BDO Benchmarkonderzoek Algemene Ziekenhuizen
BDO onderzocht de ontwikkeling van de financiële performance van alle algemene ziekenhuizen in Nederland. Belangrijkste eindconclusie is dat de financiële positie van algemene ziekenhuizen in Nederland zorgwekkend blijft. Voor veel ziekenhuizen is de kans zelfs groot dat ze zonder aanvullende maatregelen diep in de rode cijfers belanden.
BCE24 | Hoe Vodafone het merk vernieuwend op de kaart zet met videocontent, M...
Bdo benchmark ziekenhuizen 2010
1. ‘WAPENEN TEGEN ONZEKERE TIJDEN’
ONTWIKKELING VAN DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN
DE ALGEMENE ZIEKENHUIZEN IN NEDERLAND
BDO BENCHMARK
ZIEKENHUIZEN 2010
E
ONLIN RK
M A
BENCH L
TOO
VOOR VRIJ ONDERNEMEN
2. ‘WAPENEN TEGEN ONZEKERE TIJDEN’
ONTWIKKELING VAN DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN
DE ALGEMENE ZIEKENHUIZEN IN NEDERLAND
BDO BENCHMARK
ZIEKENHUIZEN 2010
3. Voorwoord, september 2010 5
VOORWOORD
Hoe staan de Nederlandse algemene ziekenhuizen er financieel voor? Deze vraag stond
centraal in ons tweede jaarlijkse benchmarkonderzoek, aan de hand van de jaardocumenten
2009.
De uitkomsten zijn alarmerend. Want al stegen de resultaten in 2009, de financiële positie
van algemene ziekenhuizen in Nederland is en blijft zorgwekkend. En gezien de rigoureuze
bezuinigingsplannen vanuit de politiek nemen de financiële risico’s sterk toe.
Voor een aantal algemene ziekenhuizen is de kans levensgroot dat ze, bij ongewijzigd beleid,
zwaar in de rode cijfers belanden.
Niettemin is er ook een aantal ziekenhuizen dat gedurende meerdere jaren in staat blijkt
om wél een goede financiële performance te laten zien. Zo zijn er algemene ziekenhuizen
die kostendalingen rapporteren tot 15%. Tegen het licht van actuele ontwikkelingen op het
gebied van papierloze ziekenhuizen, lean management en procesoptimalisatie kan het een
uitdaging zijn om sectorbreed de overige kosten te reduceren, met behoud van kwaliteit.
Vlak voor publicatie hebben we de onderzoeksresultaten voorgelegd aan een aantal
bestuurders van genoemde ziekenhuizen. Achterin dit rapport reageren zij op de resultaten
en vertellen zij openhartig over het door hun gevoerde (financiële) beleid.
Deze benchmark is meer dan alleen een papieren rapport. Dankzij onze nieuw ontwikkelde
benchmark-tool kunt u nu ook online analyses maken van de individuele cijfers per
ziekenhuis ten opzichte van de landelijke of regionale gemiddelden of door de gebruiker
gekozen ziekenhuizen. Zo geeft dit instrument bestuurders in de sector nog meer inzicht in
de cijfers. Via zorg@bdo.nl kunt u een persoonlijke inlogcode aanvragen.
Maar allereerst wensen wij u veel inspirerend leesplezier.
Chris van den Haak en Rob Karlas
Onderzoekers/Partners BDO Branchegroep Zorg
Chris van den Haak Rob Karlas
5. 8 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 1, Managementsamenvatting 9
MANAGEMENTSAMENVATTING
1.1 Het nut van de benchmark
In dit rapport presenteren wij de resultaten van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010,
een onderzoek naar de ontwikkeling van de financiële performance van alle algemene
ziekenhuizen.
Het rapport bevat naast de financiële gegevens van algemene ziekenhuizen diverse naar
onze mening relevante ratio’s. Deze zijn zowel voor de sector als per regio en omvang nader
geanalyseerd. Aanvullend biedt de online benchmark-tool de mogelijkheid om individuele
cijfers per ziekenhuis te analyseren.
Wij vertrouwen er op met dit onderzoek een bijdrage te kunnen leveren bij het realiseren
van de noodzakelijke verbetering van de financiële performance van ziekenhuizen en
transparantie in de financiële verslaglegging.
1.2 Hoofdlijnen
Al stegen de resultaten in 2009, de financiële positie van algemene ziekenhuizen in
Nederland is en blijft zorgwekkend. En gezien de rigoureuze bezuinigingsplannen vanuit
de politiek nemen de financiële risico’s sterk toe. Een groot aantal algemene ziekenhuizen
zal zonder aanvullende maatregelen, fors verlies gaan lijden. Bij veel ziekenhuisbesturen
dringt dat besef door; zij zijn zich op diverse manieren aan het wapenen tegen de verwachte
onzekere tijden en verdere budgetbeperkingen. Het onderzoek toont ook aan dat er
mogelijkheden zijn voor kostenreductie en het verlagen van de administratieve lasten.
1.3 Resultaten van ziekenhuizen
Continuïteit zorgsector wordt bedreigd
De totale resultaatstijging van 71% van alle ziekenhuizen tezamen lijkt fors. Echter, het
totale resultaat van de algemene ziekenhuizen blijft laag in relatie tot de omvang van de
bedrijfsactiviteiten. Het resultaat bedraagt slechts 1,75% van de opbrengsten. Tevens is het
resultaat laag in verhouding tot de voorgenomen kortingen van de overheid: daar wordt
gesproken over bedragen van rond de € 700 miljoen voor alle ziekenhuizen in Nederland.
Dit betekent dat een groot aantal algemene ziekenhuizen zonder aanvullende maatregelen
fors verlies gaat lijden. Dit is, gezien de gemiddeld nog beperkte vermogenspositie van
ziekenhuizen, bedreigend voor de continuïteit in de zorgsector. Maatregelen zullen hoe
dan ook noodzakelijk zijn om de financiële performance van algemene ziekenhuizen te
verbeteren.
Grote invloed van incidentele lasten
Incidentele posten hebben een forse impact op de gepresenteerde resultaten van
ziekenhuizen. In de resultaten over 2009 springen de resultaten op het vastgoed
c.q. de materiële vaste activa hier in het bijzonder uit. Het effect van de bijzondere
waardeverminderingen en afwaarderingen van activa bedraagt over 2009 ten minste € 42
miljoen. Met betrekking tot de negatieve resultaten op vastgoed is het van belang nader te
analyseren wat de oorzaken hiervan zijn. Ligt dit aan de regelgeving uit het verleden, zoals
de voorgeschreven afschrijvingstermijnen, of is het huidige risicomanagement rondom
nieuwbouwprojecten en het beheer van materiële vaste activa voor verbetering vatbaar?
Kleine ziekenhuizen presteren financieel beter
Kleine ziekenhuizen hebben qua resultaat in 2009 een inhaalslag gemaakt. Zij presteren
6. 10 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 1, Managementsamenvatting 11
financieel over 2009 zelfs beter dan middelgrote en grote ziekenhuizen. Wij zijn van
mening dat wanneer kleine ziekenhuizen goede strategische beleidskeuzes maken, verdere Kijk en vergelijk, online benchmark-tool
concentraties in de zorg in ieder geval vanuit financieel perspectief niet nodig zijn. Uiteraard In deze benchmark-rapportage zijn analyses gemaakt op landelijk niveau, per
blijft samenwerking tussen ziekenhuizen, als onderdeel van strategische beleidskeuzes, in regio en per groottecategorie. Met de online benchmark-tool is het mogelijk om
sommige gevallen noodzakelijk in relatie tot de toegenomen kwaliteitseisen in de zorg. analyses te maken van individuele cijfers per ziekenhuis, ten opzichte van landelijke
Wellicht biedt de financiële performance van kleine ziekenhuizen over 2009 aanleiding om ontwikkelingen, ontwikkelingen in regio’s, groottecategorieën en andere door de
de huidige fusie- en concentratietendens bij zorginstellingen te heroverwegen. gebruikers geselecteerde ziekenhuizen.
Opmerkelijke verschillen in de mate van kostenreducties
Uit de jaarrekeningen 2009 blijkt geen sectorbrede kostenreductie met betrekking tot de
overige bedrijfslasten, ondanks de huidige economische crisis en de budgetkortingen waar
ziekenhuizen mee te maken hebben. Voor een deel hangt dit samen met de stijging van de
productie. Anderzijds mag verwacht worden dat in tijden van toenemend bedrijfsmatiger
werken kostenreductie plaatsvindt. Dat dit mogelijk is, bewijzen diverse algemene
ziekenhuizen die wél een forse kostendaling laten zien. Wij pleiten voor nader onderzoek en
analyse van de verschillen in algemene kostenniveaus tussen de verschillende ziekenhuizen.
Onderzoek de succesfactoren
Opvallend is dat een aantal ziekenhuizen gedurende meerdere jaren in staat is om een goede
financiële performance te laten zien. Wij dringen aan op onderzoek naar de oorzaken hiervan
en de bijbehorende succesfactoren.
1.4 De balansen van ziekenhuizen
Vermogenspositie zwak
Het vermogen van ziekenhuizen is gedurende 2009 toegenomen met 19%. Dit is een forse
verbetering, maar neemt niet weg dat het merendeel van de ziekenhuizen nog steeds
onvoldoende vermogen heeft in relatie tot de huidige financiële onzekerheden. Voor een
belangrijk deel van de ziekenhuizen is vermogensversterking nog steeds van groot belang
voor de continuïteit van de door hen te leveren zorg. ß Opbouw vermogen ß Resultaten
Uitdijende post voorzieningen roept vragen op
Zowel in 2008 als in 2009 is sprake van forse dotaties aan voorzieningen. In 2009 is het
positieve saldo van dotaties en onttrekkingen aan voorzieningen zelfs met 38% gestegen.
Zijn de posten het gevolg van een voorzichtige benadering, gegeven de belangrijke
onzekerheden waarmee de sector te maken heeft?
Ziekenhuizen met een betere solvabileit en een beter resultaat beschikken over de hoogste
voorzieningen. Deze vaststelling is zeer opvallend omdat er geen causaal verband lijkt te
bestaan tussen deze posten.
ß Verpleegdagen ß Voorzieningen
Naar meer transparantie
Het benchmarkonderzoek toont aan dat binnen de huidige regelgeving nog sprake is van Via zorg@bdo.nl kunt u een persoonlijke inlogcode aanvragen.
keuzemogelijkheden bij de verwerking van financiële gegevens in de jaarrekening. Dit komt
de transparantie en de vergelijkbaarheid van de financiële gegevens tussen de ziekenhuizen
niet ten goede. Het betreft onder meer: verwerking onderhoudskosten, waardering
onderhanden werk en waardering materiële vaste activa. De vraag is in hoeverre striktere
regelgeving op deze gebieden wenselijk is dan wel in de praktijk best practices ontwikkeld
kunnen worden die leiden tot een eenduidiger verslaggeving binnen de zorgsector.
7. 12 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 2, Inleiding 13
INLEIDING
2.1 Algemeen
In dit rapport presenteren wij de resultaten van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010. In
de benchmark zijn de jaarrekeningen 2009 van alle algemene ziekenhuizen geanalyseerd.
Ten behoeve van deze rapportage hebben wij uitsluitend de door de instellingen zelf
gepubliceerde cijfers verzameld en geanalyseerd. Het onderzoek is uitgevoerd door de BDO
Branchegroep Zorg.
Na de algemene inleiding in dit hoofdstuk worden in hoofdstuk 3 de ontwikkelingen in de
resultaten gepresenteerd. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 ingegaan op de bijzonderheden
ten aanzien van de balansontwikkelingen. Hoofdstuk 5 presenteert een aantal overige
onderwerpen met betrekking tot het verslagjaar 2009. In hoofdstuk 6 vindt u een aantal
conclusies en aanbevelingen. In hoofdstuk 7 leest u tenslotte de eerste reactie van een
tiental zorgbestuurders.
Dit rapport is uitsluitend informatief bedoeld. Op het cijfermateriaal en de toelichting is
geen accountantscontrole toegepast en is geen beoordelingsopdracht uitgevoerd. Uiteraard
heeft BDO haar uiterste best gedaan om de kwaliteit van het cijfermateriaal te waarborgen;
BDO aanvaardt echter geen aansprakelijkheid naar aanleiding van het gebruik van dit
rapport.
8. 14 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 2, Inleiding 15
2.2 Uitgangspunten De categorie-indeling is in 2009 als gevolg van een toename van de opbrengsten voor een
aantal ziekenhuizen gewijzigd ten opzichte van 2008:
De BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 is uitgevoerd aan de hand van de jaardocumenten
2009 van de algemene ziekenhuizen in Nederland. In deze analyse zijn academische en Vijf ziekenhuizen zijn doorgegroeid van de categorie middelgroot naar groot:
gespecialiseerde ziekenhuizen niet betrokken. ß Zorggroep Noorderbreedte
Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) waren er in Nederland ß Ziekenhuisgroep Twente
in 2009 86 algemene ziekenhuizen. In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 zijn 82 ß Onze Lieve Vrouwe Gasthuis
algemene ziekenhuizen opgenomen, vanwege een viertal fusies. Een overzicht van de ß Medisch Centrum Haaglanden
ziekenhuizen waarvan de openbare cijfers zijn opgenomen vindt u in bijlage III. ß Atrium Medisch Centrum
Bij sommige ziekenhuizen is sprake van gemengde activiteiten (bijvoorbeeld care en Vijf ziekenhuizen zijn doorgegroeid van de categorie klein naar middelgroot:
cure) die worden gepresenteerd in een geconsolideerde jaarrekening. Omwille van de ß Leveste Scheper Ziekenhuis
vergelijkbaarheid is deze benchmark gebaseerd op de informatie volgens de enkelvoudige ß Deventer Ziekenhuisgroep
jaarrekening van het ziekenhuis. Indien een ziekenhuis geen enkelvoudige balans heeft ß Slotervaartziekenhuis
gepubliceerd, is in de benchmark gebruik gemaakt van schattingen. Voor deze ziekenhuizen is ß Zaans Medisch Centrum
de enkelvoudige balans bepaald aan de hand van een segmentatiepercentage. Dit percentage ß Elkerliek Ziekenhuis
is voor de betreffende ziekenhuizen berekend op basis van het aandeel van het wettelijke
budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidies van het ziekenhuis in de gesegmenteerde In dit rapport is omwille van de vergelijkbaarheid de categorie-indeling gehanteerd op basis
verlies- en winstrekening cure, ten opzichte van het totale wettelijke budget van de groep van de indeling uit 2009, voor zowel de cijfers 2009 als de vergelijkende cijfers 2008.
(geconsolideerd). Voor de overige posten in de benchmark is in beginsel aangesloten bij de
presentatie zoals deze door de ziekenhuizen zelf is gehanteerd.
In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 (hoofdstuk 3 en 4) zijn analyses gemaakt op
landelijk niveau, per regio en per groottecategorie.
De gehanteerde regio-indeling is als volgt:
ß Regio Noord omvat de provincies Friesland, Groningen en Drenthe
ß Regio Oost omvat de provincies Gelderland, Overijssel en Flevoland
ß Regio West omvat de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Zeeland
ß Regio Zuid omvat de provincies Limburg en Noord-Brabant
De indeling op basis van omvang luidt als volgt:
ß Klein Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en de DBC-
opbrengsten in het B-segment in 2009 zijn lager dan € 100 miljoen
ß Middelgroot Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en de DBC-opbreng-
sten in het B-segment in 2009 liggen tussen € 100 en € 200 miljoen
ß Groot Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en de DBC-
opbrengsten in het B-segment in 2009 zijn hoger dan € 200 miljoen
Tabel 1: Verdeling ziekenhuizen naar omvang en regio
Noord Oost West Zuid Totaal Procentueel
Klein 9 6 17 6 38 46%
Middelgroot 2 4 14 7 27 33%
Groot 1 5 7 4 17 21%
Totaal 12 15 38 17 82 100%
Procentueel 15% 18% 46% 21% 100%
9. 16 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 2, Inleiding 17
2.3 Aansluiting cijfers met BDO benchmarkonderzoek 2009 Overige mutaties
De overige mutaties betreffen posten die op grond van voortschrijdend inzicht op andere
In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 vergelijken we de cijfers 2009 met de cijfers wijze in de jaarrekening zijn verwerkt. Dit betreft met name de gewijzigde waardering van
2008. Er zijn geen sectorbrede stelselwijzigingen doorgevoerd in 2009. Wel is er deelnemingen bij Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (€ 3,8 miljoen).
sprake van duidelijke verschillen in de vergelijkende cijfers in dit rapport ten opzichte
van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2009. Dit betreft voornamelijk wijzigingen in Resultaat
waarderingsgrondslagen die de individuele ziekenhuizen kunnen maken binnen de geldende Het totale resultaat over 2008 is in de BDO-benchmark 2010 € 7 miljoen lager dan in
regelgeving. de BDO-benchmark 2009. Dit wordt met name veroorzaakt door de toevoeging van de
vergelijkende cijfers van Orbis Maaslandziekenhuis (resultaat over 2008: € -7,7 miljoen), die
Eigen vermogen ten tijde van de benchmark 2009 niet beschikbaar waren.
Het totaal eigen vermogen ultimo 2008 van de algemene ziekenhuizen in de benchmark
2010 is met € 20,7 miljoen toegenomen ten opzichte van de benchmark 2009. De
belangrijkste veranderingen in het eigen vermogen, zoals opgenomen in de vergelijkende Stelselwijzigingen kunnen grote impact hebben op het gepresenteerde vermogen
cijfers, betreffen: Uit bovengenoemde verschillen ten opzichte van de BDO-benchmark 2009 blijkt
dat stelselwijzigingen een aanzienlijke impact kunnen hebben op vermogen en/of
resultaat. De oorzaak ligt in de diverse keuzemogelijkheden die binnen de Richtlijnen
Tabel 2: Totaal eigen vermogen voor de Jaarverslaggeving bestaan. Dit komt de sectorbrede vergelijkbaarheid niet
(Bedragen * € 1 miljoen) ten goede.
BDO-benchmark 2009, cijfers ultimo 2008 1.314,1
Mogelijk kan dit worden verbeterd door de keuzemogelijkheden in te perken of
Toevoeging Orbis Maaslandziekenhuis 4,3 best practices voor de zorgsector vast te stellen waarin een kader wordt geschetst
voor specifieke toepassing van regelgeving voor ziekenhuizen. In een sector als
Stelselwijzigingen: de zorg dient naar onze mening transparantie van verslaggeving te prevaleren
boven keuzemogelijkheden die de regelgeving op dit moment biedt. De huidige
Herwaardering onroerend goed 9,1
mogelijkheden dragen niet bij aan de vergelijkbaarheid van de financiële performance
Verwerking groot onderhoud 2,2 en vermogenspositie van ziekenhuizen.
Waardering onderhanden werk 1,3
Overige mutaties:
Waardering deelnemingen 3,8
Personeelsbeloningen -0,7
Activering voorraad geneesmiddelen 0,7
BDO-benchmark 2010, cijfers ultimo 2008 1.334,8
Toevoeging Orbis Maaslandziekenhuis
De cijfers van Orbis Maaslandziekenhuis over 2008 waren tijdens het maken van de analyse
niet beschikbaar en zijn niet meegenomen in de BDO-benchmark 2009.
Stelselwijziging herwaardering onroerend goed
Deze herwaardering betreft een wijziging van de waarderingsgrondslag van historische
kostprijs naar actuele waarde voor een deel van het onroerend goed, met name bij Spaarne
Ziekenhuis (€ 5,1 miljoen) en St. Jans Gasthuis (€ 4,0 miljoen).
Stelselwijziging verwerking groot onderhoud
Enkele ziekenhuizen hebben besloten de kosten voor groot onderhoud met ingang van
boekjaar 2009 te activeren en hiervoor niet langer een voorziening te vormen. Dit betreft
met name Alysis Zorggroep (€ 0,9 miljoen) en Reinier de Graaf Groep (€ 1,3 miljoen).
Stelselwijziging waardering onderhanden werk
Dit betreft een wijziging van de waarderingsgrondslag van historische kostprijs naar een
benadering van de actuele waarde, met name bij Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (€ 1,3
miljoen).
10. 18 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 19
RESULTAAT
3.1 Inleiding
In dit hoofdstuk presenteren we de uitkomsten van de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010
met betrekking tot de resultatenrekening. Hierbij wordt allereerst de ontwikkeling van het
resultaat in 2009 ten opzichte van 2008 besproken (paragraaf 3.2). In paragraaf 3.3 komt de
samenstelling van het resultaat aan bod. Vervolgens worden de ontwikkelingen uitgesplitst
naar regio’s (paragraaf 3.4) en naar omvang van de ziekenhuizen (paragraaf 3.5). In paragraaf
3.6 komt de ontwikkeling van de resultaten van individuele ziekenhuizen aan bod en in
paragraaf 3.7 de belangrijkste ratio’s.
De voornaamste bevindingen zijn:
ß Ziekenhuizen bereiken in 2009 71% meer resultaat dan in 2008 en verdienen meer aan
de zorg
ß Er zijn in 2009 minder ziekenhuizen met verlies dan in 2008
ß De afschrijvingslasten worden sterk beïnvloed door incidentele afwaarderingen of
versnelde afschrijvingen van activa; deze posten veroorzaken voor een groot deel de
resultaatfluctuaties ten opzichte van 2008
ß Dotaties aan voorzieningen hebben eveneens sterke invloed op de gepresenteerde
resultaten
ß Er bestaan aanzienlijke verschillen in winstgevendheid tussen de regio’s
ß De winstgevendheid is in alle regio’s gestegen behalve in regio Zuid; hier bevinden zich
ook de meeste verliesgevende ziekenhuizen
ß Regio Noord scoort in 2009 de hoogste rentabiliteit over het eigen vermogen
ß Kleine ziekenhuizen scoren in 2009 de hoogste rentabiliteit over het eigen vermogen
Voor de financiële gegevens: zie bijlage I.
11. 20 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 21
3.2 Ontwikkeling resultaat 2009 ten opzichte van 2008 De niet gebudgetteerde zorgprestaties zijn toegenomen met € 62 miljoen (= 19%).
De voornaamste bevindingen zijn: Analyse toename niet gebudgetteerde zorgprestaties
ß Stijging van resultaat met 71% De toename van de niet gebudgetteerde zorgprestaties doet zich met name voor bij een
ß Ziekenhuizen verdienen gemiddeld meer aan de zorg drietal ziekhuizen: Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (€ 26,9 miljoen), Medisch Spectrum
ß Groeiende opbrengsten B-segment geven ruime compensatie afname wettelijk budget Twente (€ 19,5 miljoen) en Medisch Centrum Alkmaar (€ 6,2 miljoen).
ß Totale opbrengsten en de totale bedrijfslasten procentueel in vrijwel gelijke mate De stijgingen bij Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis en Medisch Spectrum Twente
gestegen worden veroorzaakt door de stijging van de DBC-opbrengsten. Deze twee ziekenhuizen
ß Afschrijvingskosten en overige kosten stijgen 10%, dit wordt sterk beïnvloed door verantwoorden de DBC-opbrengsten onder de niet gebudgetteerde zorgprestaties
incidentele posten in plaats van als afzonderlijke post in de resultatenrekening. De stijging bij Medisch
Centrum Alkmaar wordt grotendeels veroorzaakt door de honorariumopbrengsten van de
Het totale resultaat van alle algemene ziekenhuizen in Nederland is in 2009 met 71% intensivisten. Medisch Centrum Alkmaar is met de zorgverzekeraars overeengekomen deze
gestegen, van € 124 miljoen in 2008 tot € 212 miljoen in 2009. honorariumopbrengsten te behouden tegen inlevering van specialistenerkenningen.
Op landelijk niveau bedraagt het resultaat over 2009 van alle algemene ziekenhuizen, De overige bedrijfsopbrengsten zijn toegenomen met € 64 miljoen (+7%). Dit betreft onder
uitgedrukt in een percentage van de totale bedrijfsopbrengsten 1,76%. Over 2008 was dit andere toename van de subsidieopbrengsten, opbrengsten voor specialisten in loondienst en
nog 1,10% van de totale bedrijfsopbrengsten. De nettowinstmarge is ten opzichte van vorig de overige dienstverlening door ziekenhuizen.
jaar dus aanzienlijk verbeterd. Met andere woorden: ziekenhuizen verdienen meer aan de
zorg. Bedrijfslasten
De totale bedrijfslasten zijn in 2009 met 7% gestegen naar € 11,6 miljard.
De totale opbrengsten en de totale bedrijfslasten zijn in 2009 procentueel in vrijwel gelijke De personeelskosten zijn in 2009 met 5% gestegen tot € 6,7 miljard. Deze stijging wordt in
mate gestegen, respectievelijk met 7,4% en 7,0%. Binnen de totale opbrengsten zijn de hoofdlijnen verklaard door een stijging van het gemiddeld aantal fulltime personeelsleden
opbrengsten van het vrije marktsegment (B-segment) met € 1,2 miljard gestegen. Dit komt met bijna 2%, een CAO-loonsverhoging van 1% en een stijging van de eindejaarsuitkering
onder meer door de uitbreiding van het B-segment in 2009. Daar staat een daling van van circa 1%. Daarnaast neemt het werkgeversaandeel in de pensioenpremie toe.
de wettelijke budgetten tegenover: deze zijn in 2009 met € 455 miljoen gedaald tot € 7,5
miljard (-5,7%). De afschrijvingslasten zijn in 2009 met 11% gestegen (€ 941 miljoen in 2009, € 844 miljoen
in 2008). Dit wordt met name veroorzaakt door nieuwbouwtrajecten en de daaraan
gerelateerde verhoogde en/of versnelde afschrijvingen.
Grafiek 1: Procentuele mutatie belangrijkste posten in exploitatierekening 2009 ten opzichte
van 2008 in % De overige bedrijfskosten zijn in 2009 met 10% (€ 349 miljoen) toegenomen. De
belangrijkste kostenstijgingen binnen de overige bedrijfskosten betreffen de patiënt- en
wettelijk budget
We 70%
bewonergebonden kosten (+€ 181 miljoen, +8,7%) en de algemene kosten (+€ 90 miljoen,
Overige bedrijfsopbrengsten 54% +14,2%). De stijging van de patiënt- en bewonergebonden kosten houdt met name verband
DBC-opbrengsten B-segment met de toename van de productie van de ziekenhuizen.
38%
Personeelskosten Opvallend: de ontwikkeling van de algemene kosten fluctueert sterk per ziekenhuis, er zijn
22%
Afschrijvingen zowel aanzienlijke stijgingen als aanzienlijke dalingen ten opzichte van vorig jaar. Uit nadere
Overige bedrijfskosten 6% analyse blijkt dat dit met name wordt veroorzaakt door incidentele baten en lasten. Dit is in
Financiële baten en lasten hoofdstuk 5 verder uitgewerkt.
-10%
Opbrengsten
Binnen de totale opbrengsten zijn de opbrengsten van het vrije marktsegment (B-segment)
het meest gestegen, met € 1,2 miljard. De omvang van het B-segment ten opzichte van de
totale opbrengsten is toegenomen van 18% in 2008 naar 26,5% in 2009. Een belangrijke
oorzaak van deze stijging betreft de uitbreiding van het B-segment in 2009. De ziekenhuizen
kunnen over een groter deel van de dienstverlening met zorgverzekeraars onderhandelen
over volume en prijs.
De toename van de opbrengsten van het B-segment van € 1,2 miljard moet gezien worden
in samenhang met de afname van de wettelijke budgetten. De wettelijke budgetten zijn in
2009 met € 0,5 miljard gedaald tot € 7,5 miljard (daling van 5,7%). Per saldo is sprake van
een toename van de opbrengsten in het A- en B-segment van € 0,7 miljard (+7,2%).
De toename van de totale opbrengsten A- en B-segment wordt met name veroorzaakt door
de stijging van het aantal poliklinische bezoeken en het aantal verpleegdagen.
In 2009 is in totaliteit nauwelijks sprake van budgetcorrecties over voorgaande jaren (€ 0,2
miljoen ten opzichte van € 9,5 miljoen over 2008).
12. 22 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 23
3.3 Samenstelling resultaat Normalisatie resultaat
Er is sprake van aanzienlijke verschillen tussen de resultaten van de individuele ziekenhuizen.
De voornaamste bevindingen zijn: Daarnaast valt op dat de resultaten van een ziekenhuis door de jaren heen behoorlijk
ß De samenstelling van het resultaat is in grote lijnen stabiel fluctueren. Uit nadere analyse blijkt dat bijzondere, incidentele baten en lasten een
ß Bijzondere posten vertekenen het resultaat in de jaarrekening belangrijke invloed hebben op het resultaat van ziekenhuizen. Deze bijzondere posten zijn
ß Zowel in 2008 als in 2009 is sprake van aanzienlijke dotaties aan voorzieningen deels opgenomen als buitengewone baten en lasten, zodat deze transparant zijn voor de
gebruikers van de jaarrekening. Daarnaast zijn echter bijzondere posten verantwoord in het
De stijging van het resultaat met € 88 miljoen wordt voor een belangrijk deel (€ 72 miljoen) reguliere resultaat. Dit komt doordat volgens de regelgeving slechts een zeer beperkt deel
veroorzaakt doordat de totale opbrengsten met € 836 (+7,4%) miljoen harder zijn gestegen aan bijzondere posten mag worden aangemerkt als bijzondere baten en lasten.
dan de totale bedrijfslasten (stijging met € 764 miljoen, +7,0%). Daarnaast is in 2009 een
totaalbedrag aan bijzondere baten verantwoord van € 12,6 miljoen terwijl over 2008 nog In de BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 is een analyse gemaakt van de bijzondere posten
sprake was van een bijzondere last van € 5,4 miljoen. in het resultaat, voor zover inzichtelijk op basis van de beschikbare informatie. Vervolgens
zijn deze bijzondere posten geëlimineerd, zodat een genormaliseerd resultaat ontstaat. Het
Het resultaat van de ziekenhuizen wordt met name bepaald door het wettelijk budget (62% genormaliseerd resultaat geeft een beeld van de resultaten uit de reguliere bedrijfsvoering
van de totale opbrengsten), de DBC-opbrengsten (26,5% van de totale opbrengsten), de van een ziekenhuis. Dit resultaat kan een indicatie geven van de te verwachten resultaten in
personeelskosten (57,7% van de totale kosten) en de overige bedrijfskosten (34,2% van komende jaren.
de totale kosten). Hoewel het materieel vast actief veruit de grootste actiefpost van de
ziekenhuizen is, hebben de reguliere kapitaalslasten (afschrijving en rente) relatief beperkte In het totale resultaat van alle ziekenhuizen 2009 ad € 212 miljoen is, naast de afzonderlijk
invloed op het resultaat (10,1% van de totale opbrengsten). Dit wordt veroorzaakt doordat gepresenteerde buitengewone baten en lasten van per saldo € 12,6 miljoen positief, per
de activiteiten van ziekenhuizen voornamelijk bestaan uit dienstverlening, waarbij personeel saldo ten minste € 42 miljoen aan bijzondere lasten begrepen, zodat het genormaliseerd,
een centrale rol speelt en activa daarbij hulpmiddelen zijn. na correctie van deze posten, op circa € 242 miljoen positief uitkomt. Het genormaliseerde
De samenstelling van het resultaat is in 2009 slechts licht gewijzigd ten opzichte van 2008, resultaat is dus aanzienlijk hoger dan het in de jaarrekeningen gepresenteerde resultaat.
zoals blijkt uit onderstaande tabel. Daarnaast zijn de dotaties aan voorzieningen met € 17 miljoen toegenomen (van € 44
miljoen naar € 61 miljoen).
Grafiek 2: Samenstelling totale kosten en opbrengsten 2009 en 2008
De bijzondere posten in boekjaar 2009 betreffen met name:
Financiële baten en lasten 100%
Lasten inzake bijzondere waardeverminderingen/inhaalafschrijvingen activa. Totaal
Overige bedrijfskosten
effect geschat circa € 42 (zie verder) miljoen; buitengewone baten € 12,6 miljoen (apart
80%
Afschrijvingskosten verantwoord): betreft met name schenking steunstichting aan Maasstadziekenhuis ad € 8,9
Personeelskosten miljoen en activering immaterieel vast actief ad € 3,2 miljoen bij St. Antonius Ziekenhuis.
60% In 2008 was onder meer sprake van € 9,5 miljoen aan bijzondere baten (in overige
opbrengsten), met name € 6,0 miljoen NZa balanssteun bij IJsselmeerziekenhuizen.
40%
De normalisatie bevestigt het beeld dat bijzondere posten een belangrijke invloed hebben op
20% het resultaat van ziekenhuizen.
0% De volgende paragrafen zijn gebaseerd op het resultaat zoals gepresenteerd in de
2009 2008
jaarrekeningen, hierop is geen normalisatie toegepast. De bijzondere posten die hiervoor
zijn genoemd, komen terug in de verklaring van bijzondere verschillen tussen regio’s of
Diversen 100%
groottecategorieën.
Overige bedrijfsopbrengsten
DBC-opbrengsten B-segment 80%
Wettelijk budget inclusief
correcties voorgaande jaren 60%
40%
20%
0%
2009 2008
13. 24 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 25
3.4 Ontwikkeling en samenstelling resultaat per regio Grafiek 4: Gemiddeld resultaat uitgedrukt in % van totale bedrijfsopbrengsten
2,5% Landelijk
De voornaamste bevindingen zijn:
2,0% Noord
ß Aanzienlijke verschillen tussen regio’s
ß Verschillen tussen regio’s nemen toe ten opzichte van vorig jaar Oost
1,5%
ß Winstgevendheid stijgt fors in vrijwel alle regio’s Oost exclusief IJsselmeerziekenhuis
1,0%
ß De meeste verliesgevende ziekenhuizen in regio Zuid West
0,5% Zuid
Uit een analyse van de resultaatontwikkelingen per regio blijken aanzienlijke verschillen.
0,0%
In regio Oost is het gemiddelde resultaat per ziekenhuis in 2009 meer dan verdriedubbeld. 2009 2008
Indien het verlies 2009 van de IJsselmeerziekenhuizen buiten beschouwing wordt gelaten, is
de stijging van het gemiddelde resultaat in regio Oost nog veel sterker. Ook voor wat betreft het aantal ziekenhuizen met verlies scoort regio Zuid in 2009 het
In regio Noord is het resultaat in 2009 met circa 175% toegenomen. In de regio’s West en minste.
Zuid is het gemiddelde resultaat toegenomen met respectievelijk 52% en 8%.
Tabel 4: Aantal ziekenhuizen met verlies per regio
2009 2009 procentueel 2008 2008 procentueel
Grafiek 3: Resultaatontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 in % per regio
Noord 0 0,00% 2 16,67%
Landelijk 240%
Noord 200% Oost 1 6,67% 3 20,00%
Oost 160%
West 2 5,26% 4 10,52%
West 120%
Zuid 80% Zuid 4 23,53% 1 5,88%
40% Totaal 7 8,54% 10 12,20%
0%
2009
In de opbouw van het resultaat bestaan slechts geringe verschillen tussen de regio’s.
Hoewel op landelijk niveau een resultaatstijging van 71% is gerealiseerd, is op regionaal De ontwikkeling en samenstelling van het resultaat wordt hierna per regio besproken.
niveau sprake van grote verschillen als gevolg van omvangrijke winsten of verliezen van
individuele ziekenhuizen. Regio Noord (12 ziekenhuizen)
ß Goede resultaten in Regio Noord
Tabel 3: Gemiddeld resultaat per ziekenhuis per regio ß Relatief lage personeelskosten
Gemiddeld resultaat 2009 per Uitgedrukt in % van gemiddelde ß Relatief lage financiële baten en lasten
ziekenhuis x € 1.000 totale opbrengsten per ziekenhuis ß Geen verliesgevende ziekenhuizen
Regio Noord 2.345 2,2% Regio Noord heeft het beter gedaan dan het landelijk gemiddelde: het resultaat is
in 2009 175% hoger dan in 2008. Ook uitgedrukt in een percentage van de totale
Regio Oost 2.759 1,6%
bedrijfsopbrengsten is het resultaat in de regio Noord met 2,25% hoger dan het landelijk
Regio West 3.157 2,2% gemiddelde. De forse resultaatstijging doet zich bij vrijwel alle ziekenhuizen in deze regio
voor. Bij Ziekenhuis Bethesda en De Tjongerschans is sprake van een resultaatdaling en bij
Regio Zuid 1.325 0,8% Antonius Ziekenhuis is het resultaat over 2009 vergelijkbaar met het resultaat over 2008.
In regio Noord zijn geen ziekenhuizen die over 2009 een verlies hebben geleden (2008: twee
Het gemiddeld resultaat per ziekenhuis is in regio West het hoogst. Uitgedrukt in een ziekenhuizen). Zes ziekenhuizen hadden in 2009 een resultaat dat meer bedroeg dan 2% van
percentage van de totale opbrengsten is het gemiddeld resultaat in regio West vrijwel gelijk de totale opbrengsten, dit is de helft van het aantal ziekenhuizen in deze regio (2008: twee).
aan het resultaat in regio Noord. Regio Zuid heeft het laagste procentuele resultaat.
In regio Noord is het aandeel van het wettelijk budget (inclusief correcties voorgaande jaren)
en de DBC-opbrengsten inzake het B-segment met 91% relatief hoog (overige regio’s:
88-90% van de totale opbrengsten). De personeelskosten daarentegen zijn in regio Noord
met 52% van de totale opbrengsten relatief laag (overige regio’s: 55-56% van de totale
opbrengsten), evenals de financiële baten en lasten met 1,72% (overige regio’s: 2,2-2,5%).
Dit kan samenhangen met het economisch klimaat in regio Noord, waar investeringen en
personeel mogelijk minder duur kunnen zijn dan in andere regio’s. De overige bedrijfskosten
zijn in regio Noord met 36,0% relatief hoog (overige regio’s: 32-34% van de totale
opbrengsten).
14. 26 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 27
Regio Oost (15 ziekenhuizen) De buitengewone baten en lasten 2009 in het totale resultaat van alle algemene
ß Resultaat regio Oost verdrievoudigd door het wegwerken van het grote verlies van ziekenhuizen hebben geheel betrekking op ziekenhuizen in regio West. De totale
IJsselmeer Ziekenhuizen in 2008 buitengewone baten bedragen € 12,6 miljoen en hebben met name betrekking op
ß Exclusief IJsselmeer Ziekenhuizen daling van resultaten door forse resultaatafname bij Maasstadziekenhuis (€ 8,9 miljoen) en St. Antonius Ziekenhuis (€ 3,2 miljoen). De
20% van de ziekenhuizen, aantal ziekenhuizen met verlies daalt daarentegen wel buitengewone bate bij Maasstadziekenhuis betreft een schenking van de steunstichting. De
ß Grote verschillen tussen individuele ziekenhuizen bijzondere bate bij St. Antonius Ziekenhuis is ontstaan door de activering van immateriële
ß Hoge afschrijvingslasten vaste activa welke in het verleden volledig waren afgeschreven.
ß Incidentele posten vertekenen resultaatontwikkeling
Regio Zuid (17 ziekenhuizen)
In regio Oost is het gemiddelde resultaat per ziekenhuis in 2009 meer dan verdrievoudigd. ß Matig resultaat regio Zuid door verlies Orbis Maaslandziekenhuis
De sterke stijging ten opzichte van 2008 wordt in belangrijke mate veroorzaakt door ß Aantal ziekenhuizen met verlies (4 = 24%) is fors toegenomen
IJsselmeer Ziekenhuizen die over 2008 een sterk negatief resultaat hebben gerealiseerd ß Hoge afschrijvingen en kapitaalslasten
(-€ 27 miljoen), terwijl over 2009 sprake is van een gering positief resultaat. Indien het
verlies van de IJsselmeerziekenhuizen wordt geëlimineerd is het resultaat in 2009 met Regio Zuid is in 2009 met een resultaatstijging van slechts 8% achtergebleven op de
1% afgenomen. Bij drie ziekenhuizen (Ziekenhuisgroep Twente, Canisius-Wilhelmina landelijke ontwikkeling. Dit wordt met name verklaard door de resultaatontwikkeling bij
Ziekenhuis en Ziekenhuis De Gelderse Vallei) is sprake van een forse resultaatafname. De Orbis Maaslandziekenhuis. Het verlies van dit ziekenhuis is over 2009 bijna verdubbeld (van
resultaatafname van Ziekenhuisgroep Twente (-€ 5,7 miljoen) wordt met name veroorzaakt € 7,7 miljoen naar € 14,7 miljoen). Exclusief de resultaten van Orbis Maaslandziekenhuis is
door een stijging van de afschrijvingslasten ten gevolge van investeringen in vastgoed, het resultaat in regio Zuid met 30% gestegen.
ICT en medische inventarissen en een sterke stijging van de overige bedrijfskosten. De
resultaatafname van het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (-€ 3,4 miljoen) wordt met In regio Zuid is het resultaat uitgedrukt in een percentage van de totale bedrijfsopbrengsten
name veroorzaakt doordat in 2008 meer incidentele baten zijn gerealiseerd dan in 2009. met 0,81% het laagst. Exclusief Orbis Maaslandziekenhuis bedraagt het resultaat 1,43% van
De resultaatafname van Ziekenhuis De Gelderse Vallei (-€ 4,4 miljoen) wordt met name de totale bedrijfsopbrengsten, hetgeen nog steeds onder het landelijk gemiddelde van 1,76%
veroorzaakt doordat in 2008 sprake was bijzondere baten (€ 2,3 miljoen) en doordat met ligt. Over 2008 had in regio Zuid alleen Orbis Maaslandziekenhuis een verlies geleden, over
name de afschrijvingslasten sterk zijn gestegen in verband met versnelde afschrijving op 2009 hebben vier ziekenhuizen een verlies geleden, namelijk:
immateriële vaste activa op B-segment (€ 1,4 miljoen). ß Orbis Maaslandziekenhuis (- € 14,7 miljoen)
Over 2009 had één ziekenhuis een verlies: Ziekenhuisgroep Twente (2008: drie ß Laurentius Ziekenhuis (- € 0,7 miljoen)
ziekenhuizen). ß Ziekenhuis Bernhoven (- € 0,3 miljoen)
ß St. Elisabeth Ziekenhuis (- € 0,3 miljoen)
Regio West (38 ziekenhuizen)
ß Forse resultaatstijging in regio West Orbis Maaslandziekenhuis had ook over 2008 een verlies (2008: € 7,7 miljoen; 2009:
ß Grote verschillen tussen individuele ziekenhuizen € 14,7 miljoen). De belangrijkste reden voor (de toename van) het verlies zijn de hoge
ß Slechts twee ziekenhuizen met verlies afschrijvingslasten en kapitaalslasten in verband met de nieuwbouw.
ß Alle buitengewone baten en lasten zijn verantwoord in regio West Het verlies bij Laurentius Ziekenhuis wordt met name veroorzaakt door sterk gestegen
afschrijvingskosten als gevolg van investeringen in inventaris en computers en een sterke
In regio West is het resultaat toegenomen met 52%. Binnen deze regio hebben desondanks stijging van de patiëntgebonden kosten (door (dure) geneesmiddelen, kosten apotheek,
een aantal ziekenhuizen te maken met een forse resultaatverslechtering (Westfries Gasthuis kosten onderzoek door derden en kosten grond- en hulpstoffen laboratorium). Het verlies bij
- € 5,6 miljoen, St. Lucas Andreas Ziekenhuis - € 2,6 miljoen, BovenIJ Ziekenhuis - € 2,2 Ziekenhuis Bernhoven wordt volledig veroorzaakt door extra financiële lasten ten gevolge
miljoen). Daar staat tegenover dat een aantal ziekenhuizen een forse resultaatverbetering van de aanpassing naar de actuele waarde van een renteswap (€ 3,8 miljoen). Zonder deze
heeft gerealiseerd (Maasstadziekenhuis + € 10,9 miljoen, Medisch Centrum Alkmaar extra lasten is bij Ziekenhuis Bernhoven sprake van een sterke resultaatverbetering. Het
+ € 7,2 miljoen, Sint Franciscus Gasthuis + € 6,1 miljoen, Albert Schweitzer Ziekenhuis verlies bij St. Elisabeth Ziekenhuis wordt met name veroorzaakt door een sterke stijging
+ € 4,3 miljoen, Slotervaartziekenhuis + € 3,9 miljoen). Over 2009 hadden twee van de overige bedrijfskosten in verband met een voorziening op het extern budget (€ 1,9
ziekenhuizen een verlies: BovenIJ Ziekenhuis en Vlietland Ziekenhuis (2008: vier). miljoen).
Het verlies van BovenIJ Ziekenhuis wordt veroorzaakt doordat de bedrijfsopbrengsten
minder hard stijgen dan landelijk (1,5% ten opzichte van 7,4% landelijk). Deze lagere stijging
wordt met name veroorzaakt doordat het wettelijk budget door lagere productieafspraken
met 12,7% harder is gedaald dan het landelijk gemiddelde (- 5,7%) en de omzet B-segment
met 45% minder hard is gestegen dan het landelijk gemiddelde (+ 59,7%). De lagere
stijging van de opbrengsten is gedeeltelijk gecompenseerd door een lagere stijging van de
bedrijfslasten (5,5% ten opzichte van 7,0% landelijk), maar heeft uiteindelijk tot een verlies
van € 1,2 miljoen geleid (2008: positief resultaat van € 0,9 miljoen).
Vlietland Ziekenhuis heeft over 2009 weliswaar een verlies gerealiseerd, echter dit verlies
(€ 2,0 miljoen) is aanzienlijk lager dan over 2008 (€ 4,0 miljoen), terwijl in 2008 nog sprake
was van een bijzondere bate van € 1,2 miljoen. Het verlies wordt met name veroorzaakt
doordat de financiële lasten met 6,0% van de totale bedrijfsopbrengsten aanzienlijk hoger
zijn dan het landelijk gemiddelde (2,3%), waarschijnlijk ten gevolge van financiering van de
nieuwbouw.
15. 28 BDO-benchmark Ziekenhuizen 2010 Hoofdstuk 3, Resultaat 29
3.5 Ontwikkeling en samenstelling resultaat op basis van omvang De kleine ziekenhuizen hebben over 2009 met een resultaat van 2,2% van de totale
opbrengsten relatief het beste gescoord.
De voornaamste bevindingen zijn:
ß Verschillen tussen groottecategorieën in 2009 minder groot De resultaten van de middelgrote en grote ziekenhuizen zijn in 2009 toegenomen met
ß Kleine ziekenhuizen maken een inhaalslag qua resultaat respectievelijk 19% en 54% en bedragen respectievelijk 1,2% (2008: 1,1%) en 2,0% (2008:
ß Exclusief Orbis Maaslandziekenhuis realiseren middelgrote en grote ziekenhuizen een 1,4%) van de totale opbrengsten. Het resultaat van de middelgrote ziekenhuizen wordt
vergelijkbare resultaatstijging vertekend door het verlies van Orbis Maasland ziekenhuis. Na eliminatie van de cijfers van
dit ziekenhuis is de resultaattoename van de middelgrote ziekenhuizen 29,7%. Het resultaat
De resultaten per ziekenhuis fluctueren sterk, waarbij opvalt dat de kleine ziekenhuizen van de middelgrote ziekenhuizen bedraagt na eliminatie van Orbis Maaslandziekenhuis
gemiddeld een resultaatstijging van 255% laten zien. De resultaten van de grote en 1,62% van de totale opbrengsten.
middelgrote ziekenhuizen zijn in 2009 toegenomen met respectievelijk 54% en 19%.
Door het hoogste resultaat hebben de kleine ziekenhuizen ook de hoogste rentabiliteit Kleine ziekenhuizen
van zowel het totaal vermogen als het eigen vermogen gerealiseerd. De middelgrote De stijging van het resultaat van de kleine ziekenhuizen bedraagt voor geheel Nederland
ziekenhuizen hebben de laagste rentabiliteit gerealiseerd. € 46,7 miljoen en wordt veroorzaakt doordat in 2009 de opbrengsten met € 196 miljoen
(+7,0%) harder zijn gestegen dan de lasten, die zijn gestegen met 162 miljoen (+6,0%).
Grafiek 6: Resultaatontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 per groottecategorie Binnen de lasten zijn de personeelskosten gestegen met 4,1%, de afschrijvingen zijn
toegenomen met 12,3% en de stijging van de overige bedrijfskosten is 7,9%.
Landelijk 260%
225% De financiële baten en lasten zijn gedaald met € 13,0 miljoen (-17,4%). Over de gehele linie
Klein
190% laten de financiële baten en lasten bij kleine ziekenhuizen een daling zien.
Middelgroot 155%
Groot 120% Middelgrote ziekenhuizen
85% De stijging van het resultaat van de middelgrote ziekenhuizen bedraagt voor geheel
50%
Nederland € 8,6 miljoen en wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt doordat in 2008
15%
-20%
buitengewone baten en lasten waren verantwoord van € 5,5 miljoen negatief. Tevens zijn
Resultaat uit Totaal resultaat
gewone bedrijfsuitoefening
in 2009 positieve resultaten op deelnemingen behaald van € 2,7 miljoen, terwijl over 2008
nog sprake was van negatieve resultaten op deelnemingen van € 3,1 miljoen. De stijging
van de totale bedrijfsopbrengsten (7,4%) is nagenoeg gelijk aan de stijging van de totale
De resultaten van de kleine ziekenhuizen zijn in 2009 zeer sterk gestegen (+255%). Deze bedrijfslasten (7,5%). Binnen de bedrijfslasten zijn de personeelskosten gestegen met 5,1%,
stijging wordt echter vertekend door een groot verlies van IJsselmeer Ziekenhuizen in 2008. de afschrijvingen zijn toegenomen met 13% en de overige bedrijfskosten met 10,6%.
Na eliminatie van dit verlies bedraagt de resultaattoename van kleine ziekenhuizen 41%. De financiële lasten zijn met 10,5% toegenomen.
Grafiek 7: Resultaatontwikkeling 2009 ten opzichte van 2008 per groottecategorie Grote ziekenhuizen
(excl. IJsselmeerziekenhuizen en Orbis Maaslandziekenhuis) De stijging van het resultaat van de grote ziekenhuizen bedraagt voor geheel Nederland
€ 33,0 miljoen en kent twee belangrijke oorzaken. Ten eerste is het resultaat uit
Landelijk 60%
gewone bedrijfsuitoefening toegenomen met € 21,8 miljoen, ten tweede is het saldo
Klein 50%
buitengewone baten gestegen met € 12,1 miljoen. De stijging van het resultaat uit
Middelgroot 40%
gewone bedrijfsuitoefening wordt veroorzaakt doordat de totale opbrengsten zowel
Groot 30% in absolute omvang (€ 340 miljoen) als procentueel (7,8%) harder zijn gestegen dan
20% de totale bedrijfslasten (€ 310 miljoen = 7,3%). Binnen de totale bedrijfslasten zijn de
10% personeelskosten gestegen met 5,4%, de afschrijvingen zijn toegenomen met 9,4% en de
0%
stijging van de overige bedrijfskosten is 9,9%. De financiële baten en lasten zijn gedaald met
Resultaat uit Totaal resultaat
gewone bedrijfsuitoefening
€ 9,3 miljoen.
De buitengewone baten betreffen voornamelijk twee ziekenhuizen: Maasstadziekenhuis
(€ 8,9 miljoen) en St. Antonius Ziekenhuis (€ 3,2 miljoen), zoals in paragraaf 3.3 toegelicht.