6. Charakterystyka dylematu Konieczność zmiany paradygmatu z transformacji na integrację, Model przygotowany na nowe wykluczenia społeczne oparty na wydobywaniu potencjałów osób z deficytami i dysfunkcjami oraz uznaniu priorytetu cykli życia, Podstawą jest powszechność świadczenia pracy przy jednoczesnym wysokim poziomie aktywnego wsparcia dla wydobywania potencjałów poszczególnych osób czy grup społecznych, Przejście od modelu „welfare state” do „workfare state”, Wspieranie na wyższym niż obecnie poziomie tych grup społecznych, które bez transferów społecznych sobie nie poradzą i będą skazane na trwałą marginalizację, Wzrost dostępu do szeroko rozumianych usług społecznych. Przez ostatnie lata mieliśmy do czynienia z modelem polityki społecznej „skrojonym” pod potrzeby przeprowadzanej transformacji – zapewnienie bezpieczeństwa tym, którzy mogą być w negatywny sposób dotknięci reformami, Efektem jest rozbudowany system transferów społecznych na niskim poziomie - nie pozwalający na uniknięcie ryzyka wykluczenia społecznego, Akceptacja dla braku aktywności oraz funkcjonowania z transferów uzupełnianych dochodami z szarej strefy, Wzrost zróżnicowania zarówno pod względem dochodowym, jak i szans rozwojowych,
23. Bieda energetyczna - niemożność korzystania z energii (głównie ze względu na jej cenę) w stopniu pozwalającym w pełni wykorzystywać potencjał rozwojowy,
24. Dostęp do diagnostyki – kwestia profilaktyki medycznej zapobiegającej rozwoju chorób,
27. Rekomendacje 7. W przypadku osób wykluczonych ukierunkowywanie się na wydobywanie ich potencjałów – model nastawiony na klienta, Wzrost dostępu do usług społecznych wysokiej jakości – np. rehabilitacji, edukacji ustawicznej, pośrednictwa pracy, Opracowanie klastrów biedy w Polsce. Przygotowanie na nowe wykluczenia społeczne – analiza rozwiązań stosowanych w innych państwach, Zmiana modelu dochodzenia do kompromisów w ramach debaty politycznej i społecznej – bez dyktatu żadnej ze stron, Aktywna polityka społeczna oparta na cyklach życia oraz zmieniających się aspiracjach, Odbycie debaty na temat możliwości zmiany podejścia do własności mieszkań poprzedzona analizą efektywności dotychczas stosowanych instrumentów, Pogłębienie diagnozy w zakresie sytuacji w małych miastach, Powstrzymanie procesu fawelizacji miast i przygotowanie się na wzrost napływu imigrantów, Zmiana podejścia do roli samorządów.