Verzamelen of verliezen: deponeren van digitale publicaties? - Sam Capiau

1. Sam Capiau
Vlaamse Erfgoedbibliotheek
Informatie aan Zee | 2015-09-17
Verzamelen of verliezen:
Deponeren van digitale
publicaties uit Vlaanderen

2. 2015/09/17 2
Inhoudstafel
 Onderzoeksrapport
 Probleemstelling
 Haalbaarheidsonderzoek
 Conclusies
 Literatuuronderzoek
 Omgevingsanalyse Vlaanderen
 Volgende stappen
 Proeftuinproject

3. 2015/09/17 3
Probleemstelling
 Einde van 20e eeuw: digitale publicatie-explosie
 Verantwoordelijkheid duurzame bewaring?

4. 2015/09/17 4
Probleemstelling
 Digitale informatiemaatschappij in Vlaanderen

5. 2015/09/17 5
Haalbaarheidsonderzoek
 Uitbreiden wettelijk depot
“Legal deposit is a statutory obligation which requires that any organization, commercial
or public, and any individual producing any type of documentation in multiple copies, be
obliged to deposit one or more copies with a recognized national institution.”
(Lunn, UNESCO guidelines for legal deposit, 2000)
 In 19/28 (68%) landen uit Europese Unie zijn
online publicaties een onderdeel van de
depotwetgeving
(Niet in Slovakije, Portugal, Roemenië, Tsjechië, Cyprus, Bulgarije, Italië, Nederland en
België)

6. 2015/09/17 6
Haalbaarheidsonderzoek
 Situatieschets België
 Wettelijk depot bij de Koninklijke Bibliotheek (KBR)
voor gedrukte publicaties (1965)
 Vrijwillig depot KBR voor elektronische online
publicaties (2008)
 Verouderde technologie
 Aandeel commerciële uitgevers beperkt
“Dit voorstel strekt er nog niet toe de toepassingssfeer uit te breiden tot de publicaties die
beschikbaar zijn op internet. Het feit dat alles zo snel verandert zou het erg moeilijk maken
om de wet toe te passen en controle uit te oefenen. […] Er zijn dus tal van ingewikkelde
vragen die pas wettelijk kunnen worden opgelost als er diepgaand is nagedacht over het
internet.”
(senator François Roelants du Vivier, 2004)

7. 2015/09/17 7
Haalbaarheidsonderzoek
 Departement CJSM: onderzoek
 Inventariseren buitenlandse voorbeelden
 Haalbaarheid van een deponeringskader van Vlaamse
digitale publicaties in kaart brengen

8. 2015/09/17 8
Projectorganisatie
 Stuurgroep
 Opvolgen en aansturen onderzoek
 Bekrachtigen conclusies en beleidsaanbevelingen

9. 2015/09/17 9
Methodologie
 Externe omgevingsanalyse
 Literatuuronderzoek
 Buitenlandse voorbeelden

10. 2015/09/17 10
Methodologie
 Interne omgevingsanalyse
 Interview Koninklijke Bibliotheek van België
 Schriftelijke enquête in de Vlaamse boeken-,
bibliotheek- en cultureel-erfgoedsector
 Twee focusgroepen

11. 2015/09/17 11
Conclusies
externe omgevingsanalyse

12. 2015/09/17 12
Depotwetgeving
 Tijdloze definities
Depotwetgeving Noorwegen, 1989
Depotwetgeving Frankrijk, 2006
Depotwetgeving Duitsland, 2006

13. 2015/09/17 13
Depotwetgeving
 Breed verzamel- en selectiebeleid
 Digitale publicaties reguliere uitgevers
 Identificatie via ISBN/ISSN
 .epub, .pdf
 Internetmedia / webarchivering
 Websites
 Blogs
 Sociale media
 …

14. 2015/09/17 14
Depotwetgeving
 Selectie
 Digitaal – fysiek
 Persoonlijke data
 Publicatietypes

15. 2015/09/17 15
Depotwetgeving
 Acquisitie
 Harvesting
 Deponering
DepotwetgevingVerenigd Koninkrijk, 2013
Depotwetgeving Duitsland, 2006

16. 2015/09/17 16
Depotwetgeving
 Terbeschikkingstelling
 Aantal locaties
 Aantal simultane gebruikers
 Tijdelijke embargo’s

17. 2015/09/17 17
Depotwetgeving
 Aanpassen en implementeren depotwetgeving is
een stapsgewijs proces

18. 2015/09/17 18
Depotwetgeving
 Proactieve houding nationale bibliotheken
 Proef- en pilootprojecten rond de deponering en
bewaring van (nieuwe) digitale publicatietypes
 Samenwerkingsverbanden met uitgevers
 Voorbeelden
 Frankrijk: sinds 2000 loopt een project rond de deponering van
digitale kranten met beperkt aantal krantenuitgevers
 Duitsland: overeenkomst met belangenbehartiger van Duitse
uitgevers in 2001
 Nederland: herbekijken van overeenkomst met Nederlands
Uitgeversverbond i.h.l.v. e-publicaties in 2005

19. 2015/09/17 19
Depotwetgeving
 Rol van de regio’s
 Nationale wetgeving
 Frankrijk
 Verenigd Koninkrijk
 Nationale + regionale wetgeving
 Duitsland
 Australië

20. 2015/09/17 20
Conclusies
interne omgevingsanalyse

21. 2015/09/17 21
Consensus
 Erkenning van de probleemstelling
 Deponeringskader = meerwaarde
 Wettelijk verankerd
 Selectie
 Digital only is prioriteit
 Digitale versies boeken,
kranten, tijdschriften

22. 2015/09/17 22
Consensus
 Terbeschikkingstelling
 Auteursrechtwetgeving
 Praktische organisatie
 Een rol weggelegd voor de KBR
 Mede-aansturing door de regio’s
 Inhaken op bestaande processen en
initiatieven van organisaties

23. 2015/09/17 23
Uitdagingen
 Individuele auteursrechthebbenden
 Hoe bereiken en betrekken?
 Return?
 Selectie
 Parallelle publicaties?
 Internetmedia?
 Druk- of bronbestanden?
 Wat is ‘Vlaams’?

24. 2015/09/17 24
Uitdagingen
 Terbeschikkingstelling
 Digitale beveiliging
 Praktische organisatie
 Verschillende bestuursniveaus en
organisaties
 Budgetten

25. 2015/09/17 25
Eindrapport
Het rapport is online
beschikbaar:
http://www.vlaamse-
erfgoedbibliotheek.be/bron/3510

26. 2015/09/17 26
Vervolg
proeftuinproject voorbereiden

27. 2015/09/17 27
Proeftuinproject
 I.s.m. Bibnet en VIAA een proeftuinproject in
Vlaanderen voorbereiden
 Projectsubsidie voor een ontwikkelingsgericht
cultureel-erfgoedproject
 Toegekend budget: 62.820 €
 Looptijd: 1 september 2015 – 30 september 2016

28. 2015/09/17 28
Proeftuinproject
 Wat?
 Vrijwillige samenwerking tussen beperkt aantal
uitgevers en een depotinstelling
 In afwachting van een wettelijke en structurele
oplossing
 Al doende antwoorden en inzicht geven

29. 2015/09/17 29
Proeftuinproject
 Doelstellingen
 ≠ volledigheid
 Keuzes en afspraken maken
 Procedures en workflow verfijnen
 Selectie
 Terbeschikkingstelling
 …
 Sensibiliseren
 Input geven voor een wettelijke aanpak in de
toekomst

30. 2015/09/17 30
Proeftuinproject
 Resultaat = plan van aanpak om het
proeftuinproject op te starten
 Rollen en verantwoordelijkheden
 Stappenplan
 Timing
 Begroting

31. 2015/09/17 31
Verdere toekomst?
proeftuinproject realiseren, evalueren en
bijsturen
volwaardig deponeringskader

32. Contactgegevens
sam@vlaamse-erfgoedbibliotheek.be
http://www.vlaamse-erfgoedbibliotheek.be