1. P!T
Jaargang 1 nummer 11 / November 2009
RUBRIEKSNAAM RUBRIEKSNAAM
Het einde van de gloeilamp is in zicht. In 2012 maken zij plaats
voor de milieuvriendelijke spaarlampen.
magazine
Losse verkoop C7,95
Couchsurfen
“Waar ben ik in godsnaam
aan begonnen?”
Proefles yoga!
Ecorockers
“An individual action, multiplied
by milions, creates global change”
o p
er t
pi ruk
Interview: Cathelijne helpt met
pa ed
ed g
cl nd
8734marije4629
cy te
A Beautiful Story derde wereldlanden
re ui
ge sl
ij uit
vr t
or rd
lo o
ch !T w
P
23 Naam tijdschrift Naam tijdschrift 23

2. RUBRIEKSNAAM RUBRIEKSNAAM
Editorial
Inhoud
Tweedehands is hip en bijzonder. Kringloopwinkels krijgen 4 Nieuwsfoto
steeds meer bezoekers. En terecht. Want wat is er nou leuker
dan lekker neuzen tussen betaalbare spullen. Spullen met
een verhaal. Spullen die misschien nog jaren meegaan en Het ‘Ik Kies 6 Treemagotchi
nog lang niet toe zijn aan vernietiging. Het is mijn grootste
hobby. Zet mij in een kringloopwinkel en ik ben uren zoet.
Meubels, witgoed, kunst of servies. Je vindt er genoeg om je
Bewust’-logo Artiesten voor het 9 Groene gadgets
pagina 13
hele huis mee in te richten. In mijn studentenkamer staat dan
ook niets dat nieuw uit de winkel komt. Bijna alles komt van
milieu 10 Ecorockers
de kringloop of van de online variant Marktplaats. Zo heb ik
pagina 10
mijn retro stoel van een bejaard stel overgenomen voor twee 12 Wasnoten in de praktijk
tientjes. Deze mensen waren erg zuinig geweest op de stoel, hij
zag eruit als nieuw! Ook mijn boekenkast heeft voor mij een 13 Voedingskeurmerken
ander leven gehad. Hij lachte me toe bij de kringloop en voor
een paar euro was ik de gelukkige eigenaar.
18 Recensie: Shiatsu massage
We leven in een maatschappij waarin we steeds sneller ons
goed bij de vuilnis gooien. De ‘wegwerpmaatschappij’ wordt
het ook wel genoemd (zie blz. 30). 20 Boeddhist Ujukarin
Door onze spullen naar de kringloop te brengen hebben
ze een langere levensduur en komen ze minder snel op de 22 Badeendjes voor schoon water
afvalhoop te liggen. Daarbij hoeven er op deze manier minder
nieuwe producten geproduceerd te worden. Het is duidelijk:
24 Kledingmerk Kuyichi
Met kringloopwinkelen bespaar je centen en bovendien help je
hiermee het milieu!
Yogaoefeningen 26 Ecodrome
Hoofdredacteur
Zilveren pagina 35
29 Nacht van de nacht
peertjes in Wegwerpmaatschappij
je verzorg- 30
Marije Woltjer
boom 32 Couchsurfen
pagina 6
35 Yoga
38 A Beautiful Story
40 Veganisten Mirjam en Marjan
42 Agenda
43 Actie
Colofon
Hoofdredacteur: Redactie Contactgevens Boeddhist
Marije Woltjer Janneke Schaap, Jessica
Visser, Thijs Vunderink, P!T Magazine Ujukarin
Eindredactie: Tina Walsma Sierplein 79 pagina 20
Anne den Baas, Marianne
Tillema, Leo Wassing Onder begeleiding van 1056 LN Amsterdam Couchsurfen in
Beeldredactie:
Thomas Tobé
Hylke van der Zee
Techniek Tel. 020-4583902
Antwerpen
Jan Eijbrink pagina 32
info@p!T.com
Vormgeving
Gertjan van Putten, Milou www.P!T.com
Reumer, Thijs Rösken,
Marlies Scheper
2 P!T P!T 3

3. NIEUWSFOTO
ACHTERGROND
De Amerikaanse fotograaf
Chris Jordan geeft ons uit de hand
gelopen consumptiegedrag een
confronterend gezicht.
In de VS worden elke 30 sec.
106.000 aluminium drankblikjes
weggegooid. Zo’n hoeveelheid af-
val is moeilijk voor te stellen. Dat
verandert als je deze blikjes ge-
bruikt om er enorme beelden van
te maken, zoals het schilderij hier-
naast. Hoe meer je inzoomt op de
foto’s, hoe duidelijker het wordt
dat ons consumptiepatroon moet
veranderen.
P!T 5

4. TREEMAGOTCHI
TREEMAGOTCHI TREEMAGOTCHI
TREEMAGOTCHI
‘Stamhouder’ Jet Prommenschenckel
Kleur je boom met duurzaa mhe d Hoe kwam je bij Treemagotchi?
> Ik zag de boom bij een vriendin op haar
Hyves staan. Het was de eerste week van
Jaren nadat de Japanse rage tal gestaag groeien. “Bij het begin van de twaalf weken durende actieperiode,
Nederlandse kinderharten ver- Treemagotchi streefden we er naar dus ik ben gauw mee gaan doen. Nadat ik
FoTo: WWW.ZEEPVRiJ.NL
om in de eerste twaalf weken ongeveer de eerste duurzame acties had uitgevoerd
overde, heeft digitaal huisdier 8.000 deelnemers te hebben. Dit aantal was ik meteen verslingerd en keek ik ie-
Tamagotchi er een groen broertje werd met 15.000 ‘stamhouders’ ruim dere woensdag uit naar de volgende week.
overschreden. De meest actieve groep,
bij. De verzorgboom bloeit met die aan elke actie heeft deelgenomen, Waarom heb jij je aangemeld en hoe
duurzaamheid. Met het inleve- bestaat uit ongeveer 3.600 personen.” bevalt het je?
Omdat Treemagotchi nog meer succes > Ik ben zelf een behoorlijke natuurlief-
ren van je telefoongids verdien boekte dan verwacht, besloot Stich- hebster en leef graag bewust, diervriende-
je een zilveren peer en door over ting Kairos Tools om een tweede versie lijk en duurzaam. Treemagotchi gaf me
te stappen naar groene stroom te maken, Treemagotchi 2.0. Deze extra tips waar ik nog beter mijn best kon
verbeterde versie van de verzorgboom doen. Ik kreeg het gevoel dat ik er niet Treemagotchi op steeds meer fronten een
klimt er zelfs een eekhoorn in je moet drie keer zo populair worden. alleen voor stond. Verder is het erg leuk stempel kunnen drukken.
boom. Deze nieuwe gadget is Zegers: “In Nederland hebben we voor er samen mee bezig te zijn, doelend op
de nieuwe versie van Treemagotchi de bijvoorbeeld Hyves, waar ideeën, opmer- Ben je nu nog erg actief met Treema-
zo’n groot succes dat de ma- doelstelling om tot 45.000 aanmeldin- kingen, ervaringen en dergelijke gedeeld gotchi?
kers al met een tweede versie gen te komen. Dit kan mede door de worden. > De eerste serie acties zijn achter de rug,
brede doelgroep die we hebben. Deze maar ik wacht ongeduldig op de nieuwe
bezig zijn. gaat van vergaande veganisten die er Denk je dat Treemagotchi het verschil versie die begin volgend jaar uitkomt.
achter komen dat er toch nog iets te maakt? Verder zit ik in het testpanel, waarbij ik
Door: Thijs Rösken leren valt op het gebied van duurzaam- > Ik denk dat Treemagotchi veel mensen de verbeterde versie van Treemagotchi
heid, tot mensen die nog niet zo duur- geholpen heeft en ook bij organisaties uitprobeer. Ik houd de nieuwsberichten
Neem een boom, hang je vrienden erin, zaam bezig zijn maar dit ontdekken bij de nodige impact gehad heeft. Door met in de gaten en is mijn hulp nodig,
laat je kabouter af en toe water geven en Treemagotchi.” nieuwe acties te blijven komen, zal dan zal ik die graag geven.
voed je boom regelmatig met een actie.
Treemagotchi is een digitale verzorgboom Treemagotchi 2.0
die je via een gadget op bijvoorbeeld je “De nieuwe Treemagotchi zal minder dat mensen zitten te wachten tot Resultaten
Hyves kunt plaatsen. beperkingen hebben”, laat Zegers we- het weer begint. In maart 2010 De bijna 15.000 aanmeldingen
Door duurzame acties te doen via de web- ten. “Zo is er nu geen actieperiode van komt Treemagotchi 2.0 uit en dan aan het begin van dit jaar waren
site www.treemagotchi.nl kun je de boom enkele weken maar kun je er jaren mee heb je niet alleen een boom, maar natuurlijk een succes, maar wat
in leven houden en vol hangen met fruit, vooruit. Ook zit er geen maximum een eigen bos. Je kunt in het bos zijn al die leden eigenlijk waard? Wordt
vogels en zelfs een eekhoorn. De acties meer aan het aantal vrienden. In plaats wandelen naar bomen van een onein- met Tamagotchi duurzaamheid gestimu-
FoTo: WWW.ZEEPVRiJ.NL
waarmee je de boom kunt voeden lopen van zes kun je nu oneindig veel vrien- dig aantal vrienden. In het bos heeft de leerd? Zegers: “ In september van dit
uiteen van een enquête over verspilling den in je Treemagotchi hebben. Verder kabouter van Treemagotchi zijn eigen jaar, vijf maanden na het einde van die
van voedsel tot een vergelijking van ban- hebben we ook zeker wat gedaan huisje. Meer wil ik nog niet verklappen. twaalf weken, hebben we een enquête
ken qua duurzaamheid. Hoe meer acties met de reacties van mensen met een Mensen moeten de nieuwe mogelijkheden gehouden onder de 3.600 mensen die het
je doet, hoe mooier de boom wordt. Naast Treema- gotchi. Het maar zien in maart, als de nieuwe versie meest actief waren. We hebben gekeken of
de tierelantijntjes die je kunt verdienen is nu niet nodig om van Treemagotchi verschijnt.” mensen na Treemagotchi echt duurzamer
voor in de boom kun je ook netwerken via elke week een actie te zijn gaan leven. Uit de enquête bleek dat
Treemagotchi. Zo is het mogelijk om zes doen om je boom te Treemagotchi in Zweden 60 procent van de mensen nog steeds mi-
vrienden uit te nodigen om als blaadje in voeden maar dit kan De ambities van de initiatiefnemers lieubewuster leeft dan vóór Treemagotchi.
jouw boom te hangen. Mits zij ook een tweewe- kelijks. Uit van Treemagotchi zijn met de tweede Ongeveer 46 procent eet nu minder vlees
Treemagotchi-gadget hebben, uiteraard. reacties merk ik echt versie nog lang niet vervuld. Het digitale en ongeveer 30 procent van de onder-
Om de boom in de gaten te houden is er verzorgboompje komt nu via een lokale vraagden rijdt milieuvriendelijker door de
FoTo: WWW.FLickR.coM
de kabouter van Treemagotchi. Hij slaapt partner ook in Zweden en zal als het aan Treemagotchi-gadget.”
af en toe naast je boom, zal juichen als Zegers ligt snel West-Europa veroveren.
je duurzame acties voltooid en wanneer Maar waarom zouden internetgebruikers Het ontstaan van Treemagotchi
je je verveelt kun je hem aan zijn baard in het buitenland zitten te wachten op Het idee om met deze ‘groene daden’ je
trekken. Hij wordt dan erg boos maar is Treemagotchi? “Ik denk dat men in het digitale verzorgboom te voeden werd in
gelukkig ook ontzettend vergevingsge- buitenland zit te wachten op Treemagot- 2008 bedacht door Egon de Bruin en
zind. chi omdat mensen steeds meer bezig zijn Moniek Zegers, namens Stichting Kairos
met duurzaamheid. Verder is in de omrin- Tools. Ze waren jaren eerder voor ontwik-
Succes gende landen ook het internetklimaat rijp kelingswerk naar het Afrikaanse Rwanda
Op 18 februari van dit jaar schoten de voor Treemagotchi. Een stijgend aantal gegaan en daar beseften ze dat je je als
eerste verzorgboompjes uit de grond. internetgebruikers en populariteit voor ontwikkelingswerker beter vanuit je eigen
Vanaf die dag konden milieuliefhebbers gadgets bij websites zijn factoren die lan- land kunt laten gelden.
twaalf weken lang groene daden doen om den geschikt maken voor Treemagotchi. Beter kan je bijvoorbeeld voor Fairtrade
hun boom op te fleuren. Moniek Zegers, We gaan nu eerst kijken hoe dit in Zwe- kleding te kiezen. Zo zorg je er voor dat
Boven: Initiatiefnemer Egon de Bruin geeft het goede voorbeeld. namens Stichting Kairos Tools initiatiefne- Moniek Zegers, iniatiefnemer Treemagotchi den gaat. Is dit een succes, dan kunnen we producenten ter plaatse een eerlijke prijs
Onder: Dit kan gebeuren met je boom als je hem niet goed verzorgd. Oppassen dus! mer van Treemagotchi, zag het ledenaan- verder in Engeland en Duitsland. krijgen voor hun werk. Eenmaal terug in t
6 P!T P!T 7

5. TREEMAGOTCHI
TREEMAGOTCHI GADGETS
IN BEELD
Gadgets voor de milieubewuste mens
Milieukwartet
Met de herfst is de tijd van
regen en donkere avonden
weer aangebroken. Kwart-
et blijft een leuke manier
Nederland keken ze naar manieren om om je boom te voeden, de laatste is voor echt een milieuvriendelijke actie te doen. om die avonden door te
duurzamer te leven. Het viel ze op dat de echte fanatiekelingen. De opwarmers Dus als je heel graag een eekhoorn in brengen, voor zowel de
mensen in hun omgeving graag bewuster zijn meestal quizvragen, de hoofdactie je boom wilt dan kun je dit ook zonder kleinere kinderen als met
willen leven maar niet altijd weten hoe bestaat vaak uit een test. Bikkelacties duurzame gedachte. We proberen het vrienden. Met het milieu
ze dat kunnen doen. In 2008 kwamen ze zijn veranderingen in je dagelijks leven. valsspelen wel te minimaliseren, maar kwartet sta je even extra
met het idee voor een digitale verzorg- Je koopt bijvoorbeeld een duurzaam voorkomen lukt toch nooit. Zo vragen
stil bij duurzaam leven.
boom. Een boom die te voeden is met product of neemt een groene stroomle- we bijvoorbeeld een klantennummer als
Wie weet ga je afval verzamelen zelfs leuk vinden! Het milieukwart-
milieuvriendelijkheid. Moniek Zegers: verancier. je aangeeft dat je al klant bent van groe-
“We legden het idee uit aan een vriend, ne stroomleverancier Greenchoice. Maar
et is te bestellen op www.kado-uniek.com voor 215,00.
waarop hij de vergelijking maakte met Valsspelen we kunnen deze nummers niet contro-
het Japanse digitale huisdiertje Tama- De acties waarmee je de boom kan voe- leren, waardoor je ook de actie voltooid
gotchi: ‘Oh dat is dus eigenlijk een soort den kenmerken zich door hun duurzame als je ‘aaa’ intypt. Bovendien zijn de
Treemagotchi’. Zo was de naam voor karakter. Voor sommige ‘stamhouders’ mensen die door een paar keer klikken
onze verzorgboom geboren.” gaat die duurzaamheid net iets te ver. een eekhoorn in hun boom bemachtigen
Duurzame acties
Toch willen mensen die een Treema-
gotchi-gadget hebben graag een mooie
sowieso op websites met een duurzaam
karakter geweest.” q Geef een boompje
De acties waarmee je de boom op kan boom. Dit maakt valsspelen verleidelijk. Op zoek naar een origineel cadeau?
fleuren zijn verdeeld in de gradaties Zegers beaamt dit: “Ja natuurlijk kan er Geef volgens een oude traditie een
‘opwarmers’, ‘hoofdacties’ en ‘bikkelac-
ties’. De eerste twee zijn noodzakelijk
gemakkelijk vals gespeeld worden. Als
je het wilt kun je zo doorklikken zonder
Dynamo zaklamp boompje als felicitatie of gelukswens.
Er zijn verschillende soorten bomen
Dynamo zaklamp met GSM oplader verkrijgbaar (zelfs kerstboompjes) en
Onderweg geen stopcontact in de ze worden verpakt en voorzien van een
P!T-redacteur groener voor een kleurrijke boom buurt? Batterijen vergeten? Geen uitleg van de symboliek. Bovendien
probleem, met deze zaklamp heb je wordt een deel van de opbrengsten af-
die niet meer nodig. Door één minuut gestaan aan de stichting Nature For Kids.
aan de dynamo te draaien geeft de Een boompje kost 219,95. Bestellen kan
zaklamp ongeveer 30 minuten LED via www.geefeenboompje.nl
licht. Bovendien kun je de dynamo
ook gebruiken voor het opladen van je
GSM. Deze gadget is ideaal voor in de
auto of op vakantie.
De zaklamp is op verschillende punten
verkrijgbaar, bijvoorbeeld op www.
bespaarbazaar.nl voor 29,95.
13 oktober 11.00 uur 13 oktober 13.30 uur 18 oktober 13.40 uur 23 oktober 20.30 uur
Ik las het toch echt goed. Er stond geen wilde ontvangen. Daar hing die zilveren heb tientallen vrienden uitgenodigd en De Goodbag
‘Tamagotchi’ maar Treemagotchi. Kan ik peer, blinkend in mijn boom. Kijkend vijf hangen nu als blaadjes in mijn boom.
mijn eigen boompje verzorgen zonder de naar mijn boom die niet langer kaal en Ik ben niet alleen de eigenaar van een De Goodbag is de milieuvriendelijkste gadget van
gieter te pakken? Na een kwartiertje sur- leeg was besefte ik dat ik eigenlijk ook mooie verzorgboom, maar ook de meest 2009. Deze vuilniszak is volledig gemaakt van
fen kwam ik er achter dat ik acties moest helemaal geen telefoongids nodig heb. duurzame redacteur van P!T magazine. gerecycled materiaal. De vuilniszak is in totaal
voltooien om mijn boom te voeden en Dit was pas het begin en ik ging vlug aan Mijn rijstijl is groen, ik heb banken zeven meter lang en kan op elke lengte worden
kleur te geven. Maar wat zouden die ac- de slag met de volgende duurzame acties. gecontroleerd op het milieuvriendelijke afgesneden om hem vervolgens weer vast te
ties dan zijn? Ik had iets gelezen over een In een paar dagen tijd had ik het grootste karakter van hun investeringen en als ik knopen. Met de Goodbag op zak ben je dus altijd
telefoongids. In eerste instantie dacht deel van de groene daden gedaan en was naar de winkel ga neem ik mijn duur- verzekerd van een afvalzak op maat.
ik: “Hoezo telefoongids inleveren?”. ik eigenlijk best wel fanatiek geworden in zame boodschappenlijstje mee. Wil je De Goodbag is te bestellen via www.kado-uniek.
Maar toen kreeg ik door dat ik daarmee dat duurzaam zijn. En dat alleen om een vrienden en collega’s de ogen uitsteken
com en kost 24,00.
een zilveren peertje in mijn boom zou boom te vullen. Vogeltjes, eekhoorns, een met een flitsende gadget en sta je open
Meer informatie op www.goodbag.nl q
verdienen. Ik wist niet hoe snel ik naar slakje en een zonnebloem sieren nu mijn voor een duurzamer leven? Dan is Tree-
de site www.stopdetelefoongids.nl moest Treemagotchi. Trots als ik ben op de magotchi ook iets voor jou!
gaan om aan te geven dat ik er geen boom, prijkt de gadget op mijn Hyves. Ik
P!T 8 P!T 9

6. ECOROCKERS
Achtergrond ECOROCKERS
Achtergrond
Drie echte ‘ecoro ckers’ ‘Afval sorteren is Rock ’n Roll’
Bekend van: Jack Johnson is een singer- studio staat nu op -2000 Kilowatt. HYPE
in Nederland is er nog
FoTo: ANP
FoTo: SoFiE HoSTE
songwriter. Zijn bekendste hits zijn Upside heeft in totaal drie studio’s. De ene studio
down en Sitting, waiting, wishing. niet één te vinden: een verbruikt meer stroom dan de andere.
opnamestudio op zonne- “Onze analoge studio verbruikt bijvoor-
Earth Song van de on- Deed dit voor het milieu:
energie. Maar onze Belgi-
beeld het meeste stroom”.
Zijn liefde voor het milieu komt voort uit
langs overleden Michael het feit dat Jack Johnson opgroeide op sche buren dragen wel hun Er zijn niet veel klanten die speciaal
Jackson is het meest Hawaï. Dit bevestigt hij in een interview
steentje bij aan ‘groene
komen voor het feit dat de studio op
met Outside magazine. Als je op de site van zonne-energie werkt. Ze raken er vaak wel
groene lied ter wereld. Jack Johnson komt zie je meteen dat hij muziek’. in België staat door geïnspireerd. “Bijvoorbeeld uitge-
Althans, als je de Ame- begaan is met het milieu. Een deel van de
studio HYPE. HYPE draait verij Boeck. Deze uitgeverij kwam een
site is gereserveerd voor ‘groen’ en er zijn cursus Frans hier opnemen. De medewer-
rikaanse milieusite Tree- veel doorverwijzingen naar ecologisch ver- volledig op zonne-energie. kers wisten eerst niet dat we groen waren,
hugger.com mag geloven. antwoorde acties of informatie over groen Tom Kestens maar uiteindelijk vermeldden ze het wel
Het wel en wee van onze Jack Johnson leven. Daarnaast heeft de singer-songwriter
zijn eigen opnamestudio op zonne-energie.
De materialen van Studio HYPE zijn speciaal in hun boek.” Alle artiesten die
hergebruikt. “Als iemand aan het verbou- bij HYPE komen krijgen een folder mee
planeet lijkt veel artiesten De studio is gemaakt van tweedehands Bekend van: Tom Kestens was wen was gingen we daarheen om hout van het bedrijf dat de zonnepanelen heeft
te inspireren om zich in te spijkerbroeken, gerecycled hout en ander milieuvriendelijk materiaal. Wanneer hij toetsenist van Das Pop van 1998 tot te halen”, vertelt manager Jan Bolckaert. geïnstalleerd.
“Vooral mensen die in de Punk-scene
toert dan doet hij dat in een bus op biodiesel. De zanger organiseert jaarlijks op Ha- 2002. Nu heeft hij een nieuwe band: Ook veel afgeschafte apparatuur werd
zetten voor het milieu. waï een muziekfestival. De opbrengsten van dit festival, het Kokua festival, gaan naar Lalalover. gerepareerd en hergebruikt. “Vooral zitten zijn geïnteresseerd in
Zo namen onder andere projecten die streven naar meer voorlichting over het milieu op Hawaï. Jack Johnson
mensen die in
groene energie. Zij maken
is ook lid van de organisatie One percent for the planet. Dit houdt in dat één procent van Deed dit voor het milieu: Studio HYPE werd twintig muziek voor een betere
Klaxons, Block Party en zijn inkomsten direct naar milieuprojecten gaat. Tom Kestens is lid van de Belgische jaar geleden opgericht. Jan de Punk-scene zitten wereld, ecologie hoort
Lily Allen muziek op in partij Groen! Daarnaast is Kestens Bolckaert kwam via een zijn geïnteresseerd in daar ook bij”, vertelt de
Quote: op de site van Johnson staat groot: mede-oprichter van People for Earth. vriendin van de netwerksite studiomanager.
een studio die op zonne- Met deze vereniging wil hij evenemen- Myspace op het idee van een
groene energie”
energie werkt. “An individual action, multiplied by millions, creates ten organiseren die met het klimaat te groene studio, “Ze vertelde dat ze Een artiest die speciaal kwam
global change” maken hebben. naar een studio op zonne-energie in En- voor het milieuvriendelijke aspect van de
Ook willen ze bedrijven met elkaar in geland is geweest. Dat inspireerde ons. En Studio is Tom Kestens van Lalalover. Kes-
Ook het succes van Live contact brengen zodat ze elkaar kun- wij hadden een groter dak, dus nog meer tens doet alles ecologisch verantwoord.
Earth geeft aan dat veel Bekend van: Thom Yorke is de zanger
nen informeren over hoe ze met het
milieu omgaan. People for Earth wil zo
ruimte voor zonnepanelen”. “Hij komt hier altijd met de fiets, bijvoor-
beeld”, vertelt Bolckaert enthousiast.
artiesten zich inzetten
FoTo: ANP
van Radiohead. een informatieknooppunt ontwikke- In totaal zijn er 42 zonnepanelen geïnstal-
voor het milieu. Met Live len over duurzaamheid voor bedrijven. leerd op het dak van de opnamestudio. Ze Op de vraag of groen wel rock’n roll is
Deed dit voor het milieu: Maar Kestens doet nog veel meer. Hij kostten in totaal ongeveer €40.000 vertelt antwoordt Bolckaert: “Je zou kunnen
Earth werd aandacht ge- Thom Yorke was het gezicht van The big organiseert bijvoorbeeld Art for Earth Bolckaert, “Het duurt ongeveer tien jaar zeggen: je gooit alles bij elkaar in de prul-
vraagd voor het klimaat. ask. Dat is een Europese campagne van concerten (de Belgische variant van om die investering terug te verdienen”. lenbak en dat is dan rock ’n roll. Maar dat
Friends of the Earth. De campagne vraagt om Live Earth). Kestens neemt zijn muziek Op jaarbasis produceren de zonnepane- is niet zo: afval sorteren, dat is pas rock ’n
Tijdens deze muziekmara- vermindering van co2-uitstoot. op in een studio die werkt op zonne- len zo’n 8500 Kilowatt. De teller van de roll”. q
thon traden grote namen Ook heeft Yorke een ecomanager aange- energie. Hij reist per fiets of trein naar
steld die berekent hoe milieuvriendelijk zijn werk.
op als Madonna, Lenny
FoTo: WWW.STuDioHYPE.BE
festivals zijn. Als deze manager niet ‘groen
Kravitz en The Police. Al licht’ geeft dan treedt de band niet op op Quote:
blijft het altijd de vraag of Thom Yorke het festival.
De band wil bijvoorbeeld niet meer optre-
“Ik geloof meer dan ooit
de sterren ook echt van den op festivals die niet met het openbaar in de kracht van die groei-
de Hummers en bontjassen vervoer te bereiken zijn. Yorke beschuldigde ende groep van mensen en
de Radiohead fans er van dat ze niet milieuvriendelijk reizen. Op de site van Radio-
kunnen afblijven. head kun je uitrekenen hoe je de concerten het meest milieuvriendelijk kunt bereiken. haar mogelijke invloed op
Radiohead verplaatst zich zo milieuvriendelijk mogelijk en reist bijvoorbeeld niet met onze leefwereld.”
het vliegtuig. Hiervoor hebben ze al hun apparatuur twee keer aangeschaft, één set in
P!T licht drie echte Eco- Europa, en één set in Amerika. Op deze manier kunnen ze zo licht mogelijk reizen en
rockers uit. verbruiken ze minder brandstoffen.
Quote: Liedjes over milieuvervuiling:
Michael Jackson – Earth Song
Door: Anne den Baas
“Ons grootste milieuprobleem is niet dat wij van Fragment: Do we give a damn
Megadeth - Down Patrol
plaats naar plaats gaan om concerten te geven, maar Fragment: Pretending not to notice
Robert Long – Toe maar jongens de beuk
de fans die naar de concerten toe komen.” erin
Fragment: De vis die gaat maar zo niet
(Bron BBC Radio 4) dood Het dak van studio HYPE met daarop 42 zonnepanelen
10 P!T P!T 11

7. WASNOTEN KEURMERKEN
Wasnoot in de praktijk
“Mijn handdoeken zijn net zo ruw als normaal!”
Werkt dat echt, wassen met een wasnoot? De folder belooft dat het resultaat verras-
send zal zijn. Naast dat het milieuvriendelijk is de noten te gebruiken, is het ook nog
eens goedkoper. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, daarom nam ik de proef op
de som en onderwierp ik de wasnoot aan een flinke wasbeurt.
Door: Tina Walsma
FoTo: ANP
Een heerlijk woord vind ik het, wasnoot. In de vorige P!T moest Na twee uren trek ik de conclusie dat mijn was nog precies
en zou ik de wasnoot onder de aandacht brengen, maar helaas hetzelfde ruikt als vóór de wasbeurt. Ik druk mijn neus tegen de
had het geen potentie om er twee pagina’s mee te vullen. Dat handdoeken: waar is mijn musk geur? Een schrale troost is dat
vinden lezers niet interessant, dacht ik. Dat kan ik me ook best de handleiding zegt dat handdoeken van wasnoten weelderig
voorstellen. Ik ben bijvoorbeeld de laatste persoon die je als zacht uit de wasmachine komen, een wasverzachter is dus niet
voorbeeld moet nemen wanneer het gaat om milieubewust leven. nodig. Tijdens het ophangen van de handdoeken kom ik het ka-
Ik rook en weet de sigaretten altijd op mysterieuze wijze kwijt te toenen zakje met wasnoten weer tegen. Het is een zielige aanblik,
raken in het milieu (maar er staan dan ook geen asbakken langs de noten zijn doorweekt en zacht. Een tweede keer wassen durf
de weg). Ik scheid mijn afval lang niet altijd. Het papier scheid ik nog niet meteen aan.
ik wel, maar dat is dan alleen omdat anders mijn adresgegevens
terug te vinden zijn en de gemeente wil nog wel eens je vuilnis
doorspitten om je met een boete op te zadelen. Na elk uur even aan mijn handdoeken gevoeld te hebben, kan ik
zeggen dat het woord weelderig iets overdreven is. Mijn hand-
doeken zijn net zo ruw als normaal. Maar hard zijn ze niet.
Wanneer het op wassen aankomt ben ik best milieubewust. Ik Tijdens het drogen denk ik een vleugje musk te ruiken, maar als
was met Omo, klein en krachtig. Ik heb maar de helft van de fles ik opnieuw mijn neus in de was steek is de lucht weer vervlo-
nodig voor dezelfde hoeveelheid was. Dus ook minder vracht- gen. Misschien zat het alleen maar aan mijn handen? Ik moet
wagens, tenminste als ik de reclame mag geloven. Dan heb je de wasnoot wel nageven dat de geur neutraal is geworden. De
dus maar de helft van de fles nodig voor dezelfde hoeveelheid wasnoot ruikt niet. Later lees ik dat er etherische olie gebruikt
was, minder vrachtwagens, tenminste volgens de reclame. De moet worden. Bestellen via de website was misschien een betere
wasnoot ziet er aanzienlijk meer biologisch uit dan de paarse, optie geweest.
plastic glitterflessen van Omo. Een proefzakje kost maar E1,50
en volgens de bijsluiter kan er meerdere keren mee gewassen Ik ben zeker bereid mijn zakje wasnoten een tweede kans te
worden. Goedkoper dus! Alhoewel, de wasnoten ruiken nergens geven zodra ze hersteld is van deze zware proef. Maar in alle
naar en omdat ik het wel goed wil doen, koop ik ook een flesje eerlijkheid kruip ik liever onder een heerlijk geurend dekbed, pas
geurolie. Hiervoor ben ik twee euro kwijt en er hoeven maar een gewassen door Omo, dan met de wasnoot. q
paar druppels van gebruikt te worden. Maar eerlijk is eerlijk,
ik zet mijn vraagtekens bij de werking. Ik besluit de wasnoot
er flink van langs te geven door al mijn handdoeken bij elkaar De wasnoot (sapindus mukorossi) komt voornamelijk voor
te zoeken voor een wasbeurtje op zestig graden. Ik voel me een in het Himalaya gebied van Noord India en Nepal. De schil
beetje raar als ik met mijn zakje wasnoten, flesje geurolie en van de wasnoot bevat de stof ‘saponine’ die werkt als zeep.
blauw plastic gevulde wasmand naar het vieze washok van mijn Met een kilo wasnoten kan een klein gezin ongeveer een jaar
studentenhuis loop. Een paar druppels, hoeveel zouden dat er wassen. De wasnoot is online te bestellen en verkrijgbaar in
zijn? Ik besluit dat zes genoeg is. Met het vertrouwen dat mijn biologische winkels, een proefzakje voor E 1,50 is te bestellen
huisgenoten geen wasnoten zullen stelen laat ik de wasmachine op www.wasnoot.nonimorinda.nl
de rest van het werk doen.
op margarine en yoghurt, maar ook op mayonaise, staan logo’s om ons
te helpen bij het maken van een gezonde keuze. Een voorbeeld hiervan
is het ondergaande zonnetje ‘ik kies Bewust (ikB)’. Dit logo is door de
overheid in het leven geroepen om consumenten in één blik op de schap
een indruk te geven van wat gezond is en wat niet. De meningen zijn
sterk verdeelt over dit voedingskeurmerk. “We worden belazerd!”
t
Door Jessica Visser en Leo Wassing
12 P!T P!T 13

8. KEURMERKEN
ACHTERGROND KEURMERKEN
ACHTERGROND
Het z nnetje van het ‘Ik Kies Bewust’-logo
Let de consument eigenlijk
wel op het IKB-logo? Wij
Gaat deze k eer écht onder..
peilden de mening van de Consument is
consument in een super-
markt in Zwolle... keurmerkmoe
W
ij consumenten kunnen op bij Frans Kok aan. Deze hoogleraar aan Goed voorbeeld doet goed volgen. Maar er verse ingrediënten, zonder extra toevoe-
Lennard (23) grond van de verpakkingen de Universiteit van Wageningen en Gezond- is een valse start gemaakt”, aldus Seidell. gingen.” Tjeerd de Groot studeerde in december
“Nee, ik let niet op het IKB-logo, maar die nu in de schappen staan heidsraadslid was toen voorzitter van 2008 af aan de Universiteit Twente in
wel op het prijsverschil. Het logo vind ik nauwelijks een gezonde keuze maken. Dit de commissie Richtlijnen Goede Voeding. Hij Normaal gesproken begint bij een valse Enschede. Hij deed onderzoek naar de
niet misleidend. Ik ken het logo wel en zegt Louis van Nieuwland in een inter- moest dat jaar nieuwe voedingsrichtlijnen start de wedstrijd opnieuw, maar het IKB- Duur logo ‘invloed van keurmerk, claim en pro-
vind het ook wel een goed logo, maar de view aan het Agrarisch Dagblad. Hij is een van de overheid opstellen. logo was enige deelnemer en werd dus Op dit moment lijkt het IKB-logo een sa- ductsoort op de smaak- en gezondheids-
prijs is voor mij belangrijker. Als de prijs specialist op gebied van voedselkwaliteit winnaar op onterechte wijze. menwerking tussen een organisatie van de beleving van de consument’.
naar beneden zou gaan, zou ik wel voor en veiligheid. “Er ontstaat een wirwar aan Campina en Unilever kwamen met het idee overheid, het Voedingscentrum, en Unilever.
het IKB-logo kiezen”. keurmerken (zie kader ‘Overzicht keur- van het IKB-logo en vroegen goedkeu- Het kost vijfduizend euro plus een jaar- De Groot richtte zich voor dit onderzoek
merken’) en logo’s op voedingsproducten, ring aan Kok. Het logo mocht over Koks Misleidend zonnetje lijkse bijdrage om een logo te krijgen en op zuivelproducten: “De aanleiding van
Hanna (61) & Hans (67) zoals het klavertje van Albert Heijn of het drempel en dat betekende het begin van “Gezondheidsclaims zijn net als de doos dit is door de kosten vaak niet mogelijk dit onderzoek komt voort uit persoon-
“We kopen niet altijd producten met zonnetje van IKB. In sommige gevallen het IKB-logo. Kok vertelt in de Volks- van Pandora. Je kunt er beter maar niet voor kleinere bedrijven, ongeacht de voe- lijke interesse naar keurmerken zoals het
logo’s erop. We letten wel goed op wat lijken de plaatjes zoveel op elkaar dat krant: “Ik vind het een prima idee, maar aan beginnen want zij zijn zonder enige dingswaarde van een bepaald product. IKB-logo en het ‘Klavertje vier’ van Albert
voor soort producten we kopen. We misverstanden ontstaan. Zo werd het zon- ik ben niet enthousiast over de uitwer- uitzondering misleidend”, vertelt voe- Heijn. Dankzij de gezondheidstrend die
weten wel wat gezond is, want Hans is netje van het IKB-logo vaak gekopieerd king. De normen van het logo zijn een dingskundige Marion Nestle aan het blad “Het is niet gepast dat de overheid bepaal- gaande is in Nederland, verschenen de
veertig jaar kok geweest. We letten op en gebruikt als een ander logo. Daarom stuk ruimer dan de voedingsrichtlijnen Elsevier Voedingsmiddelen Industrie. de grote bedrijven zou bevoordelen op dit laatste jaren op steeds meer producten
de datum, soms koop je op zaterdag is het voor de consument moeilijk om van de Gezondheidsraad. Plus het feit dat gebied. Nu is het meer een veredelde mar- een keurmerk en/of claim. Nieuwsgierig
een pak melk dat je maandag weer moet keuzes te maken”. de criteria van het logo zijn opgerekt. Het Marianne Vos, ook voedingsdeskundige ketingcampagne, er zit ook veel reclame heb ik de opkomst van deze keurmerken
weggooien. Op deze manier kiezen we lijkt erop dat de fabrikanten dat bewust vertelt: “De Stichting IKB suggereert dat achter. Het zou kunnen dat supermarkten gevolgd en heb ik geprobeerd de kracht
bewust. We vinden het logo misleidend, hebben gedaan om te zorgen dat zoveel het consumeren van een bepaald product graag willen dat de consument gezonder van deze keurmerken in te schatten.”
mensen moeten zelf weten wat gezond IJsjes mogelijk van hun producten binnen de gezond is of bepaalde ziektes voorkomt. leeft, maar het kan net zo goed dat zij hun De belangrijkste conclusie van De
is en wat niet en meer nadenken wat Hanna en Hans doen boodschappen bij criteria vallen.” Dat is niet het geval, het gaat om het verloren marktaandeel terug willen win- Groots onderzoek is dat de consument
ze kopen. We worden belazerd met het de Albert Heijn in Zwolle. Ze hebben hun gehele menu, niet om het effect van nen”, zegt Vos. zich af laat schrikken door keurmerken
IKB-logo, het is zo krom als het maar mandje vol met gezonde producten. “We Kok had ook problemen met de timing afzonderlijke ingrediënten. en gezondheidsclaims op zuivelproduc-
kan!” doen al jarenlang boodschappen bij de van de totstandkoming van het logo. De manier waarop het logo op dit mo- Linsie Meijer, woordvoerster van Stich- ten. Het onderzoek is uitgevoerd met
Albert Heijn, maar we letten eigenlijk niet “Wij waren nog bezig met de voedings- ment in de markt gezet wordt is enigszins ting IKB bestrijdt dat de overheid karamelvla en magere perzikyoghurt in
Sanne (25) op keurmerken. Het IKB-logo is mis- richtlijnen. Waarom zo snel?, zei ik. Als je misleidend, omdat de criteria voor een bepaalde grote bedrijven zou bevoordelen. twee supermarkten. In totaal hebben
“Ik kies wel bewust mijn producten, om- leidend, mensen moeten zelf weten wat even wacht, kun je het logo daarop laten IKB-logo erg ondoorzichtig zijn. Of een Meijer erkent de hoge kosten echter wel: ruim honderdvijftig consumenten in
dat ik een eetstoornis heb. Ik kies geen gezond is en wat niet en meer nadenken aansluiten”. product een keurmerk ‘goed’ of ‘slecht’ “De kosten zijn inderdaad relatief hoog twee supermarkten de producten in vier
producten met een logo erop, ik vind wat ze kopen. We worden belazerd met dient te krijgen is sowieso een lastige voor de wat kleinere producenten. Bij de versies geproefd: één zonder gezond-
het te misleidend en het zegt me niets. het IKB-logo, het is zo krom als het maar Maar het leek alsof de bedrijven last had- zaak, omdat voor veel producten tegen- oprichting van de stichting is er een con- heidsreclame, met enkel een keurmerk,
In het begin was ik wel enthousiast toen kan. Neem een pak ijsjes, zelfs daar staat den van weeën. De bedrijven konden niet strijdige belangen gelden. Ongezondere tributiestructuur vastgesteld. Nu komen met enkel een gezondheidsslogan en één
het IKB-logo kwam, maar al snel vond het logo op!” wachten. Albert Heijn was al een tijdje be- producten mag je wel eten, maar met we steeds vaker het probleem tegen dat met beide. Daaruit bleek vooral dat een
ik de producten te ongezond. Ze zijn zig met zijn Klavertje. Haast was daarom mate. Een voedingsmiddel is daarom ook kleine organisaties moeite hebben met het keurmerk mensen afschrikt om het pro-
te calorierijk. Het logo staat zelfs op Op onder andere ijsjes, cola, cola light, geboden. Zoveel haast dat de wetenschap- moeilijk gezond of ongezond te noe- aansluiten door de contributie. We zijn duct te kopen. Uit het onderzoek komt
pindakaas, terwijl daar nog veel suikers mayonaise, drop en fruit zit tegenwoordig pelijke commissie, die het logo onder- men, iemands gehele dieet echter wel. Ik hard aan het werk om toch te zorgen dat naar voren dat de koopbereidheid het
in zitten.” een IKB-logo. “Het gevaar dat je hiermee steunt, pas in augustus voor het eerst bij vraag me ook af in hoeverre producten ook kleine bedrijven (waaronder bakkers minst is met een product dat zowel over
loopt is dat mensen denken dat cola light elkaar kwam. Dit was drie maanden daadwerkelijk gezonder worden, en slagers) mee kunnen doen met het een keurmerk als slogan beschikt.
Filiaalmanager Christian Mulder (43) net zo goed is als een appel”, vertelt Tjeerd nadat het logo was opgezet. of dat er vooral meer aan IKB-initiatief. Dit gaat niet razendsnel,
“Ik zie het logo op producten staan de Groot. Hij deed voor zijn afstudeer- gesleuteld wordt om aangezien een andere contributiestruc- “Ik denk dat de consumenten keurmerk
maar ik doe er verder niets mee. Ik scriptie onderzoek naar de effecten van Voorzitter van die bepaalde getal- tuur ingrijpende gevolgen heeft voor de moe zijn. Ze worden namelijk over-
vind het een commercieel logo en meer logo’s op consumenten (zie kader ‘Con- commissie is Jaap letjes van voe- stichting. Het geld wordt nu besteed aan spoeld met keurmerken, en dat gaat
op marketing gericht. Het heeft twee sument is keurmerkmoe’). Seidell, hoog- dingswaar- gezamenlijke communicatie-uitingen, ten koste van de geloofwaardigheid. De
sporen: de overheid bedoelt het goed leraar aan de den op te onderzoek, borging en het beheer van de consument ziet een keurmerk steeds
door met een logo te komen om mensen “De stichting IKB geeft wel aan dat ze met Vrije Uni- krikken of stichting.” meer als marketinginstrument van de
gezonder te maken en fabrikanten zien het logo willen aangeven wat de gezond- versiteit van naar be- producent”, zegt De Groot.
dit als iets commercieels. Vooral bij on- ste keuze is in die productcategorie maar Amsterdam. neden te Specifiek onderzoek naar het koopge-
gezonde producten vallen logo’s in het ik betwijfel of mensen dit altijd weten en “Achteraf is krijgen. De Gezondheidsraad drag heeft De Groot niet gedaan. “Maar
niet. Veel mensen weten niet de precieze willen weten”, concludeert De Groot. de lancering Ik hoop De Gezondheidsraad is een wetenschap- dit is wel het eerste wetenschappelijk
betekenis van het logo en de voorlich- van het logo vooral dat pelijk orgaan, dat advies geeft aan de onderzoek waarin een verschil van
ting die er wel is geweest, is niet blijven niet handig veel mensen regering en het parlement. Dit advies gaat koopgedrag onder consumenten wordt
hangen bij mensen. Ik vind het logo niet Te snel aangepakt. De niet in het over volksgezondheid en onderzoeken op aangetoond tussen producten met en
misleidend, maar het mag wel duidelij- De ‘geboorte’ van IKB verliep achteraf niet topmensen van logo trappen dit gebied. producten zonder keurmerk.”
ker worden wat het nu precies betekent. zonder horten en stoten. De topmensen Unilever en Campina en gewoon lekker Zij vertelt: “In 2008 zijn de grenswaarden
t
De voorlichting kan stukken beter.” van Unilever en Campina klopten in 2006 dachten: we beginnen vast. gaan koken met vooral van de criteria van het
14 P!T P!T 15

9. KEURMERKEN KEURMERKEN
IKB-logo aangepast, omdat de richtlijnen
van het Voedingscentrum niet geheel over-
niet pleiten voor ‘rode bolletjes’ op hun
product.
In Groot-Brittannië bleken testpersonen
logo voor levensmiddelen die je helpen
een gezonde keuze te maken. “Het is
Andere voedingskeurmerken
een kwamen met de voedingsrichtlijnen mij gebleken dat alle betrokken partijen
van de overheid. Bij sommige richtlijnen, veel gezondere producten te kopen met bereid zijn toe te werken naar één set Tegenwoordig zijn er heel veel verhandelen van producten en zijn opge- meter) die kunnen rondscharrelen tussen
waaronder het percentage zout, vielen groene kleuren op de voorzijde van de van criteria op basis waarvan de logo’s keurmerken te vinden op voedsel- steld door koepelorganisatie. stro. De eieren leggen ze op eigen nesten.
te soepel in de criteria. Dit is dankzij de verpakkingen. Zo zag de Britse winkelke- op producten gevoerd mogen worden”, producten. De consument die ver- De kippen kunnen niet naar buiten en de
Gezondheidsraad aangescherpt. Het doel ten Sainsbury’s de verkoop van kant-en- aldus Klink in een brief die hij begin antwoord wil consumeren, wordt IKB keurmerk snavels worden gekapt.
nu is één begrijpbaar logo te maken voor klare-maaltijden met rode stip 35 procent oktober aan de Tweede Kamer stuurde. het juist erg moeilijk gemaakt Het IKB keurmerk
de consument. Dit gaat waarschijnlijk in dalen binnen twaalf weken. De verkoop “Het uiteindelijke doel is te komen tot één gezien de hoeveelheid aan logo’s, is er voor rundvlees - Vrije uitloop
november gebeuren. van groene-stip-maaltijden steeg met 7 gezonde logo in Nederland, dat boven- claims en keurmerken. Hieronder en eieren (IKB-var- Vrije uitloop-
procent. Vette pepersteaks van het Britse dien werkt als stimulans voor productin- de meest herkenbare keurmerken ken, IKB-rund en kippen kunnen
Alternatief Tesco vonden 26 procent minder aftrek, novatie.” die dagelijks te vinden zijn in de IKB-kip). Er vinden binnen en buiten
In Groot-Brittannië wordt het zogeheten toen de fabrikant er diverse rode stoppen supermarkt. extra controles rondlopen en
‘stoplichtsysteem’ gebruikt op producten. op plakte. In november worden resultaten van een plaats bij produc- hebben een ruimte
Een stoplichtsysteem is begrijpbaar: op onderzoek verwacht, waarin het effect Het Gezonde Keuze Klavertje tie, verwerking en van gemiddeld 2,5
het product vindt je drie bolletjes: rood, De European Consumers Organisation (ECO) van een logo onder consumenten is Het Gezonde Keuze Klavertje is te vinden transport van het vierkante meter per
oranje en groen. De drie bolletjes geven de is een internationale organisatie voor bestudeerd. Op basis daarvan zouden de op producten van vlees. De bedrijven kip. Verdere omstandigheden (binnen)
hoeveelheid zout, suikers en vetten aan. consumenten. De ECO vindt het IKB-logo concerns die nu al logo’s hebben, nadere het eigen merk van die het IKB keurmerk voeren, garan- zijn vergelijkbaar met scharrelkippen.
Een rood bolletje betekent ongezond, een niet ideaal, blijkt uit een interview met afspraken kunnen gaan maken. Klink Albert Heijn. De deren zich te houden aan de afspraken
oranje bolletje zit tussen gezond en onge- een woordvoerster in het RVU programma schrijft verder in de brief: “Ik heb goede criteria voor het over registratie van het vee, gebruik van Streekeigen Producten Nederland
zond in en een groen bolletje is gezond. Keuringsdienst van Waarde:”Door het logo hoop dat de concerns nog dit jaar tot AH-klavertje zijn medicijnen, hygiëne, voer en transport (SPN)
lijken andere producten minder goed, afspraken komen over het voeren van één dezelfde als voor van het vee. In heel Nederland worden streekproduc-
Toch staat de Gezondheidsraad sceptisch maar dit is niet zo. Wij pleiten voor het gezamenlijk logo.” het Ik Kiest Bewust- ten gemaakt. Met lokale grondstoffen,
tegenover dit systeem. “Dit systeem heeft stoplichtsysteem, omdat de consument zo logo. Het keurmerk op het vlees geeft aan dat oude tradities en
wel voordelen, omdat het meer informatie meer weet wat er in een product zit.” Op basis van deze uitspraak van minister de hele keten van vleesproductie bekend recepten worden
geeft over het product aan de consument. Klink gaat het zonnetje van IKB binnen- Het energielogo is en dat elke fase extra gecontroleerd is. gecombineerd met
Maar dit systeem zou volgens de Gezond- Één logo kort voorgoed onder… r Het energielogo geeft aan Het grootste deel van het Nederlandse nieuwe inzichten van
heidsraad lastig worden om dit door te Als het aan minister Klink van Volksge- hoeveel energie levensmid- rundvlees is voorzien van het IKB keur- de huidige tijd. De
voeren naar de fabrikant, omdat bedrijven zondheid ligt is er voor 1 januari 2011 één delen bevatten. In het logo merk. IKB-vlees wordt gecontroleerd stichting Streekeigen
wordt het aantal kilocalo- door het Controlebureau Dierlijke Sector, Producten Neder-
rieën (kcal) uitgedrukt. TNO, KBBL en Biochem. land (SPN) heeft een
landelijk keurmerk voor streekproducten
EKO-keurmerk Milieukeur ontwikkeld om de herkomst en betrouw-
Een product mag het EKO-keurmerk voe- SMK Milieukeur baarheid van het product te waarborgen.
ren, wanneer het 100 procent biologisch stelt criteria op
is. Dieren worden op natuurlijke, dier- voor levensmid- De producten moeten aan strenge eisen
vriendelijke wijze gehouden en moeten delen, gebruiks- voldoen:
bij het bereiden van levensmiddelen alle artikelen en - Het productiegebied (de streek) is duide-
ingrediënten een biologische oorsprong diensten. Deze lijk omschreven
hebben. criteria heb- - De verwerking van het product vindt
ben betrekking plaats in de streek
tot de gehele - Producten en grondstoffen moeten op
levenscyclus van verantwoorde, duurzame manier gepro-
het product of duceerd worden.
dienst. Voorbeel-
Max Havelaar den waar criteria voor opgesteld zijn, zijn Vegetarisch Keurmerk
Producten met een Max Havelaar-keur- grondstoffen, energie- en watergebruik, Producten met het Vegetarisch Keurmerk
merk zijn geproduceerd en verhandeld schadelijke stoffen, verpakking en afval. bevatten geen ingrediënten die afkomstig
onder eerlijke voorwaarden. Max Havelaar Ook is er aandacht voor natuurbeheer, zijn van gedode dieren. Het voordeel van
geeft consumen- dierenwelzijn en voedselveiligheid. dit keurmerk is
ten en bedrijven dat vegetariërs
de mogelijkheid CPE-keurmerk geen ingewikkel-
om kleine produ- CPE is een Europees keurmerk, waarbij de de ingrediënten-
centen in ontwik- normen zijn opgesteld door de Europese overzichten meer
FoTo: ANP
kelingslanden Unie. Er zijn twee soorten CPE-keurmer- hoeven door te
te helpen. Een ken, namelijk voor scharreleieren en voor lezen, wanneer
merk mag het vrije-uitloopeieren: dit keurmerk op
keurmerk Max - Scharrelei het product staat. Dit keurmerk is ook
Havelaar alleen Scharreleieren zijn voor consumenten die om religieuze rede-
voeren, wanneer eieren gelegd door nen geen vlees mogen een uitkomst.
het voldoet aan de kippen in schuren
Fairtrade normen. Deze normen hebben (maximaal zeven
betrekking op het eerlijk produceren en kippen per vierkante BRoN: kASSA.
De consument heeft tegenwoordig veel keuze om bewust te kiezen
16 P!T P!T 17