                                                             voor. Bij Ziekenhuis Bethesda en De Tjongerschans is sprake van een resultaatdaling en bij
                                        Regio Zuid                                   1.325                            0,8%                   Antonius Ziekenhuis is het resultaat over 2009 vergelijkbaar met het resultaat over 2008.
                                                                                                                                             In regio Noord zijn geen ziekenhuizen die over 2009 een verlies hebben geleden (2008: twee
                                       Het gemiddeld resultaat per ziekenhuis is in regio West het hoogst. Uitgedrukt in een                 ziekenhuizen). Zes ziekenhuizen hadden in 2009 een resultaat dat meer bedroeg dan 2% van
                                       percentage van de totale opbrengsten is het gemiddeld resultaat in regio West vrijwel gelijk          de totale opbrengsten, dit is de helft van het aantal ziekenhuizen in deze regio (2008: twee).
                                       aan het resultaat in regio Noord. Regio Zuid heeft het laagste procentuele resultaat.
                                                                                                                                             In regio Noord is het aandeel van het wettelijk budget (inclusief correcties voorgaande jaren)
                                                                                                                                             en de DBC-opbrengsten inzake het B-segment met 91% relatief hoog (overige regio’s:
                                                                                                                                             88-90% van de totale opbrengsten). De personeelskosten daarentegen zijn in regio Noord
                                                                                                                                             met 52% van de totale opbrengsten relatief laag (overige regio’s: 55-56% van de totale
                                                                                                                                             opbrengsten), evenals de financiële baten en lasten met 1,72% (overige regio’s: 2,2-2,5%).
                                                                                                                                             Dit kan samenhangen met het economisch klimaat in regio Noord, waar investeringen en
                                                                                                                                             personeel mogelijk minder duur kunnen zijn dan in andere regio’s. De overige bedrijfskosten
                                                                                                                                             zijn in regio Noord met 36,0% relatief hoog (overige regio’s: 32-34% van de totale
                                                                                                                                             opbrengsten).
26   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                                                                                                                    Hoofdstuk 3, Resultaat   27




                                       Regio Oost (15 ziekenhuizen)                                                                     De buitengewone baten en lasten 2009 in het totale resultaat van alle algemene
                                       ß    Resultaat regio Oost verdrievoudigd door het wegwerken van het grote verlies van            ziekenhuizen hebben geheel betrekking op ziekenhuizen in regio West. De totale
                                            IJsselmeer Ziekenhuizen in 2008                                                             buitengewone baten bedragen € 12,6 miljoen en hebben met name betrekking op
                                       ß    Exclusief IJsselmeer Ziekenhuizen daling van resultaten door forse resultaatafname bij      Maasstadziekenhuis (€ 8,9 miljoen) en St. Antonius Ziekenhuis (€ 3,2 miljoen). De
                                            20% van de ziekenhuizen, aantal ziekenhuizen met verlies daalt daarentegen wel              buitengewone bate bij Maasstadziekenhuis betreft een schenking van de steunstichting. De
                                       ß    Grote verschillen tussen individuele ziekenhuizen                                           bijzondere bate bij St. Antonius Ziekenhuis is ontstaan door de activering van immateriële
                                       ß    Hoge afschrijvingslasten                                                                    vaste activa welke in het verleden volledig waren afgeschreven.
                                       ß    Incidentele posten vertekenen resultaatontwikkeling
                                                                                                                                        Regio Zuid (17 ziekenhuizen)
                                       In regio Oost is het gemiddelde resultaat per ziekenhuis in 2009 meer dan verdrievoudigd.        ß    Matig resultaat regio Zuid door verlies Orbis Maaslandziekenhuis
                                       De sterke stijging ten opzichte van 2008 wordt in belangrijke mate veroorzaakt door              ß    Aantal ziekenhuizen met verlies (4 = 24%) is fors toegenomen
                                       IJsselmeer Ziekenhuizen die over 2008 een sterk negatief resultaat hebben gerealiseerd           ß    Hoge afschrijvingen en kapitaalslasten
                                       (-€ 27 miljoen), terwijl over 2009 sprake is van een gering positief resultaat. Indien het
                                       verlies van de IJsselmeerziekenhuizen wordt geëlimineerd is het resultaat in 2009 met            Regio Zuid is in 2009 met een resultaatstijging van slechts 8% achtergebleven op de
                                       1% afgenomen. Bij drie ziekenhuizen (Ziekenhuisgroep Twente, Canisius-Wilhelmina                 landelijke ontwikkeling. Dit wordt met name verklaard door de resultaatontwikkeling bij
                                       Ziekenhuis en Ziekenhuis De Gelderse Vallei) is sprake van een forse resultaatafname. De         Orbis Maaslandziekenhuis. Het verlies van dit ziekenhuis is over 2009 bijna verdubbeld (van
                                       resultaatafname van Ziekenhuisgroep Twente (-€ 5,7 miljoen) wordt met name veroorzaakt           € 7,7 miljoen naar € 14,7 miljoen). Exclusief de resultaten van Orbis Maaslandziekenhuis is
                                       door een stijging van de afschrijvingslasten ten gevolge van investeringen in vastgoed,          het resultaat in regio Zuid met 30% gestegen.
                                       ICT en medische inventarissen en een sterke stijging van de overige bedrijfskosten. De
                                       resultaatafname van het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (-€ 3,4 miljoen) wordt met                In regio Zuid is het resultaat uitgedrukt in een percentage van de totale bedrijfsopbrengsten
                                       name veroorzaakt doordat in 2008 meer incidentele baten zijn gerealiseerd dan in 2009.           met 0,81% het laagst. Exclusief Orbis Maaslandziekenhuis bedraagt het resultaat 1,43% van
                                       De resultaatafname van Ziekenhuis De Gelderse Vallei (-€ 4,4 miljoen) wordt met name             de totale bedrijfsopbrengsten, hetgeen nog steeds onder het landelijk gemiddelde van 1,76%
                                       veroorzaakt doordat in 2008 sprake was bijzondere baten (€ 2,3 miljoen) en doordat met           ligt. Over 2008 had in regio Zuid alleen Orbis Maaslandziekenhuis een verlies geleden, over
                                       name de afschrijvingslasten sterk zijn gestegen in verband met versnelde afschrijving op         2009 hebben vier ziekenhuizen een verlies geleden, namelijk:
                                       immateriële vaste activa op B-segment (€ 1,4 miljoen).                                           ß     Orbis Maaslandziekenhuis (- € 14,7 miljoen)
                                       Over 2009 had één ziekenhuis een verlies: Ziekenhuisgroep Twente (2008: drie                     ß     Laurentius Ziekenhuis (- € 0,7 miljoen)
                                       ziekenhuizen).                                                                                   ß     Ziekenhuis Bernhoven (- € 0,3 miljoen)
                                                                                                                                        ß     St. Elisabeth Ziekenhuis (- € 0,3 miljoen)
                                       Regio West (38 ziekenhuizen)
                                       ß    Forse resultaatstijging in regio West                                                       Orbis Maaslandziekenhuis had ook over 2008 een verlies (2008: € 7,7 miljoen; 2009:
                                       ß    Grote verschillen tussen individuele ziekenhuizen                                           € 14,7 miljoen). De belangrijkste reden voor (de toename van) het verlies zijn de hoge
                                       ß    Slechts twee ziekenhuizen met verlies                                                       afschrijvingslasten en kapitaalslasten in verband met de nieuwbouw.
                                       ß    Alle buitengewone baten en lasten zijn verantwoord in regio West                            Het verlies bij Laurentius Ziekenhuis wordt met name veroorzaakt door sterk gestegen
                                                                                                                                        afschrijvingskosten als gevolg van investeringen in inventaris en computers en een sterke
                                       In regio West is het resultaat toegenomen met 52%. Binnen deze regio hebben desondanks           stijging van de patiëntgebonden kosten (door (dure) geneesmiddelen, kosten apotheek,
                                       een aantal ziekenhuizen te maken met een forse resultaatverslechtering (Westfries Gasthuis       kosten onderzoek door derden en kosten grond- en hulpstoffen laboratorium). Het verlies bij
                                       - € 5,6 miljoen, St. Lucas Andreas Ziekenhuis - € 2,6 miljoen, BovenIJ Ziekenhuis - € 2,2        Ziekenhuis Bernhoven wordt volledig veroorzaakt door extra financiële lasten ten gevolge
                                       miljoen). Daar staat tegenover dat een aantal ziekenhuizen een forse resultaatverbetering        van de aanpassing naar de actuele waarde van een renteswap (€ 3,8 miljoen). Zonder deze
                                       heeft gerealiseerd (Maasstadziekenhuis + € 10,9 miljoen, Medisch Centrum Alkmaar                 extra lasten is bij Ziekenhuis Bernhoven sprake van een sterke resultaatverbetering. Het
                                       + € 7,2 miljoen, Sint Franciscus Gasthuis + € 6,1 miljoen, Albert Schweitzer Ziekenhuis          verlies bij St. Elisabeth Ziekenhuis wordt met name veroorzaakt door een sterke stijging
                                       + € 4,3 miljoen, Slotervaartziekenhuis + € 3,9 miljoen). Over 2009 hadden twee                   van de overige bedrijfskosten in verband met een voorziening op het extern budget (€ 1,9
                                       ziekenhuizen een verlies: BovenIJ Ziekenhuis en Vlietland Ziekenhuis (2008: vier).               miljoen).

                                       Het verlies van BovenIJ Ziekenhuis wordt veroorzaakt doordat de bedrijfsopbrengsten
                                       minder hard stijgen dan landelijk (1,5% ten opzichte van 7,4% landelijk). Deze lagere stijging
                                       wordt met name veroorzaakt doordat het wettelijk budget door lagere productieafspraken
                                       met 12,7% harder is gedaald dan het landelijk gemiddelde (- 5,7%) en de omzet B-segment
                                       met 45% minder hard is gestegen dan het landelijk gemiddelde (+ 59,7%). De lagere
                                       stijging van de opbrengsten is gedeeltelijk gecompenseerd door een lagere stijging van de
                                       bedrijfslasten (5,5% ten opzichte van 7,0% landelijk), maar heeft uiteindelijk tot een verlies
                                       van € 1,2 miljoen geleid (2008: positief resultaat van € 0,9 miljoen).
                                       Vlietland Ziekenhuis heeft over 2009 weliswaar een verlies gerealiseerd, echter dit verlies
                                       (€ 2,0 miljoen) is aanzienlijk lager dan over 2008 (€ 4,0 miljoen), terwijl in 2008 nog sprake
                                       was van een bijzondere bate van € 1,2 miljoen. Het verlies wordt met name veroorzaakt
                                       doordat de financiële lasten met 6,0% van de totale bedrijfsopbrengsten aanzienlijk hoger
                                       zijn dan het landelijk gemiddelde (2,3%), waarschijnlijk ten gevolge van financiering van de
                                       nieuwbouw.
28   BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010                                                                                                                                                                                                  Hoofdstuk 3, Resultaat   29




                                       3.5 Ontwikkeling en samenstelling resultaat op basis van omvang                               De kleine ziekenhuizen hebben over 2009 met een resultaat van 2,2% van de totale
                                                                                                                                     opbrengsten relatief het beste gescoord.
                                       De voornaamste bevindingen zijn:
                                       ß   Verschillen tussen groottecategorieën in 2009 minder groot                                De resultaten van de middelgrote en grote ziekenhuizen zijn in 2009 toegenomen met
                                       ß   Kleine ziekenhuizen maken een inhaalslag qua resultaat                                    respectievelijk 19% en 54% en bedragen respectievelijk 1,2% (2008: 1,1%) en 2,0% (2008:
                                       ß   Exclusief Orbis Maaslandziekenhuis realiseren middelgrote en grote ziekenhuizen een       1,4%) van de totale opbrengsten. Het resultaat van de middelgrote ziekenhuizen wordt
                                           vergelijkbare resultaatstijging                                                           vertekend door het verlies van Orbis Maasland ziekenhuis. Na eliminatie van de cijfers van
                                                                                                                                     dit ziekenhuis is de resultaattoename van de middelgrote ziekenhuizen 29,7%. Het resultaat
                                       De resultaten per ziekenhuis fluctueren sterk, waarbij opvalt dat de kleine ziekenhuizen       van de middelgrote ziekenhuizen bedraagt na eliminatie van Orbis Maaslandziekenhuis
                                       gemiddeld een resultaatstijging van 255% laten zien. De resultaten van de grote en            1,62% van de totale opbrengsten.
                                       middelgrote ziekenhuizen zijn in 2009 toegenomen met respectievelijk 54% en 19%.
                                       Door het hoogste resultaat hebben de kleine ziekenhuizen ook de hoogste rentabiliteit         Kleine ziekenhuizen
                                       van zowel het totaal vermogen als het eigen vermogen gerealiseerd. De middelgrote             De stijging van het resultaat van de kleine ziekenhuizen bedraagt voor geheel Nederland
                                       ziekenhuizen hebben de laagste rentabiliteit gerealiseerd.                                    € 46,7 miljoen en wordt veroorzaakt doordat in 2009 de opbrengsten met € 196 miljoen
                                                                                                                                     (+7,0%) harder zijn gestegen dan de lasten, die zijn gestegen met 162 miljoen (+6,0%).
                                       Grafiek 6: Resultaatontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 per groottecategorie               Binnen de lasten zijn de personeelskosten gestegen met 4,1%, de afschrijvingen zijn
                                                                                                                                     toegenomen met 12,3% en de stijging van de overige bedrijfskosten is 7,9%.
        Landelijk                      260%
                                       225%                                                                                          De financiële baten en lasten zijn gedaald met € 13,0 miljoen (-17,4%). Over de gehele linie
        Klein
                                       190%                                                                                          laten de financiële baten en lasten bij kleine ziekenhuizen een daling zien.
        Middelgroot                    155%
        Groot                          120%                                                                                          Middelgrote ziekenhuizen
                                        85%                                                                                          De stijging van het resultaat van de middelgrote ziekenhuizen bedraagt voor geheel
                                        50%
                                                                                                                                     Nederland € 8,6 miljoen en wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt doordat in 2008
                                        15%
                                       -20%
                                                                                                                                     buitengewone baten en lasten waren verantwoord van € 5,5 miljoen negatief. Tevens zijn
                                                          Resultaat uit                          Totaal resultaat
                                                     gewone bedrijfsuitoefening
                                                                                                                                     in 2009 positieve resultaten op deelnemingen behaald van € 2,7 miljoen, terwijl over 2008
                                                                                                                                     nog sprake was van negatieve resultaten op deelnemingen van € 3,1 miljoen. De stijging
                                                                                                                                     van de totale bedrijfsopbrengsten (7,4%) is nagenoeg gelijk aan de stijging van de totale
                                       De resultaten van de kleine ziekenhuizen zijn in 2009 zeer sterk gestegen (+255%). Deze       bedrijfslasten (7,5%). Binnen de bedrijfslasten zijn de personeelskosten gestegen met 5,1%,
                                       stijging wordt echter vertekend door een groot verlies van IJsselmeer Ziekenhuizen in 2008.   de afschrijvingen zijn toegenomen met 13% en de overige bedrijfskosten met 10,6%.
                                       Na eliminatie van dit verlies bedraagt de resultaattoename van kleine ziekenhuizen 41%.       De financiële lasten zijn met 10,5% toegenomen.

                                       Grafiek 7: Resultaatontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 per groottecategorie               Grote ziekenhuizen
                                       (excl. IJsselmeerziekenhuizen en Orbis Maaslandziekenhuis)                                    De stijging van het resultaat van de grote ziekenhuizen bedraagt voor geheel Nederland
                                                                                                                                     € 33,0 miljoen en kent twee belangrijke oorzaken. Ten eerste is het resultaat uit
        Landelijk                      60%
                                                                                                                                     gewone bedrijfsuitoefening toegenomen met € 21,8 miljoen, ten tweede is het saldo
        Klein                          50%
                                                                                                                                     buitengewone baten gestegen met € 12,1 miljoen. De stijging van het resultaat uit
        Middelgroot                    40%
                                                                                                                                     gewone bedrijfsuitoefening wordt veroorzaakt doordat de totale opbrengsten zowel
        Groot                          30%                                                                                           in absolute omvang (€ 340 miljoen) als procentueel (7,8%) harder zijn gestegen dan
                                       20%                                                                                           de totale bedrijfslasten (€ 310 miljoen = 7,3%). Binnen de totale bedrijfslasten zijn de
                                       10%                                                                                           personeelskosten gestegen met 5,4%, de afschrijvingen zijn toegenomen met 9,4% en de
                                       0%
                                                                                                                                     stijging van de overige bedrijfskosten is 9,9%. De financiële baten en lasten zijn gedaald met
                                                         Resultaat uit                          Totaal resultaat
                                                    gewone bedrijfsuitoefening
                                                                                                                                     € 9,3 miljoen.
                                                                                                                                     De buitengewone baten betreffen voornamelijk twee ziekenhuizen: Maasstadziekenhuis
                                                                                                                                     (€ 8,9 miljoen) en St. Antonius Ziekenhuis (€ 3,2 miljoen), zoals in paragraaf 3.3 toegelicht.
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010

More Related Content

What's hot

Marktonderzoek Affiliate Marketing 21 Sept 2009
Marktonderzoek Affiliate Marketing 21 Sept 2009Marktonderzoek Affiliate Marketing 21 Sept 2009
Marktonderzoek Affiliate Marketing 21 Sept 2009Marketingfacts
 
Promotie veenendaal jaarplan 2011 2012 concept 3
Promotie veenendaal jaarplan 2011 2012 concept 3Promotie veenendaal jaarplan 2011 2012 concept 3
Promotie veenendaal jaarplan 2011 2012 concept 3Roeland Tameling
 
KS0601UTRa Anne Plancius SC BIP 2Build4
KS0601UTRa Anne Plancius SC BIP 2Build4 KS0601UTRa Anne Plancius SC BIP 2Build4
KS0601UTRa Anne Plancius SC BIP 2Build4 Anne Plancius
 
Ondernemen Met Sociale Netwerken
Ondernemen Met Sociale NetwerkenOndernemen Met Sociale Netwerken
Ondernemen Met Sociale NetwerkenMarketingfacts
 
E book ondernemen-met-sociale-netwerken
E book ondernemen-met-sociale-netwerkenE book ondernemen-met-sociale-netwerken
E book ondernemen-met-sociale-netwerkenQuietroom Label
 
Cijfers en feiten familiebedrijf
Cijfers en feiten familiebedrijfCijfers en feiten familiebedrijf
Cijfers en feiten familiebedrijfTessa Smits
 
De waarde van open data Keuzes en effecten van open-datastrategieën voor publ...
De waarde van open data Keuzes en effecten van open-datastrategieën voor publ...De waarde van open data Keuzes en effecten van open-datastrategieën voor publ...
De waarde van open data Keuzes en effecten van open-datastrategieën voor publ...Twittercrisis
 
Inrichtingsplan Nationale Politie
Inrichtingsplan Nationale PolitieInrichtingsplan Nationale Politie
Inrichtingsplan Nationale PolitieTwittercrisis
 
Earnings Management In Nederland
Earnings Management In NederlandEarnings Management In Nederland
Earnings Management In NederlandConstant Lam
 
Werkboek project eco office 1819 hv2 versie2
Werkboek project eco office 1819 hv2 versie2Werkboek project eco office 1819 hv2 versie2
Werkboek project eco office 1819 hv2 versie2Suwarda Visser
 
Revalidatie en arbeid, investeren voor de toekomst
Revalidatie en arbeid, investeren voor de toekomstRevalidatie en arbeid, investeren voor de toekomst
Revalidatie en arbeid, investeren voor de toekomstCiran Media
 
Meerjarenbeleidsplan Participatie
Meerjarenbeleidsplan ParticipatieMeerjarenbeleidsplan Participatie
Meerjarenbeleidsplan Participatievmpfundt
 
GBO Overheid Koppelvlak Digipoort
GBO Overheid Koppelvlak DigipoortGBO Overheid Koppelvlak Digipoort
GBO Overheid Koppelvlak DigipoortFriso de Jong
 
Ontwerpplan Nationale Politie
Ontwerpplan Nationale PolitieOntwerpplan Nationale Politie
Ontwerpplan Nationale PolitieTwittercrisis
 
Template - het strategisch communicatieplan
Template - het strategisch communicatieplanTemplate - het strategisch communicatieplan
Template - het strategisch communicatieplanProfound Groep BV
 
Eindrapport evaluatie-wetbeschermingpersoonsgegevens
Eindrapport evaluatie-wetbeschermingpersoonsgegevensEindrapport evaluatie-wetbeschermingpersoonsgegevens
Eindrapport evaluatie-wetbeschermingpersoonsgegevensFrank Smilda
 
Het strategische communicatieplan 2014 syllabus wk
 Het strategische communicatieplan 2014 syllabus wk Het strategische communicatieplan 2014 syllabus wk
Het strategische communicatieplan 2014 syllabus wkProfound Groep BV
 
Srm het strategische communicatieplan 2013 syllabus
Srm het strategische communicatieplan 2013 syllabusSrm het strategische communicatieplan 2013 syllabus
Srm het strategische communicatieplan 2013 syllabusProfound Groep BV
 

What's hot (20)

Retail Finance
Retail FinanceRetail Finance
Retail Finance
 
Marktonderzoek Affiliate Marketing 21 Sept 2009
Marktonderzoek Affiliate Marketing 21 Sept 2009Marktonderzoek Affiliate Marketing 21 Sept 2009
Marktonderzoek Affiliate Marketing 21 Sept 2009
 
Promotie veenendaal jaarplan 2011 2012 concept 3
Promotie veenendaal jaarplan 2011 2012 concept 3Promotie veenendaal jaarplan 2011 2012 concept 3
Promotie veenendaal jaarplan 2011 2012 concept 3
 
KS0601UTRa Anne Plancius SC BIP 2Build4
KS0601UTRa Anne Plancius SC BIP 2Build4 KS0601UTRa Anne Plancius SC BIP 2Build4
KS0601UTRa Anne Plancius SC BIP 2Build4
 
Ondernemen Met Sociale Netwerken
Ondernemen Met Sociale NetwerkenOndernemen Met Sociale Netwerken
Ondernemen Met Sociale Netwerken
 
E book ondernemen-met-sociale-netwerken
E book ondernemen-met-sociale-netwerkenE book ondernemen-met-sociale-netwerken
E book ondernemen-met-sociale-netwerken
 
Het school ouder contract
Het school ouder contractHet school ouder contract
Het school ouder contract
 
Cijfers en feiten familiebedrijf
Cijfers en feiten familiebedrijfCijfers en feiten familiebedrijf
Cijfers en feiten familiebedrijf
 
De waarde van open data Keuzes en effecten van open-datastrategieën voor publ...
De waarde van open data Keuzes en effecten van open-datastrategieën voor publ...De waarde van open data Keuzes en effecten van open-datastrategieën voor publ...
De waarde van open data Keuzes en effecten van open-datastrategieën voor publ...
 
Inrichtingsplan Nationale Politie
Inrichtingsplan Nationale PolitieInrichtingsplan Nationale Politie
Inrichtingsplan Nationale Politie
 
Earnings Management In Nederland
Earnings Management In NederlandEarnings Management In Nederland
Earnings Management In Nederland
 
Werkboek project eco office 1819 hv2 versie2
Werkboek project eco office 1819 hv2 versie2Werkboek project eco office 1819 hv2 versie2
Werkboek project eco office 1819 hv2 versie2
 
Revalidatie en arbeid, investeren voor de toekomst
Revalidatie en arbeid, investeren voor de toekomstRevalidatie en arbeid, investeren voor de toekomst
Revalidatie en arbeid, investeren voor de toekomst
 
Meerjarenbeleidsplan Participatie
Meerjarenbeleidsplan ParticipatieMeerjarenbeleidsplan Participatie
Meerjarenbeleidsplan Participatie
 
GBO Overheid Koppelvlak Digipoort
GBO Overheid Koppelvlak DigipoortGBO Overheid Koppelvlak Digipoort
GBO Overheid Koppelvlak Digipoort
 
Ontwerpplan Nationale Politie
Ontwerpplan Nationale PolitieOntwerpplan Nationale Politie
Ontwerpplan Nationale Politie
 
Template - het strategisch communicatieplan
Template - het strategisch communicatieplanTemplate - het strategisch communicatieplan
Template - het strategisch communicatieplan
 
Eindrapport evaluatie-wetbeschermingpersoonsgegevens
Eindrapport evaluatie-wetbeschermingpersoonsgegevensEindrapport evaluatie-wetbeschermingpersoonsgegevens
Eindrapport evaluatie-wetbeschermingpersoonsgegevens
 
Het strategische communicatieplan 2014 syllabus wk
 Het strategische communicatieplan 2014 syllabus wk Het strategische communicatieplan 2014 syllabus wk
Het strategische communicatieplan 2014 syllabus wk
 
Srm het strategische communicatieplan 2013 syllabus
Srm het strategische communicatieplan 2013 syllabusSrm het strategische communicatieplan 2013 syllabus
Srm het strategische communicatieplan 2013 syllabus
 

Viewers also liked

BT Studio 1500 User Guide from Telephones Online www.telephonesonline.co.uk
BT Studio 1500  User Guide from Telephones Online  www.telephonesonline.co.ukBT Studio 1500  User Guide from Telephones Online  www.telephonesonline.co.uk
BT Studio 1500 User Guide from Telephones Online www.telephonesonline.co.ukTelephones Online
 
MIR Market Research Services
MIR Market Research ServicesMIR Market Research Services
MIR Market Research Servicesliwenjuan
 

Viewers also liked (6)

Gen c 150114
Gen c 150114Gen c 150114
Gen c 150114
 
BT Studio 1500 User Guide from Telephones Online www.telephonesonline.co.uk
BT Studio 1500  User Guide from Telephones Online  www.telephonesonline.co.ukBT Studio 1500  User Guide from Telephones Online  www.telephonesonline.co.uk
BT Studio 1500 User Guide from Telephones Online www.telephonesonline.co.uk
 
MIR Market Research Services
MIR Market Research ServicesMIR Market Research Services
MIR Market Research Services
 
Psychodynamic therapies
Psychodynamic therapiesPsychodynamic therapies
Psychodynamic therapies
 
10 Top Facts About Stuttering You Need to Know
10 Top Facts About Stuttering You Need to Know10 Top Facts About Stuttering You Need to Know
10 Top Facts About Stuttering You Need to Know
 
Management of stuttering
Management of stutteringManagement of stuttering
Management of stuttering
 

Similar to Bdo benchmark ziekenhuizen 2010

DA de Waard (oratie)
DA de Waard (oratie)DA de Waard (oratie)
DA de Waard (oratie)Dick de Waard
 
Maatschappelijke Business Case
Maatschappelijke Business CaseMaatschappelijke Business Case
Maatschappelijke Business CaseCorin Potters-Kemp
 
rapport-scheltema-compleet (1)
rapport-scheltema-compleet (1)rapport-scheltema-compleet (1)
rapport-scheltema-compleet (1)Harry van Dalen
 
Duurzaamheid in Hart van Brabant, volledig rapport
Duurzaamheid in Hart van Brabant, volledig rapportDuurzaamheid in Hart van Brabant, volledig rapport
Duurzaamheid in Hart van Brabant, volledig rapportWillem van der Velden
 
Regioplan van zeeuws vlaanderen gezondleven nl 2012 2022
Regioplan van zeeuws vlaanderen gezondleven nl 2012 2022Regioplan van zeeuws vlaanderen gezondleven nl 2012 2022
Regioplan van zeeuws vlaanderen gezondleven nl 2012 2022Arend Roos
 
2020 start vandaag! #GRAFOC-studie naar de nieuwe competenties voor de printm...
2020 start vandaag! #GRAFOC-studie naar de nieuwe competenties voor de printm...2020 start vandaag! #GRAFOC-studie naar de nieuwe competenties voor de printm...
2020 start vandaag! #GRAFOC-studie naar de nieuwe competenties voor de printm...GRAFOC | Printmedia Opleidingscentrum
 
business word
business wordbusiness word
business wordJeroen
 
Retail Finance 2.0
Retail Finance 2.0Retail Finance 2.0
Retail Finance 2.0VanderSluis
 
GIP_EINDBUNDEL_INBINDEN__15_5_13__23_U
GIP_EINDBUNDEL_INBINDEN__15_5_13__23_UGIP_EINDBUNDEL_INBINDEN__15_5_13__23_U
GIP_EINDBUNDEL_INBINDEN__15_5_13__23_UBram Beirens
 
Sociale media strategie_voor_politie
Sociale media strategie_voor_politieSociale media strategie_voor_politie
Sociale media strategie_voor_politieFrank Smilda
 
Bijzondere Evaluator kritisch over bijdrage ngo's
Bijzondere Evaluator kritisch over bijdrage ngo's Bijzondere Evaluator kritisch over bijdrage ngo's
Bijzondere Evaluator kritisch over bijdrage ngo's Thierry Debels
 
Algemene regeling gbo handboek
Algemene regeling gbo handboekAlgemene regeling gbo handboek
Algemene regeling gbo handboekFrank Smilda
 
BDO nieuwsbrief zorg jaargang 4 nr 1
BDO nieuwsbrief  zorg jaargang 4 nr  1BDO nieuwsbrief  zorg jaargang 4 nr  1
BDO nieuwsbrief zorg jaargang 4 nr 1Arjan Bosman
 
Verbeter de Fashion Supply Chain
Verbeter de Fashion Supply ChainVerbeter de Fashion Supply Chain
Verbeter de Fashion Supply Chaintomhuigen
 
Verbeter Fashion Supply Chain planning
Verbeter Fashion Supply Chain planningVerbeter Fashion Supply Chain planning
Verbeter Fashion Supply Chain planningguesta287b52
 
Produceren in Azie
Produceren in AzieProduceren in Azie
Produceren in AzieFoubu
 
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgraE-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgraJohannes Bosgra
 
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgraE-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgraJohannes Bosgra
 

Similar to Bdo benchmark ziekenhuizen 2010 (20)

DA de Waard (oratie)
DA de Waard (oratie)DA de Waard (oratie)
DA de Waard (oratie)
 
Maatschappelijke Business Case
Maatschappelijke Business CaseMaatschappelijke Business Case
Maatschappelijke Business Case
 
rapport-scheltema-compleet (1)
rapport-scheltema-compleet (1)rapport-scheltema-compleet (1)
rapport-scheltema-compleet (1)
 
Duurzaamheid in Hart van Brabant, volledig rapport
Duurzaamheid in Hart van Brabant, volledig rapportDuurzaamheid in Hart van Brabant, volledig rapport
Duurzaamheid in Hart van Brabant, volledig rapport
 
Regioplan van zeeuws vlaanderen gezondleven nl 2012 2022
Regioplan van zeeuws vlaanderen gezondleven nl 2012 2022Regioplan van zeeuws vlaanderen gezondleven nl 2012 2022
Regioplan van zeeuws vlaanderen gezondleven nl 2012 2022
 
Studieresultaten naar de effecten van de Leefloonwet
Studieresultaten naar de effecten van de LeefloonwetStudieresultaten naar de effecten van de Leefloonwet
Studieresultaten naar de effecten van de Leefloonwet
 
2020 start vandaag! #GRAFOC-studie naar de nieuwe competenties voor de printm...
2020 start vandaag! #GRAFOC-studie naar de nieuwe competenties voor de printm...2020 start vandaag! #GRAFOC-studie naar de nieuwe competenties voor de printm...
2020 start vandaag! #GRAFOC-studie naar de nieuwe competenties voor de printm...
 
business word
business wordbusiness word
business word
 
Retail Finance 2.0
Retail Finance 2.0Retail Finance 2.0
Retail Finance 2.0
 
GIP_EINDBUNDEL_INBINDEN__15_5_13__23_U
GIP_EINDBUNDEL_INBINDEN__15_5_13__23_UGIP_EINDBUNDEL_INBINDEN__15_5_13__23_U
GIP_EINDBUNDEL_INBINDEN__15_5_13__23_U
 
Sociale media strategie_voor_politie
Sociale media strategie_voor_politieSociale media strategie_voor_politie
Sociale media strategie_voor_politie
 
Bijzondere Evaluator kritisch over bijdrage ngo's
Bijzondere Evaluator kritisch over bijdrage ngo's Bijzondere Evaluator kritisch over bijdrage ngo's
Bijzondere Evaluator kritisch over bijdrage ngo's
 
Algemene regeling gbo handboek
Algemene regeling gbo handboekAlgemene regeling gbo handboek
Algemene regeling gbo handboek
 
BDO nieuwsbrief zorg jaargang 4 nr 1
BDO nieuwsbrief  zorg jaargang 4 nr  1BDO nieuwsbrief  zorg jaargang 4 nr  1
BDO nieuwsbrief zorg jaargang 4 nr 1
 
Verbeter de Fashion Supply Chain
Verbeter de Fashion Supply ChainVerbeter de Fashion Supply Chain
Verbeter de Fashion Supply Chain
 
6153 V01 Fc (2)
6153 V01 Fc (2)6153 V01 Fc (2)
6153 V01 Fc (2)
 
Verbeter Fashion Supply Chain planning
Verbeter Fashion Supply Chain planningVerbeter Fashion Supply Chain planning
Verbeter Fashion Supply Chain planning
 
Produceren in Azie
Produceren in AzieProduceren in Azie
Produceren in Azie
 
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgraE-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
 
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgraE-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
E-commercebijsupermarktenJohannesBosgra
 

More from Tessa Smits

Integratedfacilitymanagement1
Integratedfacilitymanagement1Integratedfacilitymanagement1
Integratedfacilitymanagement1Tessa Smits
 
Change paradigms an overview
Change paradigms an overviewChange paradigms an overview
Change paradigms an overviewTessa Smits
 
Management consulting in_the_it_revolution_-_the_rise_of_3rd_generation_manag...
Management consulting in_the_it_revolution_-_the_rise_of_3rd_generation_manag...Management consulting in_the_it_revolution_-_the_rise_of_3rd_generation_manag...
Management consulting in_the_it_revolution_-_the_rise_of_3rd_generation_manag...Tessa Smits
 
Trends in veiligheid_2010(2)
Trends in veiligheid_2010(2)Trends in veiligheid_2010(2)
Trends in veiligheid_2010(2)Tessa Smits
 
Rj middelgrote rechtspersonen_2010
Rj middelgrote rechtspersonen_2010Rj middelgrote rechtspersonen_2010
Rj middelgrote rechtspersonen_2010Tessa Smits
 
Project delivery strategy
Project delivery strategyProject delivery strategy
Project delivery strategyTessa Smits
 
Procurement fraud
Procurement fraudProcurement fraud
Procurement fraudTessa Smits
 
Nieuwe bedrijfsmodellen voor banken
Nieuwe bedrijfsmodellen voor banken Nieuwe bedrijfsmodellen voor banken
Nieuwe bedrijfsmodellen voor banken Tessa Smits
 
Paying the bill_onderzoek_stimuleringsmaatregelen
Paying the bill_onderzoek_stimuleringsmaatregelenPaying the bill_onderzoek_stimuleringsmaatregelen
Paying the bill_onderzoek_stimuleringsmaatregelenTessa Smits
 
White paper nieuwe software
White paper nieuwe softwareWhite paper nieuwe software
White paper nieuwe softwareTessa Smits
 
Meer rendement uit talent in de zorg
Meer rendement uit talent in de zorgMeer rendement uit talent in de zorg
Meer rendement uit talent in de zorgTessa Smits
 
Btw quickscan zorg
Btw quickscan zorgBtw quickscan zorg
Btw quickscan zorgTessa Smits
 
Het nieuwe werken
Het nieuwe werkenHet nieuwe werken
Het nieuwe werkenTessa Smits
 

More from Tessa Smits (15)

CEO agenda
CEO agendaCEO agenda
CEO agenda
 
Integratedfacilitymanagement1
Integratedfacilitymanagement1Integratedfacilitymanagement1
Integratedfacilitymanagement1
 
Change paradigms an overview
Change paradigms an overviewChange paradigms an overview
Change paradigms an overview
 
Wphb oonderzoek
Wphb oonderzoekWphb oonderzoek
Wphb oonderzoek
 
Management consulting in_the_it_revolution_-_the_rise_of_3rd_generation_manag...
Management consulting in_the_it_revolution_-_the_rise_of_3rd_generation_manag...Management consulting in_the_it_revolution_-_the_rise_of_3rd_generation_manag...
Management consulting in_the_it_revolution_-_the_rise_of_3rd_generation_manag...
 
Trends in veiligheid_2010(2)
Trends in veiligheid_2010(2)Trends in veiligheid_2010(2)
Trends in veiligheid_2010(2)
 
Rj middelgrote rechtspersonen_2010
Rj middelgrote rechtspersonen_2010Rj middelgrote rechtspersonen_2010
Rj middelgrote rechtspersonen_2010
 
Project delivery strategy
Project delivery strategyProject delivery strategy
Project delivery strategy
 
Procurement fraud
Procurement fraudProcurement fraud
Procurement fraud
 
Nieuwe bedrijfsmodellen voor banken
Nieuwe bedrijfsmodellen voor banken Nieuwe bedrijfsmodellen voor banken
Nieuwe bedrijfsmodellen voor banken
 
Paying the bill_onderzoek_stimuleringsmaatregelen
Paying the bill_onderzoek_stimuleringsmaatregelenPaying the bill_onderzoek_stimuleringsmaatregelen
Paying the bill_onderzoek_stimuleringsmaatregelen
 
White paper nieuwe software
White paper nieuwe softwareWhite paper nieuwe software
White paper nieuwe software
 
Meer rendement uit talent in de zorg
Meer rendement uit talent in de zorgMeer rendement uit talent in de zorg
Meer rendement uit talent in de zorg
 
Btw quickscan zorg
Btw quickscan zorgBtw quickscan zorg
Btw quickscan zorg
 
Het nieuwe werken
Het nieuwe werkenHet nieuwe werken
Het nieuwe werken
 

Recently uploaded

BCE24 | Zo unlockt HEMA het complete potentieel van video-SEO, Emma-Sophie J...
BCE24 | Zo unlockt HEMA het complete potentieel van video-SEO,  Emma-Sophie J...BCE24 | Zo unlockt HEMA het complete potentieel van video-SEO,  Emma-Sophie J...
BCE24 | Zo unlockt HEMA het complete potentieel van video-SEO, Emma-Sophie J...BBPMedia1
 
Presentatie voor Exact in Kamerik 26 maart 2024 EJK met respons.pdf
Presentatie voor Exact in Kamerik 26 maart 2024 EJK met respons.pdfPresentatie voor Exact in Kamerik 26 maart 2024 EJK met respons.pdf
Presentatie voor Exact in Kamerik 26 maart 2024 EJK met respons.pdfAfier
 
BCE24 | Elvea (de lekkerste tomaten in blik) & njam! (hét culinaire platform)...
BCE24 | Elvea (de lekkerste tomaten in blik) & njam! (hét culinaire platform)...BCE24 | Elvea (de lekkerste tomaten in blik) & njam! (hét culinaire platform)...
BCE24 | Elvea (de lekkerste tomaten in blik) & njam! (hét culinaire platform)...BBPMedia1
 
BCE24 | When digital becomes human - Steven Van Belleghem
BCE24 | When digital becomes human - Steven Van BelleghemBCE24 | When digital becomes human - Steven Van Belleghem
BCE24 | When digital becomes human - Steven Van BelleghemBBPMedia1
 
BCE24 | Make it till you Fake it - Annemieke Mol & Milan van Vugt | Initiativ...
BCE24 | Make it till you Fake it - Annemieke Mol & Milan van Vugt | Initiativ...BCE24 | Make it till you Fake it - Annemieke Mol & Milan van Vugt | Initiativ...
BCE24 | Make it till you Fake it - Annemieke Mol & Milan van Vugt | Initiativ...BBPMedia1
 
Introduction to BNS Datalogistics Presentatie
Introduction to BNS Datalogistics PresentatieIntroduction to BNS Datalogistics Presentatie
Introduction to BNS Datalogistics PresentatieArnoud Hersbach
 
BCE 24 | Hoe zien we de merken het liefste terug in een podcast? - Mandy van ...
BCE 24 | Hoe zien we de merken het liefste terug in een podcast? - Mandy van ...BCE 24 | Hoe zien we de merken het liefste terug in een podcast? - Mandy van ...
BCE 24 | Hoe zien we de merken het liefste terug in een podcast? - Mandy van ...BBPMedia1
 
BCE24 | Hoe Vodafone het merk vernieuwend op de kaart zet met videocontent, M...
BCE24 | Hoe Vodafone het merk vernieuwend op de kaart zet met videocontent, M...BCE24 | Hoe Vodafone het merk vernieuwend op de kaart zet met videocontent, M...
BCE24 | Hoe Vodafone het merk vernieuwend op de kaart zet met videocontent, M...BBPMedia1
 

Recently uploaded (8)

BCE24 | Zo unlockt HEMA het complete potentieel van video-SEO, Emma-Sophie J...
BCE24 | Zo unlockt HEMA het complete potentieel van video-SEO,  Emma-Sophie J...BCE24 | Zo unlockt HEMA het complete potentieel van video-SEO,  Emma-Sophie J...
BCE24 | Zo unlockt HEMA het complete potentieel van video-SEO, Emma-Sophie J...
 
Presentatie voor Exact in Kamerik 26 maart 2024 EJK met respons.pdf
Presentatie voor Exact in Kamerik 26 maart 2024 EJK met respons.pdfPresentatie voor Exact in Kamerik 26 maart 2024 EJK met respons.pdf
Presentatie voor Exact in Kamerik 26 maart 2024 EJK met respons.pdf
 
BCE24 | Elvea (de lekkerste tomaten in blik) & njam! (hét culinaire platform)...
BCE24 | Elvea (de lekkerste tomaten in blik) & njam! (hét culinaire platform)...BCE24 | Elvea (de lekkerste tomaten in blik) & njam! (hét culinaire platform)...
BCE24 | Elvea (de lekkerste tomaten in blik) & njam! (hét culinaire platform)...
 
BCE24 | When digital becomes human - Steven Van Belleghem
BCE24 | When digital becomes human - Steven Van BelleghemBCE24 | When digital becomes human - Steven Van Belleghem
BCE24 | When digital becomes human - Steven Van Belleghem
 
BCE24 | Make it till you Fake it - Annemieke Mol & Milan van Vugt | Initiativ...
BCE24 | Make it till you Fake it - Annemieke Mol & Milan van Vugt | Initiativ...BCE24 | Make it till you Fake it - Annemieke Mol & Milan van Vugt | Initiativ...
BCE24 | Make it till you Fake it - Annemieke Mol & Milan van Vugt | Initiativ...
 
Introduction to BNS Datalogistics Presentatie
Introduction to BNS Datalogistics PresentatieIntroduction to BNS Datalogistics Presentatie
Introduction to BNS Datalogistics Presentatie
 
BCE 24 | Hoe zien we de merken het liefste terug in een podcast? - Mandy van ...
BCE 24 | Hoe zien we de merken het liefste terug in een podcast? - Mandy van ...BCE 24 | Hoe zien we de merken het liefste terug in een podcast? - Mandy van ...
BCE 24 | Hoe zien we de merken het liefste terug in een podcast? - Mandy van ...
 
BCE24 | Hoe Vodafone het merk vernieuwend op de kaart zet met videocontent, M...
BCE24 | Hoe Vodafone het merk vernieuwend op de kaart zet met videocontent, M...BCE24 | Hoe Vodafone het merk vernieuwend op de kaart zet met videocontent, M...
BCE24 | Hoe Vodafone het merk vernieuwend op de kaart zet met videocontent, M...
 

Bdo benchmark ziekenhuizen 2010

  • 1. ‘WAPENEN TEGEN ONZEKERE TIJDEN’ ONTWIKKELING VAN DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN DE ALGEMENE ZIEKENHUIZEN IN NEDERLAND BDO BENCHMARK ZIEKENHUIZEN 2010 E ONLIN RK M A BENCH L TOO VOOR VRIJ ONDERNEMEN
  • 2. ‘WAPENEN TEGEN ONZEKERE TIJDEN’ ONTWIKKELING VAN DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN DE ALGEMENE ZIEKENHUIZEN IN NEDERLAND BDO BENCHMARK ZIEKENHUIZEN 2010
  • 3. Voorwoord, september 2010 5 VOORWOORD Hoe staan de Nederlandse algemene ziekenhuizen er financieel voor? Deze vraag stond centraal in ons tweede jaarlijkse benchmarkonderzoek, aan de hand van de jaardocumenten 2009. De uitkomsten zijn alarmerend. Want al stegen de resultaten in 2009, de financiële positie van algemene ziekenhuizen in Nederland is en blijft zorgwekkend. En gezien de rigoureuze bezuinigingsplannen vanuit de politiek nemen de financiële risico’s sterk toe. Voor een aantal algemene ziekenhuizen is de kans levensgroot dat ze, bij ongewijzigd beleid, zwaar in de rode cijfers belanden. Niettemin is er ook een aantal ziekenhuizen dat gedurende meerdere jaren in staat blijkt om wél een goede financiële performance te laten zien. Zo zijn er algemene ziekenhuizen die kostendalingen rapporteren tot 15%. Tegen het licht van actuele ontwikkelingen op het gebied van papierloze ziekenhuizen, lean management en procesoptimalisatie kan het een uitdaging zijn om sectorbreed de overige kosten te reduceren, met behoud van kwaliteit. Vlak voor publicatie hebben we de onderzoeksresultaten voorgelegd aan een aantal bestuurders van genoemde ziekenhuizen. Achterin dit rapport reageren zij op de resultaten en vertellen zij openhartig over het door hun gevoerde (financiële) beleid. Deze benchmark is meer dan alleen een papieren rapport. Dankzij onze nieuw ontwikkelde benchmark-tool kunt u nu ook online analyses maken van de individuele cijfers per ziekenhuis ten opzichte van de landelijke of regionale gemiddelden of door de gebruiker gekozen ziekenhuizen. Zo geeft dit instrument bestuurders in de sector nog meer inzicht in de cijfers. Via zorg@bdo.nl kunt u een persoonlijke inlogcode aanvragen. Maar allereerst wensen wij u veel inspirerend leesplezier. Chris van den Haak en Rob Karlas Onderzoekers/Partners BDO Branchegroep Zorg Chris van den Haak Rob Karlas
  • 4. 6 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Inhoudsopgave, september 2010 7 INHOUDSOPGAVE Managementsamenvatting 1.1 Het nut van de benchmark ............................................................................................ 9 1.2 Hoofdlijnen ........................................................................................................................ 9 1.3 Resultaten van ziekenhuizen .......................................................................................... 9 1.4 Balansen van ziekenhuizen ............................................................................................. 11 Inleiding 2.1 Algemeen........................................................................................................................... 13 2.2 Uitgangspunten ............................................................................................................... 14 2.3 Aansluiting cijfers met BDO-benchmarkonderzoek 2009 .................................... 16 Resultaat 3.1 Inleiding ............................................................................................................................ 19 3.2 Ontwikkeling resultaat 2009 ten opzichte van 2008 ............................................. 20 3.3 Samenstelling resultaat ................................................................................................. 22 3.4 Ontwikkeling en samenstelling resultaat per regio ................................................. 24 3.5 Ontwikkeling en samenstelling resultaat op basis van omvang ........................... 28 3.6 Ontwikkeling resultaat van individuele ziekenhuizen ............................................. 30 3.7 Ratioanalyse ..................................................................................................................... 32 Balans 4.1 Inleiding ............................................................................................................................ 39 4.2 Ontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 .............................................................. 40 4.3 Ontwikkeling en samenstelling vermogen per regio .............................................. 42 4.4 Ontwikkeling en samenstelling vermogen op basis van omvang ........................ 44 4.5 Ratioanalyse ..................................................................................................................... 46 Gerelateerde onderwerpen 5.1 Inleiding ............................................................................................................................. 53 5.2 Ontwikkelingen in de materiële vaste activa ............................................................ 54 5.3 Voorzieningen .................................................................................................................. 56 5.4 Ontwikkeling van de bedrijfslasten ............................................................................. 58 Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................ 63 Bijlage I: Totale resultatenrekening ..................................................................................... 66 Bijlage II: Totale balans .......................................................................................................... 67 Bijlage III: Overzicht ziekenhuizen ....................................................................................... 68 Voor eventuele fouten of onvolkomenheden in deze publicatie kan de uitgever niet aansprakelijk worden gesteld. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op Eerste reacties uit de praktijk ............................................................................................ 71 enige andere wijze, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever of het gebruik van bronvermelding. September 2010 Over BDO Brachegroep Zorg ................................................................................................ 84 © BDO Accountants & Adviseurs Colofon ....................................................................................................................................... 85
  • 5. 8 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 1, Managementsamenvatting 9 MANAGEMENTSAMENVATTING 1.1 Het nut van de benchmark In dit rapport presenteren wij de resultaten van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010, een onderzoek naar de ontwikkeling van de financiële performance van alle algemene ziekenhuizen. Het rapport bevat naast de financiële gegevens van algemene ziekenhuizen diverse naar onze mening relevante ratio’s. Deze zijn zowel voor de sector als per regio en omvang nader geanalyseerd. Aanvullend biedt de online benchmark-tool de mogelijkheid om individuele cijfers per ziekenhuis te analyseren. Wij vertrouwen er op met dit onderzoek een bijdrage te kunnen leveren bij het realiseren van de noodzakelijke verbetering van de financiële performance van ziekenhuizen en transparantie in de financiële verslaglegging. 1.2 Hoofdlijnen Al stegen de resultaten in 2009, de financiële positie van algemene ziekenhuizen in Nederland is en blijft zorgwekkend. En gezien de rigoureuze bezuinigingsplannen vanuit de politiek nemen de financiële risico’s sterk toe. Een groot aantal algemene ziekenhuizen zal zonder aanvullende maatregelen, fors verlies gaan lijden. Bij veel ziekenhuisbesturen dringt dat besef door; zij zijn zich op diverse manieren aan het wapenen tegen de verwachte onzekere tijden en verdere budgetbeperkingen. Het onderzoek toont ook aan dat er mogelijkheden zijn voor kostenreductie en het verlagen van de administratieve lasten. 1.3 Resultaten van ziekenhuizen Continuïteit zorgsector wordt bedreigd De totale resultaatstijging van 71% van alle ziekenhuizen tezamen lijkt fors. Echter, het totale resultaat van de algemene ziekenhuizen blijft laag in relatie tot de omvang van de bedrijfsactiviteiten. Het resultaat bedraagt slechts 1,75% van de opbrengsten. Tevens is het resultaat laag in verhouding tot de voorgenomen kortingen van de overheid: daar wordt gesproken over bedragen van rond de € 700 miljoen voor alle ziekenhuizen in Nederland. Dit betekent dat een groot aantal algemene ziekenhuizen zonder aanvullende maatregelen fors verlies gaat lijden. Dit is, gezien de gemiddeld nog beperkte vermogenspositie van ziekenhuizen, bedreigend voor de continuïteit in de zorgsector. Maatregelen zullen hoe dan ook noodzakelijk zijn om de financiële performance van algemene ziekenhuizen te verbeteren. Grote invloed van incidentele lasten Incidentele posten hebben een forse impact op de gepresenteerde resultaten van ziekenhuizen. In de resultaten over 2009 springen de resultaten op het vastgoed c.q. de materiële vaste activa hier in het bijzonder uit. Het effect van de bijzondere waardeverminderingen en afwaarderingen van activa bedraagt over 2009 ten minste € 42 miljoen. Met betrekking tot de negatieve resultaten op vastgoed is het van belang nader te analyseren wat de oorzaken hiervan zijn. Ligt dit aan de regelgeving uit het verleden, zoals de voorgeschreven afschrijvingstermijnen, of is het huidige risicomanagement rondom nieuwbouwprojecten en het beheer van materiële vaste activa voor verbetering vatbaar? Kleine ziekenhuizen presteren financieel beter Kleine ziekenhuizen hebben qua resultaat in 2009 een inhaalslag gemaakt. Zij presteren
  • 6. 10 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 1, Managementsamenvatting 11 financieel over 2009 zelfs beter dan middelgrote en grote ziekenhuizen. Wij zijn van mening dat wanneer kleine ziekenhuizen goede strategische beleidskeuzes maken, verdere Kijk en vergelijk, online benchmark-tool concentraties in de zorg in ieder geval vanuit financieel perspectief niet nodig zijn. Uiteraard In deze benchmark-rapportage zijn analyses gemaakt op landelijk niveau, per blijft samenwerking tussen ziekenhuizen, als onderdeel van strategische beleidskeuzes, in regio en per groottecategorie. Met de online benchmark-tool is het mogelijk om sommige gevallen noodzakelijk in relatie tot de toegenomen kwaliteitseisen in de zorg. analyses te maken van individuele cijfers per ziekenhuis, ten opzichte van landelijke Wellicht biedt de financiële performance van kleine ziekenhuizen over 2009 aanleiding om ontwikkelingen, ontwikkelingen in regio’s, groottecategorieën en andere door de de huidige fusie- en concentratietendens bij zorginstellingen te heroverwegen. gebruikers geselecteerde ziekenhuizen. Opmerkelijke verschillen in de mate van kostenreducties Uit de jaarrekeningen 2009 blijkt geen sectorbrede kostenreductie met betrekking tot de overige bedrijfslasten, ondanks de huidige economische crisis en de budgetkortingen waar ziekenhuizen mee te maken hebben. Voor een deel hangt dit samen met de stijging van de productie. Anderzijds mag verwacht worden dat in tijden van toenemend bedrijfsmatiger werken kostenreductie plaatsvindt. Dat dit mogelijk is, bewijzen diverse algemene ziekenhuizen die wél een forse kostendaling laten zien. Wij pleiten voor nader onderzoek en analyse van de verschillen in algemene kostenniveaus tussen de verschillende ziekenhuizen. Onderzoek de succesfactoren Opvallend is dat een aantal ziekenhuizen gedurende meerdere jaren in staat is om een goede financiële performance te laten zien. Wij dringen aan op onderzoek naar de oorzaken hiervan en de bijbehorende succesfactoren. 1.4 De balansen van ziekenhuizen Vermogenspositie zwak Het vermogen van ziekenhuizen is gedurende 2009 toegenomen met 19%. Dit is een forse verbetering, maar neemt niet weg dat het merendeel van de ziekenhuizen nog steeds onvoldoende vermogen heeft in relatie tot de huidige financiële onzekerheden. Voor een belangrijk deel van de ziekenhuizen is vermogensversterking nog steeds van groot belang voor de continuïteit van de door hen te leveren zorg. ß Opbouw vermogen ß Resultaten Uitdijende post voorzieningen roept vragen op Zowel in 2008 als in 2009 is sprake van forse dotaties aan voorzieningen. In 2009 is het positieve saldo van dotaties en onttrekkingen aan voorzieningen zelfs met 38% gestegen. Zijn de posten het gevolg van een voorzichtige benadering, gegeven de belangrijke onzekerheden waarmee de sector te maken heeft? Ziekenhuizen met een betere solvabileit en een beter resultaat beschikken over de hoogste voorzieningen. Deze vaststelling is zeer opvallend omdat er geen causaal verband lijkt te bestaan tussen deze posten. ß Verpleegdagen ß Voorzieningen Naar meer transparantie Het benchmarkonderzoek toont aan dat binnen de huidige regelgeving nog sprake is van Via zorg@bdo.nl kunt u een persoonlijke inlogcode aanvragen. keuzemogelijkheden bij de verwerking van financiële gegevens in de jaarrekening. Dit komt de transparantie en de vergelijkbaarheid van de financiële gegevens tussen de ziekenhuizen niet ten goede. Het betreft onder meer: verwerking onderhoudskosten, waardering onderhanden werk en waardering materiële vaste activa. De vraag is in hoeverre striktere regelgeving op deze gebieden wenselijk is dan wel in de praktijk best practices ontwikkeld kunnen worden die leiden tot een eenduidiger verslaggeving binnen de zorgsector.
  • 7. 12 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 2, Inleiding 13 INLEIDING 2.1 Algemeen In dit rapport presenteren wij de resultaten van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010. In de benchmark zijn de jaarrekeningen 2009 van alle algemene ziekenhuizen geanalyseerd. Ten behoeve van deze rapportage hebben wij uitsluitend de door de instellingen zelf gepubliceerde cijfers verzameld en geanalyseerd. Het onderzoek is uitgevoerd door de BDO Branchegroep Zorg. Na de algemene inleiding in dit hoofdstuk worden in hoofdstuk 3 de ontwikkelingen in de resultaten gepresenteerd. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 ingegaan op de bijzonderheden ten aanzien van de balansontwikkelingen. Hoofdstuk 5 presenteert een aantal overige onderwerpen met betrekking tot het verslagjaar 2009. In hoofdstuk 6 vindt u een aantal conclusies en aanbevelingen. In hoofdstuk 7 leest u tenslotte de eerste reactie van een tiental zorgbestuurders. Dit rapport is uitsluitend informatief bedoeld. Op het cijfermateriaal en de toelichting is geen accountantscontrole toegepast en is geen beoordelingsopdracht uitgevoerd. Uiteraard heeft BDO haar uiterste best gedaan om de kwaliteit van het cijfermateriaal te waarborgen; BDO aanvaardt echter geen aansprakelijkheid naar aanleiding van het gebruik van dit rapport.
  • 8. 14 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 2, Inleiding 15 2.2 Uitgangspunten De categorie-indeling is in 2009 als gevolg van een toename van de opbrengsten voor een aantal ziekenhuizen gewijzigd ten opzichte van 2008: De BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 is uitgevoerd aan de hand van de jaardocumenten 2009 van de algemene ziekenhuizen in Nederland. In deze analyse zijn academische en Vijf ziekenhuizen zijn doorgegroeid van de categorie middelgroot naar groot: gespecialiseerde ziekenhuizen niet betrokken. ß Zorggroep Noorderbreedte Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) waren er in Nederland ß Ziekenhuisgroep Twente in 2009 86 algemene ziekenhuizen. In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 zijn 82 ß Onze Lieve Vrouwe Gasthuis algemene ziekenhuizen opgenomen, vanwege een viertal fusies. Een overzicht van de ß Medisch Centrum Haaglanden ziekenhuizen waarvan de openbare cijfers zijn opgenomen vindt u in bijlage III. ß Atrium Medisch Centrum Bij sommige ziekenhuizen is sprake van gemengde activiteiten (bijvoorbeeld care en Vijf ziekenhuizen zijn doorgegroeid van de categorie klein naar middelgroot: cure) die worden gepresenteerd in een geconsolideerde jaarrekening. Omwille van de ß Leveste Scheper Ziekenhuis vergelijkbaarheid is deze benchmark gebaseerd op de informatie volgens de enkelvoudige ß Deventer Ziekenhuisgroep jaarrekening van het ziekenhuis. Indien een ziekenhuis geen enkelvoudige balans heeft ß Slotervaartziekenhuis gepubliceerd, is in de benchmark gebruik gemaakt van schattingen. Voor deze ziekenhuizen is ß Zaans Medisch Centrum de enkelvoudige balans bepaald aan de hand van een segmentatiepercentage. Dit percentage ß Elkerliek Ziekenhuis is voor de betreffende ziekenhuizen berekend op basis van het aandeel van het wettelijke budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidies van het ziekenhuis in de gesegmenteerde In dit rapport is omwille van de vergelijkbaarheid de categorie-indeling gehanteerd op basis verlies- en winstrekening cure, ten opzichte van het totale wettelijke budget van de groep van de indeling uit 2009, voor zowel de cijfers 2009 als de vergelijkende cijfers 2008. (geconsolideerd). Voor de overige posten in de benchmark is in beginsel aangesloten bij de presentatie zoals deze door de ziekenhuizen zelf is gehanteerd. In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 (hoofdstuk 3 en 4) zijn analyses gemaakt op landelijk niveau, per regio en per groottecategorie. De gehanteerde regio-indeling is als volgt: ß Regio Noord omvat de provincies Friesland, Groningen en Drenthe ß Regio Oost omvat de provincies Gelderland, Overijssel en Flevoland ß Regio West omvat de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Zeeland ß Regio Zuid omvat de provincies Limburg en Noord-Brabant De indeling op basis van omvang luidt als volgt: ß Klein Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en de DBC- opbrengsten in het B-segment in 2009 zijn lager dan € 100 miljoen ß Middelgroot Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en de DBC-opbreng- sten in het B-segment in 2009 liggen tussen € 100 en € 200 miljoen ß Groot Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en de DBC- opbrengsten in het B-segment in 2009 zijn hoger dan € 200 miljoen Tabel 1: Verdeling ziekenhuizen naar omvang en regio Noord Oost West Zuid Totaal Procentueel Klein 9 6 17 6 38 46% Middelgroot 2 4 14 7 27 33% Groot 1 5 7 4 17 21% Totaal 12 15 38 17 82 100% Procentueel 15% 18% 46% 21% 100%
  • 9. 16 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 2, Inleiding 17 2.3 Aansluiting cijfers met BDO benchmarkonderzoek 2009 Overige mutaties De overige mutaties betreffen posten die op grond van voortschrijdend inzicht op andere In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 vergelijken we de cijfers 2009 met de cijfers wijze in de jaarrekening zijn verwerkt. Dit betreft met name de gewijzigde waardering van 2008. Er zijn geen sectorbrede stelselwijzigingen doorgevoerd in 2009. Wel is er deelnemingen bij Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (€ 3,8 miljoen). sprake van duidelijke verschillen in de vergelijkende cijfers in dit rapport ten opzichte van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2009. Dit betreft voornamelijk wijzigingen in Resultaat waarderingsgrondslagen die de individuele ziekenhuizen kunnen maken binnen de geldende Het totale resultaat over 2008 is in de BDO-benchmark 2010 € 7 miljoen lager dan in regelgeving. de BDO-benchmark 2009. Dit wordt met name veroorzaakt door de toevoeging van de vergelijkende cijfers van Orbis Maaslandziekenhuis (resultaat over 2008: € -7,7 miljoen), die Eigen vermogen ten tijde van de benchmark 2009 niet beschikbaar waren. Het totaal eigen vermogen ultimo 2008 van de algemene ziekenhuizen in de benchmark 2010 is met € 20,7 miljoen toegenomen ten opzichte van de benchmark 2009. De belangrijkste veranderingen in het eigen vermogen, zoals opgenomen in de vergelijkende Stelselwijzigingen kunnen grote impact hebben op het gepresenteerde vermogen cijfers, betreffen: Uit bovengenoemde verschillen ten opzichte van de BDO-benchmark 2009 blijkt dat stelselwijzigingen een aanzienlijke impact kunnen hebben op vermogen en/of resultaat. De oorzaak ligt in de diverse keuzemogelijkheden die binnen de Richtlijnen Tabel 2: Totaal eigen vermogen voor de Jaarverslaggeving bestaan. Dit komt de sectorbrede vergelijkbaarheid niet (Bedragen * € 1 miljoen) ten goede. BDO-benchmark 2009, cijfers ultimo 2008 1.314,1 Mogelijk kan dit worden verbeterd door de keuzemogelijkheden in te perken of Toevoeging Orbis Maaslandziekenhuis 4,3 best practices voor de zorgsector vast te stellen waarin een kader wordt geschetst voor specifieke toepassing van regelgeving voor ziekenhuizen. In een sector als Stelselwijzigingen: de zorg dient naar onze mening transparantie van verslaggeving te prevaleren boven keuzemogelijkheden die de regelgeving op dit moment biedt. De huidige Herwaardering onroerend goed 9,1 mogelijkheden dragen niet bij aan de vergelijkbaarheid van de financiële performance Verwerking groot onderhoud 2,2 en vermogenspositie van ziekenhuizen. Waardering onderhanden werk 1,3 Overige mutaties: Waardering deelnemingen 3,8 Personeelsbeloningen -0,7 Activering voorraad geneesmiddelen 0,7 BDO-benchmark 2010, cijfers ultimo 2008 1.334,8 Toevoeging Orbis Maaslandziekenhuis De cijfers van Orbis Maaslandziekenhuis over 2008 waren tijdens het maken van de analyse niet beschikbaar en zijn niet meegenomen in de BDO-benchmark 2009. Stelselwijziging herwaardering onroerend goed Deze herwaardering betreft een wijziging van de waarderingsgrondslag van historische kostprijs naar actuele waarde voor een deel van het onroerend goed, met name bij Spaarne Ziekenhuis (€ 5,1 miljoen) en St. Jans Gasthuis (€ 4,0 miljoen). Stelselwijziging verwerking groot onderhoud Enkele ziekenhuizen hebben besloten de kosten voor groot onderhoud met ingang van boekjaar 2009 te activeren en hiervoor niet langer een voorziening te vormen. Dit betreft met name Alysis Zorggroep (€ 0,9 miljoen) en Reinier de Graaf Groep (€ 1,3 miljoen). Stelselwijziging waardering onderhanden werk Dit betreft een wijziging van de waarderingsgrondslag van historische kostprijs naar een benadering van de actuele waarde, met name bij Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (€ 1,3 miljoen).
  • 10. 18 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 19 RESULTAAT 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk presenteren we de uitkomsten van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 met betrekking tot de resultatenrekening. Hierbij wordt allereerst de ontwikkeling van het resultaat in 2009 ten opzichte van 2008 besproken (paragraaf 3.2). In paragraaf 3.3 komt de samenstelling van het resultaat aan bod. Vervolgens worden de ontwikkelingen uitgesplitst naar regio’s (paragraaf 3.4) en naar omvang van de ziekenhuizen (paragraaf 3.5). In paragraaf 3.6 komt de ontwikkeling van de resultaten van individuele ziekenhuizen aan bod en in paragraaf 3.7 de belangrijkste ratio’s. De voornaamste bevindingen zijn: ß Ziekenhuizen bereiken in 2009 71% meer resultaat dan in 2008 en verdienen meer aan de zorg ß Er zijn in 2009 minder ziekenhuizen met verlies dan in 2008 ß De afschrijvingslasten worden sterk beïnvloed door incidentele afwaarderingen of versnelde afschrijvingen van activa; deze posten veroorzaken voor een groot deel de resultaatfluctuaties ten opzichte van 2008 ß Dotaties aan voorzieningen hebben eveneens sterke invloed op de gepresenteerde resultaten ß Er bestaan aanzienlijke verschillen in winstgevendheid tussen de regio’s ß De winstgevendheid is in alle regio’s gestegen behalve in regio Zuid; hier bevinden zich ook de meeste verliesgevende ziekenhuizen ß Regio Noord scoort in 2009 de hoogste rentabiliteit over het eigen vermogen ß Kleine ziekenhuizen scoren in 2009 de hoogste rentabiliteit over het eigen vermogen Voor de financiële gegevens: zie bijlage I.
  • 11. 20 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 21 3.2 Ontwikkeling resultaat 2009 ten opzichte van 2008 De niet gebudgetteerde zorgprestaties zijn toegenomen met € 62 miljoen (= 19%). De voornaamste bevindingen zijn: Analyse toename niet gebudgetteerde zorgprestaties ß Stijging van resultaat met 71% De toename van de niet gebudgetteerde zorgprestaties doet zich met name voor bij een ß Ziekenhuizen verdienen gemiddeld meer aan de zorg drietal ziekhuizen: Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (€ 26,9 miljoen), Medisch Spectrum ß Groeiende opbrengsten B-segment geven ruime compensatie afname wettelijk budget Twente (€ 19,5 miljoen) en Medisch Centrum Alkmaar (€ 6,2 miljoen). ß Totale opbrengsten en de totale bedrijfslasten procentueel in vrijwel gelijke mate De stijgingen bij Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis en Medisch Spectrum Twente gestegen worden veroorzaakt door de stijging van de DBC-opbrengsten. Deze twee ziekenhuizen ß Afschrijvingskosten en overige kosten stijgen 10%, dit wordt sterk beïnvloed door verantwoorden de DBC-opbrengsten onder de niet gebudgetteerde zorgprestaties incidentele posten in plaats van als afzonderlijke post in de resultatenrekening. De stijging bij Medisch Centrum Alkmaar wordt grotendeels veroorzaakt door de honorariumopbrengsten van de Het totale resultaat van alle algemene ziekenhuizen in Nederland is in 2009 met 71% intensivisten. Medisch Centrum Alkmaar is met de zorgverzekeraars overeengekomen deze gestegen, van € 124 miljoen in 2008 tot € 212 miljoen in 2009. honorariumopbrengsten te behouden tegen inlevering van specialistenerkenningen. Op landelijk niveau bedraagt het resultaat over 2009 van alle algemene ziekenhuizen, De overige bedrijfsopbrengsten zijn toegenomen met € 64 miljoen (+7%). Dit betreft onder uitgedrukt in een percentage van de totale bedrijfsopbrengsten 1,76%. Over 2008 was dit andere toename van de subsidieopbrengsten, opbrengsten voor specialisten in loondienst en nog 1,10% van de totale bedrijfsopbrengsten. De nettowinstmarge is ten opzichte van vorig de overige dienstverlening door ziekenhuizen. jaar dus aanzienlijk verbeterd. Met andere woorden: ziekenhuizen verdienen meer aan de zorg. Bedrijfslasten De totale bedrijfslasten zijn in 2009 met 7% gestegen naar € 11,6 miljard. De totale opbrengsten en de totale bedrijfslasten zijn in 2009 procentueel in vrijwel gelijke De personeelskosten zijn in 2009 met 5% gestegen tot € 6,7 miljard. Deze stijging wordt in mate gestegen, respectievelijk met 7,4% en 7,0%. Binnen de totale opbrengsten zijn de hoofdlijnen verklaard door een stijging van het gemiddeld aantal fulltime personeelsleden opbrengsten van het vrije marktsegment (B-segment) met € 1,2 miljard gestegen. Dit komt met bijna 2%, een CAO-loonsverhoging van 1% en een stijging van de eindejaarsuitkering onder meer door de uitbreiding van het B-segment in 2009. Daar staat een daling van van circa 1%. Daarnaast neemt het werkgeversaandeel in de pensioenpremie toe. de wettelijke budgetten tegenover: deze zijn in 2009 met € 455 miljoen gedaald tot € 7,5 miljard (-5,7%). De afschrijvingslasten zijn in 2009 met 11% gestegen (€ 941 miljoen in 2009, € 844 miljoen in 2008). Dit wordt met name veroorzaakt door nieuwbouwtrajecten en de daaraan gerelateerde verhoogde en/of versnelde afschrijvingen. Grafiek 1: Procentuele mutatie belangrijkste posten in exploitatierekening 2009 ten opzichte van 2008 in % De overige bedrijfskosten zijn in 2009 met 10% (€ 349 miljoen) toegenomen. De belangrijkste kostenstijgingen binnen de overige bedrijfskosten betreffen de patiënt- en wettelijk budget We 70% bewonergebonden kosten (+€ 181 miljoen, +8,7%) en de algemene kosten (+€ 90 miljoen, Overige bedrijfsopbrengsten 54% +14,2%). De stijging van de patiënt- en bewonergebonden kosten houdt met name verband DBC-opbrengsten B-segment met de toename van de productie van de ziekenhuizen. 38% Personeelskosten Opvallend: de ontwikkeling van de algemene kosten fluctueert sterk per ziekenhuis, er zijn 22% Afschrijvingen zowel aanzienlijke stijgingen als aanzienlijke dalingen ten opzichte van vorig jaar. Uit nadere Overige bedrijfskosten 6% analyse blijkt dat dit met name wordt veroorzaakt door incidentele baten en lasten. Dit is in Financiële baten en lasten hoofdstuk 5 verder uitgewerkt. -10% Opbrengsten Binnen de totale opbrengsten zijn de opbrengsten van het vrije marktsegment (B-segment) het meest gestegen, met € 1,2 miljard. De omvang van het B-segment ten opzichte van de totale opbrengsten is toegenomen van 18% in 2008 naar 26,5% in 2009. Een belangrijke oorzaak van deze stijging betreft de uitbreiding van het B-segment in 2009. De ziekenhuizen kunnen over een groter deel van de dienstverlening met zorgverzekeraars onderhandelen over volume en prijs. De toename van de opbrengsten van het B-segment van € 1,2 miljard moet gezien worden in samenhang met de afname van de wettelijke budgetten. De wettelijke budgetten zijn in 2009 met € 0,5 miljard gedaald tot € 7,5 miljard (daling van 5,7%). Per saldo is sprake van een toename van de opbrengsten in het A- en B-segment van € 0,7 miljard (+7,2%). De toename van de totale opbrengsten A- en B-segment wordt met name veroorzaakt door de stijging van het aantal poliklinische bezoeken en het aantal verpleegdagen. In 2009 is in totaliteit nauwelijks sprake van budgetcorrecties over voorgaande jaren (€ 0,2 miljoen ten opzichte van € 9,5 miljoen over 2008).
  • 12. 22 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 23 3.3 Samenstelling resultaat Normalisatie resultaat Er is sprake van aanzienlijke verschillen tussen de resultaten van de individuele ziekenhuizen. De voornaamste bevindingen zijn: Daarnaast valt op dat de resultaten van een ziekenhuis door de jaren heen behoorlijk ß De samenstelling van het resultaat is in grote lijnen stabiel fluctueren. Uit nadere analyse blijkt dat bijzondere, incidentele baten en lasten een ß Bijzondere posten vertekenen het resultaat in de jaarrekening belangrijke invloed hebben op het resultaat van ziekenhuizen. Deze bijzondere posten zijn ß Zowel in 2008 als in 2009 is sprake van aanzienlijke dotaties aan voorzieningen deels opgenomen als buitengewone baten en lasten, zodat deze transparant zijn voor de gebruikers van de jaarrekening. Daarnaast zijn echter bijzondere posten verantwoord in het De stijging van het resultaat met € 88 miljoen wordt voor een belangrijk deel (€ 72 miljoen) reguliere resultaat. Dit komt doordat volgens de regelgeving slechts een zeer beperkt deel veroorzaakt doordat de totale opbrengsten met € 836 (+7,4%) miljoen harder zijn gestegen aan bijzondere posten mag worden aangemerkt als bijzondere baten en lasten. dan de totale bedrijfslasten (stijging met € 764 miljoen, +7,0%). Daarnaast is in 2009 een totaalbedrag aan bijzondere baten verantwoord van € 12,6 miljoen terwijl over 2008 nog In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 is een analyse gemaakt van de bijzondere posten sprake was van een bijzondere last van € 5,4 miljoen. in het resultaat, voor zover inzichtelijk op basis van de beschikbare informatie. Vervolgens zijn deze bijzondere posten geëlimineerd, zodat een genormaliseerd resultaat ontstaat. Het Het resultaat van de ziekenhuizen wordt met name bepaald door het wettelijk budget (62% genormaliseerd resultaat geeft een beeld van de resultaten uit de reguliere bedrijfsvoering van de totale opbrengsten), de DBC-opbrengsten (26,5% van de totale opbrengsten), de van een ziekenhuis. Dit resultaat kan een indicatie geven van de te verwachten resultaten in personeelskosten (57,7% van de totale kosten) en de overige bedrijfskosten (34,2% van komende jaren. de totale kosten). Hoewel het materieel vast actief veruit de grootste actiefpost van de ziekenhuizen is, hebben de reguliere kapitaalslasten (afschrijving en rente) relatief beperkte In het totale resultaat van alle ziekenhuizen 2009 ad € 212 miljoen is, naast de afzonderlijk invloed op het resultaat (10,1% van de totale opbrengsten). Dit wordt veroorzaakt doordat gepresenteerde buitengewone baten en lasten van per saldo € 12,6 miljoen positief, per de activiteiten van ziekenhuizen voornamelijk bestaan uit dienstverlening, waarbij personeel saldo ten minste € 42 miljoen aan bijzondere lasten begrepen, zodat het genormaliseerd, een centrale rol speelt en activa daarbij hulpmiddelen zijn. na correctie van deze posten, op circa € 242 miljoen positief uitkomt. Het genormaliseerde De samenstelling van het resultaat is in 2009 slechts licht gewijzigd ten opzichte van 2008, resultaat is dus aanzienlijk hoger dan het in de jaarrekeningen gepresenteerde resultaat. zoals blijkt uit onderstaande tabel. Daarnaast zijn de dotaties aan voorzieningen met € 17 miljoen toegenomen (van € 44 miljoen naar € 61 miljoen). Grafiek 2: Samenstelling totale kosten en opbrengsten 2009 en 2008 De bijzondere posten in boekjaar 2009 betreffen met name: Financiële baten en lasten 100% Lasten inzake bijzondere waardeverminderingen/inhaalafschrijvingen activa. Totaal Overige bedrijfskosten effect geschat circa € 42 (zie verder) miljoen; buitengewone baten € 12,6 miljoen (apart 80% Afschrijvingskosten verantwoord): betreft met name schenking steunstichting aan Maasstadziekenhuis ad € 8,9 Personeelskosten miljoen en activering immaterieel vast actief ad € 3,2 miljoen bij St. Antonius Ziekenhuis. 60% In 2008 was onder meer sprake van € 9,5 miljoen aan bijzondere baten (in overige opbrengsten), met name € 6,0 miljoen NZa balanssteun bij IJsselmeerziekenhuizen. 40% De normalisatie bevestigt het beeld dat bijzondere posten een belangrijke invloed hebben op 20% het resultaat van ziekenhuizen. 0% De volgende paragrafen zijn gebaseerd op het resultaat zoals gepresenteerd in de 2009 2008 jaarrekeningen, hierop is geen normalisatie toegepast. De bijzondere posten die hiervoor zijn genoemd, komen terug in de verklaring van bijzondere verschillen tussen regio’s of Diversen 100% groottecategorieën. Overige bedrijfsopbrengsten DBC-opbrengsten B-segment 80% Wettelijk budget inclusief correcties voorgaande jaren 60% 40% 20% 0% 2009 2008
  • 13. 24 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 25 3.4 Ontwikkeling en samenstelling resultaat per regio Grafiek 4: Gemiddeld resultaat uitgedrukt in % van totale bedrijfsopbrengsten 2,5% Landelijk De voornaamste bevindingen zijn: 2,0% Noord ß Aanzienlijke verschillen tussen regio’s ß Verschillen tussen regio’s nemen toe ten opzichte van vorig jaar Oost 1,5% ß Winstgevendheid stijgt fors in vrijwel alle regio’s Oost exclusief IJsselmeerziekenhuis 1,0% ß De meeste verliesgevende ziekenhuizen in regio Zuid West 0,5% Zuid Uit een analyse van de resultaatontwikkelingen per regio blijken aanzienlijke verschillen. 0,0% In regio Oost is het gemiddelde resultaat per ziekenhuis in 2009 meer dan verdriedubbeld. 2009 2008 Indien het verlies 2009 van de IJsselmeerziekenhuizen buiten beschouwing wordt gelaten, is de stijging van het gemiddelde resultaat in regio Oost nog veel sterker. Ook voor wat betreft het aantal ziekenhuizen met verlies scoort regio Zuid in 2009 het In regio Noord is het resultaat in 2009 met circa 175% toegenomen. In de regio’s West en minste. Zuid is het gemiddelde resultaat toegenomen met respectievelijk 52% en 8%. Tabel 4: Aantal ziekenhuizen met verlies per regio 2009 2009 procentueel 2008 2008 procentueel Grafiek 3: Resultaatontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 in % per regio Noord 0 0,00% 2 16,67% Landelijk 240% Noord 200% Oost 1 6,67% 3 20,00% Oost 160% West 2 5,26% 4 10,52% West 120% Zuid 80% Zuid 4 23,53% 1 5,88% 40% Totaal 7 8,54% 10 12,20% 0% 2009 In de opbouw van het resultaat bestaan slechts geringe verschillen tussen de regio’s. Hoewel op landelijk niveau een resultaatstijging van 71% is gerealiseerd, is op regionaal De ontwikkeling en samenstelling van het resultaat wordt hierna per regio besproken. niveau sprake van grote verschillen als gevolg van omvangrijke winsten of verliezen van individuele ziekenhuizen. Regio Noord (12 ziekenhuizen) ß Goede resultaten in Regio Noord Tabel 3: Gemiddeld resultaat per ziekenhuis per regio ß Relatief lage personeelskosten Gemiddeld resultaat 2009 per Uitgedrukt in % van gemiddelde ß Relatief lage financiële baten en lasten ziekenhuis x € 1.000 totale opbrengsten per ziekenhuis ß Geen verliesgevende ziekenhuizen Regio Noord 2.345 2,2% Regio Noord heeft het beter gedaan dan het landelijk gemiddelde: het resultaat is in 2009 175% hoger dan in 2008. Ook uitgedrukt in een percentage van de totale Regio Oost 2.759 1,6% bedrijfsopbrengsten is het resultaat in de regio Noord met 2,25% hoger dan het landelijk Regio West 3.157 2,2% gemiddelde. De forse resultaatstijging doet zich bij vrijwel alle ziekenhuizen in deze regio voor. Bij Ziekenhuis Bethesda en De Tjongerschans is sprake van een resultaatdaling en bij Regio Zuid 1.325 0,8% Antonius Ziekenhuis is het resultaat over 2009 vergelijkbaar met het resultaat over 2008. In regio Noord zijn geen ziekenhuizen die over 2009 een verlies hebben geleden (2008: twee Het gemiddeld resultaat per ziekenhuis is in regio West het hoogst. Uitgedrukt in een ziekenhuizen). Zes ziekenhuizen hadden in 2009 een resultaat dat meer bedroeg dan 2% van percentage van de totale opbrengsten is het gemiddeld resultaat in regio West vrijwel gelijk de totale opbrengsten, dit is de helft van het aantal ziekenhuizen in deze regio (2008: twee). aan het resultaat in regio Noord. Regio Zuid heeft het laagste procentuele resultaat. In regio Noord is het aandeel van het wettelijk budget (inclusief correcties voorgaande jaren) en de DBC-opbrengsten inzake het B-segment met 91% relatief hoog (overige regio’s: 88-90% van de totale opbrengsten). De personeelskosten daarentegen zijn in regio Noord met 52% van de totale opbrengsten relatief laag (overige regio’s: 55-56% van de totale opbrengsten), evenals de financiële baten en lasten met 1,72% (overige regio’s: 2,2-2,5%). Dit kan samenhangen met het economisch klimaat in regio Noord, waar investeringen en personeel mogelijk minder duur kunnen zijn dan in andere regio’s. De overige bedrijfskosten zijn in regio Noord met 36,0% relatief hoog (overige regio’s: 32-34% van de totale opbrengsten).
  • 14. 26 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 27 Regio Oost (15 ziekenhuizen) De buitengewone baten en lasten 2009 in het totale resultaat van alle algemene ß Resultaat regio Oost verdrievoudigd door het wegwerken van het grote verlies van ziekenhuizen hebben geheel betrekking op ziekenhuizen in regio West. De totale IJsselmeer Ziekenhuizen in 2008 buitengewone baten bedragen € 12,6 miljoen en hebben met name betrekking op ß Exclusief IJsselmeer Ziekenhuizen daling van resultaten door forse resultaatafname bij Maasstadziekenhuis (€ 8,9 miljoen) en St. Antonius Ziekenhuis (€ 3,2 miljoen). De 20% van de ziekenhuizen, aantal ziekenhuizen met verlies daalt daarentegen wel buitengewone bate bij Maasstadziekenhuis betreft een schenking van de steunstichting. De ß Grote verschillen tussen individuele ziekenhuizen bijzondere bate bij St. Antonius Ziekenhuis is ontstaan door de activering van immateriële ß Hoge afschrijvingslasten vaste activa welke in het verleden volledig waren afgeschreven. ß Incidentele posten vertekenen resultaatontwikkeling Regio Zuid (17 ziekenhuizen) In regio Oost is het gemiddelde resultaat per ziekenhuis in 2009 meer dan verdrievoudigd. ß Matig resultaat regio Zuid door verlies Orbis Maaslandziekenhuis De sterke stijging ten opzichte van 2008 wordt in belangrijke mate veroorzaakt door ß Aantal ziekenhuizen met verlies (4 = 24%) is fors toegenomen IJsselmeer Ziekenhuizen die over 2008 een sterk negatief resultaat hebben gerealiseerd ß Hoge afschrijvingen en kapitaalslasten (-€ 27 miljoen), terwijl over 2009 sprake is van een gering positief resultaat. Indien het verlies van de IJsselmeerziekenhuizen wordt geëlimineerd is het resultaat in 2009 met Regio Zuid is in 2009 met een resultaatstijging van slechts 8% achtergebleven op de 1% afgenomen. Bij drie ziekenhuizen (Ziekenhuisgroep Twente, Canisius-Wilhelmina landelijke ontwikkeling. Dit wordt met name verklaard door de resultaatontwikkeling bij Ziekenhuis en Ziekenhuis De Gelderse Vallei) is sprake van een forse resultaatafname. De Orbis Maaslandziekenhuis. Het verlies van dit ziekenhuis is over 2009 bijna verdubbeld (van resultaatafname van Ziekenhuisgroep Twente (-€ 5,7 miljoen) wordt met name veroorzaakt € 7,7 miljoen naar € 14,7 miljoen). Exclusief de resultaten van Orbis Maaslandziekenhuis is door een stijging van de afschrijvingslasten ten gevolge van investeringen in vastgoed, het resultaat in regio Zuid met 30% gestegen. ICT en medische inventarissen en een sterke stijging van de overige bedrijfskosten. De resultaatafname van het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (-€ 3,4 miljoen) wordt met In regio Zuid is het resultaat uitgedrukt in een percentage van de totale bedrijfsopbrengsten name veroorzaakt doordat in 2008 meer incidentele baten zijn gerealiseerd dan in 2009. met 0,81% het laagst. Exclusief Orbis Maaslandziekenhuis bedraagt het resultaat 1,43% van De resultaatafname van Ziekenhuis De Gelderse Vallei (-€ 4,4 miljoen) wordt met name de totale bedrijfsopbrengsten, hetgeen nog steeds onder het landelijk gemiddelde van 1,76% veroorzaakt doordat in 2008 sprake was bijzondere baten (€ 2,3 miljoen) en doordat met ligt. Over 2008 had in regio Zuid alleen Orbis Maaslandziekenhuis een verlies geleden, over name de afschrijvingslasten sterk zijn gestegen in verband met versnelde afschrijving op 2009 hebben vier ziekenhuizen een verlies geleden, namelijk: immateriële vaste activa op B-segment (€ 1,4 miljoen). ß Orbis Maaslandziekenhuis (- € 14,7 miljoen) Over 2009 had één ziekenhuis een verlies: Ziekenhuisgroep Twente (2008: drie ß Laurentius Ziekenhuis (- € 0,7 miljoen) ziekenhuizen). ß Ziekenhuis Bernhoven (- € 0,3 miljoen) ß St. Elisabeth Ziekenhuis (- € 0,3 miljoen) Regio West (38 ziekenhuizen) ß Forse resultaatstijging in regio West Orbis Maaslandziekenhuis had ook over 2008 een verlies (2008: € 7,7 miljoen; 2009: ß Grote verschillen tussen individuele ziekenhuizen € 14,7 miljoen). De belangrijkste reden voor (de toename van) het verlies zijn de hoge ß Slechts twee ziekenhuizen met verlies afschrijvingslasten en kapitaalslasten in verband met de nieuwbouw. ß Alle buitengewone baten en lasten zijn verantwoord in regio West Het verlies bij Laurentius Ziekenhuis wordt met name veroorzaakt door sterk gestegen afschrijvingskosten als gevolg van investeringen in inventaris en computers en een sterke In regio West is het resultaat toegenomen met 52%. Binnen deze regio hebben desondanks stijging van de patiëntgebonden kosten (door (dure) geneesmiddelen, kosten apotheek, een aantal ziekenhuizen te maken met een forse resultaatverslechtering (Westfries Gasthuis kosten onderzoek door derden en kosten grond- en hulpstoffen laboratorium). Het verlies bij - € 5,6 miljoen, St. Lucas Andreas Ziekenhuis - € 2,6 miljoen, BovenIJ Ziekenhuis - € 2,2 Ziekenhuis Bernhoven wordt volledig veroorzaakt door extra financiële lasten ten gevolge miljoen). Daar staat tegenover dat een aantal ziekenhuizen een forse resultaatverbetering van de aanpassing naar de actuele waarde van een renteswap (€ 3,8 miljoen). Zonder deze heeft gerealiseerd (Maasstadziekenhuis + € 10,9 miljoen, Medisch Centrum Alkmaar extra lasten is bij Ziekenhuis Bernhoven sprake van een sterke resultaatverbetering. Het + € 7,2 miljoen, Sint Franciscus Gasthuis + € 6,1 miljoen, Albert Schweitzer Ziekenhuis verlies bij St. Elisabeth Ziekenhuis wordt met name veroorzaakt door een sterke stijging + € 4,3 miljoen, Slotervaartziekenhuis + € 3,9 miljoen). Over 2009 hadden twee van de overige bedrijfskosten in verband met een voorziening op het extern budget (€ 1,9 ziekenhuizen een verlies: BovenIJ Ziekenhuis en Vlietland Ziekenhuis (2008: vier). miljoen). Het verlies van BovenIJ Ziekenhuis wordt veroorzaakt doordat de bedrijfsopbrengsten minder hard stijgen dan landelijk (1,5% ten opzichte van 7,4% landelijk). Deze lagere stijging wordt met name veroorzaakt doordat het wettelijk budget door lagere productieafspraken met 12,7% harder is gedaald dan het landelijk gemiddelde (- 5,7%) en de omzet B-segment met 45% minder hard is gestegen dan het landelijk gemiddelde (+ 59,7%). De lagere stijging van de opbrengsten is gedeeltelijk gecompenseerd door een lagere stijging van de bedrijfslasten (5,5% ten opzichte van 7,0% landelijk), maar heeft uiteindelijk tot een verlies van € 1,2 miljoen geleid (2008: positief resultaat van € 0,9 miljoen). Vlietland Ziekenhuis heeft over 2009 weliswaar een verlies gerealiseerd, echter dit verlies (€ 2,0 miljoen) is aanzienlijk lager dan over 2008 (€ 4,0 miljoen), terwijl in 2008 nog sprake was van een bijzondere bate van € 1,2 miljoen. Het verlies wordt met name veroorzaakt doordat de financiële lasten met 6,0% van de totale bedrijfsopbrengsten aanzienlijk hoger zijn dan het landelijk gemiddelde (2,3%), waarschijnlijk ten gevolge van financiering van de nieuwbouw.
  • 15. 28 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 29 3.5 Ontwikkeling en samenstelling resultaat op basis van omvang De kleine ziekenhuizen hebben over 2009 met een resultaat van 2,2% van de totale opbrengsten relatief het beste gescoord. De voornaamste bevindingen zijn: ß Verschillen tussen groottecategorieën in 2009 minder groot De resultaten van de middelgrote en grote ziekenhuizen zijn in 2009 toegenomen met ß Kleine ziekenhuizen maken een inhaalslag qua resultaat respectievelijk 19% en 54% en bedragen respectievelijk 1,2% (2008: 1,1%) en 2,0% (2008: ß Exclusief Orbis Maaslandziekenhuis realiseren middelgrote en grote ziekenhuizen een 1,4%) van de totale opbrengsten. Het resultaat van de middelgrote ziekenhuizen wordt vergelijkbare resultaatstijging vertekend door het verlies van Orbis Maasland ziekenhuis. Na eliminatie van de cijfers van dit ziekenhuis is de resultaattoename van de middelgrote ziekenhuizen 29,7%. Het resultaat De resultaten per ziekenhuis fluctueren sterk, waarbij opvalt dat de kleine ziekenhuizen van de middelgrote ziekenhuizen bedraagt na eliminatie van Orbis Maaslandziekenhuis gemiddeld een resultaatstijging van 255% laten zien. De resultaten van de grote en 1,62% van de totale opbrengsten. middelgrote ziekenhuizen zijn in 2009 toegenomen met respectievelijk 54% en 19%. Door het hoogste resultaat hebben de kleine ziekenhuizen ook de hoogste rentabiliteit Kleine ziekenhuizen van zowel het totaal vermogen als het eigen vermogen gerealiseerd. De middelgrote De stijging van het resultaat van de kleine ziekenhuizen bedraagt voor geheel Nederland ziekenhuizen hebben de laagste rentabiliteit gerealiseerd. € 46,7 miljoen en wordt veroorzaakt doordat in 2009 de opbrengsten met € 196 miljoen (+7,0%) harder zijn gestegen dan de lasten, die zijn gestegen met 162 miljoen (+6,0%). Grafiek 6: Resultaatontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 per groottecategorie Binnen de lasten zijn de personeelskosten gestegen met 4,1%, de afschrijvingen zijn toegenomen met 12,3% en de stijging van de overige bedrijfskosten is 7,9%. Landelijk 260% 225% De financiële baten en lasten zijn gedaald met € 13,0 miljoen (-17,4%). Over de gehele linie Klein 190% laten de financiële baten en lasten bij kleine ziekenhuizen een daling zien. Middelgroot 155% Groot 120% Middelgrote ziekenhuizen 85% De stijging van het resultaat van de middelgrote ziekenhuizen bedraagt voor geheel 50% Nederland € 8,6 miljoen en wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt doordat in 2008 15% -20% buitengewone baten en lasten waren verantwoord van € 5,5 miljoen negatief. Tevens zijn Resultaat uit Totaal resultaat gewone bedrijfsuitoefening in 2009 positieve resultaten op deelnemingen behaald van € 2,7 miljoen, terwijl over 2008 nog sprake was van negatieve resultaten op deelnemingen van € 3,1 miljoen. De stijging van de totale bedrijfsopbrengsten (7,4%) is nagenoeg gelijk aan de stijging van de totale De resultaten van de kleine ziekenhuizen zijn in 2009 zeer sterk gestegen (+255%). Deze bedrijfslasten (7,5%). Binnen de bedrijfslasten zijn de personeelskosten gestegen met 5,1%, stijging wordt echter vertekend door een groot verlies van IJsselmeer Ziekenhuizen in 2008. de afschrijvingen zijn toegenomen met 13% en de overige bedrijfskosten met 10,6%. Na eliminatie van dit verlies bedraagt de resultaattoename van kleine ziekenhuizen 41%. De financiële lasten zijn met 10,5% toegenomen. Grafiek 7: Resultaatontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 per groottecategorie Grote ziekenhuizen (excl. IJsselmeerziekenhuizen en Orbis Maaslandziekenhuis) De stijging van het resultaat van de grote ziekenhuizen bedraagt voor geheel Nederland € 33,0 miljoen en kent twee belangrijke oorzaken. Ten eerste is het resultaat uit Landelijk 60% gewone bedrijfsuitoefening toegenomen met € 21,8 miljoen, ten tweede is het saldo Klein 50% buitengewone baten gestegen met € 12,1 miljoen. De stijging van het resultaat uit Middelgroot 40% gewone bedrijfsuitoefening wordt veroorzaakt doordat de totale opbrengsten zowel Groot 30% in absolute omvang (€ 340 miljoen) als procentueel (7,8%) harder zijn gestegen dan 20% de totale bedrijfslasten (€ 310 miljoen = 7,3%). Binnen de totale bedrijfslasten zijn de 10% personeelskosten gestegen met 5,4%, de afschrijvingen zijn toegenomen met 9,4% en de 0% stijging van de overige bedrijfskosten is 9,9%. De financiële baten en lasten zijn gedaald met Resultaat uit Totaal resultaat gewone bedrijfsuitoefening € 9,3 miljoen. De buitengewone baten betreffen voornamelijk twee ziekenhuizen: Maasstadziekenhuis (€ 8,9 miljoen) en St. Antonius Ziekenhuis (€ 3,2 miljoen), zoals in paragraaf 3.3 toegelicht.