SlideShare a Scribd company logo
1 of 15
Download to read offline
Losse verkoopprijs € 2,95
MEI 2014
Oom Chuck
en de anderen
Angst voor verbrande
hondenpootjes
Hightech museumzaal
kunstenaar:rommertboonstra
Museum TwentseWelle
Het Rozendaal 11
7523 XG Enschede
Tel. 053 480 76 80
www.twentsewelle.nl
Redactie
Wilma Tempelman
Eindredactie
Loes Schippers
Teksten
Marco Krijnsen, Kees van der Meiden,
Wilma Tempelman
Fotografie
Annina Romita, Fotostudio TwentseWelle
Vormgeving
buroBAM!, www.burobam.nl
Uitgever
Museum TwentseWelle
Directie
Kees van der Meiden
Raad van Toezicht
Herman Spenkelink, Ton Wennink, Marc Altink,
Wim Boomkamp, Han ten Broeke
mei 2014
In ‘t kort 4
Waarom het ‘kofferproject’ van
Jaap Scholten uit de hand liep 6
Icarus met een Harley 8
Nieuwsgierige avonturiers 11
Angst voor verbrande
hondenpootjes14
Hightech museumzaal16
Podium voor rebelse
archeologen	19
Herinneringen aan vroeger22
Op grootmoeders wijze24
VOORWOORD
Onze vestigingen zijn een levende etalage van passie en
betrokkenheid. Die inzet ziet u terug in uw drukwerk.
ENSCHEDE | GORINCHEM | GRONINGEN | ZWOLLE NETZODRUK.NL
Benut digitaal
drukwerk
optimaal.
Ontdek de
kostenbesparende
en rendements-
verhogende voordelen!
ONLINE BESTELLEN
pERSONaLISEREN
CROSS MEDIa
Netzo
snel 
flexibel
Rabobank. Een bank met ideeën.
Het Stimuleringsfonds geeft terug
aan de gemeenschap.
Kijk voor meer informatie op
rabobank.nl/enschede-haaksbergen.
Het idee is dat een nieuw
speeltoestel ook winst is.
Door een deel van onze winst terug te geven aan de lokale
gemeenschap hopen we bij te dragen aan een gezonde
samenleving voor onze klanten.
Een originele locatie voor
uw vergaderingen, cursus of
brainstormsessie nodig?
Boek een ruimte in Prismare!
Een inspirerende omgeving,
voorzien van alle denkbare
faciliteiten én u draagt bij
aan de toekomst van mensen
met een achterstand op de
arbeidsmarkt of met een
sociale of fysieke uitdaging.
Huur ‘n vergaderruimte
met het hart!
prismare.nl/zakelijk
De meest grappige uitspraak die ik ooit hoorde over het gebrek aan belangstel-
ling voor musea bij tieners en vroege twintigers was de volgende. “Tussen 12
en 22 is men alleen geïnteresseerd in seks en voetbal. Dus vergeet die groep
maar in je museum.” In de werkelijkheid ligt dat natuurlijk genuanceerder. Het
valt me op dat jongeren, eenmaal in ons museum beland, zeggen dat het in ons
geval wel meevalt. “Eigenlijk best leuk!”, hoor je dan. Ik stel me zo voor dat dit
wel voor meer musea geldt. Dus er is hoop. Natuurlijk kun je liefde voor musea
niet afdwingen. Er zijn nu eenmaal mensen die er niets mee hebben, zoals er
anderen zijn die niet van voetbal houden... Dus ook bij oudere mensen ontmoet
je desinteresse voor musea. Laatst liet ik een cabaretier en liedjesschrijver uit
het midden van het land - boven de zeventig - het museum zien. Hij gaf met eni-
ge schroom aan niet zo van musea te houden. Maar in Museum TwentseWelle
raakte hij onder de indruk. De verschillende tentoonstellingen en het bijzondere
gebouw ontlokten hem regelmatig ‘ooh’s’ en ‘aah’s’. Ons museum is blijkbaar
een uitzondering voor hem. Dat TwentseWelle een museum is dat mensen ver-
rast, blijkt telkens weer en hoe meer mensen dat weten hoe beter. De cabare-
tier heeft een groot netwerk uiteraard. We belandden uiteindelijk in de nieuwe
Wunderkammer waarin beeldend kunstenaar en fotograaf Rommert Boonstra
zo mooi het boek Horizon City van Jaap Scholten heeft verbeeld. Een bizarre
ruimte vol verhalen en verrassingen. Geen tentoonstelling in de traditionele zin
van het woord, maar een museale ervaring. Een compact kabinet vol curiosi-
teiten met een dubbele bodem. Het is, na Thuis, waarin de bezoeker mensen
van verschillende culturen ontmoet, de nieuwe attractie van TwentseWelle.
Binnenkort komt de cabaretier een hele dag.
Museum TwentseWelle staat voor het onverwachte. Iedereen die voor het
eerst komt, roept namelijk uit dat hij dit niet had verwacht. Dat is behalve een
compliment ook een probleem. We gaan daarom veel meer uitventen dat ons
museum over de vindingrijkheid van de mens gaat en natuurlijk dat het verrast.
De vindingrijkheid van mensen is een belofte voor de toekomst, staat in onze
missie. En zo is het. Museum TwentseWelle staat ook voor nu en de toekomst.
Daarmee willen we afrekenen met het beeld dat een museum uitsluitend over
lang vervlogen tijden gaat. Ons museum richt de aandacht ook op vandaag
en morgen. Met ons modeproject Twenter Fashion verzamelen we vandaag
ontworpen kleding. Ook hebben we meegewerkt aan een tentoonstelling van
nieuwe producten in The Gallery, het schitterende gebouw op het terrein van
de universiteit waar nieuwe bedrijven zijn gevestigd en dat onlangs feestelijk
door onze koning werd geopend. De producten waarvan we verwachten dat ze
een rol in het dagelijkse leven gaan spelen, nemen we op in onze collectie. Het
terrein van onze conservator innovatie, die uiteraard nauw bij het The Gallery-
project betrokken is. Museum TwentseWelle is het enige museum in Nederland
waar een conservator innovatie werkt.
Het gaat goed met TwentseWelle. De bezoekersaantallen nemen toe, het aantal
arrangementen loopt op en we krijgen steeds meer samenwerkingspartners met
wie we mooie projecten ontwikkelen. Binnen Twente, zoals met de partners van
Roombeek Cultuurpark, maar ook daarbuiten. De VPRO en Bijzondere Collecties
van de Universiteit van Amsterdam, met wie we de schitterende tentoonstelling
O’Hanlons Helden hebben gemaakt, zijn daar goede voorbeelden van.
Hoort en zegt het voort. Museum TwentseWelle is een unieke ervaring. Samen
met de andere musea in Twente een reden voor minstens één dag culturele
inspiratie.
Ik wens u veel leesplezier.
Kees van der Meiden
Directeur Museum TwentseWelle
Unieke
ervaring
INTKORT
Kalender Nieuws
Concordia, expositieruimte 21rozendaal
 
za 5 april t/m zo 22 juni
Nothing comes to mind
Littlewhitehead
vrijdag 27 juni t/m zondag 31 augustus
AKI Finals
Museum TwentseWelle
t/m 31 augustus 2014
O’Hanlons Helden
t/m 22 maart 2015
Horizon City
Tot eind 2014
Coenraad ter Kuile
17 juni 2014
Modeshow ROC ‘de maere’ Twenter Fashion
26 september t/m 5 januari 2015
European Art Quilt VIII
Rijksmuseum Twenthe
t/m 25 januari 2015
Paden naar het Paradijs
Een roman in twaalf zalen van schrijver Atte Jongstra.
9 februari 2014 t/m 24 augustus 2014
Maria Blaisse. The emergence of form
16 maart t/m 24 augustus 2014
Jan Fabre. Insectentekeningen en insectensculpturen
1975-1979
6 april 2014 t/m 28 september 2014 	
Rubens, Jordaens en Van Dyck - de Vlaamse barok
Tetem kunstruimte www.tetem.nl
t/m 18 mei 2014
Wunderkammer 2014
t/m 22 juni 2014
Born Again. Solo Abner Preis
22 mei t/m 22 juni 2014
Dreamscapes Mixed-Up
26 juni t/m 13 juli 2014
AKI ArtEZ eindexamen tentoonstelling
17 juli t/m 7 september 2014
Multi Solo zomereditie
11 t/m 14 september 2014
GOGBOT Spaceship earth
18 september t/m 16 november 2014
Groepstentoonstelling iii initiative
18 september t/m 19 oktober 2014
Groepstentoonstelling Kunstenaarscollectief ZT
Jaap Scholten arrangement
In het kader van de tentoonstelling Horizon City heeft
TwentseWelle samen met Landgoedhotel De Wilmersberg in
De Lutte een Jaap Scholten arrangement samengesteld. Wie
het arrangement boekt (inclusief een overnachting, ontbijt
en driegangendiner), vindt op de kamer het boek Horizon
City van Jaap Scholten inclusief de boekenlegger die gratis
toegang geeft tot Museum TwentseWelle. Hier is tot en met
31 december de expositie op basis van het boek te zien. Het
arrangement kost 295 euro voor twee personen. Verderop in
dit magazine meer over het boek en de expositie Horizon City.
Lezersmenu in museumrestaurant
In de maand mei serveert museumrestaurant bijRozendaal
Eten  Drinken het lezersmenu van de Twentsche Courant
Tubantia. Het lezersmenu betekent doorgaans een maand
lang volle bak voor het restaurant. bijRozendaal heeft een
driegangenmenu samengesteld met o.a. een filodeegbakje
met gamba’s, varkensoesters met een mousseline van
knolselderij en voorjaarsgroenten en een bijzonder dessert.
Het lezersmenu kost 27,50 euro p.p., waarbij twee consump-
ties en een kop koffie/thee zijn inbegrepen. Gasten worden
ontvangen in het museum. Speciaal voor deze gelegenheid
krijgen dinergasten er ook nog een museumvoucher bij: een
kortingskaart voor een bezoek aan TwentseWelle. Voor meer
informatie en reserveringen: www.tubantia.nl/lezersmenu.
Museum Plus Bus blijft rijden
De Museum Plus Bus blijft ook de komende jaren
TwentseWelle aandoen. Dankzij een bijdrage van 500.000
euro van de BankGiro Loterij is het voortbestaan van deze
voorziening voorlopig gegarandeerd. De Museum Plus Bus is
een samenwerkingsproject van twaalf Nederlandse musea,
waaronder TwentseWelle, en rijdt voor de senioren die niet
meer in staat zijn om zelfstandig een museum te bezoeken
vanwege hun lichamelijke en/of geestelijke conditie. Het
verzorgde dagarrangement kost deze groep niets, dankzij
de steun van de BankGiro Loterij. De bus bracht in 2013 in
totaal 39 bezoeken aan TwentseWelle, samen goed voor
1.520 bezoekers. De overige deelnemende musea zijn:
Cobra Museum voor Moderne Kunst, Gemeentemuseum
Den Haag, Hermitage Amsterdam, Joods Historisch
Museum, Kröller-Müller Museum, Mauritshuis, Museum
Boijmans Van Beuningen, Museum Het Valkhof, Nederlands
Openluchtmuseum, Rijksmuseum en Van Gogh Museum.
Twentse taalprijs naar Swennenhuis
Streektaalschrijver en verteller Jan Swennenhuis is win-
naar van de Twentse Taalprijs. Hij kreeg de onderscheiding
voor de manier waarop hij al tientallen jaren zijn liefde
voor het Twents uitdraagt en promoot. Swennenhuis (84)
is onder meer columnist van de rubriek Doemspiekers in
de Twentsche Courant Tubantia. Vorige winnaars van de
Twentse Taalprijs waren André Hottenhuis, Herman Finkers,
Anne van der Meiden, revuegezelschap Boer’n Leu, Gerard
Vaanholt en Goaitsen van der Vliet.
Aanmoedigingsprijs voor
Marieke Dannenberg
Marieke Dannenberg uit Rijssen heeft de Aanmoedigingsprijs
Twentse Taal gekregen. De 24-jarige docente en studente
Nederlands publiceert regelmatig verhalen en staat op het
podium bij evenementen en voorstellingen waar het dialect
centraal staat.
Dit najaar Art Quilts in TwentseWelle
Op 26 september wordt Art Quilt VIII geopend in
TwentseWelle. De expositie loopt tot en met zondag 5 januari
2015. Het is een expositie van art-quilt kunstenaars uit alle
streken van Europa. In de jaren negentig is het quilten geëvo-
lueerd van een creatieve uiting naar een serieuze kunstvorm.
Door toevoeging van nieuwe materialen en technieken zijn
de quilten diverser en explicieter geworden. Het eind van
deze ontwikkeling is nog lang niet in zicht. Bij deze expositie
worden verschillende workshops georganiseerd. Op vrijdag
31 oktober vind er een symposium plaats over Art Quilts.
winnaarjanswennehuis(rechts)metstreektaalconsulent
harrynijenhuisvantwentsewelle
o’hanlonbezoektwunderkammertetem
New York
Vooral één man heeft ervoor gezorgd dat het ‘kofferproject’
zo uit de hand liep: Chuck Stork. De pionier van de familie
die in bittere armoede eindigde in Horizon City, een dorpje in
de Texaanse woestijn. ‘Een enorme avonturier. Hij brak uit
de familie en joeg zijn eigen dromen achterna. Als eerste in
Europa importeerde hij de Harley Davidson. Emigreerde in
1917 naar Amerika waar hij onder meer een vliegtuigwinkel
in New York opende. Bouwde een schip samen met Anthony
Fokker. En trouwde vijf keer met vrouwen van vijf verschil-
lende nationaliteiten. Oom Chuck was een man die naar de
horizon streefde.’
Het leven van Chuck Stork zou op zich al een boek waard zijn.
In New York werd hij schatrijk dankzij de handel in vliegtui-
gen. Stork behoorde tot de absolute elite van de stad en was
waarschijnlijk zelfs de naamgever voor de beroemde Stork
Club, de nachtclub waar drie decennia lang iedereen zou ko-
men die iets voorstelde (van Charlie Chaplin en Orson Wells
tot Marilyn Monroe en Frank Sinatra).
Maar het succes was tijdelijk. In het boek staat oom Chuck
op een foto uit 1962 tussen de Mexicaanse president en prins
Bernhard, toen deze Stork Werkspoor opende in Mexico.
Stork was er op eigen houtje naar toe gereisd vanuit Texas.
Hij was op dat moment portier in een hotel en maakte een
wat shabby indruk. Daarna ging het verder bergafwaarts
met hem, blijkt uit de mailwisseling tussen Jaap Scholten en
de stiefzoon van Chuck. Stork woonde in mobile homes, had
schulden en leefde van de verkoop van accuvloeistof. In 1966
kwam hij om bij een eenzijdig auto-ongeluk, dat erg veel weg
had van een zelfmoord.
Enschede
Naast oom Chuck trekken in Horizon City nog negen andere
kleurrijke familieleden voorbij, uit zowel de Stork- als de
Scholtenfamilie. ‘Wat me trof was de ontzettende energie van
al die mensen, hun ondernemerszin. Ze hadden een drang
om iets voort te brengen in het leven. Ik herken mezelf daar
wel enigszins in. In de onrust dat je iets wilt doen zonder dat
je nog precies weet wat.’
De titel van het boek slaat niet alleen op het dorpje in Texas
maar ook op Enschede, zegt Scholten. ‘Het was vóór de
stadsbrand van 1862 nog een boerendorp met dampende
mestvaalten en godsvruchtige burgers. Vijftig jaar later had
het na Lancaster het grootste textielproducerende centrum
van de wereld, goed voor twintig procent van het Bruto
Nationaal Product in het Nederland van voor de oorlog. De
Twentse Bank was de grootste bank van ons land, Van Heek
het grootste bedrijf. Dat is voor mij het andere Horizon City:
de stad die na de brand zo’n ongelooflijke groei doormaakte
en zijn grenzen verlegde.’
Klein Engeland
De textiel maakte van Twente een soort klein Engeland,
is Scholten bij het schrijven opgevallen. ‘Alle fabrieken
werden gebouwd naar het voorbeeld van Lancaster, waar de
fabrikanten regelmatig op werkbezoek kwamen. Hun villa’s
waren een kopie van de Victoriaanse landhuizen. Ze brachten
voetbal, hockey en cricket naar Nederland. De jacht en de
liefde voor de natuur, die zag je juist bij de Twentse textielfa-
brikanten terug. Het was hier allemaal heel erg Engels. Zelfs
de Twentse humor heeft veel overeenkomsten met de Britse
humor. Dezelfde tongue in cheek.’
Scholten heeft de smaak te pakken en wil graag verder
schrijven over zijn familie. ‘Eerst ga ik bezig met een novelle,
daarna duik ik graag weer het koffertje in. Daar zitten nog
zeker twee of drie boeken in. Ik wil daarvoor graag een
oproep doen, mag dat? Ik hoop dat mensen hun materiaal
beschikbaar willen stellen voor het volgende boek. Ik zou
het interessant vinden als mensen van Stork of Van Heek
dat zouden doen. Laat ze hun spullen naar TwentseWelle
brengen. Ik wil ook hun kant van het verhaal leren kennen.
Want wat in Twente is gebeurd, zo’n industriële explosie in
een boerensamenleving, is uniek.’
Enschede is
voor mij het andere
Horizon City
hetboekhorizoncityistekoopinde
museumwinkelvoor25euro
auteurjaapscholten
Oom Chucken de anderen
Jaap Scholten is nog lang niet
klaar met zijn Twentse familie.
Hij voorziet een vervolg op zijn
nieuwste boek Horizon City, want
er is nog zoveel meer te vertellen.
‘Laat werknemers van Stork en Van
Heek hun spullen naar mij sturen.
Ik wil over die kant van het verhaal
graag meer schrijven.’
Waarom het ‘kofferproject’ van Jaap Scholten uit de hand liep
In november 2012, na een optreden in het Wilminktheater,
kreeg Jaap Scholten een geheimzinnig stewardessenkof-
fertje toegeschoven. Afzender onbekend. Het bleek een
schatkist vol archiefstukken van zijn eigen familie te zijn.
Brieven, dagboeken en ander uniek materiaal van de Twentse
industriefamilies Scholten (textiel, Enschede) en Stork (me-
taal, Hengelo). Toen hij de inhoud had bekeken, wist Scholten
dat hij er iets mee moest doen. Het zou een boekje worden
van enkele tientallen pagina’s, meer niet. Maar Horizon City
is uiteindelijk een lijvige familiekroniek geworden van 480
pagina’s. ‘Ik werd meegesleurd door mijn eigen familie’,
bekent de auteur. ‘Als die expositie er niet was geweest, was
ik doorgegaan met schrijven en was het boek met gemak
twee keer zo dik geworden. Dat is trouwens ook te danken
aan Chris Brand van TwentseWelle. Hij heeft ongelooflijk veel
aanvullend materiaal gevonden. Door die context ben ik alles
steeds beter gaan begrijpen.’
De wonderbaarlijke combinaties
van Rommert Boonstra
Rommert Boonstra gaf zijn
eigen interpretatie aan het boek
Horizon City. Het resultaat is een
wonderbaarlijke mix van kunst en
geschiedenis. ‘Ik ben altijd op zoek
naar het theatrale.’
ontstond bijvoorbeeld de bonte verzameling in de kamer over
Twente en de wereld, met wajangpoppen, tjaps (keurmerken
voor de export van katoen naar Nederlands-Indië), garens en
kleurrijke fotocollages. ‘De kamer van het grote mysterie:
Enschede kwam door de textiel opeens midden in de wereld
te liggen, tussen Nederlands-Indië en Amerika. Wat ik heb
gedaan, is spullen en beelden combineren die wel bij elkaar
horen maar die je nooit bij elkaar ziet. Dat geldt ook voor de
collages van oude foto’s en nieuwe beelden. Die tjaps zijn
fantastisch. Dat is kunst. Popart avant la lettre.’
Vleugels
In de Wunderkammer over Chuck Stork staat de Harley
Davidson centraal, de motor die hij een eeuw geleden naar
Europa haalde. Naast het voertuig een kostuum met vleugels,
dat symbool staat voor de Amerikaanse vliegtuighandel van
oom Chuck. ‘Hij was toch een beetje de Icarus van de familie’,
zegt Boonstra. ‘Hij vloog te hoog, kwam te dichtbij de zon en
verongelukte. Het was allemaal te veel. Dat maakt hem tegelijk
zo interessant. Ik vond dat pak toevallig bij een tweedehands-
winkel in Enschede. Een geschenk! Ik ben altijd op zoek naar
het theatrale. Dit paste precies bij Chuck Stork.’
Het handelsmerk van Boonstra zijn de fotocollages, waarvan
er eentje meteen opvalt. Een oude foto van Chuck Stork veran-
dert in vier fases langzaam in het eigentijdse portret van na-
zaat Jaap Scholten. ‘Wonderlijk hè? Dat ze zo op elkaar lijken.’
rommertboonstra
Harley
Icarus
met een
Het nieuwe paviljoen in het museum is een soort fabrikan-
tenvilla geworden met verschillende vertrekken. Iedere
Wunderkammer heeft een thema: Twente en de wereld, de
jacht, Arcadia (de buitenverblijven van de families), verza-
melen (de kunstcollectie van de familie Scholten) en Chuck
Stork (de hoofdpersoon uit het boek). De entreehal van de
villa ontvangt de bezoeker met een wand vol foto’s en de
stambomen van de families Scholten en Stork. Daar is met
een podcast het verhaal van auteur Jaap Scholten te beluis-
teren. Hij vertelt over de tien familieleden uit zijn boek: van
tante Anna Scholten tot overgrootvader Ludwig van Heek.
De thema’s kwamen tot stand in goed overleg tussen
Scholten en kunstenaar Rommert Boonstra, maar bij de
inrichting ging laatstgenoemde vooral z’n eigen gang. Zo
Jaap Scholten zou beter moeten weten. En hij hád beter
geweten als hij de feiten bij Rijksmuseum Twenthe had op-
gevraagd. In de afgelopen paar jaar zijn maar liefst 39 van
de 59 werken uit de schenking van zijn oudoom gedurende
langere tijd in verschillende presentaties getoond. Een
aanzienlijk aantal werken is voortdurend te zien in onze
collectiepresentatie. Ook vier van de vijf met name door
Jaap Scholten genoemde werken hangen al tientallen jaren
onafgebroken op zaal. Alleen de Hobbema hebben we in
onze collectieregistratie niet terug kunnen vinden. Mogelijk
dat hij het schilderij ‘Linnenbleek’ van een navolger van
Hobbema bedoelt? Hoe dan ook, de schilderijen van oud-
oom Bernhard Scholten vormen een prachtige deelcollectie
waar we volgend jaar, in onze nieuwe collectiepresentatie,
wederom uitgebreid aandacht aan zullen besteden. Graag
zal ik Jaap Scholten dan persoonlijk rondleiden om samen
het resultaat te bewonderen.
Arnoud Odding, directeur Rijksmuseum Twenthe
‘Kunstcollectie terug naar familie’
Oudoom Bernhard Scholten, een van de tien hoofdperso-
nen in het boek, was voor de oorlog een fanatiek kunst-
verzamelaar. Na zijn dood liet hij een indrukwekkende
collectie na met 59 werken van o.a. Hobbema, Breughel,
Ruijsdael, Jan Steen en Albert Cuyp. Zijn zusje tante Ida
besloot de schilderijen te schenken aan het Rijksmuseum
Twenthe. Jaap Scholten is daar achteraf niet blij mee.
Hij wil graag dat het museum de collectie teruggeeft
aan de familie. ‘Het zijn topstukken die bijna allemaal
liggen opgeslagen in de kelder van het museum. Ze zijn
tot nu toe in Twente één keer samen te zien geweest. Ik
zou graag zien dat de collectie van Bernard Scholten als
een geheel getoond wordt. Anders kan de collectie beter
aan de familie teruggegeven worden. Dan kijken er meer
mensen naar en kunnen ze bijvoorbeeld één keer in de
vijf jaar worden tentoongesteld voor iedereen
Jaap Scholten schrijft in Horizon City:
Ik weet niet wat Tante Ida bewogen heeft. Vermoedelijk
wilde zij de collectie bij elkaar houden, ter nagedachte-
nis van haar broer en tot meerdere glorie van de familie
en om iets goeds voor Twente te doen. Daar is niets van
terecht gekomen. Het museum heeft de schilderijen niet
als collectie gerespecteerd.
Heeft u onze vernieuwde
website al bezocht?
Schrijf u in voor onze nieuwsbrief en
blijf op de hoogte van actuele ontwikkelingen:
informatie waar u écht wat aan heeft...
Eeftinksweg 11 • 7541 WE Enschede • T 053 434 48 44 • info@smeltcoster.nl • www.smeltcoster.nl
Nieuwsgierige
avonturiers
De dramatische verhalen achter de helden van O’Hanlon
In het kielzog van Redmond O’Hanlon hebben Alexander Reeuwijk
en Marc Argeloo de vaak dramatische levens van diens helden
nageplozen. Ze raakten gefascineerd door de onbedwingbare
ontdekkingsdrang van deze avonturiers. Het resultaat is een boek
met adembenemende verhalen over bizarre expedities.
De foto’s van de poolexpeditie van Salomon August Andrée
zijn uniek. En het verhaal erachter ook. De Zweed steeg op
11 juli 1897 met twee andere expeditieleden in zijn water-
stofballon De Adelaar op vanaf Spitsbergen. Hij wilde de
Noordpool bereiken. Het begin was nog feestelijk, met een
glas champagne en een ‘Hoera voor Zweden’. Maar al meteen
na de start raakte de ballon beschadigd: de stuurtouwen
braken af en er lekte waterstof. Na drie dagen strandde
de expeditie en niet lang daarna overleden de drie beman-
ningsleden. Hun laatste levensdagen staan beschreven in
de dag- en logboeken die 33 jaar later werden gevonden op
het Witte Eiland (niet ver van Spitsbergen). Bij de vergane
en door ijsberen aangevreten lichamen van de onfortuinlijke
ontdekkingsreizigers werden ook de niet ontwikkelde foto’s
aangetroffen. Daarop is de gestrande ballon te zien, evenals
de twee andere expeditieleden Frænkel en Strinberg bij een
geschoten ijsbeer. Hun tragische lot lijkt zich op de foto al
aan te kondigen. De dramatische afloop van de poolexpeditie
heeft schrijver Alexander Reeuwijk geraakt. ‘Vooraf zag ik
niet zoveel in een verhaal over Andrée. Ik vroeg me af hoe
ik in godsnaam het hoofdstuk over hem vol moest krijgen.
Maar bij mijn onderzoek ontdekte ik hoe fascinerend die reis
moet zijn geweest. De Noordpool was een nieuwe onbekende
wereld die openging voor de mens. Andrée wilde als eerste
die wereld ontdekken.’
auteursmarcargeloo(links)enalexanderreeuwijk
De verloren stad
Beide auteurs zijn bepaald geen groentjes in het vak. Bioloog
Marc Argeloo (1959) was nauw betrokken bij de totstand-
koming van de tv-series Beagle en O’Hanlons Helden.
Alexander Reeuwijk (1974) schreef eerder Darwin, Wallace
en de anderen en Reizen tussen de lijnen. Toch leek het
onderzoek voor hun nieuwste boek ook voor hen soms op
een ontdekkingsreis. ‘Bij al die dertien ontdekkers is iets
bijzonders aan de hand’, zegt Reeuwijk. ‘Van de een is niet
bekend waar hij is geboren, bij de ander is onduidelijk hoe
en wanneer hij gestorven is. Dat maakt het ontzettend
spannend. Neem Percy Harrison Fawcett, die in 1925 in het
Amazonewoud op zoek ging naar de verloren stad Z en niet
meer terugkeerde. Je vraagt je af waar hij is gebleven. Het
enige wat van hem is teruggevonden, zijn z’n naamplaatje en
een kompas.’
Scheurbuik en stormen
Voor coauteur Marc Argeloo was de expeditie van Georg
Wilhelm Steller een openbaring. Deze Duitse natuurweten-
schapper vergezelde Vitus Jonassen Bering in 1741 op diens
ontdekkingsreis vanuit Kamtsjatka naar het oosten. Met twee
Lucide geesten
De dertien helden in de twaalf verhalen hebben allemaal iets
gemeen, is de conclusie van Argeloo. ‘De omstandigheden
waren, zeker met de ogen van nu, onvoorstelbaar. Hoeveel
dood en verderf ze moesten meemaken… Ongelooflijk! Deze
ontdekkers hadden stuk voor stuk een enorm doorzettings-
vermogen. Ik denk dat ik zelf het al lang had opgegeven.’
‘Verder valt op dat bijna niemand z’n opleiding heeft afge-
maakt. Het waren lucide geesten met een andere manier
van denken’, vult Reeuwijk aan ‘Wat hen ook bindt, is een
onwaarschijnlijke nieuwsgierigheid. Ze hadden een enorme
drang om te ontdekken. Zelfs Alexine Tinne, (de puissant
rijke adelijke dame uit Den Haag, die werd vermoord in de
Noord-Afrikaanse woestijn), al zal in haar geval misschien
ook verveling een rol hebben gespeeld.’
Publiek is gek op O’Hanlon
Redmond O’Hanlon is zelf ook een held. Dat blijkt uit de
grote belangstelling voor de maandagavonden waarop
hij speciale gasten ontvangt in TwentseWelle. De eer-
ste drie avonden in februari, maart en april (o.a. met
schrijvers Aleander Reeuwijk, Marc Argeloo en Hans
Dorrestijn) waren snel uitverkocht. Bezoekers ston-
den tijdens de pauze in een lange rij om hun boek door
O’Hanlon te laten signeren of met de kleurrijke avontu-
rier/auteur op de foto te gaan. Tijdens de bijeenkomst op
12 mei ging O’Hanlon in gesprek met bijzondere vrou-
wen. Een van hen is Arita Baaijens (schrijfster, fotograaf
en bioloog), met wie hij voor de tv-serie door de woes-
tijn van Soedan trok in het spoor van de Nederlandse
ontdekkingsreizigster Alexandrine Tinne. De laatste
avond met O’Hanlon is op maandag 26 mei, dan staat
het Papoea-hoofd van d’Albertis centraal. De expositie
O’Hanlons Helden is ook voor jongeren extra interessant
gemaakt met educatieve programma’s voor zowel basis-
als voortgezet onderwijs. Naast een rondleiding zijn er
workshops en opdrachten die de leerlingen op het spoor
van de ontdekkingsreizigers zetten.
Ook hierover is alle informatie te vinden op:
www.twentsewelle.nl.
tc-tubantiaredacteurtheohakkertleiddehetgesprek
degestrandeballonvanandréeophetwitteeiland
Info
Het boek ‘In het spoor van de grote ontdekkers -
O’Hanlons helden’ van Marc Argeloo en Alexander
Reeuwijk bevat twaalf verhalen over de dertien helden
die ook centraal staan in de expositie O’Hanlons Helden
in TwenteWelle.
Verder is een hoofdstuk gewijd aan Redmond O’Hanlon,
geschreven door Emile Brugman.
Het boek is voor € 39,99 te koop in de winkel van Museum
TwentseWelle. De expositie is nog te zien tot en met
31 augustus.
schepen werd de oversteek van Azië naar Amerika ge-
maakt. Bering en Steller bereikten de eilanden voor de kust
van Alaska, keerden terug en strandden – geteisterd door
stormen, watergebrek en scheurbuik – op een eiland vlakbij
Kamtsjatka. Bering overleed hier aan scheurbuik. Steller
doorstond alle ellende en zag ook nog kans om natuurwe-
tenschappelijk onderzoek te verrichten. Zo ontdekte hij een
nieuwe zoogdiersoort: de naar hem vernoemde (en daarna
snel uitgestorven) zeekoe.
‘Ongelooflijk welke ontberingen Steller allemaal heeft
moeten doorstaan’, vindt Argeloo. ‘Hij moest eerst vanuit
Sint-Petersburg heel Siberië door, waar hij enkele maanden
strandde omdat de rivier was dichtgevroren. Later moest
hij overwinteren op het eiland bij Kamtsjatka, terwijl om
hen heen de mannen wegvielen. Alles en iedereen raakte hij
onderweg kwijt, totdat hij zelf omkwam. Zijn reis was een
bizarre onderneming, in een tijd met een zeer gebrekkige
communicatie en infrastructuur. Daarom vind ik dat je het
tijdperk van de ontdekkingsreizigers gerust met een eeuw
mag verlengen. Het begint al halverwege de 18e eeuw met
Steller.’
Topstukken van z’n helden
doen hart Redmond O’Hanlon
sneller kloppen
radicaler dan latere edities, die de bioloog onder druk van
zijn omgeving inhoudelijk afzwakte. De opgezette grijze kie-
kendief, ook onderdeel van de expositie, verzamelde Darwin
op de Falklandeilanden. ‘Darwin is mijn grootste held. Een
doorzetter, een volhouder. Tot dat moment was de weten-
schap doordesemd met het geloof. Wetenschappers waren
naturalisten, ze verzamelden om God te eren. De wereld was
een paradijs waar alle dieren en mensen gelukkig leefden.
En opeens kwam Darwin met zijn theorie over the survival
of the fittest. In de natuur was er geen harmonie meer, maar
competitie. Dat was voor veel mensen een bedreigende
gedachte. Het idee van een paradijs op aarde stond ineens
ter discussie.’
Schetsboek met aquarellen (Alexine Tinne)
Alexine Tinne, een puissant rijke jonge vrouw uit Den Haag,
reisde in de jaren zestig van de negentiende eeuw met haar
moeder en tante door Soedan. Als eerste westerse vrou-
wen drongen de drie door in Centraal-Afrika. ‘Alexine Tinne
maakte prachtige aquarellen, ze was een kunstenares. Een
verbazingwekkende vrouw. Er wordt over haar gezegd dat
ze naar Afrika ging omdat ze zich verveelde. Onzin! Ze was
nieuwsgierig. In Den Haag woonde ze naast de koninklijke
bibliotheek, waar ze als jong meisje vele dagen urenlang de
grote atlas bestudeerde. Op de kaart van Afrika zag ze nog
grote witte vlekken, het was onontgonnen gebied. Ze wilde
die plekken ontdekken, haar doel was de bron van de Nijl.
Of ze verwend was? Ze trok de woestijn in met een karavaan
kamelen en een leger bedienden. Zelfs haar hond werd in
een kooi gedragen door drie bedienden. Alexine was bang
dat haar lievelingsdier zijn pootjes zou branden aan het hete
zand. Maar het was ook een sterk vrouw. Na de dood van
haar moeder ging ze door. Ze stond met haar reis nog maar
aan het begin, maar ze heeft het niet gehaald. Uiteindelijk is
ze in de Nubische woestijn vermoord.’
Het dagboek van Percy Harrison Fawcett
Kolonel Percy Fawcett ging op zoek naar de verloren stad Z
in het Amazonegebied. Hij kwam niet meer terug. Zijn laatste
levensteken was een telegram aan zijn vrouw in 1925. Het
dagboek van de expositie is door Fawcett geschreven tijdens
zijn onderzoeken in 1913 in Bolivia (Tuichi Rivier). Hij moest
de rivieren in kaart brengen voor de Royal Geographical
Society of London. ‘Wat gebeurde er met hem tijdens zijn
laatste expeditie? We weten het niet. Dat maakt het verhaal
natuurlijk extra mysterieus. Maar Fawcett had wel gelijk
met zijn stad Z. Die is er, heb ik ontdekt toen ik jaren geleden
zelf in het Amazonegebied was. Alleen is het niet een stad
met gebouwen, zoals je zou verwachten. Stad Z staat voor de
gemeenschap langs de oevers van de rivier. Het is een be-
schaving van bij elkaar wel tienduizenden mensen. Fawcett
had in zijn tijd te kampen met allerlei ziektes waarvoor de
Zuid-Amerikaanse volkeren immuun waren geworden. Die
zijn ooit vanuit Azië de Beringstraat overgetrokken en heb-
ben in die kou een afweersysteem ontwikkeld. En dan heb je
nog de anaconda, die ik zelf ook heb meegemaakt. Je denkt
eerst dat het een waterrat is. Maar als hij zijn bek opendoet,
kan-ie zo een visser van z’n boot trekken. Iedereen was er
doodsbang voor. Fawcett moet dat ook zijn geweest, dat kan
niet anders.’
Voordat hij deze maandagavond optreedt in zijn uitverkochte
talkshow in het amfitheatertje van TwentseWelle, maakt
Redmond O’Hanlon graag een rondje langs zijn helden. Met
bewondering bekijkt hij de vitrines met zeldzame objecten.
De tastbare herinneringen aan zijn negentiende-eeuwse
helden ontroeren hem. De wetenschapper voelt zich even het
kind in de snoepwinkel. Een selectie van zijn master pieces.
Botten van de Triceratops (Edward Drinker Cope)
De Amerikaanse wetenschapper Edward Drinker Cope vond
deze botten van de Triceratops, een grote dinosauriër, rond
1867 in de buurt van Denver. Hij was daar in een concur-
rentiestrijd verwikkeld met Othniel Charles Marsh. De twee
bevochten elkaars ontdekkingen met zo’n hevigheid, dat van
een heuse bottenoorlog werd gesproken.
O’Hanlon: ‘Het was een ongelooflijk moment: dit waren de
eerste ontdekkingen van Amerikaanse wetenschappers.
Hiermee wilden ze de Europeanen imponeren. Men dacht
toen dat de dinosauriërs nog zouden leven aan de andere
kant van de Rocky Mountains. God zou immers zijn eigen
schepping niet vernietigen? Die enorme competitie tussen
Cope en Marsh was typisch Amerikaans. Ze haatten elkaar
en joegen elkaar op. Daardoor hebben ze allebei een grote
bijdrage aan de wetenschap geleverd. De twee mannen wa-
ren obsessief: alles voor de wetenschap. Hun familie heeft er
zwaar onder geleden.’
De eerste editie van The Origin of Species en de grijze kie-
kendief (Charles Darwin)
In 1859 publiceerde Charles Darwin Het ontstaan van soor-
ten, het spraakmakende boek met zijn ideeën over de evo-
lutie op basis van natuurlijke selectie. De eerste editie was
Als Redmond O’Hanlon langs de topstukken van zijn expositie
loopt, voelt het voor hem alsof hij oog in oog staat met zijn helden.
‘Ongelooflijk dat dit allemaal onder één dak te zien is!’
Angst voor
verbrande
hondenpootjes
TwentseWelle heeft er een etalage bij. Achttien zuilen
vol ICT-snufjes vormen samen een bijzondere expositie
in The Gallery, het hoofdgebouw van Kennispark Twente.
De showcases van Twentse innovatie zijn straks ook te
zien in het museum.
Hightech
museumzaal
Expositie The Gallery brengt innovatie naar TwentseWelle
Toen koning Willem-Alexander in april The Gallery officieel in
gebruik nam, opende hij meteen de expositie in het gebouw
aan de Hengelosestraat in Enschede. De achttien zuilen zijn
te beschouwen als het visitekaartje van Kennispark Twente.
Het initiatief van Universiteit Twente, Saxion, Provincie
Overijssel, Regio Twente en gemeente Enschede wil 10.000
hoogwaardige arbeidsplaatsen in de regio realiseren.
Innovatie en hightech zijn daarbij sleutelbegrippen, die ook
moesten gelden voor de expositie. ‘We willen graag laten
zien wat Twente in huis heeft op het gebied van innovatief
onderzoek en kennisintensief ondernemerschap. The Gallery
is de plek waar dat allemaal bij elkaar komt, met naast ons
de universiteit en de vele spin-offs van UT en Saxion. Dit
is een innovatiecentrum met veel interactie en dynamiek.
We organiseren hier honderden events per jaar, die veel
bezoekers trekken. Vanuit bedrijven en kennisinstellingen’,
zegt directeur Nancy Trip van Powered by Twente Innovation
Events (de organisatie voor events over innovatie en onder-
nemerschap op en rond Kennispark Twente).
Sensoren
Elke bezoeker stuit in de hal van het gebouw meteen op
achttien showcases vol techniek, die met de hand op afstand
zijn te bedienen dankzij de nieuwste generatie senso-
ren. De zuilen zijn tot stand gekomen in samenwerking
met TwentseWelle. ‘Het moet museaal verantwoord zijn’,
zegt Trip. ‘Het moet er aantrekkelijk uitzien en we wil-
den ook graag een bijzondere vorm. Zo is het contact met
TwentseWelle ontstaan.’ Namens het museum was Edwin
Plokker betrokken bij het ontwikkelen van de expositie.
Hij schakelde het Enschedese bedrijf 100%FAT in, dat in
TwentseWelle al meerdere innovatieve concepten op zijn
naam heeft staan (zoals de interactieve huiskamer Thuis).
‘Het is een jong creatief bedrijf dat prima past bij The Gallery
en heel goed snapte wat de bedoeling was’, aldus Plokker.
Naar Het Grote Verhaal
De samenwerking tussen Powered by Twente en
TwentseWelle smaakt naar meer, zegt Trip. ‘Deze expositie
blijft hier een half jaar staan en wordt dan vernieuwd op
inhoud. Een deel van de content krijgt in aangepaste vorm
een plek in het museum. Vorm en inhoud van deze expositie
zullen dus voortdurend veranderen. Dat hoort bij innovatie.
En TwentseWelle is daarbij onze partner.’
‘Voor ons is het een mooie manier om Twentse innovatie naar
het museum te brengen als onderdeel van onze perma-
nente expositie Het Grote Verhaal’, zegt Edwin Plokker van
TwentseWelle. ‘We kunnen telkens wisselende voorwerpen
laten zien die symbool staan voor innovatie. Het is de bedoe-
ling dat we kunstenaars gaan vragen om daarna een artis-
tieke twist te geven aan deze voorwerpen. Dat doen we in
samenwerking met TETEM kunstruimte. Zo ontstaan straks
verrassende productontwerpen.’
Innovatie in achttien showcases
De achttien showcases in The Gallery hebben ieder
een eigen thema:
•	 100% FAT (creatieve technologie)
•	 Pentair (innovatieve membraanfiltratie voor het
	 zuiveren van vloeistoffen)	
•	 Koninklijke Ten Cate (thermoplastisch composiet
	 voor de luchtvaart)	
•	 Greensource (drinkwatervoorziening met kunstgras)
•	 SolarTeam Twente (zonnewagen van UT/Saxion)
•	 Stichting Applied Piezo (nanotechnologie)
•	 zes onderzoeksinstituten van de Universiteit Twente
	 (MESA+, CTIT, GEI, MIRA, IGS en ITC)
•	 zes projecten van Saxion (slimme vloeren, Sax Cell,
	 SaxShirt, Virtual reality games voor gehandicapten,
	 TechYourFuture en Tech For Future)
De zuilen zijn afzonderlijk te bedienen en te bekijken,
maar ook is er een centraal bedieningspaneel dat een
overzicht van alle showcases bevat.
koningwillemalexanderopentdeexpositieinthegallery
nancytrip:‘vormeninhoudvandezeexpositiezullenvoortdurendveranderen.’
Podium voor
rebelse
archeologen
Amateurarcheologen worden
door de wetenschap niet altijd
serieus genomen, vinden
ze zelf. De expositie ‘35 jaar
reuring in de archeologische
wereld’ geeft hen een podium.
‘We nemen niet voetstoots aan
wat in boekjes staat.’
evertulrich
De geschiedenis van de moderne mens zou er zomaar heel
anders uit kunnen zien door Ab Lagerweij. De voormalige
stadsarcheoloog van Amsterdam vond in de jaren tachtig
tussen het opgespoten zand van de tweede Maasvlakte een
groot aantal rolsteenwerktuigen (vuistbijlen). Het zand was
afkomstig van de kust bij Norfolk. Lagerweij en zijn collega-
archeologen gingen in Engeland op zoek naar aansluitende
vondsten en stuitten daar op een zogeheten Stone Bed, waar
veel meer van dergelijke artefacten lagen. Het Stone Bed is
geologisch gezien zo’n 1,8 miljoen jaar oud. Toen al moeten
daar mensachtigen (de homo erectus) hebben geleefd. Dat is
dus veel langer geleden dan altijd is aangenomen.
‘Maar de vondsten worden nog steeds niet erkend door
wetenschappers. Er heeft sindsdien nooit een proefonder-
zoek plaatsgevonden. Ze doen er helemaal niks mee!’ Evert
Ulrich, vrijwilliger bij TwentseWelle, kan zijn verbazing
daarover maar moeilijk verbergen. Het gevoel van misken-
ning deelt hij met vele collega-amateurarcheologen. Een
gevoel dat aan de basis staat van de tijdelijke expositie in het
museum.
De Ridder van Borne
Vrijwilliger Evert Ulrich is een van de samenstellers van
de expositie 35 jaar APAN, Reuring in de Archeologische
Wereld. Hij is zelf ook amateurarcheoloog en heeft in
die hoedanigheid aan de basis gestaan van een bekende
vondst: de Ridder van Borne. Tijdens een opgraving in
1987 bij Borne kwam het graf van een edelman uit de
tijd van Karel de Grote (rond 800) tevoorschijn. Bijzonder
was dat in het graf ook zestien zilveren munten werden
gevonden, die afkomstig zijn uit verschillende delen van
het Karolingische rijk (Frankrijk, België, Italië, Duitsland
en Nederland). De munten, evenals het zwaard en de
lans van de edelman, zijn te zien in TwentseWelle.
We zijn
meer mensen van
de praktijk dan van
de theorie
Zwollestraat 8, Oldenzaal, +31 (0)541 760 760, www.burobam.nl
buro voor strategie creatie realisatie
Sabeltandtijger
Acht leden van de Aktieve Praktijk Archeologie Nederland
(APAN) krijgen dankzij de expositie een podium om hun (voor
de wetenschap soms omstreden) theorieën te delen met het
publiek. Ab Lagerweij is een van hen. Ook douaneambtenaar
Dick Mol mag op film en met vondsten zijn verhaal doen. Hij
vond op dezelfde Maasvlakte veel dierenbotten en prehis-
torische werktuigen. Ze ondersteunen de theorie dat de
Noordzee vroeger een soort grassteppe moet zijn geweest
met dieren als de mammoet, de steppenwisent, de wolharige
neushoorn en de sabeltandtijger. Door de expositie waart ook
de geest van Tjerk Vermaning. De amateurarcheoloog staat
symbool voor de ongemakkelijke verhouding tussen weten-
schap en amateurarcheologie. Hij ontdekte op Drentse ak-
kers vuurstenen werktuigen, die de bewoningsgeschiedenis
van deze streek met 50.000 jaar naar voren zouden halen. Na
de aanvankelijke euforie over de vondsten kwam het grote
wantrouwen. Vermaning werd ervan beschuldigd dat hij de
werktuigen zelf had gemaakt. Tot op de dag van vandaag
kleeft aan hem de twijfel over zijn oprechtheid.
Van de praktijk
Uit de expositie blijkt dat de APAN nog altijd achter
Vermaning staat. Andere vondsten van APAN-leden zouden
dat ondersteunen. Ook Evert Ulrich denkt dat de voorwer-
pen van de inmiddels overleden Vermaning authentiek zijn
en erop duiden dat hij geen bedrieger was. ‘Wij zijn meer
mensen van de praktijk dan van de theorie. We nemen niet
voetstoots aan wat in boekjes staat. We gaan zelf op onder-
zoek uit en zien dan dingen die soms haaks staan op wat
wetenschappers beweren.’ De expositie is niet bedoeld om
bezoekers te overtuigen van het gelijk van de amateurar-
cheologen, zegt Ulrich. ‘We willen de mensen tot nadenken
stemmen. We laten ze kennismaken met andere theorieën,
die we staven met de bijbehorende vondsten. Het is een
overzicht van de 35 jaar reuring die we met APAN hebben
veroorzaakt. Uiteindelijk hopen we dat het mensen extra
nieuwsgierig maakt.’
De expositie ‘35 jaar reuring
in de archeologische wereld’
is te zien in TwentseWelle
tot en met 31 augustus.
De een is geroerd door een
geschilderd symbool van
Twente. De ander voelt zich thuis
tussen mammoet en edelhert.
Streekcultuurkenner Thea
Kroese en dirigent Jan Willem
de Vriend, beiden lid van het
Comité van Aanbeveling van
TwentseWelle, over hun favoriete
plek in het museum. En hun
verhaal erachter.
De Twentse bruiloft van Thea Kroese
en de mammoet van Jan Willem de Vriend
Herinneringen
aan vroeger
loft in plaats van het sturen van een kaartje. Over omkijken
naar elkaar, iets wat nu de participatiemaatschappij wordt
genoemd. Ik zou daar met gemak een avondvullende lezing
over kunnen houden.’
Dat laatste - het geven van lezingen - doet Kroese trouwens
regelmatig. ‘Er is ontzettend veel vraag naar. Mensen krijgen
juist in een tijd van mondialisering behoefte om meer te weten
over hun eigen omgeving. Die verhalen moeten dus verteld
worden. Dat is een van de taken van TwentseWelle, want zo
sla je een brug tussen toen en nu. Ik wil echt niet het verleden
verheerlijken. Maar het is wel goed dat we er meer over weten
en dat we de goede dingen meenemen naar het heden. Dat is
voor mij de symbolische betekenis van dit schilderij.’
Tweede huis
Zodra dirigent Jan Willem de Vriend TwentseWelle bin-
nenloopt, voelt hij zich weer dat kleine jongetje uit Leiden.
De mammoet, het edelhert, de bizon aan het begin van de
permanente tentoonstelling: ze voeren hem terug naar zijn
jeugd. ‘We woonden vlakbij het natuurhistorisch museum en
we gingen daar dus vaak naar toe. Mijn eerste herinnerin-
gen aan het museum zijn die grote opgezette dieren. Zoiets
maakt op een jochie van een jaar of acht een enorme indruk.
Nu ga ik regelmatig met mijn kinderen naar Naturalis. Ik ken
de conservator. Als er iets nieuws is, krijg ik van hem een
sms’je en gaan we kijken.’
De Vriend is opgegroeid met musea. Ze waren vroeger z’n
tweede huis. ‘Leiden kent een groot aantal geweldige musea,
dan is de drempel heel laag. Ik ging soms zelfs alleen, of met
een vriendje. In het Legermuseum stonden al die harnassen.
Het was in de tijd van de tv-serie Floris. Dan kwam je binnen
en dacht je bij jezelf: Ongelooflijk dat ze die dingen ooit echt
hebben gedragen! Fascinerend vond ik dat.’
Op De Brulfteneugers van L.J. Bruna zien we twee feestelijk
geklede mannen op bezoek bij een boerenfamilie ergens in
Twente. Het tafereel op het schilderij uit 1868 is uit vervlogen
tijden, maar voor Thea Kroese bevat het een actuele bood-
schap. ‘Het laat zien welke betekenis een bruiloft in de ge-
meenschap van toen had. De familie ontvangt deze mannen
en weet dat er een gezamenlijke taak wacht. Een trouwerij
was een sociaal gebeuren waarbij de hele buurt betrokken
was. Er werd samen iets georganiseerd. Van dat aspect kun-
nen we juist in deze tijd van individualisering iets leren.’
Omkijken naar elkaar
Toen Thea Kroese directeur van het Van Deinse Instituut was
(vóór de vorming van TwentseWelle), was ze al getroffen door
De Brulfteneugers. In die tijd liet het instituut het schilderij
restaureren, waarbij op het doek opeens de klok linksboven
tevoorschijn kwam. Een verrassing. Het kunstwerk heeft vol-
gens Kroese dankzij de restauratie aan zeggingskracht ge-
wonnen. ‘Als ik het bekijk, zie ik allemaal verhalen. Over de
knipmutsen die van plaats tot plaats verschilden: in Markelo
waren ze anders dan in Ootmarsum. Over de versierde
hoeden. Over oud en jong die zich samen verantwoordelijk
voelden voor het organiseren van de bruiloft. Over het huis
waarin ze samen woonden. Over de neugers, die persoonlijk
bij de mensen langsgingen om ze uit te nodigen voor de brui-
janwillemdevriend
Bruine teen
Een onuitwisbare indruk maakte die ene mummie in het
Rijksmuseum van Oudheden. Het windsel van een van zijn
tenen was versleten, waardoor een bruine teen de bezoeker
aanstaarde. ‘Je wilt niet weten hoe spannend dat was. Zo’n
mysterieuze oude teen van een echte farao!’
Als dirigent komt De Vriend in veel grote steden in binnen- en
buitenland. En tussen de repetities door maakt hij altijd tijd
om even een museum te bezoeken. In Rome (waar hij zelfs
verdwaalde in het museum en te laat kwam voor de repeti-
tie), Parijs, Londen of Enschede, het maakt niet uit in welke
stad. ‘In TwentseWelle voel ik me altijd prettig. Dat komt
waarschijnlijk door de architectuur van die oude fabriek. Het
mooie aan musea vind ik dat je erdoor leert kijken. Het haalt
je uit de sleur van het normale kijken. Je wordt altijd wel
door iets geroerd of geraakt.’
Het museum
haalt je uit de
sleur van het
normale kijken
theakroese
debrulfteneugersvanl.j.bruna
grootmoeders
Genieten van cultuur
leerde Frans Bakx door
de verhalen uit het Louvre
Frans Bakx is behalve succesvol zakenman een gepassioneerd
cultuurliefhebber. Hij ondersteunt TwentseWelle, omdat hij een missie
heeft: ‘Genieten van cultuur moet je leren. En dat begint bij kinderen.’
Het komt vooral door zijn grootmoeder. Zij heeft hem de
liefde voor cultuur bijgebracht. Vier decennia lang bracht ze
jaarlijks een bezoek aan het Louvre in Parijs. Telkens be-
zocht ze een ander deel van het museum om haar kleinzoon
na afloop in geuren en kleuren te vertellen wat ze allemaal
had gezien. Oma’s verhalen maakten diepe indruk op de jon-
ge Frans Bakx. Haar wijze lessen zijn hem altijd bijgebleven.
‘Je moet je in de kunst niet overeten, zei mijn grootmoeder
altijd. Als je in één dag het hele museum wilt bekijken, doe
je zoveel impressies op dat je ze niet kunt navertellen. Het
is beter telkens te kiezen voor een ander gedeelte, voor
behapbare brokken. Pas dan neem je het echt tot je. Kunst
grootmoeders
Op
wijze
beleven is discipline tonen. Je moet het regelmatig doen.
Mijn grootmoeder bepaalde altijd vooraf wat ze wilde gaan
zien en bereidde zich goed voor op haar jaarlijkse bezoek aan
het Louvre. Dat is de reden dat ik zo vaak in TwentseWelle
kom. Ik zie iedere keer iets nieuws.’
Het eerste schilderij
De liefde voor cultuur, geboren dankzij grootmoeder, is in de
loop der jaren alleen maar groter geworden. Liefde die tast-
baar is in Bakx’ huidige kantoor in het Tromphuis, een statig
bedrijfsverzamelgebouw in hartje Enschede. Aan de muur
hangen werken van kunstenaars als Bart ten Bruggencate.
‘Ik ben een collectioneur. Heb ontelbare tentoonstellingen en
veilingen bezocht. Mijn eerste schilderij? Een linoleumsnede
van Johan Dijkstra, grondlegger van De Ploeg. Ik hou vooral
van moderne kunst, maar heb ook werken uit de 18e en 19e
eeuw.’ Voor de opening van zijn vorige kantoor, iets verderop
aan de Tromplaan, liet Bakx ooit vier etsen maken door
Bert Henri Bolink. Inderdaad: de Bolink van de Twentsche
Kunstkring, waarover recentelijk een expositie te zien was
in TwentseWelle. ‘Het was een relatiegeschenk voor onze
gasten. Onze opdracht aan Bolink was om een artistieke
voorstelling te maken van ons beroep, belastingadviseur. Om
van iets saais iets spannends te maken. We wilden graag een
origineel cadeau en dat is gelukt. ’
Ondergeschoven
De belangstelling voor cultuur gaat ver. Voor zijn bijna weke-
lijkse bezoek aan een klassiek concert of operavoorstelling
beperkt Bakx zich niet tot Twente. Hij gaat daarvoor graag
op pad, heeft zelfs een jaarabonnement bij de Staatsoper
in Berlijn. Verder kunnen ook de Nederlandse musea op
een regelmatig bezoek rekenen. Het sponsorschap van
TwentseWelle, sinds de start in 2008, is dus eigenlijk een lo-
gische stap. ‘Als je er financieel toe in staat bent, moet je een
bijdrage leveren aan de cultuur’, vindt Bakx. ‘Zeker in deze
regio, want Oost-Nederland heeft bij de rijksoverheid altijd
een ondergeschoven positie gehad. Er gaat veel geld naar
de Randstad, maar juist voor Twente is een goed cultureel
klimaat van wezenlijk belang. De aanwezigheid van voldoende
culturele voorzieningen is cruciaal voor de economische aan-
trekkelijkheid van de regio. Daarmee trek je nieuwe mensen
aan, of je weet werknemers te behouden. De belangstelling
voor kunst is hier van oudsher nooit zo groot geweest, door de
aanwezigheid van veel laagopgeleid personeel in de maak-
industrie. We hebben dus wat in te halen. Die interesse moet
ontwikkeld worden en dat begint bij kinderen. Daarom vind ik
educatie voor een museum als TwentseWelle zo belangrijk.’
zakenmanencultuurliefhebberfransbakxmetzijn
kleinkinderenintwentsewelle:‘iederekeerzieikietsnieuws.’
We hebben qua
culturele educatie
wat in te halen
in Twente
Zakenman met cultureel hart
Frans Bakx is mede-eigenaar van UGL Capital, de
investeringsmaatschappij die TwentseWelle sponsort.
UGL Capital investeert in vastgoed en deelnemingen in
bedrijven in de foodindustrie, medische sector, biofarma-
ceutische industrie, nanotechnologie en opleidingen.
Zakenman Bakx, tevens eigenaar van investerings- en
beleggingsmaatschappij Thrinon Invest, is als persoon
maatschappelijk zeer actief. Zo fungeerde hij bijna een
jaar als interim-directeur van het Cremer Museum in
oprichting, was hij meer dan twintig jaar voorzitter van de
Commissie van Toezicht van de Penitentiaire Inrichtingen
in Almelo en is hij nog altijd voorzitter van de Stichting
Synagoge Enschede. Daarnaast ondersteunt hij onder
meer Rijksmuseum Twenthe, het Nederlands Symfonie
Orkest, Historisch Museum het Palthehuis, de Nationale
Reisopera en de Stichting Bach Sociëteit.
Kleinkinderen
‘TwentseWelle laat zien hoe bijzonder de Twentse geschiede-
nis is. Dat is goed, het zijn toch je wortels. De verbreding naar
een museum van het menselijk vernuft, waar het steeds meer
naar toe gaat, juich ik toe. Er is op dat gebied veel moois uit
Twente te melden. In die zin zie je een ontwikkeling zoals ook
het Evoluon in Eindhoven heeft doorgemaakt. Dat is al lang
geen Philips-museum meer. Ik hoop dat TwentseWelle erin
slaagt om meer nationale betekenis te krijgen, dat verdient
het. Het staat nog onvoldoende op de landelijke kaart, maar ik
verwacht dat het met deze directeur binnen enkele jaren wel
gaat lukken.’ ‘Het is ontzettend leuk om met mijn kleinkin-
deren door TwentseWelle te lopen en te laten zien waar hun
vaders vandaan komen. Om ze op een ongedwongen manier
kennis te laten maken met kunst en cultuur. Zelf heb ik het
tegenovergestelde meegemaakt. Mijn moeder sleepte ons
altijd mee de musea in, omdat ze vond dat het moest. Maar
dwingelandij werkt niet. Het risico bestaat zelfs dat kinderen
zich helemaal afwenden van de kunst. Bij mij viel de schade
uiteindelijk mee. De verhalen van mijn grootmoeder over het
Louvre hebben het allemaal goedgemaakt… Dat wens ik mijn
kleinkinderen toe: TwentseWelle beleven zoals mijn groot-
moeder het museum heeft beleefd.’
ULTIMATE HIGH PERFORMANCE
ULTRAC VORTI R.
W W W.V R E D E S T E I N . C O M
Sleutel tot 400 schatkamers
Geef ‘m cadeau
De Museumkaart biedt toegang tot 400 musea.
Met de Museumkaart steunt u de deelnemende musea.
Verkrijgbaar à € 44,95/€ 22,50* (excl. adm. kosten) online, via 0800-0203388 en bij 150 grotere musea.
www.museumkaart.nl
CULTUUR MAAKT JE RIJKER
PARTNER VAN DE MUSEUMKAART

More Related Content

What's hot

Open Monumentendag Hoorn 2015
Open Monumentendag Hoorn 2015Open Monumentendag Hoorn 2015
Open Monumentendag Hoorn 2015Samir Morse
 
Fietstochten en bustocht door de provincie Gelderland
Fietstochten en bustocht door de provincie GelderlandFietstochten en bustocht door de provincie Gelderland
Fietstochten en bustocht door de provincie GelderlandErfgoedvereniging Heemschut
 
Drama of blijspel?
Drama of blijspel?Drama of blijspel?
Drama of blijspel?KVANdagen
 
Omzien februari 2014 klein
Omzien februari 2014 kleinOmzien februari 2014 klein
Omzien februari 2014 kleinNathanja Mulder
 
Musea In Transitie
Musea In TransitieMusea In Transitie
Musea In TransitieJim Stolze
 
CLM45_DoeMusea
CLM45_DoeMuseaCLM45_DoeMusea
CLM45_DoeMuseaEdith Vos
 
City project group 26
City project group 26City project group 26
City project group 26LukasC
 
Culturele Ronde Wageningen 2013
Culturele Ronde Wageningen 2013Culturele Ronde Wageningen 2013
Culturele Ronde Wageningen 2013Marlou Kursten
 
Familievriendelijke musea - Lies Ledure
Familievriendelijke musea - Lies LedureFamilievriendelijke musea - Lies Ledure
Familievriendelijke musea - Lies LedureFARO
 
The Online Footprint of Museums
The Online Footprint of MuseumsThe Online Footprint of Museums
The Online Footprint of MuseumsThijs Waardenburg
 
Dit is mijn museum!
Dit is mijn museum!Dit is mijn museum!
Dit is mijn museum!Erfgoed 2.0
 
Iedereen zijn eigen bibliotheek
Iedereen zijn eigen bibliotheekIedereen zijn eigen bibliotheek
Iedereen zijn eigen bibliotheekJan de Waal
 
Presentatie Neutrale Seminarieruimtes - Datasalon5 20100618
Presentatie Neutrale Seminarieruimtes - Datasalon5 20100618Presentatie Neutrale Seminarieruimtes - Datasalon5 20100618
Presentatie Neutrale Seminarieruimtes - Datasalon5 20100618Saskia Scheltjens
 
Comenius meeting Belgium
Comenius meeting BelgiumComenius meeting Belgium
Comenius meeting Belgiumriadewilde
 
Programma seniorenweek 2010
Programma seniorenweek 2010Programma seniorenweek 2010
Programma seniorenweek 2010Bib Sint-Niklaas
 

What's hot (20)

Camelot 01 2019-spread-lr
Camelot 01 2019-spread-lrCamelot 01 2019-spread-lr
Camelot 01 2019-spread-lr
 
Open Monumentendag Hoorn 2015
Open Monumentendag Hoorn 2015Open Monumentendag Hoorn 2015
Open Monumentendag Hoorn 2015
 
Fietstochten en bustocht door de provincie Gelderland
Fietstochten en bustocht door de provincie GelderlandFietstochten en bustocht door de provincie Gelderland
Fietstochten en bustocht door de provincie Gelderland
 
Drama of blijspel?
Drama of blijspel?Drama of blijspel?
Drama of blijspel?
 
Omzien februari 2014 klein
Omzien februari 2014 kleinOmzien februari 2014 klein
Omzien februari 2014 klein
 
Musea In Transitie
Musea In TransitieMusea In Transitie
Musea In Transitie
 
CLM45_DoeMusea
CLM45_DoeMuseaCLM45_DoeMusea
CLM45_DoeMusea
 
City project group 26
City project group 26City project group 26
City project group 26
 
Culturele Ronde Wageningen 2013
Culturele Ronde Wageningen 2013Culturele Ronde Wageningen 2013
Culturele Ronde Wageningen 2013
 
Donderdagavonden van de musea
Donderdagavonden van de museaDonderdagavonden van de musea
Donderdagavonden van de musea
 
Familievriendelijke musea - Lies Ledure
Familievriendelijke musea - Lies LedureFamilievriendelijke musea - Lies Ledure
Familievriendelijke musea - Lies Ledure
 
The Online Footprint of Museums
The Online Footprint of MuseumsThe Online Footprint of Museums
The Online Footprint of Museums
 
Dit is mijn museum!
Dit is mijn museum!Dit is mijn museum!
Dit is mijn museum!
 
Iedereen zijn eigen bibliotheek
Iedereen zijn eigen bibliotheekIedereen zijn eigen bibliotheek
Iedereen zijn eigen bibliotheek
 
Presentatie Neutrale Seminarieruimtes - Datasalon5 20100618
Presentatie Neutrale Seminarieruimtes - Datasalon5 20100618Presentatie Neutrale Seminarieruimtes - Datasalon5 20100618
Presentatie Neutrale Seminarieruimtes - Datasalon5 20100618
 
Open Doek op locatie
Open Doek op locatieOpen Doek op locatie
Open Doek op locatie
 
Comenius meeting Belgium
Comenius meeting BelgiumComenius meeting Belgium
Comenius meeting Belgium
 
Tour de vincent
Tour de vincentTour de vincent
Tour de vincent
 
Amsterdam
AmsterdamAmsterdam
Amsterdam
 
Programma seniorenweek 2010
Programma seniorenweek 2010Programma seniorenweek 2010
Programma seniorenweek 2010
 

Viewers also liked

Morrissey & The Smiths: Passions Just Like Mine
Morrissey & The Smiths: Passions Just Like MineMorrissey & The Smiths: Passions Just Like Mine
Morrissey & The Smiths: Passions Just Like MineVincent Van Malderen
 
Corporate brochure BeFrank
Corporate brochure BeFrankCorporate brochure BeFrank
Corporate brochure BeFrankBeFrank
 
Outsourced Innovation- Cold Storage Research
Outsourced Innovation- Cold Storage ResearchOutsourced Innovation- Cold Storage Research
Outsourced Innovation- Cold Storage Researchadambcarney
 
Increasing talent mobility: (Open) Badges @ Selor
Increasing talent mobility: (Open) Badges @ SelorIncreasing talent mobility: (Open) Badges @ Selor
Increasing talent mobility: (Open) Badges @ SelorVincent Van Malderen
 
Unlearning unlimited
Unlearning unlimitedUnlearning unlimited
Unlearning unlimitedPravin Sabnis
 
Campagneverslag Young Professional Of The Year Frank Van Wessel
Campagneverslag Young Professional Of The Year   Frank Van WesselCampagneverslag Young Professional Of The Year   Frank Van Wessel
Campagneverslag Young Professional Of The Year Frank Van WesselBeFrank
 
Barbie informe final
Barbie informe finalBarbie informe final
Barbie informe finalKaren Carrera
 
D rpbox completed
D rpbox completedD rpbox completed
D rpbox completedcshcamacho
 
Inspirational lunch Selor "Open Badges"
Inspirational lunch Selor "Open Badges"Inspirational lunch Selor "Open Badges"
Inspirational lunch Selor "Open Badges"Vincent Van Malderen
 
Verborgen (?) talenten (keynote ECG congres 2016)
Verborgen (?) talenten (keynote ECG congres 2016)Verborgen (?) talenten (keynote ECG congres 2016)
Verborgen (?) talenten (keynote ECG congres 2016)Vincent Van Malderen
 
Armed forces parade
Armed forces paradeArmed forces parade
Armed forces paradeRobert Bell
 
Women Leadership - Decision Making & Challenges in Indian Context
Women Leadership - Decision Making & Challenges in Indian ContextWomen Leadership - Decision Making & Challenges in Indian Context
Women Leadership - Decision Making & Challenges in Indian Contextrajivnaithani
 
Digital media for marketing meeting 2011
Digital media for marketing meeting 2011Digital media for marketing meeting 2011
Digital media for marketing meeting 2011cmviasat
 
EVC Selor Board of Stakeholders 15 mei 2012
EVC Selor Board of Stakeholders 15 mei 2012EVC Selor Board of Stakeholders 15 mei 2012
EVC Selor Board of Stakeholders 15 mei 2012Vincent Van Malderen
 

Viewers also liked (20)

Shyamkrishna
ShyamkrishnaShyamkrishna
Shyamkrishna
 
Dka 2012
Dka 2012Dka 2012
Dka 2012
 
Morrissey & The Smiths: Passions Just Like Mine
Morrissey & The Smiths: Passions Just Like MineMorrissey & The Smiths: Passions Just Like Mine
Morrissey & The Smiths: Passions Just Like Mine
 
HowToLancers
HowToLancersHowToLancers
HowToLancers
 
Corporate brochure BeFrank
Corporate brochure BeFrankCorporate brochure BeFrank
Corporate brochure BeFrank
 
Outsourced Innovation- Cold Storage Research
Outsourced Innovation- Cold Storage ResearchOutsourced Innovation- Cold Storage Research
Outsourced Innovation- Cold Storage Research
 
Increasing talent mobility: (Open) Badges @ Selor
Increasing talent mobility: (Open) Badges @ SelorIncreasing talent mobility: (Open) Badges @ Selor
Increasing talent mobility: (Open) Badges @ Selor
 
Office 2010 Programming
Office 2010 ProgrammingOffice 2010 Programming
Office 2010 Programming
 
Unlearning unlimited
Unlearning unlimitedUnlearning unlimited
Unlearning unlimited
 
Campagneverslag Young Professional Of The Year Frank Van Wessel
Campagneverslag Young Professional Of The Year   Frank Van WesselCampagneverslag Young Professional Of The Year   Frank Van Wessel
Campagneverslag Young Professional Of The Year Frank Van Wessel
 
Sms pta 2012
Sms pta 2012Sms pta 2012
Sms pta 2012
 
Barbie informe final
Barbie informe finalBarbie informe final
Barbie informe final
 
D rpbox completed
D rpbox completedD rpbox completed
D rpbox completed
 
Inspirational lunch Selor "Open Badges"
Inspirational lunch Selor "Open Badges"Inspirational lunch Selor "Open Badges"
Inspirational lunch Selor "Open Badges"
 
Verborgen (?) talenten (keynote ECG congres 2016)
Verborgen (?) talenten (keynote ECG congres 2016)Verborgen (?) talenten (keynote ECG congres 2016)
Verborgen (?) talenten (keynote ECG congres 2016)
 
Armed forces parade
Armed forces paradeArmed forces parade
Armed forces parade
 
The compass
The compassThe compass
The compass
 
Women Leadership - Decision Making & Challenges in Indian Context
Women Leadership - Decision Making & Challenges in Indian ContextWomen Leadership - Decision Making & Challenges in Indian Context
Women Leadership - Decision Making & Challenges in Indian Context
 
Digital media for marketing meeting 2011
Digital media for marketing meeting 2011Digital media for marketing meeting 2011
Digital media for marketing meeting 2011
 
EVC Selor Board of Stakeholders 15 mei 2012
EVC Selor Board of Stakeholders 15 mei 2012EVC Selor Board of Stakeholders 15 mei 2012
EVC Selor Board of Stakeholders 15 mei 2012
 

Similar to Magazine TwentseWelle mei 2014

CBK_1401_binnenwerk_16_LR
CBK_1401_binnenwerk_16_LRCBK_1401_binnenwerk_16_LR
CBK_1401_binnenwerk_16_LRMiska Aksular
 
De vrienden van Museum Boerhaave | congres podiumkunsten 2012
De vrienden van Museum Boerhaave | congres podiumkunsten 2012De vrienden van Museum Boerhaave | congres podiumkunsten 2012
De vrienden van Museum Boerhaave | congres podiumkunsten 2012Promotie Podiumkunsten
 
Rijksmuseumnieuws
RijksmuseumnieuwsRijksmuseumnieuws
RijksmuseumnieuwsRamonne1986
 
KJO11: Onze Club - Dirk van Delft, Museum Boerhaave
KJO11: Onze Club - Dirk van Delft, Museum BoerhaaveKJO11: Onze Club - Dirk van Delft, Museum Boerhaave
KJO11: Onze Club - Dirk van Delft, Museum BoerhaaveMediamatic
 
Presentatie Bibliotheken Meetjesland
Presentatie Bibliotheken MeetjeslandPresentatie Bibliotheken Meetjesland
Presentatie Bibliotheken MeetjeslandBibLovendegem
 
Inspiratiemiddag Crowdfunding Cultuurmarketing: Crowdfunding Napoleon
Inspiratiemiddag Crowdfunding Cultuurmarketing: Crowdfunding NapoleonInspiratiemiddag Crowdfunding Cultuurmarketing: Crowdfunding Napoleon
Inspiratiemiddag Crowdfunding Cultuurmarketing: Crowdfunding NapoleonHester Gersonius
 
KIES Aanbevelingen MAS in jonge handen
KIES Aanbevelingen MAS in jonge handenKIES Aanbevelingen MAS in jonge handen
KIES Aanbevelingen MAS in jonge handenLOCUS vzw
 
Antwerpen 14-18 trailer
Antwerpen 14-18 trailerAntwerpen 14-18 trailer
Antwerpen 14-18 traileraktau
 
Laaglandse mutaties. Over de spreiding van de podiumkunsten in Vlaanderen en ...
Laaglandse mutaties. Over de spreiding van de podiumkunsten in Vlaanderen en ...Laaglandse mutaties. Over de spreiding van de podiumkunsten in Vlaanderen en ...
Laaglandse mutaties. Over de spreiding van de podiumkunsten in Vlaanderen en ...Joris Janssens
 
2011 handige workshops voor S.O.
2011  handige workshops voor S.O.2011  handige workshops voor S.O.
2011 handige workshops voor S.O.Stephan Matenaar
 
Omd 2008 def
Omd 2008 defOmd 2008 def
Omd 2008 defbritt_vn
 
Art Alert mei 2015 Openingen Nederland
Art Alert mei 2015 Openingen NederlandArt Alert mei 2015 Openingen Nederland
Art Alert mei 2015 Openingen NederlandArt Alert
 
Kaartje expositie oktober 2014
Kaartje expositie oktober 2014 Kaartje expositie oktober 2014
Kaartje expositie oktober 2014 Marlou Kursten
 
CV Pablo Ponce 2016
CV Pablo Ponce 2016CV Pablo Ponce 2016
CV Pablo Ponce 2016Pablo Ponce
 
Virtueel museum
Virtueel museumVirtueel museum
Virtueel museumamuseevous
 
Cultureel project Wait and C
Cultureel project Wait and CCultureel project Wait and C
Cultureel project Wait and Cculturelestudies
 
Powerpoint Pt Open Dag
Powerpoint Pt Open DagPowerpoint Pt Open Dag
Powerpoint Pt Open Dagde Petruskerk
 

Similar to Magazine TwentseWelle mei 2014 (20)

CBK_1401_binnenwerk_16_LR
CBK_1401_binnenwerk_16_LRCBK_1401_binnenwerk_16_LR
CBK_1401_binnenwerk_16_LR
 
De vrienden van Museum Boerhaave | congres podiumkunsten 2012
De vrienden van Museum Boerhaave | congres podiumkunsten 2012De vrienden van Museum Boerhaave | congres podiumkunsten 2012
De vrienden van Museum Boerhaave | congres podiumkunsten 2012
 
Rijksmuseumnieuws
RijksmuseumnieuwsRijksmuseumnieuws
Rijksmuseumnieuws
 
KJO11: Onze Club - Dirk van Delft, Museum Boerhaave
KJO11: Onze Club - Dirk van Delft, Museum BoerhaaveKJO11: Onze Club - Dirk van Delft, Museum Boerhaave
KJO11: Onze Club - Dirk van Delft, Museum Boerhaave
 
De Sneuper 130, juni 2018, webnieuws
De Sneuper 130, juni 2018, webnieuwsDe Sneuper 130, juni 2018, webnieuws
De Sneuper 130, juni 2018, webnieuws
 
Archieven In Vlaanderen
Archieven In VlaanderenArchieven In Vlaanderen
Archieven In Vlaanderen
 
Presentatie Bibliotheken Meetjesland
Presentatie Bibliotheken MeetjeslandPresentatie Bibliotheken Meetjesland
Presentatie Bibliotheken Meetjesland
 
Inspiratiemiddag Crowdfunding Cultuurmarketing: Crowdfunding Napoleon
Inspiratiemiddag Crowdfunding Cultuurmarketing: Crowdfunding NapoleonInspiratiemiddag Crowdfunding Cultuurmarketing: Crowdfunding Napoleon
Inspiratiemiddag Crowdfunding Cultuurmarketing: Crowdfunding Napoleon
 
KIES Aanbevelingen MAS in jonge handen
KIES Aanbevelingen MAS in jonge handenKIES Aanbevelingen MAS in jonge handen
KIES Aanbevelingen MAS in jonge handen
 
Antwerpen 14-18 trailer
Antwerpen 14-18 trailerAntwerpen 14-18 trailer
Antwerpen 14-18 trailer
 
Laaglandse mutaties. Over de spreiding van de podiumkunsten in Vlaanderen en ...
Laaglandse mutaties. Over de spreiding van de podiumkunsten in Vlaanderen en ...Laaglandse mutaties. Over de spreiding van de podiumkunsten in Vlaanderen en ...
Laaglandse mutaties. Over de spreiding van de podiumkunsten in Vlaanderen en ...
 
2011 handige workshops voor S.O.
2011  handige workshops voor S.O.2011  handige workshops voor S.O.
2011 handige workshops voor S.O.
 
Omd 2008 def
Omd 2008 defOmd 2008 def
Omd 2008 def
 
Art Alert mei 2015 Openingen Nederland
Art Alert mei 2015 Openingen NederlandArt Alert mei 2015 Openingen Nederland
Art Alert mei 2015 Openingen Nederland
 
Kaartje expositie oktober 2014
Kaartje expositie oktober 2014 Kaartje expositie oktober 2014
Kaartje expositie oktober 2014
 
Camelot 02-hr
Camelot 02-hrCamelot 02-hr
Camelot 02-hr
 
CV Pablo Ponce 2016
CV Pablo Ponce 2016CV Pablo Ponce 2016
CV Pablo Ponce 2016
 
Virtueel museum
Virtueel museumVirtueel museum
Virtueel museum
 
Cultureel project Wait and C
Cultureel project Wait and CCultureel project Wait and C
Cultureel project Wait and C
 
Powerpoint Pt Open Dag
Powerpoint Pt Open DagPowerpoint Pt Open Dag
Powerpoint Pt Open Dag
 

Magazine TwentseWelle mei 2014

  • 1. Losse verkoopprijs € 2,95 MEI 2014 Oom Chuck en de anderen Angst voor verbrande hondenpootjes Hightech museumzaal kunstenaar:rommertboonstra
  • 2. Museum TwentseWelle Het Rozendaal 11 7523 XG Enschede Tel. 053 480 76 80 www.twentsewelle.nl Redactie Wilma Tempelman Eindredactie Loes Schippers Teksten Marco Krijnsen, Kees van der Meiden, Wilma Tempelman Fotografie Annina Romita, Fotostudio TwentseWelle Vormgeving buroBAM!, www.burobam.nl Uitgever Museum TwentseWelle Directie Kees van der Meiden Raad van Toezicht Herman Spenkelink, Ton Wennink, Marc Altink, Wim Boomkamp, Han ten Broeke mei 2014 In ‘t kort 4 Waarom het ‘kofferproject’ van Jaap Scholten uit de hand liep 6 Icarus met een Harley 8 Nieuwsgierige avonturiers 11 Angst voor verbrande hondenpootjes14 Hightech museumzaal16 Podium voor rebelse archeologen 19 Herinneringen aan vroeger22 Op grootmoeders wijze24 VOORWOORD Onze vestigingen zijn een levende etalage van passie en betrokkenheid. Die inzet ziet u terug in uw drukwerk. ENSCHEDE | GORINCHEM | GRONINGEN | ZWOLLE NETZODRUK.NL Benut digitaal drukwerk optimaal. Ontdek de kostenbesparende en rendements- verhogende voordelen! ONLINE BESTELLEN pERSONaLISEREN CROSS MEDIa Netzo snel flexibel Rabobank. Een bank met ideeën. Het Stimuleringsfonds geeft terug aan de gemeenschap. Kijk voor meer informatie op rabobank.nl/enschede-haaksbergen. Het idee is dat een nieuw speeltoestel ook winst is. Door een deel van onze winst terug te geven aan de lokale gemeenschap hopen we bij te dragen aan een gezonde samenleving voor onze klanten. Een originele locatie voor uw vergaderingen, cursus of brainstormsessie nodig? Boek een ruimte in Prismare! Een inspirerende omgeving, voorzien van alle denkbare faciliteiten én u draagt bij aan de toekomst van mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt of met een sociale of fysieke uitdaging. Huur ‘n vergaderruimte met het hart! prismare.nl/zakelijk De meest grappige uitspraak die ik ooit hoorde over het gebrek aan belangstel- ling voor musea bij tieners en vroege twintigers was de volgende. “Tussen 12 en 22 is men alleen geïnteresseerd in seks en voetbal. Dus vergeet die groep maar in je museum.” In de werkelijkheid ligt dat natuurlijk genuanceerder. Het valt me op dat jongeren, eenmaal in ons museum beland, zeggen dat het in ons geval wel meevalt. “Eigenlijk best leuk!”, hoor je dan. Ik stel me zo voor dat dit wel voor meer musea geldt. Dus er is hoop. Natuurlijk kun je liefde voor musea niet afdwingen. Er zijn nu eenmaal mensen die er niets mee hebben, zoals er anderen zijn die niet van voetbal houden... Dus ook bij oudere mensen ontmoet je desinteresse voor musea. Laatst liet ik een cabaretier en liedjesschrijver uit het midden van het land - boven de zeventig - het museum zien. Hij gaf met eni- ge schroom aan niet zo van musea te houden. Maar in Museum TwentseWelle raakte hij onder de indruk. De verschillende tentoonstellingen en het bijzondere gebouw ontlokten hem regelmatig ‘ooh’s’ en ‘aah’s’. Ons museum is blijkbaar een uitzondering voor hem. Dat TwentseWelle een museum is dat mensen ver- rast, blijkt telkens weer en hoe meer mensen dat weten hoe beter. De cabare- tier heeft een groot netwerk uiteraard. We belandden uiteindelijk in de nieuwe Wunderkammer waarin beeldend kunstenaar en fotograaf Rommert Boonstra zo mooi het boek Horizon City van Jaap Scholten heeft verbeeld. Een bizarre ruimte vol verhalen en verrassingen. Geen tentoonstelling in de traditionele zin van het woord, maar een museale ervaring. Een compact kabinet vol curiosi- teiten met een dubbele bodem. Het is, na Thuis, waarin de bezoeker mensen van verschillende culturen ontmoet, de nieuwe attractie van TwentseWelle. Binnenkort komt de cabaretier een hele dag. Museum TwentseWelle staat voor het onverwachte. Iedereen die voor het eerst komt, roept namelijk uit dat hij dit niet had verwacht. Dat is behalve een compliment ook een probleem. We gaan daarom veel meer uitventen dat ons museum over de vindingrijkheid van de mens gaat en natuurlijk dat het verrast. De vindingrijkheid van mensen is een belofte voor de toekomst, staat in onze missie. En zo is het. Museum TwentseWelle staat ook voor nu en de toekomst. Daarmee willen we afrekenen met het beeld dat een museum uitsluitend over lang vervlogen tijden gaat. Ons museum richt de aandacht ook op vandaag en morgen. Met ons modeproject Twenter Fashion verzamelen we vandaag ontworpen kleding. Ook hebben we meegewerkt aan een tentoonstelling van nieuwe producten in The Gallery, het schitterende gebouw op het terrein van de universiteit waar nieuwe bedrijven zijn gevestigd en dat onlangs feestelijk door onze koning werd geopend. De producten waarvan we verwachten dat ze een rol in het dagelijkse leven gaan spelen, nemen we op in onze collectie. Het terrein van onze conservator innovatie, die uiteraard nauw bij het The Gallery- project betrokken is. Museum TwentseWelle is het enige museum in Nederland waar een conservator innovatie werkt. Het gaat goed met TwentseWelle. De bezoekersaantallen nemen toe, het aantal arrangementen loopt op en we krijgen steeds meer samenwerkingspartners met wie we mooie projecten ontwikkelen. Binnen Twente, zoals met de partners van Roombeek Cultuurpark, maar ook daarbuiten. De VPRO en Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, met wie we de schitterende tentoonstelling O’Hanlons Helden hebben gemaakt, zijn daar goede voorbeelden van. Hoort en zegt het voort. Museum TwentseWelle is een unieke ervaring. Samen met de andere musea in Twente een reden voor minstens één dag culturele inspiratie. Ik wens u veel leesplezier. Kees van der Meiden Directeur Museum TwentseWelle Unieke ervaring
  • 3. INTKORT Kalender Nieuws Concordia, expositieruimte 21rozendaal   za 5 april t/m zo 22 juni Nothing comes to mind Littlewhitehead vrijdag 27 juni t/m zondag 31 augustus AKI Finals Museum TwentseWelle t/m 31 augustus 2014 O’Hanlons Helden t/m 22 maart 2015 Horizon City Tot eind 2014 Coenraad ter Kuile 17 juni 2014 Modeshow ROC ‘de maere’ Twenter Fashion 26 september t/m 5 januari 2015 European Art Quilt VIII Rijksmuseum Twenthe t/m 25 januari 2015 Paden naar het Paradijs Een roman in twaalf zalen van schrijver Atte Jongstra. 9 februari 2014 t/m 24 augustus 2014 Maria Blaisse. The emergence of form 16 maart t/m 24 augustus 2014 Jan Fabre. Insectentekeningen en insectensculpturen 1975-1979 6 april 2014 t/m 28 september 2014 Rubens, Jordaens en Van Dyck - de Vlaamse barok Tetem kunstruimte www.tetem.nl t/m 18 mei 2014 Wunderkammer 2014 t/m 22 juni 2014 Born Again. Solo Abner Preis 22 mei t/m 22 juni 2014 Dreamscapes Mixed-Up 26 juni t/m 13 juli 2014 AKI ArtEZ eindexamen tentoonstelling 17 juli t/m 7 september 2014 Multi Solo zomereditie 11 t/m 14 september 2014 GOGBOT Spaceship earth 18 september t/m 16 november 2014 Groepstentoonstelling iii initiative 18 september t/m 19 oktober 2014 Groepstentoonstelling Kunstenaarscollectief ZT Jaap Scholten arrangement In het kader van de tentoonstelling Horizon City heeft TwentseWelle samen met Landgoedhotel De Wilmersberg in De Lutte een Jaap Scholten arrangement samengesteld. Wie het arrangement boekt (inclusief een overnachting, ontbijt en driegangendiner), vindt op de kamer het boek Horizon City van Jaap Scholten inclusief de boekenlegger die gratis toegang geeft tot Museum TwentseWelle. Hier is tot en met 31 december de expositie op basis van het boek te zien. Het arrangement kost 295 euro voor twee personen. Verderop in dit magazine meer over het boek en de expositie Horizon City. Lezersmenu in museumrestaurant In de maand mei serveert museumrestaurant bijRozendaal Eten Drinken het lezersmenu van de Twentsche Courant Tubantia. Het lezersmenu betekent doorgaans een maand lang volle bak voor het restaurant. bijRozendaal heeft een driegangenmenu samengesteld met o.a. een filodeegbakje met gamba’s, varkensoesters met een mousseline van knolselderij en voorjaarsgroenten en een bijzonder dessert. Het lezersmenu kost 27,50 euro p.p., waarbij twee consump- ties en een kop koffie/thee zijn inbegrepen. Gasten worden ontvangen in het museum. Speciaal voor deze gelegenheid krijgen dinergasten er ook nog een museumvoucher bij: een kortingskaart voor een bezoek aan TwentseWelle. Voor meer informatie en reserveringen: www.tubantia.nl/lezersmenu. Museum Plus Bus blijft rijden De Museum Plus Bus blijft ook de komende jaren TwentseWelle aandoen. Dankzij een bijdrage van 500.000 euro van de BankGiro Loterij is het voortbestaan van deze voorziening voorlopig gegarandeerd. De Museum Plus Bus is een samenwerkingsproject van twaalf Nederlandse musea, waaronder TwentseWelle, en rijdt voor de senioren die niet meer in staat zijn om zelfstandig een museum te bezoeken vanwege hun lichamelijke en/of geestelijke conditie. Het verzorgde dagarrangement kost deze groep niets, dankzij de steun van de BankGiro Loterij. De bus bracht in 2013 in totaal 39 bezoeken aan TwentseWelle, samen goed voor 1.520 bezoekers. De overige deelnemende musea zijn: Cobra Museum voor Moderne Kunst, Gemeentemuseum Den Haag, Hermitage Amsterdam, Joods Historisch Museum, Kröller-Müller Museum, Mauritshuis, Museum Boijmans Van Beuningen, Museum Het Valkhof, Nederlands Openluchtmuseum, Rijksmuseum en Van Gogh Museum. Twentse taalprijs naar Swennenhuis Streektaalschrijver en verteller Jan Swennenhuis is win- naar van de Twentse Taalprijs. Hij kreeg de onderscheiding voor de manier waarop hij al tientallen jaren zijn liefde voor het Twents uitdraagt en promoot. Swennenhuis (84) is onder meer columnist van de rubriek Doemspiekers in de Twentsche Courant Tubantia. Vorige winnaars van de Twentse Taalprijs waren André Hottenhuis, Herman Finkers, Anne van der Meiden, revuegezelschap Boer’n Leu, Gerard Vaanholt en Goaitsen van der Vliet. Aanmoedigingsprijs voor Marieke Dannenberg Marieke Dannenberg uit Rijssen heeft de Aanmoedigingsprijs Twentse Taal gekregen. De 24-jarige docente en studente Nederlands publiceert regelmatig verhalen en staat op het podium bij evenementen en voorstellingen waar het dialect centraal staat. Dit najaar Art Quilts in TwentseWelle Op 26 september wordt Art Quilt VIII geopend in TwentseWelle. De expositie loopt tot en met zondag 5 januari 2015. Het is een expositie van art-quilt kunstenaars uit alle streken van Europa. In de jaren negentig is het quilten geëvo- lueerd van een creatieve uiting naar een serieuze kunstvorm. Door toevoeging van nieuwe materialen en technieken zijn de quilten diverser en explicieter geworden. Het eind van deze ontwikkeling is nog lang niet in zicht. Bij deze expositie worden verschillende workshops georganiseerd. Op vrijdag 31 oktober vind er een symposium plaats over Art Quilts. winnaarjanswennehuis(rechts)metstreektaalconsulent harrynijenhuisvantwentsewelle o’hanlonbezoektwunderkammertetem
  • 4. New York Vooral één man heeft ervoor gezorgd dat het ‘kofferproject’ zo uit de hand liep: Chuck Stork. De pionier van de familie die in bittere armoede eindigde in Horizon City, een dorpje in de Texaanse woestijn. ‘Een enorme avonturier. Hij brak uit de familie en joeg zijn eigen dromen achterna. Als eerste in Europa importeerde hij de Harley Davidson. Emigreerde in 1917 naar Amerika waar hij onder meer een vliegtuigwinkel in New York opende. Bouwde een schip samen met Anthony Fokker. En trouwde vijf keer met vrouwen van vijf verschil- lende nationaliteiten. Oom Chuck was een man die naar de horizon streefde.’ Het leven van Chuck Stork zou op zich al een boek waard zijn. In New York werd hij schatrijk dankzij de handel in vliegtui- gen. Stork behoorde tot de absolute elite van de stad en was waarschijnlijk zelfs de naamgever voor de beroemde Stork Club, de nachtclub waar drie decennia lang iedereen zou ko- men die iets voorstelde (van Charlie Chaplin en Orson Wells tot Marilyn Monroe en Frank Sinatra). Maar het succes was tijdelijk. In het boek staat oom Chuck op een foto uit 1962 tussen de Mexicaanse president en prins Bernhard, toen deze Stork Werkspoor opende in Mexico. Stork was er op eigen houtje naar toe gereisd vanuit Texas. Hij was op dat moment portier in een hotel en maakte een wat shabby indruk. Daarna ging het verder bergafwaarts met hem, blijkt uit de mailwisseling tussen Jaap Scholten en de stiefzoon van Chuck. Stork woonde in mobile homes, had schulden en leefde van de verkoop van accuvloeistof. In 1966 kwam hij om bij een eenzijdig auto-ongeluk, dat erg veel weg had van een zelfmoord. Enschede Naast oom Chuck trekken in Horizon City nog negen andere kleurrijke familieleden voorbij, uit zowel de Stork- als de Scholtenfamilie. ‘Wat me trof was de ontzettende energie van al die mensen, hun ondernemerszin. Ze hadden een drang om iets voort te brengen in het leven. Ik herken mezelf daar wel enigszins in. In de onrust dat je iets wilt doen zonder dat je nog precies weet wat.’ De titel van het boek slaat niet alleen op het dorpje in Texas maar ook op Enschede, zegt Scholten. ‘Het was vóór de stadsbrand van 1862 nog een boerendorp met dampende mestvaalten en godsvruchtige burgers. Vijftig jaar later had het na Lancaster het grootste textielproducerende centrum van de wereld, goed voor twintig procent van het Bruto Nationaal Product in het Nederland van voor de oorlog. De Twentse Bank was de grootste bank van ons land, Van Heek het grootste bedrijf. Dat is voor mij het andere Horizon City: de stad die na de brand zo’n ongelooflijke groei doormaakte en zijn grenzen verlegde.’ Klein Engeland De textiel maakte van Twente een soort klein Engeland, is Scholten bij het schrijven opgevallen. ‘Alle fabrieken werden gebouwd naar het voorbeeld van Lancaster, waar de fabrikanten regelmatig op werkbezoek kwamen. Hun villa’s waren een kopie van de Victoriaanse landhuizen. Ze brachten voetbal, hockey en cricket naar Nederland. De jacht en de liefde voor de natuur, die zag je juist bij de Twentse textielfa- brikanten terug. Het was hier allemaal heel erg Engels. Zelfs de Twentse humor heeft veel overeenkomsten met de Britse humor. Dezelfde tongue in cheek.’ Scholten heeft de smaak te pakken en wil graag verder schrijven over zijn familie. ‘Eerst ga ik bezig met een novelle, daarna duik ik graag weer het koffertje in. Daar zitten nog zeker twee of drie boeken in. Ik wil daarvoor graag een oproep doen, mag dat? Ik hoop dat mensen hun materiaal beschikbaar willen stellen voor het volgende boek. Ik zou het interessant vinden als mensen van Stork of Van Heek dat zouden doen. Laat ze hun spullen naar TwentseWelle brengen. Ik wil ook hun kant van het verhaal leren kennen. Want wat in Twente is gebeurd, zo’n industriële explosie in een boerensamenleving, is uniek.’ Enschede is voor mij het andere Horizon City hetboekhorizoncityistekoopinde museumwinkelvoor25euro auteurjaapscholten Oom Chucken de anderen Jaap Scholten is nog lang niet klaar met zijn Twentse familie. Hij voorziet een vervolg op zijn nieuwste boek Horizon City, want er is nog zoveel meer te vertellen. ‘Laat werknemers van Stork en Van Heek hun spullen naar mij sturen. Ik wil over die kant van het verhaal graag meer schrijven.’ Waarom het ‘kofferproject’ van Jaap Scholten uit de hand liep In november 2012, na een optreden in het Wilminktheater, kreeg Jaap Scholten een geheimzinnig stewardessenkof- fertje toegeschoven. Afzender onbekend. Het bleek een schatkist vol archiefstukken van zijn eigen familie te zijn. Brieven, dagboeken en ander uniek materiaal van de Twentse industriefamilies Scholten (textiel, Enschede) en Stork (me- taal, Hengelo). Toen hij de inhoud had bekeken, wist Scholten dat hij er iets mee moest doen. Het zou een boekje worden van enkele tientallen pagina’s, meer niet. Maar Horizon City is uiteindelijk een lijvige familiekroniek geworden van 480 pagina’s. ‘Ik werd meegesleurd door mijn eigen familie’, bekent de auteur. ‘Als die expositie er niet was geweest, was ik doorgegaan met schrijven en was het boek met gemak twee keer zo dik geworden. Dat is trouwens ook te danken aan Chris Brand van TwentseWelle. Hij heeft ongelooflijk veel aanvullend materiaal gevonden. Door die context ben ik alles steeds beter gaan begrijpen.’
  • 5. De wonderbaarlijke combinaties van Rommert Boonstra Rommert Boonstra gaf zijn eigen interpretatie aan het boek Horizon City. Het resultaat is een wonderbaarlijke mix van kunst en geschiedenis. ‘Ik ben altijd op zoek naar het theatrale.’ ontstond bijvoorbeeld de bonte verzameling in de kamer over Twente en de wereld, met wajangpoppen, tjaps (keurmerken voor de export van katoen naar Nederlands-Indië), garens en kleurrijke fotocollages. ‘De kamer van het grote mysterie: Enschede kwam door de textiel opeens midden in de wereld te liggen, tussen Nederlands-Indië en Amerika. Wat ik heb gedaan, is spullen en beelden combineren die wel bij elkaar horen maar die je nooit bij elkaar ziet. Dat geldt ook voor de collages van oude foto’s en nieuwe beelden. Die tjaps zijn fantastisch. Dat is kunst. Popart avant la lettre.’ Vleugels In de Wunderkammer over Chuck Stork staat de Harley Davidson centraal, de motor die hij een eeuw geleden naar Europa haalde. Naast het voertuig een kostuum met vleugels, dat symbool staat voor de Amerikaanse vliegtuighandel van oom Chuck. ‘Hij was toch een beetje de Icarus van de familie’, zegt Boonstra. ‘Hij vloog te hoog, kwam te dichtbij de zon en verongelukte. Het was allemaal te veel. Dat maakt hem tegelijk zo interessant. Ik vond dat pak toevallig bij een tweedehands- winkel in Enschede. Een geschenk! Ik ben altijd op zoek naar het theatrale. Dit paste precies bij Chuck Stork.’ Het handelsmerk van Boonstra zijn de fotocollages, waarvan er eentje meteen opvalt. Een oude foto van Chuck Stork veran- dert in vier fases langzaam in het eigentijdse portret van na- zaat Jaap Scholten. ‘Wonderlijk hè? Dat ze zo op elkaar lijken.’ rommertboonstra Harley Icarus met een Het nieuwe paviljoen in het museum is een soort fabrikan- tenvilla geworden met verschillende vertrekken. Iedere Wunderkammer heeft een thema: Twente en de wereld, de jacht, Arcadia (de buitenverblijven van de families), verza- melen (de kunstcollectie van de familie Scholten) en Chuck Stork (de hoofdpersoon uit het boek). De entreehal van de villa ontvangt de bezoeker met een wand vol foto’s en de stambomen van de families Scholten en Stork. Daar is met een podcast het verhaal van auteur Jaap Scholten te beluis- teren. Hij vertelt over de tien familieleden uit zijn boek: van tante Anna Scholten tot overgrootvader Ludwig van Heek. De thema’s kwamen tot stand in goed overleg tussen Scholten en kunstenaar Rommert Boonstra, maar bij de inrichting ging laatstgenoemde vooral z’n eigen gang. Zo Jaap Scholten zou beter moeten weten. En hij hád beter geweten als hij de feiten bij Rijksmuseum Twenthe had op- gevraagd. In de afgelopen paar jaar zijn maar liefst 39 van de 59 werken uit de schenking van zijn oudoom gedurende langere tijd in verschillende presentaties getoond. Een aanzienlijk aantal werken is voortdurend te zien in onze collectiepresentatie. Ook vier van de vijf met name door Jaap Scholten genoemde werken hangen al tientallen jaren onafgebroken op zaal. Alleen de Hobbema hebben we in onze collectieregistratie niet terug kunnen vinden. Mogelijk dat hij het schilderij ‘Linnenbleek’ van een navolger van Hobbema bedoelt? Hoe dan ook, de schilderijen van oud- oom Bernhard Scholten vormen een prachtige deelcollectie waar we volgend jaar, in onze nieuwe collectiepresentatie, wederom uitgebreid aandacht aan zullen besteden. Graag zal ik Jaap Scholten dan persoonlijk rondleiden om samen het resultaat te bewonderen. Arnoud Odding, directeur Rijksmuseum Twenthe ‘Kunstcollectie terug naar familie’ Oudoom Bernhard Scholten, een van de tien hoofdperso- nen in het boek, was voor de oorlog een fanatiek kunst- verzamelaar. Na zijn dood liet hij een indrukwekkende collectie na met 59 werken van o.a. Hobbema, Breughel, Ruijsdael, Jan Steen en Albert Cuyp. Zijn zusje tante Ida besloot de schilderijen te schenken aan het Rijksmuseum Twenthe. Jaap Scholten is daar achteraf niet blij mee. Hij wil graag dat het museum de collectie teruggeeft aan de familie. ‘Het zijn topstukken die bijna allemaal liggen opgeslagen in de kelder van het museum. Ze zijn tot nu toe in Twente één keer samen te zien geweest. Ik zou graag zien dat de collectie van Bernard Scholten als een geheel getoond wordt. Anders kan de collectie beter aan de familie teruggegeven worden. Dan kijken er meer mensen naar en kunnen ze bijvoorbeeld één keer in de vijf jaar worden tentoongesteld voor iedereen Jaap Scholten schrijft in Horizon City: Ik weet niet wat Tante Ida bewogen heeft. Vermoedelijk wilde zij de collectie bij elkaar houden, ter nagedachte- nis van haar broer en tot meerdere glorie van de familie en om iets goeds voor Twente te doen. Daar is niets van terecht gekomen. Het museum heeft de schilderijen niet als collectie gerespecteerd.
  • 6. Heeft u onze vernieuwde website al bezocht? Schrijf u in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van actuele ontwikkelingen: informatie waar u écht wat aan heeft... Eeftinksweg 11 • 7541 WE Enschede • T 053 434 48 44 • info@smeltcoster.nl • www.smeltcoster.nl Nieuwsgierige avonturiers De dramatische verhalen achter de helden van O’Hanlon In het kielzog van Redmond O’Hanlon hebben Alexander Reeuwijk en Marc Argeloo de vaak dramatische levens van diens helden nageplozen. Ze raakten gefascineerd door de onbedwingbare ontdekkingsdrang van deze avonturiers. Het resultaat is een boek met adembenemende verhalen over bizarre expedities. De foto’s van de poolexpeditie van Salomon August Andrée zijn uniek. En het verhaal erachter ook. De Zweed steeg op 11 juli 1897 met twee andere expeditieleden in zijn water- stofballon De Adelaar op vanaf Spitsbergen. Hij wilde de Noordpool bereiken. Het begin was nog feestelijk, met een glas champagne en een ‘Hoera voor Zweden’. Maar al meteen na de start raakte de ballon beschadigd: de stuurtouwen braken af en er lekte waterstof. Na drie dagen strandde de expeditie en niet lang daarna overleden de drie beman- ningsleden. Hun laatste levensdagen staan beschreven in de dag- en logboeken die 33 jaar later werden gevonden op het Witte Eiland (niet ver van Spitsbergen). Bij de vergane en door ijsberen aangevreten lichamen van de onfortuinlijke ontdekkingsreizigers werden ook de niet ontwikkelde foto’s aangetroffen. Daarop is de gestrande ballon te zien, evenals de twee andere expeditieleden Frænkel en Strinberg bij een geschoten ijsbeer. Hun tragische lot lijkt zich op de foto al aan te kondigen. De dramatische afloop van de poolexpeditie heeft schrijver Alexander Reeuwijk geraakt. ‘Vooraf zag ik niet zoveel in een verhaal over Andrée. Ik vroeg me af hoe ik in godsnaam het hoofdstuk over hem vol moest krijgen. Maar bij mijn onderzoek ontdekte ik hoe fascinerend die reis moet zijn geweest. De Noordpool was een nieuwe onbekende wereld die openging voor de mens. Andrée wilde als eerste die wereld ontdekken.’ auteursmarcargeloo(links)enalexanderreeuwijk
  • 7. De verloren stad Beide auteurs zijn bepaald geen groentjes in het vak. Bioloog Marc Argeloo (1959) was nauw betrokken bij de totstand- koming van de tv-series Beagle en O’Hanlons Helden. Alexander Reeuwijk (1974) schreef eerder Darwin, Wallace en de anderen en Reizen tussen de lijnen. Toch leek het onderzoek voor hun nieuwste boek ook voor hen soms op een ontdekkingsreis. ‘Bij al die dertien ontdekkers is iets bijzonders aan de hand’, zegt Reeuwijk. ‘Van de een is niet bekend waar hij is geboren, bij de ander is onduidelijk hoe en wanneer hij gestorven is. Dat maakt het ontzettend spannend. Neem Percy Harrison Fawcett, die in 1925 in het Amazonewoud op zoek ging naar de verloren stad Z en niet meer terugkeerde. Je vraagt je af waar hij is gebleven. Het enige wat van hem is teruggevonden, zijn z’n naamplaatje en een kompas.’ Scheurbuik en stormen Voor coauteur Marc Argeloo was de expeditie van Georg Wilhelm Steller een openbaring. Deze Duitse natuurweten- schapper vergezelde Vitus Jonassen Bering in 1741 op diens ontdekkingsreis vanuit Kamtsjatka naar het oosten. Met twee Lucide geesten De dertien helden in de twaalf verhalen hebben allemaal iets gemeen, is de conclusie van Argeloo. ‘De omstandigheden waren, zeker met de ogen van nu, onvoorstelbaar. Hoeveel dood en verderf ze moesten meemaken… Ongelooflijk! Deze ontdekkers hadden stuk voor stuk een enorm doorzettings- vermogen. Ik denk dat ik zelf het al lang had opgegeven.’ ‘Verder valt op dat bijna niemand z’n opleiding heeft afge- maakt. Het waren lucide geesten met een andere manier van denken’, vult Reeuwijk aan ‘Wat hen ook bindt, is een onwaarschijnlijke nieuwsgierigheid. Ze hadden een enorme drang om te ontdekken. Zelfs Alexine Tinne, (de puissant rijke adelijke dame uit Den Haag, die werd vermoord in de Noord-Afrikaanse woestijn), al zal in haar geval misschien ook verveling een rol hebben gespeeld.’ Publiek is gek op O’Hanlon Redmond O’Hanlon is zelf ook een held. Dat blijkt uit de grote belangstelling voor de maandagavonden waarop hij speciale gasten ontvangt in TwentseWelle. De eer- ste drie avonden in februari, maart en april (o.a. met schrijvers Aleander Reeuwijk, Marc Argeloo en Hans Dorrestijn) waren snel uitverkocht. Bezoekers ston- den tijdens de pauze in een lange rij om hun boek door O’Hanlon te laten signeren of met de kleurrijke avontu- rier/auteur op de foto te gaan. Tijdens de bijeenkomst op 12 mei ging O’Hanlon in gesprek met bijzondere vrou- wen. Een van hen is Arita Baaijens (schrijfster, fotograaf en bioloog), met wie hij voor de tv-serie door de woes- tijn van Soedan trok in het spoor van de Nederlandse ontdekkingsreizigster Alexandrine Tinne. De laatste avond met O’Hanlon is op maandag 26 mei, dan staat het Papoea-hoofd van d’Albertis centraal. De expositie O’Hanlons Helden is ook voor jongeren extra interessant gemaakt met educatieve programma’s voor zowel basis- als voortgezet onderwijs. Naast een rondleiding zijn er workshops en opdrachten die de leerlingen op het spoor van de ontdekkingsreizigers zetten. Ook hierover is alle informatie te vinden op: www.twentsewelle.nl. tc-tubantiaredacteurtheohakkertleiddehetgesprek degestrandeballonvanandréeophetwitteeiland Info Het boek ‘In het spoor van de grote ontdekkers - O’Hanlons helden’ van Marc Argeloo en Alexander Reeuwijk bevat twaalf verhalen over de dertien helden die ook centraal staan in de expositie O’Hanlons Helden in TwenteWelle. Verder is een hoofdstuk gewijd aan Redmond O’Hanlon, geschreven door Emile Brugman. Het boek is voor € 39,99 te koop in de winkel van Museum TwentseWelle. De expositie is nog te zien tot en met 31 augustus. schepen werd de oversteek van Azië naar Amerika ge- maakt. Bering en Steller bereikten de eilanden voor de kust van Alaska, keerden terug en strandden – geteisterd door stormen, watergebrek en scheurbuik – op een eiland vlakbij Kamtsjatka. Bering overleed hier aan scheurbuik. Steller doorstond alle ellende en zag ook nog kans om natuurwe- tenschappelijk onderzoek te verrichten. Zo ontdekte hij een nieuwe zoogdiersoort: de naar hem vernoemde (en daarna snel uitgestorven) zeekoe. ‘Ongelooflijk welke ontberingen Steller allemaal heeft moeten doorstaan’, vindt Argeloo. ‘Hij moest eerst vanuit Sint-Petersburg heel Siberië door, waar hij enkele maanden strandde omdat de rivier was dichtgevroren. Later moest hij overwinteren op het eiland bij Kamtsjatka, terwijl om hen heen de mannen wegvielen. Alles en iedereen raakte hij onderweg kwijt, totdat hij zelf omkwam. Zijn reis was een bizarre onderneming, in een tijd met een zeer gebrekkige communicatie en infrastructuur. Daarom vind ik dat je het tijdperk van de ontdekkingsreizigers gerust met een eeuw mag verlengen. Het begint al halverwege de 18e eeuw met Steller.’
  • 8. Topstukken van z’n helden doen hart Redmond O’Hanlon sneller kloppen radicaler dan latere edities, die de bioloog onder druk van zijn omgeving inhoudelijk afzwakte. De opgezette grijze kie- kendief, ook onderdeel van de expositie, verzamelde Darwin op de Falklandeilanden. ‘Darwin is mijn grootste held. Een doorzetter, een volhouder. Tot dat moment was de weten- schap doordesemd met het geloof. Wetenschappers waren naturalisten, ze verzamelden om God te eren. De wereld was een paradijs waar alle dieren en mensen gelukkig leefden. En opeens kwam Darwin met zijn theorie over the survival of the fittest. In de natuur was er geen harmonie meer, maar competitie. Dat was voor veel mensen een bedreigende gedachte. Het idee van een paradijs op aarde stond ineens ter discussie.’ Schetsboek met aquarellen (Alexine Tinne) Alexine Tinne, een puissant rijke jonge vrouw uit Den Haag, reisde in de jaren zestig van de negentiende eeuw met haar moeder en tante door Soedan. Als eerste westerse vrou- wen drongen de drie door in Centraal-Afrika. ‘Alexine Tinne maakte prachtige aquarellen, ze was een kunstenares. Een verbazingwekkende vrouw. Er wordt over haar gezegd dat ze naar Afrika ging omdat ze zich verveelde. Onzin! Ze was nieuwsgierig. In Den Haag woonde ze naast de koninklijke bibliotheek, waar ze als jong meisje vele dagen urenlang de grote atlas bestudeerde. Op de kaart van Afrika zag ze nog grote witte vlekken, het was onontgonnen gebied. Ze wilde die plekken ontdekken, haar doel was de bron van de Nijl. Of ze verwend was? Ze trok de woestijn in met een karavaan kamelen en een leger bedienden. Zelfs haar hond werd in een kooi gedragen door drie bedienden. Alexine was bang dat haar lievelingsdier zijn pootjes zou branden aan het hete zand. Maar het was ook een sterk vrouw. Na de dood van haar moeder ging ze door. Ze stond met haar reis nog maar aan het begin, maar ze heeft het niet gehaald. Uiteindelijk is ze in de Nubische woestijn vermoord.’ Het dagboek van Percy Harrison Fawcett Kolonel Percy Fawcett ging op zoek naar de verloren stad Z in het Amazonegebied. Hij kwam niet meer terug. Zijn laatste levensteken was een telegram aan zijn vrouw in 1925. Het dagboek van de expositie is door Fawcett geschreven tijdens zijn onderzoeken in 1913 in Bolivia (Tuichi Rivier). Hij moest de rivieren in kaart brengen voor de Royal Geographical Society of London. ‘Wat gebeurde er met hem tijdens zijn laatste expeditie? We weten het niet. Dat maakt het verhaal natuurlijk extra mysterieus. Maar Fawcett had wel gelijk met zijn stad Z. Die is er, heb ik ontdekt toen ik jaren geleden zelf in het Amazonegebied was. Alleen is het niet een stad met gebouwen, zoals je zou verwachten. Stad Z staat voor de gemeenschap langs de oevers van de rivier. Het is een be- schaving van bij elkaar wel tienduizenden mensen. Fawcett had in zijn tijd te kampen met allerlei ziektes waarvoor de Zuid-Amerikaanse volkeren immuun waren geworden. Die zijn ooit vanuit Azië de Beringstraat overgetrokken en heb- ben in die kou een afweersysteem ontwikkeld. En dan heb je nog de anaconda, die ik zelf ook heb meegemaakt. Je denkt eerst dat het een waterrat is. Maar als hij zijn bek opendoet, kan-ie zo een visser van z’n boot trekken. Iedereen was er doodsbang voor. Fawcett moet dat ook zijn geweest, dat kan niet anders.’ Voordat hij deze maandagavond optreedt in zijn uitverkochte talkshow in het amfitheatertje van TwentseWelle, maakt Redmond O’Hanlon graag een rondje langs zijn helden. Met bewondering bekijkt hij de vitrines met zeldzame objecten. De tastbare herinneringen aan zijn negentiende-eeuwse helden ontroeren hem. De wetenschapper voelt zich even het kind in de snoepwinkel. Een selectie van zijn master pieces. Botten van de Triceratops (Edward Drinker Cope) De Amerikaanse wetenschapper Edward Drinker Cope vond deze botten van de Triceratops, een grote dinosauriër, rond 1867 in de buurt van Denver. Hij was daar in een concur- rentiestrijd verwikkeld met Othniel Charles Marsh. De twee bevochten elkaars ontdekkingen met zo’n hevigheid, dat van een heuse bottenoorlog werd gesproken. O’Hanlon: ‘Het was een ongelooflijk moment: dit waren de eerste ontdekkingen van Amerikaanse wetenschappers. Hiermee wilden ze de Europeanen imponeren. Men dacht toen dat de dinosauriërs nog zouden leven aan de andere kant van de Rocky Mountains. God zou immers zijn eigen schepping niet vernietigen? Die enorme competitie tussen Cope en Marsh was typisch Amerikaans. Ze haatten elkaar en joegen elkaar op. Daardoor hebben ze allebei een grote bijdrage aan de wetenschap geleverd. De twee mannen wa- ren obsessief: alles voor de wetenschap. Hun familie heeft er zwaar onder geleden.’ De eerste editie van The Origin of Species en de grijze kie- kendief (Charles Darwin) In 1859 publiceerde Charles Darwin Het ontstaan van soor- ten, het spraakmakende boek met zijn ideeën over de evo- lutie op basis van natuurlijke selectie. De eerste editie was Als Redmond O’Hanlon langs de topstukken van zijn expositie loopt, voelt het voor hem alsof hij oog in oog staat met zijn helden. ‘Ongelooflijk dat dit allemaal onder één dak te zien is!’ Angst voor verbrande hondenpootjes
  • 9. TwentseWelle heeft er een etalage bij. Achttien zuilen vol ICT-snufjes vormen samen een bijzondere expositie in The Gallery, het hoofdgebouw van Kennispark Twente. De showcases van Twentse innovatie zijn straks ook te zien in het museum. Hightech museumzaal Expositie The Gallery brengt innovatie naar TwentseWelle Toen koning Willem-Alexander in april The Gallery officieel in gebruik nam, opende hij meteen de expositie in het gebouw aan de Hengelosestraat in Enschede. De achttien zuilen zijn te beschouwen als het visitekaartje van Kennispark Twente. Het initiatief van Universiteit Twente, Saxion, Provincie Overijssel, Regio Twente en gemeente Enschede wil 10.000 hoogwaardige arbeidsplaatsen in de regio realiseren. Innovatie en hightech zijn daarbij sleutelbegrippen, die ook moesten gelden voor de expositie. ‘We willen graag laten zien wat Twente in huis heeft op het gebied van innovatief onderzoek en kennisintensief ondernemerschap. The Gallery is de plek waar dat allemaal bij elkaar komt, met naast ons de universiteit en de vele spin-offs van UT en Saxion. Dit is een innovatiecentrum met veel interactie en dynamiek. We organiseren hier honderden events per jaar, die veel bezoekers trekken. Vanuit bedrijven en kennisinstellingen’, zegt directeur Nancy Trip van Powered by Twente Innovation Events (de organisatie voor events over innovatie en onder- nemerschap op en rond Kennispark Twente). Sensoren Elke bezoeker stuit in de hal van het gebouw meteen op achttien showcases vol techniek, die met de hand op afstand zijn te bedienen dankzij de nieuwste generatie senso- ren. De zuilen zijn tot stand gekomen in samenwerking met TwentseWelle. ‘Het moet museaal verantwoord zijn’, zegt Trip. ‘Het moet er aantrekkelijk uitzien en we wil- den ook graag een bijzondere vorm. Zo is het contact met TwentseWelle ontstaan.’ Namens het museum was Edwin Plokker betrokken bij het ontwikkelen van de expositie. Hij schakelde het Enschedese bedrijf 100%FAT in, dat in TwentseWelle al meerdere innovatieve concepten op zijn naam heeft staan (zoals de interactieve huiskamer Thuis). ‘Het is een jong creatief bedrijf dat prima past bij The Gallery en heel goed snapte wat de bedoeling was’, aldus Plokker. Naar Het Grote Verhaal De samenwerking tussen Powered by Twente en TwentseWelle smaakt naar meer, zegt Trip. ‘Deze expositie blijft hier een half jaar staan en wordt dan vernieuwd op inhoud. Een deel van de content krijgt in aangepaste vorm een plek in het museum. Vorm en inhoud van deze expositie zullen dus voortdurend veranderen. Dat hoort bij innovatie. En TwentseWelle is daarbij onze partner.’ ‘Voor ons is het een mooie manier om Twentse innovatie naar het museum te brengen als onderdeel van onze perma- nente expositie Het Grote Verhaal’, zegt Edwin Plokker van TwentseWelle. ‘We kunnen telkens wisselende voorwerpen laten zien die symbool staan voor innovatie. Het is de bedoe- ling dat we kunstenaars gaan vragen om daarna een artis- tieke twist te geven aan deze voorwerpen. Dat doen we in samenwerking met TETEM kunstruimte. Zo ontstaan straks verrassende productontwerpen.’ Innovatie in achttien showcases De achttien showcases in The Gallery hebben ieder een eigen thema: • 100% FAT (creatieve technologie) • Pentair (innovatieve membraanfiltratie voor het zuiveren van vloeistoffen) • Koninklijke Ten Cate (thermoplastisch composiet voor de luchtvaart) • Greensource (drinkwatervoorziening met kunstgras) • SolarTeam Twente (zonnewagen van UT/Saxion) • Stichting Applied Piezo (nanotechnologie) • zes onderzoeksinstituten van de Universiteit Twente (MESA+, CTIT, GEI, MIRA, IGS en ITC) • zes projecten van Saxion (slimme vloeren, Sax Cell, SaxShirt, Virtual reality games voor gehandicapten, TechYourFuture en Tech For Future) De zuilen zijn afzonderlijk te bedienen en te bekijken, maar ook is er een centraal bedieningspaneel dat een overzicht van alle showcases bevat. koningwillemalexanderopentdeexpositieinthegallery nancytrip:‘vormeninhoudvandezeexpositiezullenvoortdurendveranderen.’
  • 10. Podium voor rebelse archeologen Amateurarcheologen worden door de wetenschap niet altijd serieus genomen, vinden ze zelf. De expositie ‘35 jaar reuring in de archeologische wereld’ geeft hen een podium. ‘We nemen niet voetstoots aan wat in boekjes staat.’ evertulrich De geschiedenis van de moderne mens zou er zomaar heel anders uit kunnen zien door Ab Lagerweij. De voormalige stadsarcheoloog van Amsterdam vond in de jaren tachtig tussen het opgespoten zand van de tweede Maasvlakte een groot aantal rolsteenwerktuigen (vuistbijlen). Het zand was afkomstig van de kust bij Norfolk. Lagerweij en zijn collega- archeologen gingen in Engeland op zoek naar aansluitende vondsten en stuitten daar op een zogeheten Stone Bed, waar veel meer van dergelijke artefacten lagen. Het Stone Bed is geologisch gezien zo’n 1,8 miljoen jaar oud. Toen al moeten daar mensachtigen (de homo erectus) hebben geleefd. Dat is dus veel langer geleden dan altijd is aangenomen. ‘Maar de vondsten worden nog steeds niet erkend door wetenschappers. Er heeft sindsdien nooit een proefonder- zoek plaatsgevonden. Ze doen er helemaal niks mee!’ Evert Ulrich, vrijwilliger bij TwentseWelle, kan zijn verbazing daarover maar moeilijk verbergen. Het gevoel van misken- ning deelt hij met vele collega-amateurarcheologen. Een gevoel dat aan de basis staat van de tijdelijke expositie in het museum. De Ridder van Borne Vrijwilliger Evert Ulrich is een van de samenstellers van de expositie 35 jaar APAN, Reuring in de Archeologische Wereld. Hij is zelf ook amateurarcheoloog en heeft in die hoedanigheid aan de basis gestaan van een bekende vondst: de Ridder van Borne. Tijdens een opgraving in 1987 bij Borne kwam het graf van een edelman uit de tijd van Karel de Grote (rond 800) tevoorschijn. Bijzonder was dat in het graf ook zestien zilveren munten werden gevonden, die afkomstig zijn uit verschillende delen van het Karolingische rijk (Frankrijk, België, Italië, Duitsland en Nederland). De munten, evenals het zwaard en de lans van de edelman, zijn te zien in TwentseWelle. We zijn meer mensen van de praktijk dan van de theorie
  • 11. Zwollestraat 8, Oldenzaal, +31 (0)541 760 760, www.burobam.nl buro voor strategie creatie realisatie Sabeltandtijger Acht leden van de Aktieve Praktijk Archeologie Nederland (APAN) krijgen dankzij de expositie een podium om hun (voor de wetenschap soms omstreden) theorieën te delen met het publiek. Ab Lagerweij is een van hen. Ook douaneambtenaar Dick Mol mag op film en met vondsten zijn verhaal doen. Hij vond op dezelfde Maasvlakte veel dierenbotten en prehis- torische werktuigen. Ze ondersteunen de theorie dat de Noordzee vroeger een soort grassteppe moet zijn geweest met dieren als de mammoet, de steppenwisent, de wolharige neushoorn en de sabeltandtijger. Door de expositie waart ook de geest van Tjerk Vermaning. De amateurarcheoloog staat symbool voor de ongemakkelijke verhouding tussen weten- schap en amateurarcheologie. Hij ontdekte op Drentse ak- kers vuurstenen werktuigen, die de bewoningsgeschiedenis van deze streek met 50.000 jaar naar voren zouden halen. Na de aanvankelijke euforie over de vondsten kwam het grote wantrouwen. Vermaning werd ervan beschuldigd dat hij de werktuigen zelf had gemaakt. Tot op de dag van vandaag kleeft aan hem de twijfel over zijn oprechtheid. Van de praktijk Uit de expositie blijkt dat de APAN nog altijd achter Vermaning staat. Andere vondsten van APAN-leden zouden dat ondersteunen. Ook Evert Ulrich denkt dat de voorwer- pen van de inmiddels overleden Vermaning authentiek zijn en erop duiden dat hij geen bedrieger was. ‘Wij zijn meer mensen van de praktijk dan van de theorie. We nemen niet voetstoots aan wat in boekjes staat. We gaan zelf op onder- zoek uit en zien dan dingen die soms haaks staan op wat wetenschappers beweren.’ De expositie is niet bedoeld om bezoekers te overtuigen van het gelijk van de amateurar- cheologen, zegt Ulrich. ‘We willen de mensen tot nadenken stemmen. We laten ze kennismaken met andere theorieën, die we staven met de bijbehorende vondsten. Het is een overzicht van de 35 jaar reuring die we met APAN hebben veroorzaakt. Uiteindelijk hopen we dat het mensen extra nieuwsgierig maakt.’ De expositie ‘35 jaar reuring in de archeologische wereld’ is te zien in TwentseWelle tot en met 31 augustus.
  • 12. De een is geroerd door een geschilderd symbool van Twente. De ander voelt zich thuis tussen mammoet en edelhert. Streekcultuurkenner Thea Kroese en dirigent Jan Willem de Vriend, beiden lid van het Comité van Aanbeveling van TwentseWelle, over hun favoriete plek in het museum. En hun verhaal erachter. De Twentse bruiloft van Thea Kroese en de mammoet van Jan Willem de Vriend Herinneringen aan vroeger loft in plaats van het sturen van een kaartje. Over omkijken naar elkaar, iets wat nu de participatiemaatschappij wordt genoemd. Ik zou daar met gemak een avondvullende lezing over kunnen houden.’ Dat laatste - het geven van lezingen - doet Kroese trouwens regelmatig. ‘Er is ontzettend veel vraag naar. Mensen krijgen juist in een tijd van mondialisering behoefte om meer te weten over hun eigen omgeving. Die verhalen moeten dus verteld worden. Dat is een van de taken van TwentseWelle, want zo sla je een brug tussen toen en nu. Ik wil echt niet het verleden verheerlijken. Maar het is wel goed dat we er meer over weten en dat we de goede dingen meenemen naar het heden. Dat is voor mij de symbolische betekenis van dit schilderij.’ Tweede huis Zodra dirigent Jan Willem de Vriend TwentseWelle bin- nenloopt, voelt hij zich weer dat kleine jongetje uit Leiden. De mammoet, het edelhert, de bizon aan het begin van de permanente tentoonstelling: ze voeren hem terug naar zijn jeugd. ‘We woonden vlakbij het natuurhistorisch museum en we gingen daar dus vaak naar toe. Mijn eerste herinnerin- gen aan het museum zijn die grote opgezette dieren. Zoiets maakt op een jochie van een jaar of acht een enorme indruk. Nu ga ik regelmatig met mijn kinderen naar Naturalis. Ik ken de conservator. Als er iets nieuws is, krijg ik van hem een sms’je en gaan we kijken.’ De Vriend is opgegroeid met musea. Ze waren vroeger z’n tweede huis. ‘Leiden kent een groot aantal geweldige musea, dan is de drempel heel laag. Ik ging soms zelfs alleen, of met een vriendje. In het Legermuseum stonden al die harnassen. Het was in de tijd van de tv-serie Floris. Dan kwam je binnen en dacht je bij jezelf: Ongelooflijk dat ze die dingen ooit echt hebben gedragen! Fascinerend vond ik dat.’ Op De Brulfteneugers van L.J. Bruna zien we twee feestelijk geklede mannen op bezoek bij een boerenfamilie ergens in Twente. Het tafereel op het schilderij uit 1868 is uit vervlogen tijden, maar voor Thea Kroese bevat het een actuele bood- schap. ‘Het laat zien welke betekenis een bruiloft in de ge- meenschap van toen had. De familie ontvangt deze mannen en weet dat er een gezamenlijke taak wacht. Een trouwerij was een sociaal gebeuren waarbij de hele buurt betrokken was. Er werd samen iets georganiseerd. Van dat aspect kun- nen we juist in deze tijd van individualisering iets leren.’ Omkijken naar elkaar Toen Thea Kroese directeur van het Van Deinse Instituut was (vóór de vorming van TwentseWelle), was ze al getroffen door De Brulfteneugers. In die tijd liet het instituut het schilderij restaureren, waarbij op het doek opeens de klok linksboven tevoorschijn kwam. Een verrassing. Het kunstwerk heeft vol- gens Kroese dankzij de restauratie aan zeggingskracht ge- wonnen. ‘Als ik het bekijk, zie ik allemaal verhalen. Over de knipmutsen die van plaats tot plaats verschilden: in Markelo waren ze anders dan in Ootmarsum. Over de versierde hoeden. Over oud en jong die zich samen verantwoordelijk voelden voor het organiseren van de bruiloft. Over het huis waarin ze samen woonden. Over de neugers, die persoonlijk bij de mensen langsgingen om ze uit te nodigen voor de brui- janwillemdevriend Bruine teen Een onuitwisbare indruk maakte die ene mummie in het Rijksmuseum van Oudheden. Het windsel van een van zijn tenen was versleten, waardoor een bruine teen de bezoeker aanstaarde. ‘Je wilt niet weten hoe spannend dat was. Zo’n mysterieuze oude teen van een echte farao!’ Als dirigent komt De Vriend in veel grote steden in binnen- en buitenland. En tussen de repetities door maakt hij altijd tijd om even een museum te bezoeken. In Rome (waar hij zelfs verdwaalde in het museum en te laat kwam voor de repeti- tie), Parijs, Londen of Enschede, het maakt niet uit in welke stad. ‘In TwentseWelle voel ik me altijd prettig. Dat komt waarschijnlijk door de architectuur van die oude fabriek. Het mooie aan musea vind ik dat je erdoor leert kijken. Het haalt je uit de sleur van het normale kijken. Je wordt altijd wel door iets geroerd of geraakt.’ Het museum haalt je uit de sleur van het normale kijken theakroese debrulfteneugersvanl.j.bruna
  • 13. grootmoeders Genieten van cultuur leerde Frans Bakx door de verhalen uit het Louvre Frans Bakx is behalve succesvol zakenman een gepassioneerd cultuurliefhebber. Hij ondersteunt TwentseWelle, omdat hij een missie heeft: ‘Genieten van cultuur moet je leren. En dat begint bij kinderen.’ Het komt vooral door zijn grootmoeder. Zij heeft hem de liefde voor cultuur bijgebracht. Vier decennia lang bracht ze jaarlijks een bezoek aan het Louvre in Parijs. Telkens be- zocht ze een ander deel van het museum om haar kleinzoon na afloop in geuren en kleuren te vertellen wat ze allemaal had gezien. Oma’s verhalen maakten diepe indruk op de jon- ge Frans Bakx. Haar wijze lessen zijn hem altijd bijgebleven. ‘Je moet je in de kunst niet overeten, zei mijn grootmoeder altijd. Als je in één dag het hele museum wilt bekijken, doe je zoveel impressies op dat je ze niet kunt navertellen. Het is beter telkens te kiezen voor een ander gedeelte, voor behapbare brokken. Pas dan neem je het echt tot je. Kunst grootmoeders Op wijze beleven is discipline tonen. Je moet het regelmatig doen. Mijn grootmoeder bepaalde altijd vooraf wat ze wilde gaan zien en bereidde zich goed voor op haar jaarlijkse bezoek aan het Louvre. Dat is de reden dat ik zo vaak in TwentseWelle kom. Ik zie iedere keer iets nieuws.’ Het eerste schilderij De liefde voor cultuur, geboren dankzij grootmoeder, is in de loop der jaren alleen maar groter geworden. Liefde die tast- baar is in Bakx’ huidige kantoor in het Tromphuis, een statig bedrijfsverzamelgebouw in hartje Enschede. Aan de muur hangen werken van kunstenaars als Bart ten Bruggencate. ‘Ik ben een collectioneur. Heb ontelbare tentoonstellingen en veilingen bezocht. Mijn eerste schilderij? Een linoleumsnede van Johan Dijkstra, grondlegger van De Ploeg. Ik hou vooral van moderne kunst, maar heb ook werken uit de 18e en 19e eeuw.’ Voor de opening van zijn vorige kantoor, iets verderop aan de Tromplaan, liet Bakx ooit vier etsen maken door Bert Henri Bolink. Inderdaad: de Bolink van de Twentsche Kunstkring, waarover recentelijk een expositie te zien was in TwentseWelle. ‘Het was een relatiegeschenk voor onze gasten. Onze opdracht aan Bolink was om een artistieke voorstelling te maken van ons beroep, belastingadviseur. Om van iets saais iets spannends te maken. We wilden graag een origineel cadeau en dat is gelukt. ’ Ondergeschoven De belangstelling voor cultuur gaat ver. Voor zijn bijna weke- lijkse bezoek aan een klassiek concert of operavoorstelling beperkt Bakx zich niet tot Twente. Hij gaat daarvoor graag op pad, heeft zelfs een jaarabonnement bij de Staatsoper in Berlijn. Verder kunnen ook de Nederlandse musea op een regelmatig bezoek rekenen. Het sponsorschap van TwentseWelle, sinds de start in 2008, is dus eigenlijk een lo- gische stap. ‘Als je er financieel toe in staat bent, moet je een bijdrage leveren aan de cultuur’, vindt Bakx. ‘Zeker in deze regio, want Oost-Nederland heeft bij de rijksoverheid altijd een ondergeschoven positie gehad. Er gaat veel geld naar de Randstad, maar juist voor Twente is een goed cultureel klimaat van wezenlijk belang. De aanwezigheid van voldoende culturele voorzieningen is cruciaal voor de economische aan- trekkelijkheid van de regio. Daarmee trek je nieuwe mensen aan, of je weet werknemers te behouden. De belangstelling voor kunst is hier van oudsher nooit zo groot geweest, door de aanwezigheid van veel laagopgeleid personeel in de maak- industrie. We hebben dus wat in te halen. Die interesse moet ontwikkeld worden en dat begint bij kinderen. Daarom vind ik educatie voor een museum als TwentseWelle zo belangrijk.’ zakenmanencultuurliefhebberfransbakxmetzijn kleinkinderenintwentsewelle:‘iederekeerzieikietsnieuws.’ We hebben qua culturele educatie wat in te halen in Twente
  • 14. Zakenman met cultureel hart Frans Bakx is mede-eigenaar van UGL Capital, de investeringsmaatschappij die TwentseWelle sponsort. UGL Capital investeert in vastgoed en deelnemingen in bedrijven in de foodindustrie, medische sector, biofarma- ceutische industrie, nanotechnologie en opleidingen. Zakenman Bakx, tevens eigenaar van investerings- en beleggingsmaatschappij Thrinon Invest, is als persoon maatschappelijk zeer actief. Zo fungeerde hij bijna een jaar als interim-directeur van het Cremer Museum in oprichting, was hij meer dan twintig jaar voorzitter van de Commissie van Toezicht van de Penitentiaire Inrichtingen in Almelo en is hij nog altijd voorzitter van de Stichting Synagoge Enschede. Daarnaast ondersteunt hij onder meer Rijksmuseum Twenthe, het Nederlands Symfonie Orkest, Historisch Museum het Palthehuis, de Nationale Reisopera en de Stichting Bach Sociëteit. Kleinkinderen ‘TwentseWelle laat zien hoe bijzonder de Twentse geschiede- nis is. Dat is goed, het zijn toch je wortels. De verbreding naar een museum van het menselijk vernuft, waar het steeds meer naar toe gaat, juich ik toe. Er is op dat gebied veel moois uit Twente te melden. In die zin zie je een ontwikkeling zoals ook het Evoluon in Eindhoven heeft doorgemaakt. Dat is al lang geen Philips-museum meer. Ik hoop dat TwentseWelle erin slaagt om meer nationale betekenis te krijgen, dat verdient het. Het staat nog onvoldoende op de landelijke kaart, maar ik verwacht dat het met deze directeur binnen enkele jaren wel gaat lukken.’ ‘Het is ontzettend leuk om met mijn kleinkin- deren door TwentseWelle te lopen en te laten zien waar hun vaders vandaan komen. Om ze op een ongedwongen manier kennis te laten maken met kunst en cultuur. Zelf heb ik het tegenovergestelde meegemaakt. Mijn moeder sleepte ons altijd mee de musea in, omdat ze vond dat het moest. Maar dwingelandij werkt niet. Het risico bestaat zelfs dat kinderen zich helemaal afwenden van de kunst. Bij mij viel de schade uiteindelijk mee. De verhalen van mijn grootmoeder over het Louvre hebben het allemaal goedgemaakt… Dat wens ik mijn kleinkinderen toe: TwentseWelle beleven zoals mijn groot- moeder het museum heeft beleefd.’ ULTIMATE HIGH PERFORMANCE ULTRAC VORTI R. W W W.V R E D E S T E I N . C O M
  • 15. Sleutel tot 400 schatkamers Geef ‘m cadeau De Museumkaart biedt toegang tot 400 musea. Met de Museumkaart steunt u de deelnemende musea. Verkrijgbaar à € 44,95/€ 22,50* (excl. adm. kosten) online, via 0800-0203388 en bij 150 grotere musea. www.museumkaart.nl CULTUUR MAAKT JE RIJKER PARTNER VAN DE MUSEUMKAART