1. FARMADAG GENEESKUNDIGE KRING HEUSDEN-ZOLDER-KOERSEL14 MEI 2011MELDINGSPLICHT VERSUS BEROEPSGEHEIMJURIDISCHE CONTEXT SARAH VAN HAUTE PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN www.medischrecht.eu / www.partoens.com

2. 1. JURIDISCHE BESCHERMING BEROEPSGEHEIM WETTELIJKE BESCHERMING: ARTIKEL 458 STRAFWETBOEK Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd, en deze bekendmaken buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte (of voor een parlementaire onderzoekscommissie) getuigenis af te leggen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen bekend te maken, worden gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met geldboete van honderd euro tot vijfhonderd euro. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 2

3. 1. JURIDISCHE BESCHERMING BEROEPSGEHEIM WETTELIJKE BESCHERMING: ARTIKEL 458 STRAFWETBOEK Inhoudelijk ruim opgevat: Bekendmaking van geheimen die de artsen zijn toevertrouwd uit hoofde van hun staat of beroep. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 3

4. 1. JURIDISCHE BESCHERMING BEROEPSGEHEIM DEONTOLOGISCHE BESCHERMING (Titel II, hoofdstuk V deontologische code) Inhoudelijk zeer ruim opgevat: Alles wat de patiënt de arts heeft toevertrouwd of gezegd. Alles wat de arts weet of heeft ontdekt ten gevolge van onderzoeken of van door hem gedane of aangevraagde navorsingen. Alles wat de arts heeft gezien, gehoord, vernomen, vastgesteld, ontdekt of opgevangen tijdens of bij gelegenheid van de uitoefening van zijn beroep. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 4

5. 2. UITZONDERINGEN: ALGEMEEN Beroepsgeheim = van openbare orde: Schendingen worden strafrechtelijk en deontologisch gesanctioneerd Deontologisch kader is strenger dan wettelijk kader: mogelijkheid dat arts strafrechtelijk niet vervolgd wordt maar deontologisch wel. Uitzonderingen limitatief te interpreteren! Opgenomen in de wetgeving en in de deontologische code PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 5

6. 3. MELDINGSRECHT In sommige gevallen wordt wettelijk of deontologisch voorzien in een meldingsrecht. Geval per geval te bekijken. Bij twijfel: voorafgaandelijk advies inwinnen bij de provinciale orde. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 6

7. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN CONCRETE CASUS TOEGELICHT DOOR DR. DAMS COLLOCATIE - OPSTELLEN VERSLAG DOOR HUISARTS 7

8. 4. OMSTANDIG GENEESKUNDIG VERSLAG Wettelijke en deontologische uitzondering Artikel 5 § 2 wet van 26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke. Artikel 58 G deontologische code PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 8

9. 4. OMSTANDIG GENEESKUNDIG VERSLAG Uitzondering niet onbeperkt Geneeskundig verslag moet gebaseerd zijn op een eigen onderzoek van de opsteller. Arts mag NIET steunen op zijn kennis van de patiënt uit het verleden of gegevens die hem via derden zijn verstrekt! Alhoewel wet niet bepaalt dat behandeld arts het verslag niet kan opstellen, is dit niet aan te raden wegens groter risico op schending beroepsgeheim. Sommige rechtbanken ronduit weigerachtig wanneer attest werd opgesteld door behandelende arts. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 9

11. CASUSVROUW MET BABY - CASUSVROUW IN ECHTSCHEIDING PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 10

15. 5. MISDRIJVEN OP MINDERJARIGEN Besluit: Wettelijk voorzien meldingsrecht, geen meldingsplicht Deontologische regels bevatten een aantal verplichtingen die rusten op de arts -> installatie van een (beperkte) meldingsplicht? PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 14

19. Omstandig informeren over de gevolgen wanneer patiënt wel nog zou autorijden: (weigering tussenkomst verzekering, intrekken rijbewijs, boetes,…)

20. Wanneer arts NADIEN vaststelt dat patiënt auto blijft besturen zou hij zich kunnen beroepen op noodtoestand en procureur des konings kunnen verwittigen.PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 16

22. Arts dient seropositieve patiënt in te lichten over de maatregelen noodzakelijk om besmetting van partner te voorkomen.

23. Indien de patiënt verklaart dat hij weigert deze maatregelen toe te passen, dient te arts hem erop te wijzen dat hij zijn partner op de hoogte moet brengen van zijn seropositiviteit op straffe van zijn burgerlijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid.PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 17

25. Enkel in geval van een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat noodtoestand aanvaard zal worden door de tucht- of strafrechter en de gemeenschap.

26. Essentieel van een second opinion te vragen. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 18

27. 6. NOODTOESTAND Voorbeeld 2: vervolg Noodtoestand? Doorbreken van het beroepsgeheim mag niet nadelig zijn voor verdere behandeling van patiënt en voor de behandelingsmogelijkheden van patiënten die aan dezelfde of gelijkaardige aandoening lijden. De mededeling aan derden kan immers het vertrouwen in de geneeskunde aan het wankelen brengen. De arts dient in het medisch dossier van de patiënt zowel de herhaalde pogingen te vermelden als diens volgehouden weigering om de nodige voorzorgen voor de bescherming van de partner te nemen. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 19

28. 6. NOODTOESTAND Voorbeeld 3: Patiënt is slachtoffer. Oudere patiënte vertoont sporen van zware mishandeling, ondervoeding en misbruik. Uit gesprek blijkt dat zoon patiënte zeer zwaar fysiek mishandeld. Noodtoestand volgens orde?: artikel 61 deontologische code Er dient sprake te zijn van een door ziekte, handicap of leeftijd weerloze patiënt. Er dient een vermoeden te zijn van misbruik. Arts dient, indien de verstandelijke mogelijkheden van de patiënt dit toelaten, eerst zijn bevindingen met de patiënt bespreken. De arts zal de patiënt ertoe aansporen zelf de nodige initiatieven te nemen, zoals onder meer het informeren van zijn naaste verwanten. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 20

29. 6. NOODTOESTAND Voorbeeld 3: Patiënt is slachtoffer. vervolg Noodtoestand volgens orde?: artikel 61 deontologische code VERVOLG Indien deze bespreking met de patiënt niet mogelijk is, kan de behandelend arts met een ter zake bevoegde collega overleggen aangaande diagnostiek en benadering van de problematiek. Indien de patiënt in ernstig gevaar verkeert en er geen andere middelen zijn om hem te beschermen, kan de arts de procureur des Konings in kennis stellen van zijn bevindingen. De arts zal de naaste verwanten in kennis stellen van zijn bevindingen en de initiatieven die hij wenst te nemen om de patiënt te beschermen indien dit de belangen van deze laatste niet schaadt. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 21

30. 6. NOODTOESTAND Voorbeeld 4: Patiënt is slachtoffer. Arts licht politie in dat haar patiënt het slachtoffer is geworden van opzettelijke slagen en verwondingen. Op basis daarvan wordt echtgenoot vervolgd. (Corr. Rechtbank Ieper 16 februari 2004) Noodtoestand volgens rechtbank? Rechtbank aanvaardt noodtoestand in hoofde van arts. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 22

31. 6. NOODTOESTAND Voorbeeld 5: Patiënt is dader. Noodtoestand? Klassieke opvatting: arts kan onder geen beding patiënt-daders aangeven aan de gerechtelijke overheid. Ondertussen: genuanceerder in geval noodtoestand kan worden aangetoond (bv. gevaar voor herhaling die ernstige gevolgen kan hebben voor derden). In dergelijk geval meldingsrecht maar geen meldingsplicht. Strenge beoordeling: arts dient noodtoestand te bewijzen PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 23

32. 6. NOODTOESTAND Voorbeeld 5: Patiënt is dader. Patiënt-sporter gebruikt dopingproducten (EPO). Arts geeft dit aan aan gerechtelijke overheid. Op deze basis wordt patiënt vervolgd. (Hof van Beroep Luik 25 mei 2009) Noodtoestand? Rechtbank aanvaardt noodtoestand niet. Feiten waren de arts reeds twee jaar bekend. Er is geen sprake van een hoger doel: patiënt neemt product met volle kennis van zaken met bedoeling wedstrijd te vervalsen. De vervolging van patiënt werd ONONTVANKELIJK verklaard. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 24

33. CONCRETE CASUS TOEGELICHT DOOR DR. DAMS GETUIGENIS IN RECHTE GETUIGENIS DOOR BEHANDELENDE ARTS PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 25

35. Arts heeft spreekrecht MAAR OOK zwijgrecht

39. 8. ARTS DIE GEEN NOODZAKELIJKE VERTROUWENSPERSOON IS Beroepsgeheim geldt enkel in hoofde van arts – noodzakelijke vertrouwenspersoon. Arts-gerechtsdeskundige Is aangesteld in het kader van privaatrechtelijke geschillen of strafzaken. Is niet onderworpen aan het beroepsgeheim. Behandelend arts kan niet optreden als gerechtsdeskundige t.a.v. zijn eigen patiënt. Arts-adviserend deskundige in private verzekeringen PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 29

40. 9. TOESTEMMING PATIËNT Artikel 64 deontologische code: De verklaring van een zieke waarbij hij zijn geneesheer ontheft van zijn zwijgplicht, volstaat NIET om de geneesheer van zijn verplichting te ontslaan. Dit is enkel het geval wanneer de toestemming op voorhand is gegeven, de toestemming vrij wordt gegeven, de toestemming met kennis van zaken wordt gegeven, en degene die toestemt de enige belanghebbende is. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 30

41. 10. HULPVERLENINGSPLICHT? Algemeen geldende en wettelijk verankerde hulpverleningsplicht. Artikel 422bis. Strafwetboek: Met gevangenisstraf van acht dagen tot (een jaar) en met geldboete van vijftig euro tot vijfhonderd euro of met een van die straffen alleen wordt gestraft hij die verzuimt hulp te verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert, hetzij hij zelf diens toestand heeft vastgesteld, hetzij die toestand hem is beschreven door degenen die zijn hulp inroepen. Toch is heersende stelling dat op arts geen meldingsplicht rust. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 31

42. 10. HULPVERLENINGSPLICHT? Wetsvoorstel (28 september 2010) tot uitbreiding van de strafrechtelijke bescherming van bijzonder kwetsbare personen tegen mishandeling en misbehandeling Bedoeling: De uitzonderingen op het beroepsgeheim uit te breiden. In 2000 werd, door de invoeging van artikel 458bis in het Strafwetboek bij de wet van 28 november 2000, de melding mogelijk gemaakt van bepaalde ernstige feiten gepleegd op minderjarigen, door een versoepeling van het beroepsgeheim. Voorliggend wetsvoorstel heeft tot doel deze mogelijkheid tot melding uit te breiden tot andere categorieën van personen die omwille van fysieke en/of psychische redenen te kampen hebben met een verminderde zelfredzaamheid, en dus minder weerbaar zijn tegen de in het artikel bedoelde aantastingen van de fysieke en psychische integriteit. Enkel uitbreiding van het bestaande meldingsrecht, geen invoering van een meldingsplicht. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 32

43. 10. HULPVERLENINGSPLICHT? Wetsvoorstel (6 december 2010) hangende tot wijziging van artikel 458bis van het Strafwetboek, om de bestaande uitzondering op de verplichte inachtneming van het beroepsgeheim uit te breiden tot vertrouwelijke mededelingen van een meerderjarige over feiten waarvan hij het slachtoffer was toen hij minderjarig was, met name om te voorkomen dat seksueel misbruik wordt gepleegd op andere minderjarigen. In wetsvoorstel nogmaals benadrukt dat het gaat om een recht van de arts, niet om een plicht tot aangifte over te gaan. Meldingsrecht wanneer drie voorwaarden vervuld zijn: Arts heeft het slachtoffer onderzocht of werd door het slachtoffer in vertrouwen genomen, zelfs wanneer het inmiddels de meerderjarigheid heeft bereikt; Er bestaat een ernstig en dreigend gevaar voor de psychische of fysieke integriteit van de betrokkene of van een andere minderjarige; Arts kan deze integriteit niet zelf of met hulp van anderen beschermen PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 33

44. 10. HULPVERLENINGSPLICHT? In nasleep van misbruik in de kerk voorstel van Renaat Landuyt (SPA) om beroepsgeheim ondergeschikt te maken in geval van seksueel misbruik minderjarigen -> pleit voor invoeren meldingsplicht. 10 februari 2011: Colloquium Justitie en Welzijn omtrent beroepsgeheim in relatie justitie-welzijn. Minister De Clercq en Minister Vandeurzen zijn gekant tegen invoering meldingsplicht maar pleiten voor uitbreiding van het spreekrecht: artikel omtrent spreekrecht bij zware misdrijven tegen minderjarigen zou moeten uitgebreid worden tot zware misdrijven tegen zowel minderjarigen als meerderjarigen. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 34

45. 11. BESLUIT Beroepsgeheim van openbare orde. Wettelijke en deontologische uitzonderingen die arts in bepaalde gevallen een spreekrecht geven Een spreekplicht? Evolutie waar te nemen in richting van spreekplicht. Heersende stelling tot op heden ontkent het bestaan van een spreekplicht. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 35

46. PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN Bergstraat 9 • 3740 BILZEN • svh@partoens.com • Tel. 0473 95 86 08 / 089 20 88 79 • • Fax 089 20 54 72 • www.medischrecht.eu www.partoens.com PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 36