2. Politikat publike
• C’farë janë politikat publike
• Shkenca politike dhe politikat publike
• Tipologjitë e politikave publike
• Fazat e politikave publike
• “Aktorët” e politikave publike
• Logjikat e policy making
• Kontributi i studimit të politikave publike në
njohjen e politikës
2
3. Politikat Publike: Përkufizime
• Mény e Thoenig:
“programe veprimi të zbatuara nga autoritetet politike”
• Dye:
“gjithçka që qeveritë zgjedhin të bëjnë ose mos të bëjnë”
• Lindblom:
“proçes i përafrimit të vazhdueshëm të objektivave të
dëshiruara, që vazhdimisht rikonsiderohen”
• Dente:
“një tërësi veprimesh të kryera nga një tërësi aktorësh, që
veprojnë në raport me një problem kolektiv”
3
4. Politikat Publike: Në Fokus
• Politikat Publike nuk janë thjesht një fluks
vendimesh të institucioneve politike, sepse:
– Një vendim nuk përfundon veprimin politik: faza e
zbatimit nuk ndjek automatikisht vendimin, por
përfshin aktorë, interesa dhe konsiderime të reja.
– Politics determines policy, por edhe policy
determines politics potenciali politik i politikave
4
5. Një Politikë Publike është
një program veprimi publik që…
• Përbëhet nga një numër aktesh,
• të nxjerra nga autoritetet publike që kanë
legjitimitetin e duhur,
• kanë vlerë normative;
• që i referohen një mjedisi të caktuar social …
• që janë pjesë integrale e proceseve, që fillojnë me
vendimin dhe përfundojnë me zbatimin.
5
6. Një realitet i larmishëm i politikave publike
blik
endit Pu le deri
Në lidhje me Prej R et Socia
tare
përmbajtjen në Shërbim dërkombë
tN
R aporte
e së
jnë një pj
Në lidhje me p ërfito tarët, me
M und të ithë qyte drysh
me
gj të n
efektin e tyre ose të iale shumë
oc
impakte s
ri,
ojnë pasu e
Në lidhje me të përfit urime os
Mund ndajnë b se,
ër t ekzistue
natyrën e tyre të shp në raporte shme
lloj dry
të rregu fekte të n
me e
6
7. Tipologjia e politikave publike: Lowi (I)
• Politikat e ndryshme nuk kanë ndikim vetëm
në outputet e tyre (pasojat e tyre) por edhe në
inputet(mbi proceset që përcaktojnë policy)
• Politikat shpërndarëse
• Politikat rishpërndarëse
• Politikat rregullatore
• Politikat formuese
7
8. Tipologjia e politikave publike dhe mënyrat e
ndryshme të bërjes së politikës: Lowi (II)
Zbatimi i masave detyruese
Në veprimin individual Në mjedisin e veprimit
Mundësia e detyrimit
Politikat
Në distancë
Politikat
Shpërndarse
formuese
(log-rolling)
Politikat Politikat
Regullatore Rishpërndarse
E afërt
(negocimi) (llogjika maxhoritare)
8
9. Tipologjia politikave publike: Wilson [1980]
Përfitime
të koncetruara difuze
të koncetruar
Interest
Enterpreneurial
groups
politics
politics
Kosto
Client Majoritarian
politics politics
difuze
9
10. Policy determines politics
• Mos ndryshimit të politics (të strukturave
istitucionale e partiake) i korespondojnë
ndryshime në procesin e policy-making, që
spjegohen mbi bazën e produkteve të lidhur
me objektin e vetë vendimit
10
11. Fazat e një politike publike
• Identifikimi i një problemi
– Procesi politik dhe jo vetëm njohës: agenda setting
• Kërkimi i zgjidhjeve
Ndërveprimi midis dimensionit teknik dhe atij politik
• Vendimi
- Kush, ku, si
- Vënia në zbatim
- Nga një proces top-down në një proces bottom-up
• Vlerësimi i rezultateve
• Vazhdimi ose fundi i politikës
– Arësyet e vazhdimit të politikës
11
12. Aktorët e politikave publike
Qeveria
Parlamenti
Administrata dhe aktorët e rinj institucional
AKTORET INSTITUCIONAL
Partitë
Subjekte private mbajtëse të interesave specifike
Espertët
AKTORET JO INSTITUCIONAL
12
13. Modelet e ndërveprimit
• Pamja me një qëndër:
– është një kategori dominuese e policy-makers
• Pamja me shumë qëndra:
– Nënsisteme rreth një lloj zone të policy të aktorve të
interesuar dhe të përfshirë në procesin e
vendimit/zbatimit të politikave, që për shkak të
densitetit të tyre mund konsiderohen si realitet
relativisht autonom kundrejt pjesës tjetër të sistemit
politik
• Pamjet me shumë qëndra:
– trekëndshat e hekurt
– policy networks
– policy community
13
14. Modelet e ndërveprimit midisa aktorve të
politikave publike
N Policy networks:
U rrjete aktorësh
M që ndryshojnë
E sipas temës
R Policy communities:
I rrjete aktorësh që
ndajnë vlera,
I
interesa, norma
A
K
T Trekëndëshi i hekurt
O
R Parlamentarët –
V burokratët - lobistët
E
INTESITETI I LIDHJEVE
14
15. Logjikat e policy making
• Prej cilës logjikë frymëzohen aktorët e
përfshirë në procesin e policy-making?
– Modeli racional (sinoptik)
– Modeli i racionalitetit të kufizuar (Simon)
– Modeli incremental ose i krahasimeve të
kufizuara (Lindblom)
– Modeli i garbage can:
• Nuk është një nevojë rrjedhshmëria shkakësore
midis problemeve dhe propozimeve, por shpesh
vetëm një rrjeshtim i përkohshëm: zgjidhjet shkojnë
në kërkim të problemeve
– Modeli neoisntitucionalist (March e Olsen)
15
16. Dy ciklet e mëdha të politikave publike të
shekullit XX
1900
Ndërhyrja publike
në ekonomi
1945
Welfare state
1980 Privatizimet
dhe deregulimi:
kthimi i ciklit 16
17. Kontributi njohës i analizave të politikave
publike
• Një përcaktim më i saktë se cilat janë vendet e lojës
në ecurinë e politikës
• Një vizion më pak formalist dhe më shumë realist të
proceseve vendimmarrëse
• Një kuptim më i mirë midis politikës dhe shoqërisë,
midis publikut dhe privatit
• Tematizimi i prapaveprimeve që outputs e sistemit
politik kanë mbi këtë të fundi
17
