SlideShare a Scribd company logo
1 of 120
Download to read offline
JULIO 2012
Ipm
Ipm
Ipm
Informe de Política Monetaria
Julio 2012

2.000 copias impresas

Fecha de Publicación • Agosto 2012



Banco Central de Bolivia
Ayacucho y Mercado
Ciudad de La Paz
Estado Plurinacional de Bolivia
Teléfono | (591) 2-2409090
Página web | www.bcb.gob.bo




Contenidos | Banco Central de Bolivia
Edición | Asesoría de Política Económica
Diseño de Impresión | Subgerencia de Relacionamiento y Comunicación Institucional




El contenido de este informe puede ser reproducido respetando los derechos de autoría
Para preguntas y comentarios, contactar a: apec@bcb.gob.bo
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA




                                                                Índice

PRESENTACIÓN ..............................................................................................................................................7

RESUMEN EJECUTIVO ...................................................................................................................................9

I.     CONTEXTO INTERNACIONAL ..............................................................................................................29
       I.1 Actividad económica mundial ..........................................................................................................30
       I.2 Precios de los productos básicos ....................................................................................................35
       I.3 Inflación internacional y política monetaria .....................................................................................37
       I.3 Mercados financieros y movimiento de capitales ............................................................................39
       Recuadro I.1: Coyuntura económica de la República Argentina .............................................................44

II.    COMPORTAMIENTO RECIENTE DE LA INFLACIÓN ..........................................................................49
       II.1 Evolución reciente de la inflación ....................................................................................................49
       II.2 Indicadores de tendencia inflacionaria ............................................................................................51
       II.3 Inflación por divisiones del IPC .......................................................................................................53
       II.4 Inflación por ciudades .....................................................................................................................55
       II.5 Indicadores complementarios de presiones inflacionarias ..............................................................55
            II.5.1 Precios al productor industrial manufacturero ......................................................................56
            II.5.2 Índice de costos de producción ............................................................................................56
            II.5.3 Índice de precios de actividades remuneradas ....................................................................57
       II.6 Factores que explican la evolución reciente de la inflación ............................................................58
            II.6.1 Ajuste de precios relativos en el sector de servicios ............................................................59
            II.6.2 Estabilidad generalizada de los precios de alimentos..........................................................61
            II.6.3 Reducidas presiones inflacionarias de origen externo ..........................................................65
            II.6.4 Expectativas ancladas del público ........................................................................................67

III.   DESEMPEÑO ECONÓMICO ..................................................................................................................69
       III.1 Actividad económica y gasto ..........................................................................................................69
             III.1.1 Actividad económica..............................................................................................................70
             III.1.2 Comportamiento del PIB según gasto...................................................................................73
       III.2 Balanza de pagos...........................................................................................................................74
       III.3 Intermediación financiera ...............................................................................................................76
       III.4 Agregados monetarios ...................................................................................................................78
       Recuadro III.1: La importancia de la intermediación financiera en la actividad
       y crecimiento económicos .......................................................................................................................80
       Recuadro III.2: Exportaciones de gas natural: contratos y nominaciones ..............................................83


                                                                                                                                                          5
INFORME DE POLÍTICA MONETARIA

IV.   POLÍTICAS DEL BANCO CENTRAL DE BOLIVIA ...............................................................................85
      IV.1 Política monetaria ..........................................................................................................................86
           IV.1.1 El Programa Monetario .........................................................................................................87
           IV.1.2 Operaciones de mercado abierto ..........................................................................................90
           IV.1.3 Encaje legal ...........................................................................................................................93
      IV.2 Política cambiaria ...........................................................................................................................94
           IV.2.1 Orientación de la política cambiaria ......................................................................................94
           IV.2.2 Comportamiento de la oferta y demanda de dólares en el Bolsín ........................................96
      IV.3 Otras medidas ................................................................................................................................97
           IV.3.1 Medidas de Órgano Ejecutivo ...............................................................................................97
           VI.3.2. Política comunicacional y educativa del BCB ......................................................................98
           IV.3.3 Medidas complementarias ....................................................................................................99
      Recuadro IV.1: Los beneficios de la estabilidad cambiaria ...................................................................101

V.    PERSPECTIVAS Y RIESGOS DE LA INFLACIÓN ..............................................................................105
      V.1 Contexto internacional .................................................................................................................106
      V.2 Contexto nacional ........................................................................................................................109
      V.3 Perspectivas de la inflación .......................................................................................................... 111
      V.4 Balance de riesgos ...................................................................................................................... 112

ABREVIATURAS Y SIGLAS DE USO FRECUENTE EN ESTA PUBLICACIÓN......................................... 115




6
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA




                                    Presentación

En línea con su política de transparencia y apertura a     de la ciudadanía boliviana, entre los que destacan:
la sociedad, el Banco Central de Bolivia (BCB) cada        i) crecimiento económico promedio de 4,7% en el
seis meses rinde cuentas sobre las políticas adoptadas     sexenio 2006-2011, superior al 3% observado entre
en el semestre inmediatamente anterior para                2000 y 2005; ii) profundización financiera, con
alcanzar el objetivo dispuesto constitucionalmente de      captaciones tres veces mayores a las de 2005 y el
“mantener la estabilidad del poder adquisitivo interno     nivel de crédito que es dos veces y medio superior al
de la moneda nacional para contribuir al desarrollo        del mismo periodo de comparación; iii) uso extensivo
económico y social”, mediante la publicación del           de la moneda nacional en el país, en torno a 70%
Informe de Política Monetaria (IPM).                       en el total de operaciones (depósitos y créditos)
                                                           del sistema financiero, que dista del 11% en 2005;
La normativa vigente, en especial la Constitución          iv) reservas internacionales netas equivalentes al
Política y la Ley 1670, señalan que el BCB sólo            50% del PIB, considerablemente superior al 18% de
tiene la obligación de remitir anualmente la Memoria       2005; y, v) inflación bajo control (4,5% al cierre del
institucional para rendir cuentas sobre su accionar y el   semestre de 2012), luego de dos periodos de embate
estado de la economía. No obstante y con el objetivo       inflacionario a nivel externo (2007-2008 y 2010-2011).
de profundizar su relación con la sociedad, el ente
emisor publica semestralmente desde 2006 el IPM.           Esta situación dista de lo que sucede en el hemisferio
                                                           norte: las economías avanzadas se encuentran
Este documento proporciona un panorama completo            sumidas en una crisis financiera y fiscal de magnitud
del entorno económico, incluyendo el análisis de           desde 2008, lo cual ha repercutido en varias
las principales variables macroeconómicas a nivel          economías emergentes y en desarrollo. Además, la alta
nacional e internacional, relacionándolas con el           volatilidad en los mercados financieros ha generado
comportamiento de la inflación y sus perspectivas.          inestabilidad en algunos mercados internacionales
Esta práctica se ha formalizado en la Decisión de          como los de materias primas y de divisas. Finalmente,
Ejecución del Programa Fiscal – Financiero 2012,           las políticas económicas aplicadas en las economías
donde el BCB se comprometió con el Órgano                  desarrolladas con problemas de deuda no han sido
Ejecutivo, por intermedio del Ministerio de Economía       oportunas y su efectividad es todavía incierta.
y Finanzas Públicas, y, por ende, con la sociedad a
continuar con esta publicación.                            A pesar de este entorno externo adverso, la economía
                                                           boliviana mantuvo un alto dinamismo, destacando
El contexto en el cual presento el IPM es peculiar,        el buen desempeño de la demanda interna, que se
puesto que se caracteriza por el contraste entre un        ha constituido en el pilar del crecimiento económico
entorno externo inquietante y lleno de incertidumbre,      boliviano, siendo importante el aporte del sistema
frente al desempeño sobresaliente de la economía           financiero para la dinamización del consumo y la
Bolivia.                                                   inversión.
En efecto, los logros alcanzados durante la presente       La heterodoxia de las políticas del Órgano Ejecutivo
gestión de Gobierno son relevantes para el bienestar

                                                                                                               7
INFORME DE POLÍTICA MONETARIA

y del BCB han sido determinantes para alcanzar                                logró mantener niveles de liquidez adecuados en el
los buenos resultados en materia económica. Se                                sistema financiero.
ha balanceado oportuna y apropiadamente el
mantenimiento de la estabilidad macroeconómica con                            En esta dirección, el BCB reafirma su compromiso con
el crecimiento y desarrollo económicos, aspecto que                           la sociedad boliviana de preservar el poder adquisitivo
no ha sido alcanzado en otros países, en especial en                          interno de la moneda nacional, resguardando este
las economías avanzadas.                                                      bien común como una forma de contribuir al desarrollo
                                                                              económico y social del Estado Plurinacional.
En lo que concierne al BCB, la inflación se mantuvo
bajo control y estuvo en línea con lo proyectado a
inicios de año. El país tiene la tercera inflación                                             Lic. Marcelo Zabalaga Estrada
acumulada más baja de la región y sus perspectivas                                                    Presidente a.i.
apuntan a que se mantendrá en niveles moderados.                                                 Banco Central de Bolivia
De igual forma, con el objetivo de contribuir al
dinamismo del crédito y de la actividad económica se                                                La Paz, julio de 2012




NOTA: El presente IPM fue aprobado en la sesión ordinaria de Directorio de fecha 17 de julio de 2012.


8
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA




                         Resumen Ejecutivo

La economía mundial mostró leves signos de                la crisis de deuda griega y su efecto de contagio hacia
recuperación en el primer trimestre de 2012, en virtud    otras economías del bloque, principalmente España
a un moderado dinamismo en algunas economías              e Italia. A esta situación se sumó el deterioro de los
avanzadas como EE.UU. y Japón, además de un               indicadores de actividad económica en EE.UU. en los
mayor crecimiento respecto al esperado en las             últimos meses y señales de mayor desaceleración en
economías emergentes. No obstante en el segundo           las principales economías emergentes.
trimestre, la actividad económica mundial experimentó
                                                          Ante este panorama, el dólar estadounidense se
un nuevo debilitamiento por la agudización de la
                                                          apreció en términos multilaterales, reflejando la
crisis fiscal y financiera en la Zona Euro, el deterioro
                                                          búsqueda de activos más seguros para las inversiones
de los indicadores de crecimiento de las economías
                                                          financieras. Por su parte, la mayoría de las monedas
avanzadas y la desaceleración de algunas economías
                                                          de la región se depreciaron en la segunda mitad del
emergentes, como Brasil, India y, en menor medida,
                                                          semestre, revirtiendo la apreciación acumulada en
China.                                                    los primeros meses del año.
Consecuente con el bajo crecimiento mundial en            Con relación a la economía nacional, en lo que va del
el primer semestre del año y dada la tendencia            año la inflación se mantuvo baja y estable. La variación
descendente de los precios internacionales de las         acumulada del Índice de Precios al Consumidor
materias primas desde el segundo trimestre, la            (IPC) a junio de 2012 fue de 1,96%, la tercera tasa
inflación a nivel global continuó disminuyendo.            de inflación acumulada más baja de Sudamérica. La
                                                          variación porcentual interanual mantuvo en el primer
En este contexto, los bancos centrales de las
                                                          trimestre del año la tendencia decreciente iniciada
principales economías avanzadas mantuvieron sus
                                                          en julio de 2011, alcanzando en marzo una tasa de
tasas de política monetaria en niveles históricamente
                                                          4,03%. A partir de abril, tuvo lugar una fase de leves
bajos, aplicando a la vez otras medidas de carácter
                                                          correcciones al alza, finalizando el semestre con una
monetario-cuantitativo para estimular su demanda
                                                          tasa de 4,54%. Cabe destacar que la trayectoria de la
agregada. Por su parte, varias economías emergentes
                                                          inflación a lo largo del semestre fue consistente con
mantuvieron sus tasas de referencia inalteradas,
                                                          la senda proyectada en el IPM de enero de 2012.
pero las más afectadas por la desaceleración
mundial modificaron su política monetaria hacia una        La evolución de la inflación en la primera mitad del
orientación expansiva, dando lugar a reducciones          año estuvo determinada por los siguientes factores:
de tasas e inclusive a la aplicación de medidas no        i) un ajuste de precios relativos en el sector de
convencionales.                                           servicios; ii) estabilidad generalizada de los precios
                                                          de alimentos; iii) reducidas presiones inflacionarias
Durante la primera mitad del año, el comportamiento       de origen externo; y iv) expectativas del público
de los mercados financieros estuvo fuertemente             ancladas. También fueron determinantes las acciones
afectado por la incertidumbre respecto a la efectividad   de política económica del Órgano Ejecutivo y del
y oportunidad de las medidas adoptadas para afrontar      Banco Central de Bolivia (BCB).

                                                                                                               9
INFORME DE POLÍTICA MONETARIA

La actividad económica continuó con un alto              netas a tasas monetarias decrecientes en todos sus
dinamismo, en contraste con el entorno de                plazos, lo que a su vez impulsó reducciones en las
desaceleración global, destacando el crecimiento y la    tasas activas del sistema financiero, para fomentar el
incidencia de los servicios financieros, la producción    crecimiento del crédito.
de gas natural (que registró niveles históricos) y el
buen desempeño de la industria manufacturera.            Ante el resurgimiento de factores de incertidumbre
La demanda interna continuó siendo el pilar del          a nivel global y regional y la disminución de las
crecimiento económico, impulsada tanto por el            presiones inflacionarias externas, el boliviano se
consumo de los hogares como por la inversión pública     mantuvo estable, brindando confianza y anclando las
y privada, esta última favorecida por el crecimiento     expectativas del público. Las ventas de divisas fueron
del crédito del sistema financiero y la afluencia de       acotadas y considerablemente menores a las de otros
inversión extranjera directa.                            años, con relación a las reservas internacionales.
                                                         Asimismo, la competitividad cambiaria no presentó
Pese a la fragilidad del contexto internacional, tanto   desalineamientos significativos y persistentes
la cuenta corriente como la cuenta capital y financiera   respecto a su nivel de equilibrio.
de la balanza de pagos registraron superávit. En el
primer caso, debido principalmente al incremento de      También destacan las medidas implementadas por el
las exportaciones de gas natural y, en el segundo,       Órgano Ejecutivo orientadas al control de la inflación,
por la mayor inversión extranjera directa. Como          garantizando la producción y el abastecimiento de
resultado de lo anterior, las Reservas Internacionales   alimentos a precio justo.
Netas (RIN) del BCB aumentaron con relación al nivel     Las perspectivas sobre la economía mundial durante
observado al cierre de 2011.                             2012 reflejan un crecimiento en términos generales
Respecto a la intermediación financiera, el flujo de       similar al previsto en el IPM de enero de 2012, aunque
depósitos registró niveles record comparado con años     en un entorno de mayor incertidumbre. Se prevé un
previos, siendo una fuente importante de recursos        crecimiento del producto mundial alrededor de 3,5%,
para su posterior canalización al crédito. A su vez,     mientras que el de América Latina se ubicaría en
el crecimiento sostenido de este último contribuyó a     torno a 3,4%. En este sentido, se tiene previsto que
elevar el dinamismo de la actividad económica. En        al cierre de 2012, el crecimiento externo relevante
línea con el buen desempeño macroeconómico y             para Bolivia sea en promedio 2,8%, con una leve
debido a las políticas adoptadas por el Gobierno, se     corrección a la baja respecto a las proyecciones del
mantuvo la fortaleza del sistema financiero, plasmada     IPM de enero, que ya proyectaba una tasa inferior a
en buenos indicadores de liquidez, solvencia,            la de 2011.
rentabilidad y calidad de los activos.                   Asimismo, se espera que los precios de las materias
Asimismo, la bolivianización de la economía              primas continúen reduciéndose de manera moderada.
continuó profundizándose debido a las políticas del      De esta forma, la inflación externa relevante para
Órgano Ejecutivo y del BCB, entre las que resaltan       Bolivia en 2012 alcanzaría 0,4%, menor a la
las modificaciones al Reglamento de Encaje Legal          observada en 2011.
aprobadas en enero y abril del presente año, que         En lo que respecta al contexto nacional, las
favorecen el mayor uso de la moneda nacional. Al         proyecciones de crecimiento económico para 2012
cierre del semestre, la bolivianización de cartera       dan cuenta que éstas permanecerían invariantes
superó el 74% y la de depósitos el 68% del total,        respecto al escenario anticipado en el IPM de enero,
cifras mayores a las de 2011.                            situándose entre 5% y 6%. Para 2013, el crecimiento
En este contexto, la orientación de la política          se mantendría entre 4,8% y 6,2%, explicado por
monetaria mantuvo un balance cuidadoso entre los         los mismos factores que impulsarían el crecimiento
objetivos de preservar la inflación baja y estable y de   en 2012. Estas proyecciones son similares a las de
contribuir al crecimiento de la actividad económica.     organismos internacionales y dan cuenta de que el
Es así que la oferta semanal de títulos disminuyó        crecimiento de Bolivia en 2012 estaría por encima del
gradualmente, generando menores colocaciones             promedio regional y mundial.


10
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA

Bajo este contexto, las cuentas externas de Bolivia                                                                                                     Entre los riesgos que implicarían una desviación
se mantendrían equilibradas en 2012. Se estima                                                                                                          hacia el alza en la inflación, se pueden señalar: la
la disminución del superávit en la cuenta corriente                                                                                                     continuidad de moderadas presiones de demanda
debido principalmente al incremento de las                                                                                                              interna; los efectos de factores climatológicos
importaciones de bienes de capital e intermedios                                                                                                        adversos sobre la oferta de alimentos; la posibilidad
para la ejecución de los proyectos públicos y privados                                                                                                  de ajustes en los precios relativos; y mayor inflación
y, en menor medida, a la disminución de las remesas                                                                                                     importada como resultado de inyecciones de liquidez
de trabajadores de Argentina y España. En el primer                                                                                                     en economías avanzadas y crecientes influjos de
caso por restricciones cambiarias y, en el segundo,                                                                                                     capital a la región, que podrían generar presiones
debido al elevado desempleo.                                                                                                                            hacia la apreciación de las monedas de socios
                                                                                                                                                        comerciales.
Se espera que la inflación en Bolivia se sitúe
alrededor de 5% al finalizar la gestión, ratificando la                                                                                                   Por otro lado, en lo que concierne a los riesgos a la
proyección del anterior IPM, al interior de un rango                                                                                                    baja se identificó la posibilidad de un deterioro más
de 4,25% y 5,75%; mientras que en 2013 alcanzaría                                                                                                       pronunciado de la actividad económica en economías
una tasa de 4,5% (dentro del intervalo 2,5% - 6,5%),                                                                                                    avanzadas y emergentes, con el consecuente efecto
levemente superior a la proyectada a inicios de año.                                                                                                    sobre los precios internacionales de las materias
Se debe recalcar que estas proyecciones consideran                                                                                                      primas.
un entorno internacional caracterizado por un
debilitamiento de la actividad económica mundial,                                                                                                       La autoridad monetaria continuará empleando de
cuyo crecimiento sería relativamente menor al                                                                                                           modo activo sus políticas, de forma coordinada con
escenario proyectado por organismos internacionales                                                                                                     el Órgano Ejecutivo, con el fin de preservar el poder
a inicios de año.                                                                                                                                       adquisitivo de la moneda nacional para contribuir
                                                                                                                                                        al desarrollo económico y social de la economía
          INFLACIÓN OBSERVADA Y PROYECTADA 2010-2013                                                                                                    boliviana.
                  (Variación en cuatro trimestres, en porcentaje)
                                                                                                                                                   13
                                                                                                                                                   12
                                                                                                                                                   11
                                                                                                                                                   10
                                                                                                                                                   9
                                                                                                                                                   8
                  7,2                                               6,9
                                                                                                                                                   7
                                                                                                                                                   6
                                                                                                     5,0
                                                                                                                                                   5
                                                                                                                                                   4
                                                                                                                                                   3
                                                                                                                                                   2
                                                                                                                                                   1
                                                                                                                                                   0
                           dic-10

                                      mar-11




                                                                 dic-11

                                                                          mar-12
         jun-10




                                                                                                      dic-12
                  sep-10




                                               jun-11




                                                                                                               mar-13




                                                                                                                                          dic-13
                                                        sep-11
mar-10




                                                                                   jun-12

                                                                                            sep-12




                                                                                                                        jun-13

                                                                                                                                 sep-13




FUENTE:                             Instituto Nacional de Estadística - Banco Central de Bolivia
ELABORACIÓN:                        BCB- Asesoría de Política Económica
NOTA:                               El gráfico incluye intervalos de confianza en torno al escenario central
                                    (la parte más clara es consistente con un intervalo de confianza de
                                    90%)




                                                                                                                                                                                                          11
Ipm
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA




                       Executive Summary

The world economy showed slight signs of recovery in      Within this background, the U.S. dollar appreciated in
the first quarter of 2012, due to a moderate increase      multilateral terms, mirroring a “flight to quality” behavior
in economic activity in some advanced countries like      in search of safer assets by financial investors.
the U.S. and Japan, as well as higher than expected       Meanwhile, most regional currencies depreciated in
rates of growth in emerging and developing countries.     the second quarter, reversing the appreciation gained
Nonetheless, in the second quarter, global economic       in the first months of 2012.
activity weakened due to the worsening of fiscal
and financial crisis in the Euro area, slowdown in         Regarding the Bolivian economy, inflation remained
advanced economies and deceleration of economic           low and stable throughout the first half of the year.
growth in emerging ones like Brazil, India and, to a      The cumulative percentage change of the Consumer
lesser extent, China.                                     Price Index (CPI) reached 1,96% by June, the third
                                                          lowest rate in South America. The annual percentage
Furthermore, coherent with low global economic            change of the CPI maintained in the first quarter the
growth in the first half of the year, and given the        downward trend initiated in July of 2011, reaching
downward trend in international prices of raw materials   in March a rate of 4.03%. From April, a slight phase
in the second quarter, global consumer price inflation     of upward correction has taken place, ending the
continued declining.                                      semester with a rate of 4.54%. It is worth noting that
                                                          inflation development observed along the year was
In this context, central banks of major advanced          consistent with the path projected in the Monetary
economies maintained their policy rates at historic       Policy Report (MPR) of January, 2012.
lows, while applying other measures (quantitative
easing) to stimulate aggregate demand. On the other       The evolution of inflation in the first half of the year was
side, several emerging countries kept their reference     determined by the following factors: i) an adjustment
policy rates unchanged, while the most affected by        of relative prices in the services sector; ii) general
the global slowdown adopted expansionary monetary         stability of food prices; iii) reduced foreign inflationary
policies complemented by cuts in taxes and the            pressures; and iv) stable inflation expectations.
application of unconventional measures.                   The economic policy actions taken by the National
                                                          Government and the Central Bank of Bolivia (CBB)
During the first half of 2012, the behavior of financial    were also decisive regarding the low and stable
markets was strongly affected by uncertainty              figures of inflation observed in the period.
regarding the effectiveness and timing of actions taken
to address the Greek debt crisis and its contagion        In contrast to the environment of global slowdown,
to other economies in the European Union, mainly          domestic economic activity continued strong, being
Spain and Italy. This context was exacerbated by the      especially relevant the growth and contribution of
deterioration of the indicators of economic activity      financial services, natural gas production (which
in the U.S. in recent months, and by signs of further     recorded historic levels), as well as the good
slowdown in major economies.                              performance of the manufacturing industry. Domestic


                                                                                                                  13
INFORME DE POLÍTICA MONETARIA

demand remained as the main driver of economic              public. Foreign exchange sales were bounded and
growth, determined by both household consumption            considerably lower than other years (if compared
and public and private investment; the latter was           to the amount of net foreign exchange reserves).
favored by strong credit growth of the financial system      Similarly, exchange-rate competitiveness has not
and the inflow of foreign direct investment.                 shown significant and persistent misalignments
                                                            respect to its equilibrium level.
Despite the vulnerability of the international context,
both the current account and the capital and financial       It is also worth mentioning the measures implemented
account of the balance of payments recorded a               by the National Government aimed at controlling
surplus. In the first case, it was related to the increase   inflation by ensuring the production and supply of
in natural gas exports, whereas in the second it was        food at fair prices.
associated to inflows of foreign direct investment. As
a result, net foreign exchange reserves increased with      The outlook for the world economy in 2012 is
respect to the figures observed at the end of 2011.          characterized, in general terms, with growth rates
                                                            similar to those projected in the MPR of January,
Concerning financial intermediation, the flow of              although in an environment of greater uncertainty.
deposits attained record levels compared to previous        It is expected a global growth rate of around 3.5%,
years, and it remained as an important source of            while Latin America would attain growth levels around
resources to be directed for loan purposes through          3.4%. In this sense, the external growth relevant to
financial entities. Sustained credit growth helped to        Bolivia would reach a rate of 2.8% by the end of 2012,
strengthen dynamics of economic activity. In line with      which implies a slight downward revision compared to
good macroeconomic performance and Government               projections of the MPR of January (that had already
policies, the health of the financial system was             projected a rate below the one observed in 2011).
preserved, as it is shown by adequate indicators of
liquidity, solvency, profitability and assets quality in     Additionally, it is also expected that commodity prices
the financial system.                                        continue to decline moderately. Consequently, the
                                                            relevant external inflation for Bolivia would reach
Likewise, financial de-dollarization deepened thanks         0.4% at the end of 2012, lower than 2011 figure.
to the policies implemented by the Government and
the Central Bank, among which the most remarkable           Regarding the Bolivian outlook, economic growth
were the changes to the legal reserve requirements          forecasts for 2012 remain invariant with respect
regulation started in January of this year. By the          to those anticipated in the MPR of January, being
end of the semester the ratio of participation of the       expected a growth rate between 5%-6%. In terms of
Bolivian currency in total credits and deposits of the      2013, growth would remain between 4.8% and 6.2%,
financial system reached 74% and 68% respectively,           and it would be sustained by the same factors that
higher than those of 2011.                                  would be driving growth in 2012. These forecasts are
                                                            similar to those of international organizations, and
In this context, the monetary policy stance maintained      they all point out that, in 2012, growth in Bolivia would
a careful balance between the goals of preserving           be above global and regional average levels.
a low and stable inflation and contributing to the
growth of economic activity. Accordingly, the weekly        In this setting, external accounts of Bolivia would
supply of government securities gradually decreased,        remain balanced in 2012. It is expected a decrease in
resulting in lower net sales of securities at decreasing    the current account surplus mainly due to the rise in
monetary rates in all terms. The latter fact, in turn,      imports devoted to intermediate and capital goods (to
prompted reductions in lending rates of the financial        be employed for the execution of public and private
system, encouraging credit growth.                          projects) and, to a lesser extent, because of the decline
                                                            in remittances from workers in Argentina and Spain (in
Given the resurgence of uncertainty factors at a            the first case because of foreign exchange restrictions
global and regional extent, and the reduction of            and, in the second, due to high unemployment rates).
external inflationary pressures, the exchange rate
of the Bolivian currency was kept stable in order to        It is expected that inflation in Bolivia will be around 5%
provide confidence and to anchor expectations of the         at the end of 2012, confirming the projection of the
                                                            preceding MPR, within a range of 4.25% and 5.75%;

14
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA

whereas, in 2013 inflation would reach a rate of 4.5%                                                                                                     Among the risks that could involve a deviation of
(in the range 2.5%-6.5%), slightly higher than the                                                                                                       inflation toward levels higher than those announced,
one projected earlier this year. It should be stressed                                                                                                   it is possible to mention: the persistence of moderate
that these projections consider an international                                                                                                         domestic demand pressures; the effects of adverse
environment characterized by a weakening of global                                                                                                       weather conditions on food supply; the possibility of
economic activity, whose growth would be relatively                                                                                                      adjustments in relative prices; and higher imported
lower than the scenario projected by international                                                                                                       inflation as a result of injections of liquidity in advanced
organisms at the beginning of the year.                                                                                                                  economies and rising capital inflows to the region,
                                                                                                                                                         which could generate pressures for appreciation of
         OBSERVED AND PROJECTED CPI INFLATION 2010-2013
                (Percentage variation in 4 quarters)                                                                                                     the currencies of trading partners.
                                                                                                                                                    13
                                                                                                                                                    12   On the other hand, concerning the downside
                                                                                                                                                    11   inflationary risks, it was identified the possibility of
                                                                                                                                                    10
                                                                                                                                                         a more pronounced decline in economic activity
                                                                                                                                                    9
                                                                                                                                                    8
                                                                                                                                                         in advanced and emerging economies, with the
                                                                     6,9
                   7,2                                                                                                                              7    consequent effects on international prices of raw
                                                                                                                                                    6
                                                                                                      5,0                                                materials.
                                                                                                                                                    5
                                                                                                                                                    4
                                                                                                                                                         The monetary authority in coordination with the
                                                                                                                                                    3
                                                                                                                                                    2    National Government will continue employing
                                                                                                                                                    1    their policies in an active way in order to preserve
                                                                                                                                                    0
                                                                                                                                                         the purchasing power of the national currency to
                            dic-10

                                       mar-11




                                                                  dic-11
          jun-10




                                                                           mar-12




                                                                                                       dic-12
                   sep-10




                                                                                                                mar-13
                                                jun-11




                                                                                                                                           dic-13
mar-10




                                                         sep-11




                                                                                    jun-12

                                                                                             sep-12




                                                                                                                         jun-13

                                                                                                                                  sep-13




                                                                                                                                                         contribute to the economic and social development of
                                                                                                                                                         the Bolivian economy.
SOURCE:                              National Statistics Institute – Central Bank of Bolivia
ELABORATION:                         CBB –Main Economic Policy Advisor Office
NOTE:                                The graph includes 90% confidence intervals




                                                                                                                                                                                                                 15
Ipm
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA




                            Juk’a qhanancha

Uraqpachana qullqi apnaqawixa nayrïri kimsa            España ukatxa Italia uksankirinakaru. EE.UU.
phaxsina 2012 ni maranxa uñacht’ayiwa mä juk’a         markaxa uka markanakjamarakiwa qullqituqita
nayraqatar sartawi, niyakixaya EE.UU. ukatxa Japón     jan walt’awinkarakina qhip qhipa phaxsinakana
uksa markanakansa jiltawinakasa amuyasirakchisa.       ukhamaraki      kawkiri   markanakatixa   qullqimpi
Ukampisa payïri kimsa phaxsinxa uraqpachana            sartapxiriki ukanakasa qhiparstawayapxaraki.
qullqi apnaqawixa thulljtawirusa puriwayarakiwa
niyakixaya Zona Euro uksana crisis fiscal y financiera   Taqi ukanaka utjipanwa dólar estadounidense ch’uxña
ukasa jan walt’ayawaykarakchisa, nayraqataru           qullqisa may maya markanakana wali munataxaraki
qullqituqi mistsuwi qullqini markanakana ukhamaraki    inversiones financieras ukanakatakisa. Maysatxa
suma sarantkipana pisiqtawiru puriri markanakasa       uksa markanakana qullqinakaparakiwa niya payïri
amuyasirakiwa Brasil, India yämakisa China uka         chikata pachana suxtïri phaxsinxa jani askinjama
markaxa ukanjamaraki amuyasi.                          uñjataxarakinsa nayrïri phaxsi qalltat sipana pachpa
                                                       marana.
Taqi uka jan walt’awinakawa uraqpachanxa nayrïri
suxta phaxsina ukhamarusa puriyawayaraki aka           Jichhaxa jiwasana qullqituqita sartawi uñakipkasaxa,
marana janiwa ukakikiti ukjaruxa materias primas       jichha maranxa inflación ukaxa pachpankawayiwa
satakisa ukana chaninakapawa payïri kimsa              ukhamaraki aynachtuqinkawayarakisa. May maya
phaxsinakanxa iraqtawayi ukatjamawa inflación a         aljañanakana chaninakapaxa (IPC) ukanjamaxa
nivel global ukasa pisiqtasiwaykaki.                   junio phaxsita 2012 maranxa 1,96% ukjankawayiwa,
                                                       kimsïri tasa inflación acumulada ukaxa Sudamérica
Ukatjamawa qullqituqita nayraqatankirinakaxa bancos    markanakata sipanxa aynachtuqinkawayiwa. Marata
centrales uksanakanxa tasas de política monetaria      mä mararu variación porcentual ukaxa jichha maranxa
ukanakapaxa wali aynachtuqinkana, ukatwa medidas       kimsïri nayrïri phaxsinxa pachpankawayiwa julio 2011
de    carácter     monetario-cuantitativo   ukampisa   ni marata qalltasina, marzo phaxsinxa jilxattawayiwa
mayiwinakaru iyawsawayapxaraki. Maysatxa, walja        4,03% ukjaru. Abril phaxsita nayraqataruxa mä juk’a
qullqimpi irnaqirinakarakiwa pachpankawayapxaraki      askicht’awinakasa irxattawinakanxa utjawayarakiwa,
jan     mayjt’ayasa,      ukampisa       uraqpachana   niya suxta phaxsinaka tukuyaruxa tasa ukaxa 4,54%
jani askinjama qullqituqita sartawi utjkipanxa         ukjarusa puriwayarakiwa. Qhanañchañawa wakisi
desaceleración mundial ukawa jan walt’ayawaykiti       suxta phaxsinakanxa inflación ukaxa ukjankawayiwa
ukatjamawa mayjt’ayawayapxi qullqi apnaqawi            kunamatixa enero phaxsina 2012ni marana
amtanaka yaqha tuqinakaru mistsuñataki ukhamatwa       uñtatakana ukhamarjama.
manu qullqirusa tasas ukanakasa khuchhuqatarakina
ukhamaraki yaqha amtanakarusa.                         Inflación      jiltawixa        suxta    phaxsinxa       akïri
                                                       amtawinakaruwa iyawsi: i) servicios ukanakanwa
Niya chika marakamaxa qullqimpi irnaqirinakaxa jan     juk’ata juk’ata chaninakapaxa irxattayatana; ii)
walt’awinkapxanwa, pächasiñawa utjawayi ukhamata       manq’añanakana chaninakapaxa pachpankawayiwa;
saykatañataki deuda griega jan walt’awirusa            iii) anqaxa tuqita jutiri irxattawinakasa juk’a utjarakinwa;
niyakixaya ukanjamasa yaqha jupanakjama qullqimpi      ukhamaraki; iv) markachirinakana uksar uksaru puriña
irnaqirinakarusa jan waly’aykarakchinasa, yämakisa     amtanakapasa suyt’ayatarakina. Ukakipkarakiwa wali

                                                                                                                 17
INFORME DE POLÍTICA MONETARIA

askinsa política económica uka amtanakasa Organo         Ukhamakipanwa          política monetaria   ukaxa
Ejecutivo uksankirinakata ukhamaraki Banco Central       pachpankawayarakisa inflación baja ukatxa estable
de Bolivia (BCB) uksankirinakatsa.                       amtanakarjama ukhamata qullqimpi apnaqawinakaru
                                                         jiltayañataki. Ukhamawa sapa semanaxa títulos
Qullqituqita    sartawixa    pachpa     amtarjamaxa      satakisa ukanakasa juk’ata juk’ata pisiqtawayaraki
sartayatakipuninwa, desaceleración global uksaru         juk’a tasas monetarias decrecientes utjayasa, uka
chikachasisasa, jiltawixa servicios financieros           pachparakiwa ch’amañchawayaraki pisiqtawinaka
ukanjamawa askinkarakisa, gas natural achuyawi           utjañapatakisa tasas activas uksanakansa ukhamata
tuqisa     (jan   jichhakama    uñjkaya     uksarusa     qullqi mayt’awi jiltañapataki.
puriwayarakiwa) ukhamaraki may maya lurawinaka
industria manufacturera ukanjamasa. Pachpa                  Pächasiwinaka utjkipana anqaxa markanakata
markana mayiwinakapasa qullqituqita jiltawiruxa          ukatxa yaqha jak’a markanakatsa, boliviano qullqixa
kunamakantixa uka pachpa thakhinkawayarakiwa,            askinjama uñjatakipuninwa, iyawsawi utjayasa ukatxa
niyakixaya may maya utjawinakansa ukatxa                 markachirinakana lup’iwinakapa iyawsasasa. Divisas
inversión pública ukhamaraki privada ukanjamasa          aljawinakaxa yaqha maranakata sipanxa pisikinwa,
yanapt’atarakichisa, privada ukaxa jiltawayiwa qullqi    reservas internacionales uñtasasa. Ukakipkaraki,
yaqhanakaru mayt’asa ukatxa anqaxa markana               competitividad cambiaria ukaxa janiwa jan walirusa
qullqituqita yanapt’awimpisa.                            puriyatakarakinsa, pachpankakinwa.

Anqaxa      markana      qullqituqita   thulljtawinaka   Ukakipkaraki    jach’anchawayapxarakisa    Órgano
utjkipansa, cuenta corriente jan ukaxa cuenta capital    ejecutivo uksana amtanakaparusa inflación wali
ukhamaraki financiera ukanakanjamawa balanza de           jak’ata uñjañataki, ukhamata achunaka utjañapataki
pagos ukasa jiltawayaraki. Nayrïri tamaxa, jiltawayiwa   ukatxa may maya manq’añanakasa chaniparjama
gas natural anqaxa markanakaru aljasa, payïri            aljatañapataki.
tamasti anqaxa markanakata inversión extranjera
directa ukanjamaraki. Taqi ukanakawa, BCB uksanxa        Economía mundial uñtawinakaxa 2012ni maranxa
Reservas Internacionales Netas (RIN) ukanakasa           qhanstayiwa jiltawinaka kunamatixa IPM enero 2012ni
jilxattawayaraki 2011ni mara tukuykana ukat sipana.      marana uñtatakana ukarjama, ukampisa pächasiwixa
                                                         uksanxa utjayatakirakinwa. Amuyasiwa, jiltawixa
Intermediación financiera uksata arskasaxa, qullqi        uraqpachanxa purispawa 3,5% ukjaru, América Latina
imawinakaxa chimpt’awayiwa wali askinaka pasiri          ukaxa niya 3,4% ukjaruraki. Ukatawa niya amuyataraki
maranakat sipansa, ukanjamawa qullqi mayt’añasa          2012ni mara tukuyaruxa crecimiento externo ukaxa
askinjama uñjatarakina. Ukatjamawa qullqituqita          Bolivia markatakixa niya 2,8% ukjarakichispasa,
jiltawixa   yanapt’atarakinsa.     Sañ      muntanwa     má juk’a chiqañchawinakampi enero phaxsina IPM
desempeño macroeconómico ukatxa gobierno                 uksana utjkana uka amtanakaparjamasa, niyakixaya
uksana amtanakapa iyawsatataplaykuwa qullqimpi           amuyatarakichinsa 2011ni marat sipansa pisiñapataki.
irnaqirinakaxa ch’amañchasiwayapxi, taqi ukanakaxa
uñjatarakiwa liquidez, solvencia, rentabilidad ukatxa    Ukakipkarakiwa suyataski materias primas ukana
calidad de los activos ukanakana.                        chaninakapaxa juk’ata juk’ata iraqtaskañapaki.
                                                         Ukhamatwa inflación externa relevante satakisa ukaxa
Ukakipkarakiwa       bolivianización ukasa Órgano        Bolivia markatakixa 2012ni maranxa niyapuniwa
ejecutivo ukatxa BCB uksana amtanakapampisa              purirakispana 0,4% ukjaru, ukampisa ukaxa 2011ni
ch’amañchasiwayi, taqpacha amtanakata sipanxa            marata sipanxa juk’akiwa.
akirinakawa walpuni qhanstawayi, Reglamento de
Encaje Legal uksana mayjt’awinakaru niyakixaya           Markasata arskasaxa, qullqituqi jiltawinakaxa 2012ni
iyawst’atarakichinsa enero ukatxa abril uka              maratakixa amuyayistuwa jan mayjt’awinaka utjañapa
phaxsinakansa      jichha     marana,   ukanjamawa       kunamatixa IPM uksankirinakaxa enero phaxsina
markasana qullqipaxa jilpachaxa apnaqatarakisa.          sawayapki ukarjama, 5% ukatxa 6% ukjankañapataki.
Janira suxta phaxsinaka tukuykasaxa bolivianización      2013ni maratakixa qullqi jiltawixa pachpankaspawa
de cartera ukaxa 74% ukjaruwa puriwayi, depósitos        niya 4,8% ukatxa 6,2% ukjakama, taqi ukatakixa
ukanakaxa 68% ukjaruraki taqpachata sipana, uka          kawkiri amtanakatixa 2012ni marana iyawsatakana
jakthapiwinakaxa 2011ni marata sipansa jilawa.           ukanakampi yanapt’ata. Akhama amtanakaxa niya


18
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA

kikpakiwa anqaxa markanakana amtanakaparusa                                                                                                              Jan     walt’awinakaxa     inflación    utjayañatakixa
ukatawa qullqituqi jiltawixa Bolivia markasanxa                                                                                                          akirinakaspawa: pachpa markana utjayatakipunispana
2012ni maranxa promedio regional ukatxa mundial                                                                                                          presiones de demanda interna ukanjama; aka
ukatsipansa alayankaspana.                                                                                                                               pachana jan walt’awinaka utjaspana manq’añanaka
                                                                                                                                                         pisiqtawitaki; chaninakana iraqtawi irxatawinaka
Ukatjamawa, Bolivia markana cuentas externas
                                                                                                                                                         utjaspana ukapacha ukhamaraki kunapachatixa
ukanakasa pachpankaspana 2012ni maranxa.
                                                                                                                                                         jilpachaspana      inflación     importada     anqaxa
Ukampisa amuyasiwa superávit uka pisiqtañapa
                                                                                                                                                         markanakana qullqituqita askina sartawinkipana
cuenta corriente ukanjama anqaxa markata may
maya yänaka bienes de capital e intermedios                                                                                                              inyecciones de liquidez satakisa ukanjama markasana
apayanisa ukanjama proyectos públicos ukatxa                                                                                                             ukhamaraki     yaqha     markanakansa      crecientes
privados     lurañataki,   ukakipkaraki  Argentina                                                                                                       influjos de capital ukanjama thuruñchasitaspana
ukatxa España markanakan irnaqirinakana qullqi                                                                                                           socios     comerciales    uksankirinakana    qullqipa
apayanitapanakasa juk’akitaplayku. Nayrïri lurawixa                                                                                                      iyawsatañapataki.
restricciones cambiarias ukanjamawa, payïristi walja
                                                                                                                                                         Maysatxa, jan walt’ayirinakaxa qhanstayatarakiwa
jani irnaqawinaka utjataplaykurakiwa.
                                                                                                                                                         kawkiri markanakatixa nayraqatana jikxatasipki
  Suyataskiwa Bolivia markana inflación ukaxa 5%                                                                                                          qullqituqi nayrankasa ukatxa ukanjamasa akatjamata
ukjankañapa mara tukuykama, ukhamata iyawsañataki                                                                                                        nayraqataru mistsusa, materias primas ukanakan
pasiri IPM ukaru, ukampisa uka taypinxa 4,25%                                                                                                            chaninakapa precios internacionales utjkipana jan
ukhamaraki 5,75% ukjañapawa rango ukaxa, 2013ni                                                                                                          walt’awinkapxaspana uka pacha.
maranxa puriwayaspawa tasa ukaxa 4,5% ukjaru
(intérvalo ukaxa 2,5% - 6,5%) taqi ukaxa k’achhata                                                                                                       Qullqituqita jilïri p’iqiñchiripaxa amtanakxa aski
jiltayataspawa mara qallta amtanakata sipana.                                                                                                            irnaqawi utjañapatakixa utjayakipuniniwa, taqi
Mayampsa saskañakispawa akhama amtawinakaxa                                                                                                              ukanakaxa Órgano Ejecutivo uksankirinakampiwa
anqaxa markanaka uñtasawa luratañapa niyakixaya                                                                                                          mayachatani ukhamata markasana qullqipaxa
qullqituqita uraqpachana má juk’a thulljtawinakasa                                                                                                       taqinitsa iyawsatañapataki nayraqataru qullqituqi
utjawayarakchisa, taqi ukanakatwa qullqituqita                                                                                                           ukatxa may maya lurawinaka sartawi jiltayañatakisa.
jiltawixa mä juk’a pisiqtawinkaspana ukampixa
sañ muntanwa janiya kunamatixa organismos
internacionales uksankirinakaxa mara qalltana
sawayapki ukaruxa phuqhatakchispati.
           2010-2013: CHANI IRXATTAÑA UÑJATA UKHAMARA
                               AMUYT’ATA
         (Pusi kuti kimsa phaxsitkama amuyt’atawa, sapa pataka)
                                                                                                                                                    13
                                                                                                                                                    12
                                                                                                                                                    11
                                                                                                                                                    10
                                                                                                                                                    9
                                                                                                                                                    8
                   7,2                                               6,9
                                                                                                                                                    7
                                                                                                                                                    6
                                                                                                      5,0
                                                                                                                                                    5
                                                                                                                                                    4
                                                                                                                                                    3
                                                                                                                                                    2
                                                                                                                                                    1
                                                                                                                                                    0
                            dic-10

                                       mar-11




                                                                  dic-11
          jun-10




                                                                           mar-12




                                                                                                       dic-12
                   sep-10




                                                                                                                mar-13
                                                jun-11




                                                                                                                                           dic-13
                                                         sep-11
mar-10




                                                                                    jun-12

                                                                                             sep-12




                                                                                                                         jun-13

                                                                                                                                  sep-13




FUENTE:                              Instituto Nacional de Estadística - Banco Central de Bolivia
ELABORACIÓN:                         BCB- Asesoría de Política Económica
NOTA:                                El gráfico incluye intervalos de confianza en torno al escenario central
                                     (la parte más clara es consistente con un intervalo de confianza de
                                     90%)



                                                                                                                                                                                                           19
Ipm
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA




                      Juch´uy qutu rimana

Tukuy jallp’api qullqi apaykachanaqa economia           Ñawpa khuskan watapi, mercados financieros
mundial nisqa, kay 2012 watapi ñawpa kinsa killata      nisqa mana yacharqankuchu imaynatapunichus
kutirisharqaña, imaraykuchus chay qhapaj suyukunapi     llank’ananku karqa, imayna rijch’aj medidas
EE.UU. Chantapis Japonpi ima llank’ashaspalla           nisqatachus puririchinanku karqa, grecia suyuj
chhikaman, chhika atipasharqankuña, kikillantataj       manunman mana urmanankupaj, imaraykuchus kay
kay economias emergentes nisqawan suyukunapipis         chiqanmanta waj economías nisqata astawampis
wiñarisharqankuña. Chantaqa segundo trimestre           España, Italia suyukunaman chimpaykuspa kay
kay     watamanta     economia     mundial     qullqi   ukhuman qhatataj risharqa. Kaymantaj yapaykukun
apaykachanamanta kallpanqa watijmanta uraykuyta         EE.UU. suyumanta indicadores de actividad
qallarin imaraykuchus crisis fiscal jinataj financiera    económica nisqa, qhipan killakunapi mana walijman
nisqa zona euro chiqampi pak’ikuj jinaman chayan,       tukuspa, kay economías emergentes nisqawan
kaywantaj indicadores de crecimiento chay qhapaj        suyukunapis manaña wiñankuñachu maychus
suyukunamanta mana walijman tukun, kikillantataj        wiñasharqanku jina.
Brasil, India, China suyukunamanta economías
                                                        Kayjinata qhawaspa, dólar estadounidense qullqiqa
emergentes nisqaqa pisi kallpallawanña puririnku.
                                                        kuraynijman,     términos multilaterales nisunman
Ajinamanta tukuy jallp’api, kay wataqa ñawpa sujta      wicharin, mask’aspa qullqinta maypichus astawan
killapi pisita tukuy ima wiñasqa, kikillantataj kay     sumajta llank’achinman chayman churaykunampaj.
materias primas nisqamanta precios internacionales      Kay khuskan watamanta khuskampi, kay chiqanmanta
jawa llajtakunapi uraykun, chayrayku tukuy chiqampi     suyukunaj qullqinqa uqharikunanta astawampis
inflación nisqaqa pisilla karqa.                         uraykun imaraykuchus kay watamanta ñawpa
                                                        killakunapi wicharij risharqa.
Kaykunata qhawaspa, qhapaj suyukunamanta bancos
centrales qullqi wasikunaqa, kay tasa de política       Suyunchispi      economía       nacional   nisqamanta
monetaria nisqata uraypi jap’inku, mana ni jayk’aj      parlaspaqa, kay wata inflación nisqaqa urayllapi
pachapi chay jinaman chayarqachu, chayllapitaj waj      qhipakun mana wicharinchu. Kay variación acumulada
medidas monetario – cuantitativo nisqata puririchinku   del Índice de Precios al Consumidor (IPC) nisqaqa
astawan qullqi yaykumunampaj. Jinallataj ashkha         junio killakama kay 2012 watamanta 1,96% karqa,
                                                        nisunman tercera tasa de inflación acumulada mas
suyukuna kay economías emergentes nisqapi
                                                        baja astawan uraypi kay Sudamerica suyukunamanta
wiñajkunaqa, chay tasas de referencia nisqata
                                                        kasqanchis. Sapa watamanta kay variación porcentual
mana kuyurichispa chayllapi jap’inku, chanta chay
                                                        nisqaqa maychus qallarirqa julio killamanta pacha
suyukunaman maykunamanchus desaceleración
                                                        2011 watapi, ñawpa kinsa killakama kay watamanta
mundial nisqa kurajta chayan política monetarianta
                                                        uraykuj jina risharqa, imaraykuchus marzo killakama
wajinaman tukuchinku ujkunamanta qichuspa,
                                                        kay tasa nisqaqa 4,03% chayasqa. Chayamantaqa,
ujkunaman      yapaspa     ajinamanta     tukuyman
                                                        abril killamantapacha junio killakama kay tasa nisqaqa
yanapanampaj.
                                                        4,54% wicharisqa. Sumajta qhawarinapaj, khuskan


                                                                                                           21
INFORME DE POLÍTICA MONETARIA

watakamaqa inflación nisqaqa sinch’ita puririn mana         macroeconómico chiqan allinta puririn imaraykuchus
uraykuspa nitaj anchata wicharispa, maychus IPM            gobiernoqa sumaj          políticas nisqata qullqita
enero killapi kay watamanta ñanta churarqa chayman         apaykachanapaj puririchin, kaywan sistema financiero
jina.                                                      sinch’ita sayarinampaj, chayman jina indicadores de
                                                           liquidez, solvencia, rentabilidad chantapis calidad de
Ñawpa khuskan watapi, inflación nisqaqa puririnampajj       activos mana uraykunchu astawampis wicharin.
kay factores nisqakuna yaykun: i) kay sector servicios
chiqampi precio chanikuna mana wicharinchu                 Jinallataj, suyunchispi boliviano qullqinchisllataña
chayllapi saqinku; ii) tukuy mikhunamanta precio           apaykachashanchis,      ajina    kanampaj   Organo
chani mana wicharinchu; iii) jawa llajtakunamanta          Ejecutivo chantapis BCB kamachinku, chaypajqa
presiones inflacionarias mana chayawanchischu;              kay Reglamento de Encaje Legal ukhuman tijranku
jinataj iv) llajtamasikunapis manaña ni imata              modificaciones nisqata ruwaspa, kaytaqa kunan
ninkuñachu. Jinallataj Organo Ejecutivo chantapis          wata enero killamanta abril killakama aprobankuña,
Banco central de Bolivia (BCB) acciones de política        kaypi kamachishan boliviano qullqinchisllataña
económica nisqata puririchinku.                            apaykachanapaj. Kunan khuskan watakama kay
                                                           bolivianizacion de cartera nisqaqa 74% chayan, kay
Suyunchispi qullqi apaykachanaqa ashkhata wiñarin,         cartera de depósitos nisqataj 68% chayan, 2011
jawa llajtakunapiqa mana kikinta qhawakunchu               watamanqa kurajwan atipan.
astawampis      desaceleración     global      rikhukun,
suyunchispitaj tukuy ima wiñarin, servicios financieros     Kay chiqanta política monetaria nisqaqa sumajta
qullqi apaykachana wasikunaqa oqharikunku,                 qhawan, inflación nisqa mana wicharinampaj manaqa
gas natural nisqaqa, mana ni jayk’aj pachapi jina          urayllapi jap’inampaj, kaywanqa yanapashan actividad
may ashkhata poqoshan, industria manufacturera             económica llank’aykuna wiñanampaj. Chayrayku
chiqampis sumajta wiñashan. Ajina, qullqiwan               kay oferta semanal de títulos pisiyan, ajinamanta
wiñanapajqa llajtamasikuna sinch’ita llank’arishanchis,    qullqitaqa     mayk’a    watapajpis  mañashallanku
wasipaj tukuy imata rantikuspa, jinallataj kay inversión   imaraykuchus kay sistema financiero ukhupi tasas
publica jinataj privada wiñashan chaypaj sistema           activas nisqa uraykushan, kayta ruwashanku astawan
financiero qullqita mañaspa yanapashan, mana kay            qullqita manunankupaj.
chiqankunallamantachu qullqi yaykushan manaqa
jawa llajtakunaman ripujkunapis, kay suyunchisman          Kay wataqa watijmanta a nivel global jinataj
qullqita yawarmasikunasninman kachamushanku.               regional economía qullqi apaykachanaqa p’akikuj
                                                           jina qhawakurqa presiones inflacionarias externas
Jawa llajtakunapi economía qullqi apaykachanaqa            jawa llajtakunamantapis uraykurqa, ni chaypis
p’akikuj jina kaspapis, kay suyunchispi cuenta             chayawanchischu       boliviano  qullqinchis    mana
corriente, cuenta capital chantapis financiera de           uraykunchu, thuruta jap’inchis, tukuy llajtamasikuna
balanza de pagos maytapuni pataman oqharikun               qullqinchisllataña apayckachaspa. Kay divisas
Nisunman kayjina wiñanampaj, exportaciones                 nisqataqa manaña kurajta, qhipan wataspi jina
de gas natural sumajta wicharin, chantapis                 ranqhankuñachu, reservas internacionales jinata.
inversion extranjera directa kurajta yapakun. Kay          Jinallataj kay competitividad cambiaria qullqi
chiqankunamanta      qullqiqa  ashkhata    yaykun,         tijrachina wasikunapi mana anchata uraykuchinkuchu
Reservas Internacionales Netas (RIN) nisqapaj BCB          nitaj wicharichinkuchu uj nivel de equilibrio nisqapi
ukhuman, 2011 watamantaqa kunan wata qullqiqa              qhipakunku.
sumajta yapaykukun.
                                                           Chantapis Organo ejecutivo ukhumanta pacha
Kay intermediación financiera nisqamanta parlaspaqa,        kamachin, mana ni ima wicharinampaj, poquypis
llajtamasikuna qullqi waqaychana wasikunapi ashkha         watantinta kanampaj, mikhuna mana pisianampaj, a
qullqita churaykunku, ni jayk’aj watapipis kayjinata       precio justo ranqhanakupaj.
qhawakurqachu, kay waqaychasqa qullqillamantataj
wajkunaman mañanku.         Ajinamanta kay qullqi          Tukuy jallp’api economía           mundial qullqi
wasikunaqa sumajta wiñanku, actividad económica            apaykachanamanta parlaspaqa, 2012 watapi
chiqanta yanapaspa. Ajinamanta kay desempeño               wicharinqa nispa qhawashanku, maychus enero
                                                           killapi kay watamanta IPM ukhupi nirqanku chayman

22
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA

jina. Suyashanku tukuy jallp’api 3,5% wicharinqa         qhawakusqanman jina, imaraykuchus economía
nispa, chanta tukuy America Latina chiqampitaj 3,4%      mundial qullqi apaykachanaqa uraykun p’akikuj jina
suyashanku wicharinanta. Ajinamanta nishanku 2012        kaspa, chantapis pisillata wiñanqa ajinata organismos
wata tukukunankama, Bolivia suyupi crecimiento           internacionales qutuchaykuna kay wata qallarishajtin
externo nisqaqa 2,8% chayanqa nispa, uj chhikanta        nirqanku.
uraykunqa IPM enero killapi ruwasqankumanta,
                                                           2010 – 2013: INFLACIÓN RIKHUSPA CHANTA IMAYNACHUS
imaraykuchus      2011     watapi     yachakurqaña                                    KANQA
mayk’atachus uraykunan karqa.                                     (Sapa kinsa killa ujinataj, porcentaje nisqapi)
                                                                                                                                                                                                            13
Jinallataj kay materias primas nisqamanta precio                                                                                                                                                            12
chanitaqa     uraykunantapuni  uj    chhikallatapis                                                                                                                                                         11
                                                                                                                                                                                                            10
suyashanku. Ajinamanta kay inflación externa Bolivia
                                                                                                                                                                                                            9
suyupaj 2012 watapi 0,4% chayanman, kayqa 2011                                                                                                                                                              8
watamanta pisi kanman.                                                     7,2                                               6,9
                                                                                                                                                                                                            7
                                                                                                                                                                                                            6
                                                                                                                                                              5,0
Suyunchis chiqanmanta parlaspaqa, maychus                                                                                                                                                                   5

qhawasqankuman jina, 2012 watapaj kay qullqi                                                                                                                                                                4
                                                                                                                                                                                                            3
wiñayqa crecimiento económico nisunman, mana                                                                                                                                                                2
kuyurispa chayllapi qhipakunqa, kaytaqa enero                                                                                                                                                               1
killamanta IPM nisqapi rijsichirqankuña, nispa 5%                                                                                                                                                           0




                                                                                    dic-10

                                                                                               mar-11




                                                                                                                          dic-11

                                                                                                                                   mar-12
                                                                  jun-10




                                                                                                                                                               dic-12
                                                                           sep-10




                                                                                                        jun-11




                                                                                                                                                                        mar-13




                                                                                                                                                                                                   dic-13
                                                                                                                 sep-11
                                                         mar-10




                                                                                                                                            jun-12

                                                                                                                                                     sep-12




                                                                                                                                                                                 jun-13

                                                                                                                                                                                          sep-13
jinataj 6% kanqa nispa. 2013 watapajtaj kay qullqi
wiñayqa kanman nin 4,8% jinataj 6,2%, kunan
                                                         FUENTE:                             Instituto Nacional de Estadística - Banco Central de Bolivia
2012 watapi imaynatachus llank’akushan kikin             ELABORACIÓN:                        BCB- Asesoría de Política Económica
jamuj watapajpis kanqa nin. Suyunchismanta kay           NOTA:                               El gráfico incluye intervalos de confianza en torno al escenario central
                                                                                             (la parte más clara es consistente con un intervalo de confianza de
proyecciones nisqaqa, organismos internacionales                                             90%)
qutuchaykunamanta jina kikin kanku, chayrayku
nishanku Bolivia suyupi kay 2012 watapaj crecimiento     Imataj jucha kanman, kay inflación nisqa
qullqi wiñayqa, promedio mundial jinataj regional        wicharinampajri:   suyunchis   ukhupi    demanda
nisqamanta patapi kanqa.                                 interna kallaspapuni; Paray pacha, ch’aquiy pacha
                                                         tarpuykunaman taripajtin poquyqa mikhunapaj mana
Kayta yachaspa, Bolivia suyumanta cuentas externas       ashkha kanmanchu; precios relativos nisqaman
2012 watapi mana wicharinqachu nitaj uraykunqachu        atinkuman yapaykuyta; Jawa llajtakunamanta
chayllapi qhipakunqa. Jinallataj qhawakushan cuenta      inflación taripawasunman jinallataj kay crecientes
corriente ukhupi superávit nisqaqa uraykunqa,            flujos de capital chayawasunman, chay jucharayku
imaraykuchus chay importaciones de bienes de             socios comerciales nisqakunaqa tukuy imata
capital jinataj intermediarios, kay proyectos publicos   atinkuman wicharichiyta kayqa apreciación de las
chantapis privados wakichiykuna ruwakunampaj             monedas nisqapi kutipunman.
wicharishan, chanta kay remesas qullqi apachikupi
uraykushan          imaraykuchus      Argentinamanta,    Chayrayku jawa suyukunapi tukuy ima uraykuj
Españamanta llank’ajkunaqa manaña ashkhata               jina kanman chayqa, astawampis kay economías
apachimushankuñachu. Uraykun disminución de              avanzadas jinataj emergentes qhapaj suyukunapi,
superávit imaraykuchus restricciones cambiarias          suyunchispajqa mana walijchu kanman, imaraykuchus
churakun, chantapis remesas pisiyan chay suyukunapi      precios internacionales chay materias primas
llank’ay manaña tarikusqanrayku.                         nisqamanta uraykunmanchá, chayqa mana allinchu.
Suyakun Bolivia suyupi inflación kay wata                 Pikunachus      qullqimanta yachanku     chantapis
tukukunankama 5% chayananta, ajinata IPM ukhupi          kamachisqa kashanku autoridad monetaria jina
rijsichikurqa, 4,25% jinataj 5,75%; chanta 2013          políticasninta apaykachanankupaj, Organo ejecutivo
watapitaj kay tasa 4,5% chayanman nin (kashanman         nisqawan khuska llank’anallankupuni tiyan, moneda
2,5% - 6,5%, ukhupi). Kay proyecciones nisqata           nacional qullqillata apaykachanapaj, ajinamanta
rijsichikushan maychus entorno internacional             suyunchis wiñanampaj yanapashanchis.


                                                                                                                                                                                                            23
Ipm
BANCO CENTRAL DE BOLIVIA




           Tembikuatia ñemomichivae

Mboapi yasirupi, kuae arasa mokoi eta pañandepo          Ñane rëtaguasupe korepoti jepi jendapeño opita,
mokoipe, opaeterupi oyekua keräi mbegueyaerupi           kuae arasape mbaeti mbate oyekua jepi ogueyivae.
korepoti jepi oyeupi jokorai oyeecha mbaravikiaporeta    Jokoraiñovi mbae mbaereta jepire oñangarekovaereta
jepi niringo jëtaguasuretarupi EEUU jare Japónpe.        Indices de Precios del Consumidor (IPC jee
Erëi irü mboapi yasirupi omboipi ogueyi ojo              karaiñeepevae) jei yasi araroi 2.012 jaeko 1,96%,
korepoti jepi Zona Euro jeevaerupi. Oyeecha keräi        kuae oechakako mbaeti mbate ñande korepoti ogueyi
tëtaguasureta oikokatupotama yoguiraja vaerupi opa       jepi iru tentaguasureta Sudamericape. Kuae arasa
mbae mbaereta iyagui jokoraï oyeecha Brasil, India,      mboapi yasire mbaeti nunga oyekua kuae tekore
Chinapevi erëi mbaeti jeietembate kuae teko jokope.      oñemboipi yasi aratinipevae 2.011pe, oipiti ndipo yasi
                                                         yaguiyepe 4,03%, jaema yasi araiviguive omboipi
Kuae teko opaete tëtaguaguasuretarupi oyekua             michimirupi ogueyi ojo jepi 4,54%pe. Ereingatu
jekopegua, ova yasireta oasavaepe, jare opaete           mbaeti oyekua tekorai jesegua oimerambueve mirata
itane, mbaravikiaporeta oiporuvae jare opaete mbae       IPM jeevaerupi kuae yasi yasipi 2.012pe
mbaereta jepi ogueyi ojoramo, jokoräivi korepotireta
jepi ogueyi ojo oiko.                                    Ogueyivaera ani oyeupivaera ñande korepoti
                                                         jepi oimeko mbae ejekopegua: i) oñemoikavi jepi
Jaeramo,      korepoti    iñovatuareta,     mbaetima     opaete mbaemae ojo ovae tentañavopevae: i, endi,
okovarambate oiporukareta ikorepotiyave jekuaeño         itaneipitu, (agua, luz, gas) ii) mbae mbaereta yauvae
mbeguerupi ombokuakuavaerä guiraja. Erëi oimevi iru      jepi oyovake jepi opaeterupi; iii) Iru tentaguasureta
tëtaguasu ikorepotikatu yoguirajavaereta ikorepotireta   ikorepoti ogueyiyave mbaeti ñanemanbeko mbate
jepi mbaeti ogueyi ani oyeupi, erei jokuae iyagui        jare iv) tenta iporeta mbaeti oñemambeko kuae
ojovaereta omboipi oeka keräirupi oasayepe kuae          tekore. Jokoraimiñovi omomirata kuae ñande
tekogui.                                                 korepotiregua ñande ruvichaguasureta jare ñande
Arasa mbiterupi, korepotindive oparavikivaereta          korepoti iñovatuaguasu Banco Central de Bolivia
täta oikorai echa mbaeti oikuakavireta keräitara         (BCB) jeevae
tëtaguasu Grecia oasayepe mbiagui jokoraiño              Ïru tëtaguasuretarupi mbaravikireta oñeokenda
España jare Italiavi. Kuae tekore oñemboyaye keräi       yoguirajarambueve, ñane rëtaguasupe mbaravikireta
EE.UU imbaravikiguareta mbaetima ombokuakua              oñembokuakua ojo, mbaraviki itaneipituregua,
ikorepoti jare kuae teko ombya iru omboipitaramo         gas natural jaema kuae mbaravikikuakuaregua
omombaraviki ikorepotivaeretare.                         karambuerupi oyepovae (oñemboguapi kaviyae
Jaema      niringoreta   ikorepoti,  dólar    jeevae,    oyeeya ñanemaendua vaerä jese) Mbaeaporegua
oñemomiratareta iru tëtaguasurupi jare oekareta          industria manufacturera jeevae okuakua ojo
keräi omombaraviki jare okuakuavaerä ojo. Iru            echa oyeporuka korepoti, kianunga oipota oyapo
tëtaguasureta ikorepoti ogueyi jepi ojo ova yasi         añetetepegua kuaenunga mbaravikiretape. Jokoraiño
mbiterupi jare oyeecha keräi omboyeviyereta ikorepoti    iru tëtaguasupeguareta yogueru ikorepotindive
jepi omboativae yasi iyipi kuae arasapevae               oparavikivaerä koropi.


                                                                                                            25
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm
Ipm

More Related Content

What's hot

Bcv informe económico 2012
Bcv informe económico 2012Bcv informe económico 2012
Bcv informe económico 2012Rafael Verde)
 
Presupuestos Generales del Estado 2012 (3 abril 2012)
Presupuestos Generales del Estado 2012 (3 abril 2012)Presupuestos Generales del Estado 2012 (3 abril 2012)
Presupuestos Generales del Estado 2012 (3 abril 2012)Stéphane M. Grueso
 
Informe de Política Monetaria 2013
Informe de Política Monetaria 2013Informe de Política Monetaria 2013
Informe de Política Monetaria 2013Kyrios Digital
 
Programa anual administracion_deuda_2007_uv
Programa anual administracion_deuda_2007_uvPrograma anual administracion_deuda_2007_uv
Programa anual administracion_deuda_2007_uvMerlina2050
 
Resumen metodologico para la medicion del PBI por Departamentos  ...
Resumen metodologico para la medicion del PBI por Departamentos  ...Resumen metodologico para la medicion del PBI por Departamentos  ...
Resumen metodologico para la medicion del PBI por Departamentos  ...Jorge Frisancho
 
Evolución reciente España
Evolución reciente EspañaEvolución reciente España
Evolución reciente EspañaManfredNolte
 
Informe final de pefa 2011
Informe final de pefa 2011Informe final de pefa 2011
Informe final de pefa 2011FOPRIDEH
 
Informe de Política Monetaria (BCB) - Julio 2013
Informe de Política Monetaria (BCB) - Julio 2013Informe de Política Monetaria (BCB) - Julio 2013
Informe de Política Monetaria (BCB) - Julio 2013Oxígeno Bolivia
 
Balance económico 2012
Balance económico 2012Balance económico 2012
Balance económico 2012El Diario Hoy
 
Documento completo sobre la evaluación del actual sistema de financiación aut...
Documento completo sobre la evaluación del actual sistema de financiación aut...Documento completo sobre la evaluación del actual sistema de financiación aut...
Documento completo sobre la evaluación del actual sistema de financiación aut...Junta de Castilla y León
 
Informe comparativa estadisticas portales ene mar 2013
Informe comparativa estadisticas portales ene mar 2013Informe comparativa estadisticas portales ene mar 2013
Informe comparativa estadisticas portales ene mar 2013Gobierno de Canarias
 
Informe económico 2009
Informe económico 2009Informe económico 2009
Informe económico 2009Rafael Verde)
 

What's hot (19)

Informe de Política Monetaria - octubre de 2014
Informe de Política Monetaria - octubre de 2014Informe de Política Monetaria - octubre de 2014
Informe de Política Monetaria - octubre de 2014
 
108036986 pge-2013
108036986 pge-2013108036986 pge-2013
108036986 pge-2013
 
Bcv informe económico 2012
Bcv informe económico 2012Bcv informe económico 2012
Bcv informe económico 2012
 
Presupuestos Generales del Estado 2012 (3 abril 2012)
Presupuestos Generales del Estado 2012 (3 abril 2012)Presupuestos Generales del Estado 2012 (3 abril 2012)
Presupuestos Generales del Estado 2012 (3 abril 2012)
 
Informe económico y social - mayo 2015
Informe económico y social - mayo 2015Informe económico y social - mayo 2015
Informe económico y social - mayo 2015
 
Informe de Política Monetaria 2013
Informe de Política Monetaria 2013Informe de Política Monetaria 2013
Informe de Política Monetaria 2013
 
Programa anual administracion_deuda_2007_uv
Programa anual administracion_deuda_2007_uvPrograma anual administracion_deuda_2007_uv
Programa anual administracion_deuda_2007_uv
 
Resumen metodologico para la medicion del PBI por Departamentos  ...
Resumen metodologico para la medicion del PBI por Departamentos  ...Resumen metodologico para la medicion del PBI por Departamentos  ...
Resumen metodologico para la medicion del PBI por Departamentos  ...
 
Evolución reciente España
Evolución reciente EspañaEvolución reciente España
Evolución reciente España
 
IPM (enero-2014)
IPM (enero-2014)IPM (enero-2014)
IPM (enero-2014)
 
Informe final de pefa 2011
Informe final de pefa 2011Informe final de pefa 2011
Informe final de pefa 2011
 
Informe de Política Monetaria (BCB) - Julio 2013
Informe de Política Monetaria (BCB) - Julio 2013Informe de Política Monetaria (BCB) - Julio 2013
Informe de Política Monetaria (BCB) - Julio 2013
 
INEI - Pobreza 2011
INEI - Pobreza 2011INEI - Pobreza 2011
INEI - Pobreza 2011
 
Balance económico 2012
Balance económico 2012Balance económico 2012
Balance económico 2012
 
Documento completo sobre la evaluación del actual sistema de financiación aut...
Documento completo sobre la evaluación del actual sistema de financiación aut...Documento completo sobre la evaluación del actual sistema de financiación aut...
Documento completo sobre la evaluación del actual sistema de financiación aut...
 
Inflacion indec marzo
Inflacion indec marzoInflacion indec marzo
Inflacion indec marzo
 
Informe comparativa estadisticas portales ene mar 2013
Informe comparativa estadisticas portales ene mar 2013Informe comparativa estadisticas portales ene mar 2013
Informe comparativa estadisticas portales ene mar 2013
 
Informe económico 2009
Informe económico 2009Informe económico 2009
Informe económico 2009
 
Inflacion junio
Inflacion junioInflacion junio
Inflacion junio
 

Similar to Ipm

Análisis del presupuesto General de la Nación 2012: evolución histórica de l...
Análisis del presupuesto General de la Nación 2012: evolución  histórica de l...Análisis del presupuesto General de la Nación 2012: evolución  histórica de l...
Análisis del presupuesto General de la Nación 2012: evolución histórica de l...FUSADES
 
Reporte de-inflacion-junio-2021
Reporte de-inflacion-junio-2021Reporte de-inflacion-junio-2021
Reporte de-inflacion-junio-2021Pedro
 
ref-noviembre-2022.pdf
ref-noviembre-2022.pdfref-noviembre-2022.pdf
ref-noviembre-2022.pdfRamonCCCC
 
2005%20pronostico%20y%20metas%20para%20la%20economia%20boliviana
2005%20pronostico%20y%20metas%20para%20la%20economia%20boliviana2005%20pronostico%20y%20metas%20para%20la%20economia%20boliviana
2005%20pronostico%20y%20metas%20para%20la%20economia%20bolivianayoana_mariana
 
Cómo está El Salvador
Cómo está El SalvadorCómo está El Salvador
Cómo está El SalvadorFUSADES
 
prospectiva económica de peru 2015 2017
prospectiva económica de peru 2015 2017prospectiva económica de peru 2015 2017
prospectiva económica de peru 2015 2017Dr. Pedro Espino Vargas
 
ADMINISTRACIÓN RESERVAS INTERNACIONALES Primer Semestre 2015 Bolivia
ADMINISTRACIÓN RESERVAS INTERNACIONALES Primer Semestre 2015 BoliviaADMINISTRACIÓN RESERVAS INTERNACIONALES Primer Semestre 2015 Bolivia
ADMINISTRACIÓN RESERVAS INTERNACIONALES Primer Semestre 2015 BoliviaLuis Fernando Cantoral Benavides
 

Similar to Ipm (20)

Reporte de-inflacion-diciembre-2010
Reporte de-inflacion-diciembre-2010Reporte de-inflacion-diciembre-2010
Reporte de-inflacion-diciembre-2010
 
Reporte de inflación bcrp setiembre 2010
Reporte de inflación   bcrp setiembre 2010Reporte de inflación   bcrp setiembre 2010
Reporte de inflación bcrp setiembre 2010
 
Reporte de inflación bcrp setiembre 2010
Reporte de inflación   bcrp setiembre 2010Reporte de inflación   bcrp setiembre 2010
Reporte de inflación bcrp setiembre 2010
 
Reporte de Inflación BCRP - junio 2010
Reporte de Inflación   BCRP - junio 2010Reporte de Inflación   BCRP - junio 2010
Reporte de Inflación BCRP - junio 2010
 
Reporte de Inflación BCRP Junio 2010
Reporte de Inflación   BCRP Junio 2010Reporte de Inflación   BCRP Junio 2010
Reporte de Inflación BCRP Junio 2010
 
Análisis del presupuesto General de la Nación 2012: evolución histórica de l...
Análisis del presupuesto General de la Nación 2012: evolución  histórica de l...Análisis del presupuesto General de la Nación 2012: evolución  histórica de l...
Análisis del presupuesto General de la Nación 2012: evolución histórica de l...
 
Reporte de-inflacion-junio-2021
Reporte de-inflacion-junio-2021Reporte de-inflacion-junio-2021
Reporte de-inflacion-junio-2021
 
ref-noviembre-2022.pdf
ref-noviembre-2022.pdfref-noviembre-2022.pdf
ref-noviembre-2022.pdf
 
Nota metodologica
Nota metodologicaNota metodologica
Nota metodologica
 
2005%20pronostico%20y%20metas%20para%20la%20economia%20boliviana
2005%20pronostico%20y%20metas%20para%20la%20economia%20boliviana2005%20pronostico%20y%20metas%20para%20la%20economia%20boliviana
2005%20pronostico%20y%20metas%20para%20la%20economia%20boliviana
 
Ipm enero2014
Ipm enero2014Ipm enero2014
Ipm enero2014
 
Cómo está El Salvador
Cómo está El SalvadorCómo está El Salvador
Cómo está El Salvador
 
prospectica economica de peru 2015 2017
prospectica economica de peru 2015 2017prospectica economica de peru 2015 2017
prospectica economica de peru 2015 2017
 
prospectiva económica de peru 2015 2017
prospectiva económica de peru 2015 2017prospectiva económica de peru 2015 2017
prospectiva económica de peru 2015 2017
 
Escenario economico de peru 2015 2017
Escenario economico de peru 2015 2017Escenario economico de peru 2015 2017
Escenario economico de peru 2015 2017
 
economia peru al 2017
economia peru al   2017economia peru al   2017
economia peru al 2017
 
Reporte de-inflacion-marzo-2011
Reporte de-inflacion-marzo-2011Reporte de-inflacion-marzo-2011
Reporte de-inflacion-marzo-2011
 
ADMINISTRACIÓN RESERVAS INTERNACIONALES Primer Semestre 2015 Bolivia
ADMINISTRACIÓN RESERVAS INTERNACIONALES Primer Semestre 2015 BoliviaADMINISTRACIÓN RESERVAS INTERNACIONALES Primer Semestre 2015 Bolivia
ADMINISTRACIÓN RESERVAS INTERNACIONALES Primer Semestre 2015 Bolivia
 
Reporte estabilidad-financiera-noviembre-2010
Reporte estabilidad-financiera-noviembre-2010Reporte estabilidad-financiera-noviembre-2010
Reporte estabilidad-financiera-noviembre-2010
 
Ejercicio Gob_Iftp 2010
Ejercicio Gob_Iftp 2010Ejercicio Gob_Iftp 2010
Ejercicio Gob_Iftp 2010
 

More from Oxígeno Bolivia

Estas son las reglas para el año escolar 2018
Estas son las reglas para el año escolar 2018Estas son las reglas para el año escolar 2018
Estas son las reglas para el año escolar 2018Oxígeno Bolivia
 
Código de Sistema de Penal de Bolivia
Código de Sistema de Penal de BoliviaCódigo de Sistema de Penal de Bolivia
Código de Sistema de Penal de BoliviaOxígeno Bolivia
 
Fallo de La Haya (Perú-Chile)
Fallo de La Haya (Perú-Chile)Fallo de La Haya (Perú-Chile)
Fallo de La Haya (Perú-Chile)Oxígeno Bolivia
 
SIN - Evaluacion de Resultados 2013
SIN - Evaluacion de Resultados 2013SIN - Evaluacion de Resultados 2013
SIN - Evaluacion de Resultados 2013Oxígeno Bolivia
 
Decreto 1802 de_201113_Doble_Aguinaldo
Decreto 1802 de_201113_Doble_AguinaldoDecreto 1802 de_201113_Doble_Aguinaldo
Decreto 1802 de_201113_Doble_AguinaldoOxígeno Bolivia
 
Presupuesto General del Estado 2014
Presupuesto General del Estado 2014Presupuesto General del Estado 2014
Presupuesto General del Estado 2014Oxígeno Bolivia
 
ABC - Plan Lluvias 2013-2014
ABC - Plan Lluvias 2013-2014ABC - Plan Lluvias 2013-2014
ABC - Plan Lluvias 2013-2014Oxígeno Bolivia
 
Inflación para los pobres - Fundación Jubileo (octubre)
Inflación para los pobres - Fundación Jubileo (octubre)Inflación para los pobres - Fundación Jubileo (octubre)
Inflación para los pobres - Fundación Jubileo (octubre)Oxígeno Bolivia
 
DGAC - Comunicado Accidente Aerocon
DGAC - Comunicado Accidente AeroconDGAC - Comunicado Accidente Aerocon
DGAC - Comunicado Accidente AeroconOxígeno Bolivia
 
Puntos de venta de harina en todo el país
Puntos de venta de harina en todo el paísPuntos de venta de harina en todo el país
Puntos de venta de harina en todo el paísOxígeno Bolivia
 
Informe 2013 Encuesta Manufacturera (La Paz)
Informe 2013 Encuesta Manufacturera (La Paz)Informe 2013 Encuesta Manufacturera (La Paz)
Informe 2013 Encuesta Manufacturera (La Paz)Oxígeno Bolivia
 
Aduana entrega recompensa por denuncian contrabando
Aduana entrega recompensa por denuncian contrabandoAduana entrega recompensa por denuncian contrabando
Aduana entrega recompensa por denuncian contrabandoOxígeno Bolivia
 
Decreto Supremo de indulto y amnistía
Decreto Supremo de indulto y amnistíaDecreto Supremo de indulto y amnistía
Decreto Supremo de indulto y amnistíaOxígeno Bolivia
 
Acuerdo entre Gobierno y Gremiales
Acuerdo entre Gobierno y GremialesAcuerdo entre Gobierno y Gremiales
Acuerdo entre Gobierno y GremialesOxígeno Bolivia
 
Ley de Servicios Financieros 2013
Ley de Servicios Financieros 2013Ley de Servicios Financieros 2013
Ley de Servicios Financieros 2013Oxígeno Bolivia
 
Demanda presentada por bolivia ante la corte internacional de justicia de la ...
Demanda presentada por bolivia ante la corte internacional de justicia de la ...Demanda presentada por bolivia ante la corte internacional de justicia de la ...
Demanda presentada por bolivia ante la corte internacional de justicia de la ...Oxígeno Bolivia
 
Ley pensiones-gobierno-cob-tercera-propuesta
Ley pensiones-gobierno-cob-tercera-propuestaLey pensiones-gobierno-cob-tercera-propuesta
Ley pensiones-gobierno-cob-tercera-propuestaOxígeno Bolivia
 

More from Oxígeno Bolivia (20)

Estas son las reglas para el año escolar 2018
Estas son las reglas para el año escolar 2018Estas son las reglas para el año escolar 2018
Estas son las reglas para el año escolar 2018
 
Código de Sistema de Penal de Bolivia
Código de Sistema de Penal de BoliviaCódigo de Sistema de Penal de Bolivia
Código de Sistema de Penal de Bolivia
 
Listado de personal - BoA
Listado de personal - BoAListado de personal - BoA
Listado de personal - BoA
 
Choque TCP (CV)
Choque TCP (CV)Choque TCP (CV)
Choque TCP (CV)
 
Fallo de La Haya (Perú-Chile)
Fallo de La Haya (Perú-Chile)Fallo de La Haya (Perú-Chile)
Fallo de La Haya (Perú-Chile)
 
SIN - Evaluacion de Resultados 2013
SIN - Evaluacion de Resultados 2013SIN - Evaluacion de Resultados 2013
SIN - Evaluacion de Resultados 2013
 
Decreto 1802 de_201113_Doble_Aguinaldo
Decreto 1802 de_201113_Doble_AguinaldoDecreto 1802 de_201113_Doble_Aguinaldo
Decreto 1802 de_201113_Doble_Aguinaldo
 
Presupuesto General del Estado 2014
Presupuesto General del Estado 2014Presupuesto General del Estado 2014
Presupuesto General del Estado 2014
 
ABC - Plan Lluvias 2013-2014
ABC - Plan Lluvias 2013-2014ABC - Plan Lluvias 2013-2014
ABC - Plan Lluvias 2013-2014
 
Inflación para los pobres - Fundación Jubileo (octubre)
Inflación para los pobres - Fundación Jubileo (octubre)Inflación para los pobres - Fundación Jubileo (octubre)
Inflación para los pobres - Fundación Jubileo (octubre)
 
DGAC - Comunicado Accidente Aerocon
DGAC - Comunicado Accidente AeroconDGAC - Comunicado Accidente Aerocon
DGAC - Comunicado Accidente Aerocon
 
Puntos de venta de harina en todo el país
Puntos de venta de harina en todo el paísPuntos de venta de harina en todo el país
Puntos de venta de harina en todo el país
 
Informe Hidrocarburos MSM
Informe Hidrocarburos MSMInforme Hidrocarburos MSM
Informe Hidrocarburos MSM
 
Informe 2013 Encuesta Manufacturera (La Paz)
Informe 2013 Encuesta Manufacturera (La Paz)Informe 2013 Encuesta Manufacturera (La Paz)
Informe 2013 Encuesta Manufacturera (La Paz)
 
Aduana entrega recompensa por denuncian contrabando
Aduana entrega recompensa por denuncian contrabandoAduana entrega recompensa por denuncian contrabando
Aduana entrega recompensa por denuncian contrabando
 
Decreto Supremo de indulto y amnistía
Decreto Supremo de indulto y amnistíaDecreto Supremo de indulto y amnistía
Decreto Supremo de indulto y amnistía
 
Acuerdo entre Gobierno y Gremiales
Acuerdo entre Gobierno y GremialesAcuerdo entre Gobierno y Gremiales
Acuerdo entre Gobierno y Gremiales
 
Ley de Servicios Financieros 2013
Ley de Servicios Financieros 2013Ley de Servicios Financieros 2013
Ley de Servicios Financieros 2013
 
Demanda presentada por bolivia ante la corte internacional de justicia de la ...
Demanda presentada por bolivia ante la corte internacional de justicia de la ...Demanda presentada por bolivia ante la corte internacional de justicia de la ...
Demanda presentada por bolivia ante la corte internacional de justicia de la ...
 
Ley pensiones-gobierno-cob-tercera-propuesta
Ley pensiones-gobierno-cob-tercera-propuestaLey pensiones-gobierno-cob-tercera-propuesta
Ley pensiones-gobierno-cob-tercera-propuesta
 

Recently uploaded

PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_17_AL_23_DE_MARZO_DE_2024.pdf
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_17_AL_23_DE_MARZO_DE_2024.pdfPRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_17_AL_23_DE_MARZO_DE_2024.pdf
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_17_AL_23_DE_MARZO_DE_2024.pdfredaccionxalapa
 
Marchando en Medellín por la defensa de Colombia . Razones y Escenas de una ...
Marchando en Medellín por la defensa de Colombia . Razones y  Escenas de una ...Marchando en Medellín por la defensa de Colombia . Razones y  Escenas de una ...
Marchando en Medellín por la defensa de Colombia . Razones y Escenas de una ...Enrique Posada
 
Marzo de 2024 Ranking de gobernadores, intendentes y presidente
Marzo de 2024 Ranking de gobernadores, intendentes y presidenteMarzo de 2024 Ranking de gobernadores, intendentes y presidente
Marzo de 2024 Ranking de gobernadores, intendentes y presidenteEduardo Nelson German
 
70 años de Crónicas negras de Venezuela.
70 años de Crónicas negras de Venezuela.70 años de Crónicas negras de Venezuela.
70 años de Crónicas negras de Venezuela.contreraschongo
 
Informe de Riesgo País sobre China, de Cesce
Informe de Riesgo País sobre China, de CesceInforme de Riesgo País sobre China, de Cesce
Informe de Riesgo País sobre China, de CesceCesce
 
Boletín semanal informativo NC-BC 10. Marzo 2024.pdf
Boletín semanal informativo NC-BC 10. Marzo 2024.pdfBoletín semanal informativo NC-BC 10. Marzo 2024.pdf
Boletín semanal informativo NC-BC 10. Marzo 2024.pdfNueva Canarias-BC
 
Incidente La Rioja Demanda al Estado Nacional
Incidente La Rioja Demanda al Estado NacionalIncidente La Rioja Demanda al Estado Nacional
Incidente La Rioja Demanda al Estado NacionalEduardo Nelson German
 
Provincia de La Rioja contra Estado Nacional por Transporte
Provincia de La Rioja contra Estado Nacional por TransporteProvincia de La Rioja contra Estado Nacional por Transporte
Provincia de La Rioja contra Estado Nacional por TransporteEduardo Nelson German
 
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_10_AL_16_DE_MARZO_DE_2024.pdf
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_10_AL_16_DE_MARZO_DE_2024.pdfPRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_10_AL_16_DE_MARZO_DE_2024.pdf
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_10_AL_16_DE_MARZO_DE_2024.pdfredaccionxalapa
 
Denuncias vs Fiscalia veracruz caso itiel N.pdf
Denuncias vs Fiscalia veracruz caso itiel N.pdfDenuncias vs Fiscalia veracruz caso itiel N.pdf
Denuncias vs Fiscalia veracruz caso itiel N.pdfredaccionxalapa
 
Cronograma Electoral Elecciones Internas 2024 UCS
Cronograma Electoral Elecciones Internas 2024 UCSCronograma Electoral Elecciones Internas 2024 UCS
Cronograma Electoral Elecciones Internas 2024 UCSUCS
 
Convocatoria a Elecciones Internas 2024 UCS
Convocatoria a Elecciones Internas 2024 UCSConvocatoria a Elecciones Internas 2024 UCS
Convocatoria a Elecciones Internas 2024 UCSUCS
 

Recently uploaded (16)

PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_17_AL_23_DE_MARZO_DE_2024.pdf
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_17_AL_23_DE_MARZO_DE_2024.pdfPRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_17_AL_23_DE_MARZO_DE_2024.pdf
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_17_AL_23_DE_MARZO_DE_2024.pdf
 
Marchando en Medellín por la defensa de Colombia . Razones y Escenas de una ...
Marchando en Medellín por la defensa de Colombia . Razones y  Escenas de una ...Marchando en Medellín por la defensa de Colombia . Razones y  Escenas de una ...
Marchando en Medellín por la defensa de Colombia . Razones y Escenas de una ...
 
Marzo de 2024 Ranking de gobernadores, intendentes y presidente
Marzo de 2024 Ranking de gobernadores, intendentes y presidenteMarzo de 2024 Ranking de gobernadores, intendentes y presidente
Marzo de 2024 Ranking de gobernadores, intendentes y presidente
 
HegoBerria 138 Febrero 2024
HegoBerria 138              Febrero 2024HegoBerria 138              Febrero 2024
HegoBerria 138 Febrero 2024
 
70 años de Crónicas negras de Venezuela.
70 años de Crónicas negras de Venezuela.70 años de Crónicas negras de Venezuela.
70 años de Crónicas negras de Venezuela.
 
Informe de Riesgo País sobre China, de Cesce
Informe de Riesgo País sobre China, de CesceInforme de Riesgo País sobre China, de Cesce
Informe de Riesgo País sobre China, de Cesce
 
Boletín semanal informativo NC-BC 10. Marzo 2024.pdf
Boletín semanal informativo NC-BC 10. Marzo 2024.pdfBoletín semanal informativo NC-BC 10. Marzo 2024.pdf
Boletín semanal informativo NC-BC 10. Marzo 2024.pdf
 
LA CRÓNICA COMARCA DE ANTEQUERA _ Nº 1073
LA CRÓNICA COMARCA DE ANTEQUERA _ Nº 1073LA CRÓNICA COMARCA DE ANTEQUERA _ Nº 1073
LA CRÓNICA COMARCA DE ANTEQUERA _ Nº 1073
 
KILIMA 143 Febrero 2024
KILIMA   143               Febrero  2024KILIMA   143               Febrero  2024
KILIMA 143 Febrero 2024
 
Incidente La Rioja Demanda al Estado Nacional
Incidente La Rioja Demanda al Estado NacionalIncidente La Rioja Demanda al Estado Nacional
Incidente La Rioja Demanda al Estado Nacional
 
Provincia de La Rioja contra Estado Nacional por Transporte
Provincia de La Rioja contra Estado Nacional por TransporteProvincia de La Rioja contra Estado Nacional por Transporte
Provincia de La Rioja contra Estado Nacional por Transporte
 
LA CRÓNICA COMARCA DE ANTEQUERA _ Nº 1072
LA CRÓNICA COMARCA DE ANTEQUERA _ Nº 1072LA CRÓNICA COMARCA DE ANTEQUERA _ Nº 1072
LA CRÓNICA COMARCA DE ANTEQUERA _ Nº 1072
 
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_10_AL_16_DE_MARZO_DE_2024.pdf
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_10_AL_16_DE_MARZO_DE_2024.pdfPRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_10_AL_16_DE_MARZO_DE_2024.pdf
PRECIOS_M_XIMOS_VIGENTES_DEL_10_AL_16_DE_MARZO_DE_2024.pdf
 
Denuncias vs Fiscalia veracruz caso itiel N.pdf
Denuncias vs Fiscalia veracruz caso itiel N.pdfDenuncias vs Fiscalia veracruz caso itiel N.pdf
Denuncias vs Fiscalia veracruz caso itiel N.pdf
 
Cronograma Electoral Elecciones Internas 2024 UCS
Cronograma Electoral Elecciones Internas 2024 UCSCronograma Electoral Elecciones Internas 2024 UCS
Cronograma Electoral Elecciones Internas 2024 UCS
 
Convocatoria a Elecciones Internas 2024 UCS
Convocatoria a Elecciones Internas 2024 UCSConvocatoria a Elecciones Internas 2024 UCS
Convocatoria a Elecciones Internas 2024 UCS
 

Ipm

  • 5. Informe de Política Monetaria Julio 2012 2.000 copias impresas Fecha de Publicación • Agosto 2012 Banco Central de Bolivia Ayacucho y Mercado Ciudad de La Paz Estado Plurinacional de Bolivia Teléfono | (591) 2-2409090 Página web | www.bcb.gob.bo Contenidos | Banco Central de Bolivia Edición | Asesoría de Política Económica Diseño de Impresión | Subgerencia de Relacionamiento y Comunicación Institucional El contenido de este informe puede ser reproducido respetando los derechos de autoría Para preguntas y comentarios, contactar a: apec@bcb.gob.bo
  • 6. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA Índice PRESENTACIÓN ..............................................................................................................................................7 RESUMEN EJECUTIVO ...................................................................................................................................9 I. CONTEXTO INTERNACIONAL ..............................................................................................................29 I.1 Actividad económica mundial ..........................................................................................................30 I.2 Precios de los productos básicos ....................................................................................................35 I.3 Inflación internacional y política monetaria .....................................................................................37 I.3 Mercados financieros y movimiento de capitales ............................................................................39 Recuadro I.1: Coyuntura económica de la República Argentina .............................................................44 II. COMPORTAMIENTO RECIENTE DE LA INFLACIÓN ..........................................................................49 II.1 Evolución reciente de la inflación ....................................................................................................49 II.2 Indicadores de tendencia inflacionaria ............................................................................................51 II.3 Inflación por divisiones del IPC .......................................................................................................53 II.4 Inflación por ciudades .....................................................................................................................55 II.5 Indicadores complementarios de presiones inflacionarias ..............................................................55 II.5.1 Precios al productor industrial manufacturero ......................................................................56 II.5.2 Índice de costos de producción ............................................................................................56 II.5.3 Índice de precios de actividades remuneradas ....................................................................57 II.6 Factores que explican la evolución reciente de la inflación ............................................................58 II.6.1 Ajuste de precios relativos en el sector de servicios ............................................................59 II.6.2 Estabilidad generalizada de los precios de alimentos..........................................................61 II.6.3 Reducidas presiones inflacionarias de origen externo ..........................................................65 II.6.4 Expectativas ancladas del público ........................................................................................67 III. DESEMPEÑO ECONÓMICO ..................................................................................................................69 III.1 Actividad económica y gasto ..........................................................................................................69 III.1.1 Actividad económica..............................................................................................................70 III.1.2 Comportamiento del PIB según gasto...................................................................................73 III.2 Balanza de pagos...........................................................................................................................74 III.3 Intermediación financiera ...............................................................................................................76 III.4 Agregados monetarios ...................................................................................................................78 Recuadro III.1: La importancia de la intermediación financiera en la actividad y crecimiento económicos .......................................................................................................................80 Recuadro III.2: Exportaciones de gas natural: contratos y nominaciones ..............................................83 5
  • 7. INFORME DE POLÍTICA MONETARIA IV. POLÍTICAS DEL BANCO CENTRAL DE BOLIVIA ...............................................................................85 IV.1 Política monetaria ..........................................................................................................................86 IV.1.1 El Programa Monetario .........................................................................................................87 IV.1.2 Operaciones de mercado abierto ..........................................................................................90 IV.1.3 Encaje legal ...........................................................................................................................93 IV.2 Política cambiaria ...........................................................................................................................94 IV.2.1 Orientación de la política cambiaria ......................................................................................94 IV.2.2 Comportamiento de la oferta y demanda de dólares en el Bolsín ........................................96 IV.3 Otras medidas ................................................................................................................................97 IV.3.1 Medidas de Órgano Ejecutivo ...............................................................................................97 VI.3.2. Política comunicacional y educativa del BCB ......................................................................98 IV.3.3 Medidas complementarias ....................................................................................................99 Recuadro IV.1: Los beneficios de la estabilidad cambiaria ...................................................................101 V. PERSPECTIVAS Y RIESGOS DE LA INFLACIÓN ..............................................................................105 V.1 Contexto internacional .................................................................................................................106 V.2 Contexto nacional ........................................................................................................................109 V.3 Perspectivas de la inflación .......................................................................................................... 111 V.4 Balance de riesgos ...................................................................................................................... 112 ABREVIATURAS Y SIGLAS DE USO FRECUENTE EN ESTA PUBLICACIÓN......................................... 115 6
  • 8. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA Presentación En línea con su política de transparencia y apertura a de la ciudadanía boliviana, entre los que destacan: la sociedad, el Banco Central de Bolivia (BCB) cada i) crecimiento económico promedio de 4,7% en el seis meses rinde cuentas sobre las políticas adoptadas sexenio 2006-2011, superior al 3% observado entre en el semestre inmediatamente anterior para 2000 y 2005; ii) profundización financiera, con alcanzar el objetivo dispuesto constitucionalmente de captaciones tres veces mayores a las de 2005 y el “mantener la estabilidad del poder adquisitivo interno nivel de crédito que es dos veces y medio superior al de la moneda nacional para contribuir al desarrollo del mismo periodo de comparación; iii) uso extensivo económico y social”, mediante la publicación del de la moneda nacional en el país, en torno a 70% Informe de Política Monetaria (IPM). en el total de operaciones (depósitos y créditos) del sistema financiero, que dista del 11% en 2005; La normativa vigente, en especial la Constitución iv) reservas internacionales netas equivalentes al Política y la Ley 1670, señalan que el BCB sólo 50% del PIB, considerablemente superior al 18% de tiene la obligación de remitir anualmente la Memoria 2005; y, v) inflación bajo control (4,5% al cierre del institucional para rendir cuentas sobre su accionar y el semestre de 2012), luego de dos periodos de embate estado de la economía. No obstante y con el objetivo inflacionario a nivel externo (2007-2008 y 2010-2011). de profundizar su relación con la sociedad, el ente emisor publica semestralmente desde 2006 el IPM. Esta situación dista de lo que sucede en el hemisferio norte: las economías avanzadas se encuentran Este documento proporciona un panorama completo sumidas en una crisis financiera y fiscal de magnitud del entorno económico, incluyendo el análisis de desde 2008, lo cual ha repercutido en varias las principales variables macroeconómicas a nivel economías emergentes y en desarrollo. Además, la alta nacional e internacional, relacionándolas con el volatilidad en los mercados financieros ha generado comportamiento de la inflación y sus perspectivas. inestabilidad en algunos mercados internacionales Esta práctica se ha formalizado en la Decisión de como los de materias primas y de divisas. Finalmente, Ejecución del Programa Fiscal – Financiero 2012, las políticas económicas aplicadas en las economías donde el BCB se comprometió con el Órgano desarrolladas con problemas de deuda no han sido Ejecutivo, por intermedio del Ministerio de Economía oportunas y su efectividad es todavía incierta. y Finanzas Públicas, y, por ende, con la sociedad a continuar con esta publicación. A pesar de este entorno externo adverso, la economía boliviana mantuvo un alto dinamismo, destacando El contexto en el cual presento el IPM es peculiar, el buen desempeño de la demanda interna, que se puesto que se caracteriza por el contraste entre un ha constituido en el pilar del crecimiento económico entorno externo inquietante y lleno de incertidumbre, boliviano, siendo importante el aporte del sistema frente al desempeño sobresaliente de la economía financiero para la dinamización del consumo y la Bolivia. inversión. En efecto, los logros alcanzados durante la presente La heterodoxia de las políticas del Órgano Ejecutivo gestión de Gobierno son relevantes para el bienestar 7
  • 9. INFORME DE POLÍTICA MONETARIA y del BCB han sido determinantes para alcanzar logró mantener niveles de liquidez adecuados en el los buenos resultados en materia económica. Se sistema financiero. ha balanceado oportuna y apropiadamente el mantenimiento de la estabilidad macroeconómica con En esta dirección, el BCB reafirma su compromiso con el crecimiento y desarrollo económicos, aspecto que la sociedad boliviana de preservar el poder adquisitivo no ha sido alcanzado en otros países, en especial en interno de la moneda nacional, resguardando este las economías avanzadas. bien común como una forma de contribuir al desarrollo económico y social del Estado Plurinacional. En lo que concierne al BCB, la inflación se mantuvo bajo control y estuvo en línea con lo proyectado a inicios de año. El país tiene la tercera inflación Lic. Marcelo Zabalaga Estrada acumulada más baja de la región y sus perspectivas Presidente a.i. apuntan a que se mantendrá en niveles moderados. Banco Central de Bolivia De igual forma, con el objetivo de contribuir al dinamismo del crédito y de la actividad económica se La Paz, julio de 2012 NOTA: El presente IPM fue aprobado en la sesión ordinaria de Directorio de fecha 17 de julio de 2012. 8
  • 10. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA Resumen Ejecutivo La economía mundial mostró leves signos de la crisis de deuda griega y su efecto de contagio hacia recuperación en el primer trimestre de 2012, en virtud otras economías del bloque, principalmente España a un moderado dinamismo en algunas economías e Italia. A esta situación se sumó el deterioro de los avanzadas como EE.UU. y Japón, además de un indicadores de actividad económica en EE.UU. en los mayor crecimiento respecto al esperado en las últimos meses y señales de mayor desaceleración en economías emergentes. No obstante en el segundo las principales economías emergentes. trimestre, la actividad económica mundial experimentó Ante este panorama, el dólar estadounidense se un nuevo debilitamiento por la agudización de la apreció en términos multilaterales, reflejando la crisis fiscal y financiera en la Zona Euro, el deterioro búsqueda de activos más seguros para las inversiones de los indicadores de crecimiento de las economías financieras. Por su parte, la mayoría de las monedas avanzadas y la desaceleración de algunas economías de la región se depreciaron en la segunda mitad del emergentes, como Brasil, India y, en menor medida, semestre, revirtiendo la apreciación acumulada en China. los primeros meses del año. Consecuente con el bajo crecimiento mundial en Con relación a la economía nacional, en lo que va del el primer semestre del año y dada la tendencia año la inflación se mantuvo baja y estable. La variación descendente de los precios internacionales de las acumulada del Índice de Precios al Consumidor materias primas desde el segundo trimestre, la (IPC) a junio de 2012 fue de 1,96%, la tercera tasa inflación a nivel global continuó disminuyendo. de inflación acumulada más baja de Sudamérica. La variación porcentual interanual mantuvo en el primer En este contexto, los bancos centrales de las trimestre del año la tendencia decreciente iniciada principales economías avanzadas mantuvieron sus en julio de 2011, alcanzando en marzo una tasa de tasas de política monetaria en niveles históricamente 4,03%. A partir de abril, tuvo lugar una fase de leves bajos, aplicando a la vez otras medidas de carácter correcciones al alza, finalizando el semestre con una monetario-cuantitativo para estimular su demanda tasa de 4,54%. Cabe destacar que la trayectoria de la agregada. Por su parte, varias economías emergentes inflación a lo largo del semestre fue consistente con mantuvieron sus tasas de referencia inalteradas, la senda proyectada en el IPM de enero de 2012. pero las más afectadas por la desaceleración mundial modificaron su política monetaria hacia una La evolución de la inflación en la primera mitad del orientación expansiva, dando lugar a reducciones año estuvo determinada por los siguientes factores: de tasas e inclusive a la aplicación de medidas no i) un ajuste de precios relativos en el sector de convencionales. servicios; ii) estabilidad generalizada de los precios de alimentos; iii) reducidas presiones inflacionarias Durante la primera mitad del año, el comportamiento de origen externo; y iv) expectativas del público de los mercados financieros estuvo fuertemente ancladas. También fueron determinantes las acciones afectado por la incertidumbre respecto a la efectividad de política económica del Órgano Ejecutivo y del y oportunidad de las medidas adoptadas para afrontar Banco Central de Bolivia (BCB). 9
  • 11. INFORME DE POLÍTICA MONETARIA La actividad económica continuó con un alto netas a tasas monetarias decrecientes en todos sus dinamismo, en contraste con el entorno de plazos, lo que a su vez impulsó reducciones en las desaceleración global, destacando el crecimiento y la tasas activas del sistema financiero, para fomentar el incidencia de los servicios financieros, la producción crecimiento del crédito. de gas natural (que registró niveles históricos) y el buen desempeño de la industria manufacturera. Ante el resurgimiento de factores de incertidumbre La demanda interna continuó siendo el pilar del a nivel global y regional y la disminución de las crecimiento económico, impulsada tanto por el presiones inflacionarias externas, el boliviano se consumo de los hogares como por la inversión pública mantuvo estable, brindando confianza y anclando las y privada, esta última favorecida por el crecimiento expectativas del público. Las ventas de divisas fueron del crédito del sistema financiero y la afluencia de acotadas y considerablemente menores a las de otros inversión extranjera directa. años, con relación a las reservas internacionales. Asimismo, la competitividad cambiaria no presentó Pese a la fragilidad del contexto internacional, tanto desalineamientos significativos y persistentes la cuenta corriente como la cuenta capital y financiera respecto a su nivel de equilibrio. de la balanza de pagos registraron superávit. En el primer caso, debido principalmente al incremento de También destacan las medidas implementadas por el las exportaciones de gas natural y, en el segundo, Órgano Ejecutivo orientadas al control de la inflación, por la mayor inversión extranjera directa. Como garantizando la producción y el abastecimiento de resultado de lo anterior, las Reservas Internacionales alimentos a precio justo. Netas (RIN) del BCB aumentaron con relación al nivel Las perspectivas sobre la economía mundial durante observado al cierre de 2011. 2012 reflejan un crecimiento en términos generales Respecto a la intermediación financiera, el flujo de similar al previsto en el IPM de enero de 2012, aunque depósitos registró niveles record comparado con años en un entorno de mayor incertidumbre. Se prevé un previos, siendo una fuente importante de recursos crecimiento del producto mundial alrededor de 3,5%, para su posterior canalización al crédito. A su vez, mientras que el de América Latina se ubicaría en el crecimiento sostenido de este último contribuyó a torno a 3,4%. En este sentido, se tiene previsto que elevar el dinamismo de la actividad económica. En al cierre de 2012, el crecimiento externo relevante línea con el buen desempeño macroeconómico y para Bolivia sea en promedio 2,8%, con una leve debido a las políticas adoptadas por el Gobierno, se corrección a la baja respecto a las proyecciones del mantuvo la fortaleza del sistema financiero, plasmada IPM de enero, que ya proyectaba una tasa inferior a en buenos indicadores de liquidez, solvencia, la de 2011. rentabilidad y calidad de los activos. Asimismo, se espera que los precios de las materias Asimismo, la bolivianización de la economía primas continúen reduciéndose de manera moderada. continuó profundizándose debido a las políticas del De esta forma, la inflación externa relevante para Órgano Ejecutivo y del BCB, entre las que resaltan Bolivia en 2012 alcanzaría 0,4%, menor a la las modificaciones al Reglamento de Encaje Legal observada en 2011. aprobadas en enero y abril del presente año, que En lo que respecta al contexto nacional, las favorecen el mayor uso de la moneda nacional. Al proyecciones de crecimiento económico para 2012 cierre del semestre, la bolivianización de cartera dan cuenta que éstas permanecerían invariantes superó el 74% y la de depósitos el 68% del total, respecto al escenario anticipado en el IPM de enero, cifras mayores a las de 2011. situándose entre 5% y 6%. Para 2013, el crecimiento En este contexto, la orientación de la política se mantendría entre 4,8% y 6,2%, explicado por monetaria mantuvo un balance cuidadoso entre los los mismos factores que impulsarían el crecimiento objetivos de preservar la inflación baja y estable y de en 2012. Estas proyecciones son similares a las de contribuir al crecimiento de la actividad económica. organismos internacionales y dan cuenta de que el Es así que la oferta semanal de títulos disminuyó crecimiento de Bolivia en 2012 estaría por encima del gradualmente, generando menores colocaciones promedio regional y mundial. 10
  • 12. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA Bajo este contexto, las cuentas externas de Bolivia Entre los riesgos que implicarían una desviación se mantendrían equilibradas en 2012. Se estima hacia el alza en la inflación, se pueden señalar: la la disminución del superávit en la cuenta corriente continuidad de moderadas presiones de demanda debido principalmente al incremento de las interna; los efectos de factores climatológicos importaciones de bienes de capital e intermedios adversos sobre la oferta de alimentos; la posibilidad para la ejecución de los proyectos públicos y privados de ajustes en los precios relativos; y mayor inflación y, en menor medida, a la disminución de las remesas importada como resultado de inyecciones de liquidez de trabajadores de Argentina y España. En el primer en economías avanzadas y crecientes influjos de caso por restricciones cambiarias y, en el segundo, capital a la región, que podrían generar presiones debido al elevado desempleo. hacia la apreciación de las monedas de socios comerciales. Se espera que la inflación en Bolivia se sitúe alrededor de 5% al finalizar la gestión, ratificando la Por otro lado, en lo que concierne a los riesgos a la proyección del anterior IPM, al interior de un rango baja se identificó la posibilidad de un deterioro más de 4,25% y 5,75%; mientras que en 2013 alcanzaría pronunciado de la actividad económica en economías una tasa de 4,5% (dentro del intervalo 2,5% - 6,5%), avanzadas y emergentes, con el consecuente efecto levemente superior a la proyectada a inicios de año. sobre los precios internacionales de las materias Se debe recalcar que estas proyecciones consideran primas. un entorno internacional caracterizado por un debilitamiento de la actividad económica mundial, La autoridad monetaria continuará empleando de cuyo crecimiento sería relativamente menor al modo activo sus políticas, de forma coordinada con escenario proyectado por organismos internacionales el Órgano Ejecutivo, con el fin de preservar el poder a inicios de año. adquisitivo de la moneda nacional para contribuir al desarrollo económico y social de la economía INFLACIÓN OBSERVADA Y PROYECTADA 2010-2013 boliviana. (Variación en cuatro trimestres, en porcentaje) 13 12 11 10 9 8 7,2 6,9 7 6 5,0 5 4 3 2 1 0 dic-10 mar-11 dic-11 mar-12 jun-10 dic-12 sep-10 jun-11 mar-13 dic-13 sep-11 mar-10 jun-12 sep-12 jun-13 sep-13 FUENTE: Instituto Nacional de Estadística - Banco Central de Bolivia ELABORACIÓN: BCB- Asesoría de Política Económica NOTA: El gráfico incluye intervalos de confianza en torno al escenario central (la parte más clara es consistente con un intervalo de confianza de 90%) 11
  • 14. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA Executive Summary The world economy showed slight signs of recovery in Within this background, the U.S. dollar appreciated in the first quarter of 2012, due to a moderate increase multilateral terms, mirroring a “flight to quality” behavior in economic activity in some advanced countries like in search of safer assets by financial investors. the U.S. and Japan, as well as higher than expected Meanwhile, most regional currencies depreciated in rates of growth in emerging and developing countries. the second quarter, reversing the appreciation gained Nonetheless, in the second quarter, global economic in the first months of 2012. activity weakened due to the worsening of fiscal and financial crisis in the Euro area, slowdown in Regarding the Bolivian economy, inflation remained advanced economies and deceleration of economic low and stable throughout the first half of the year. growth in emerging ones like Brazil, India and, to a The cumulative percentage change of the Consumer lesser extent, China. Price Index (CPI) reached 1,96% by June, the third lowest rate in South America. The annual percentage Furthermore, coherent with low global economic change of the CPI maintained in the first quarter the growth in the first half of the year, and given the downward trend initiated in July of 2011, reaching downward trend in international prices of raw materials in March a rate of 4.03%. From April, a slight phase in the second quarter, global consumer price inflation of upward correction has taken place, ending the continued declining. semester with a rate of 4.54%. It is worth noting that inflation development observed along the year was In this context, central banks of major advanced consistent with the path projected in the Monetary economies maintained their policy rates at historic Policy Report (MPR) of January, 2012. lows, while applying other measures (quantitative easing) to stimulate aggregate demand. On the other The evolution of inflation in the first half of the year was side, several emerging countries kept their reference determined by the following factors: i) an adjustment policy rates unchanged, while the most affected by of relative prices in the services sector; ii) general the global slowdown adopted expansionary monetary stability of food prices; iii) reduced foreign inflationary policies complemented by cuts in taxes and the pressures; and iv) stable inflation expectations. application of unconventional measures. The economic policy actions taken by the National Government and the Central Bank of Bolivia (CBB) During the first half of 2012, the behavior of financial were also decisive regarding the low and stable markets was strongly affected by uncertainty figures of inflation observed in the period. regarding the effectiveness and timing of actions taken to address the Greek debt crisis and its contagion In contrast to the environment of global slowdown, to other economies in the European Union, mainly domestic economic activity continued strong, being Spain and Italy. This context was exacerbated by the especially relevant the growth and contribution of deterioration of the indicators of economic activity financial services, natural gas production (which in the U.S. in recent months, and by signs of further recorded historic levels), as well as the good slowdown in major economies. performance of the manufacturing industry. Domestic 13
  • 15. INFORME DE POLÍTICA MONETARIA demand remained as the main driver of economic public. Foreign exchange sales were bounded and growth, determined by both household consumption considerably lower than other years (if compared and public and private investment; the latter was to the amount of net foreign exchange reserves). favored by strong credit growth of the financial system Similarly, exchange-rate competitiveness has not and the inflow of foreign direct investment. shown significant and persistent misalignments respect to its equilibrium level. Despite the vulnerability of the international context, both the current account and the capital and financial It is also worth mentioning the measures implemented account of the balance of payments recorded a by the National Government aimed at controlling surplus. In the first case, it was related to the increase inflation by ensuring the production and supply of in natural gas exports, whereas in the second it was food at fair prices. associated to inflows of foreign direct investment. As a result, net foreign exchange reserves increased with The outlook for the world economy in 2012 is respect to the figures observed at the end of 2011. characterized, in general terms, with growth rates similar to those projected in the MPR of January, Concerning financial intermediation, the flow of although in an environment of greater uncertainty. deposits attained record levels compared to previous It is expected a global growth rate of around 3.5%, years, and it remained as an important source of while Latin America would attain growth levels around resources to be directed for loan purposes through 3.4%. In this sense, the external growth relevant to financial entities. Sustained credit growth helped to Bolivia would reach a rate of 2.8% by the end of 2012, strengthen dynamics of economic activity. In line with which implies a slight downward revision compared to good macroeconomic performance and Government projections of the MPR of January (that had already policies, the health of the financial system was projected a rate below the one observed in 2011). preserved, as it is shown by adequate indicators of liquidity, solvency, profitability and assets quality in Additionally, it is also expected that commodity prices the financial system. continue to decline moderately. Consequently, the relevant external inflation for Bolivia would reach Likewise, financial de-dollarization deepened thanks 0.4% at the end of 2012, lower than 2011 figure. to the policies implemented by the Government and the Central Bank, among which the most remarkable Regarding the Bolivian outlook, economic growth were the changes to the legal reserve requirements forecasts for 2012 remain invariant with respect regulation started in January of this year. By the to those anticipated in the MPR of January, being end of the semester the ratio of participation of the expected a growth rate between 5%-6%. In terms of Bolivian currency in total credits and deposits of the 2013, growth would remain between 4.8% and 6.2%, financial system reached 74% and 68% respectively, and it would be sustained by the same factors that higher than those of 2011. would be driving growth in 2012. These forecasts are similar to those of international organizations, and In this context, the monetary policy stance maintained they all point out that, in 2012, growth in Bolivia would a careful balance between the goals of preserving be above global and regional average levels. a low and stable inflation and contributing to the growth of economic activity. Accordingly, the weekly In this setting, external accounts of Bolivia would supply of government securities gradually decreased, remain balanced in 2012. It is expected a decrease in resulting in lower net sales of securities at decreasing the current account surplus mainly due to the rise in monetary rates in all terms. The latter fact, in turn, imports devoted to intermediate and capital goods (to prompted reductions in lending rates of the financial be employed for the execution of public and private system, encouraging credit growth. projects) and, to a lesser extent, because of the decline in remittances from workers in Argentina and Spain (in Given the resurgence of uncertainty factors at a the first case because of foreign exchange restrictions global and regional extent, and the reduction of and, in the second, due to high unemployment rates). external inflationary pressures, the exchange rate of the Bolivian currency was kept stable in order to It is expected that inflation in Bolivia will be around 5% provide confidence and to anchor expectations of the at the end of 2012, confirming the projection of the preceding MPR, within a range of 4.25% and 5.75%; 14
  • 16. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA whereas, in 2013 inflation would reach a rate of 4.5% Among the risks that could involve a deviation of (in the range 2.5%-6.5%), slightly higher than the inflation toward levels higher than those announced, one projected earlier this year. It should be stressed it is possible to mention: the persistence of moderate that these projections consider an international domestic demand pressures; the effects of adverse environment characterized by a weakening of global weather conditions on food supply; the possibility of economic activity, whose growth would be relatively adjustments in relative prices; and higher imported lower than the scenario projected by international inflation as a result of injections of liquidity in advanced organisms at the beginning of the year. economies and rising capital inflows to the region, which could generate pressures for appreciation of OBSERVED AND PROJECTED CPI INFLATION 2010-2013 (Percentage variation in 4 quarters) the currencies of trading partners. 13 12 On the other hand, concerning the downside 11 inflationary risks, it was identified the possibility of 10 a more pronounced decline in economic activity 9 8 in advanced and emerging economies, with the 6,9 7,2 7 consequent effects on international prices of raw 6 5,0 materials. 5 4 The monetary authority in coordination with the 3 2 National Government will continue employing 1 their policies in an active way in order to preserve 0 the purchasing power of the national currency to dic-10 mar-11 dic-11 jun-10 mar-12 dic-12 sep-10 mar-13 jun-11 dic-13 mar-10 sep-11 jun-12 sep-12 jun-13 sep-13 contribute to the economic and social development of the Bolivian economy. SOURCE: National Statistics Institute – Central Bank of Bolivia ELABORATION: CBB –Main Economic Policy Advisor Office NOTE: The graph includes 90% confidence intervals 15
  • 18. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA Juk’a qhanancha Uraqpachana qullqi apnaqawixa nayrïri kimsa España ukatxa Italia uksankirinakaru. EE.UU. phaxsina 2012 ni maranxa uñacht’ayiwa mä juk’a markaxa uka markanakjamarakiwa qullqituqita nayraqatar sartawi, niyakixaya EE.UU. ukatxa Japón jan walt’awinkarakina qhip qhipa phaxsinakana uksa markanakansa jiltawinakasa amuyasirakchisa. ukhamaraki kawkiri markanakatixa qullqimpi Ukampisa payïri kimsa phaxsinxa uraqpachana sartapxiriki ukanakasa qhiparstawayapxaraki. qullqi apnaqawixa thulljtawirusa puriwayarakiwa niyakixaya Zona Euro uksana crisis fiscal y financiera Taqi ukanaka utjipanwa dólar estadounidense ch’uxña ukasa jan walt’ayawaykarakchisa, nayraqataru qullqisa may maya markanakana wali munataxaraki qullqituqi mistsuwi qullqini markanakana ukhamaraki inversiones financieras ukanakatakisa. Maysatxa suma sarantkipana pisiqtawiru puriri markanakasa uksa markanakana qullqinakaparakiwa niya payïri amuyasirakiwa Brasil, India yämakisa China uka chikata pachana suxtïri phaxsinxa jani askinjama markaxa ukanjamaraki amuyasi. uñjataxarakinsa nayrïri phaxsi qalltat sipana pachpa marana. Taqi uka jan walt’awinakawa uraqpachanxa nayrïri suxta phaxsina ukhamarusa puriyawayaraki aka Jichhaxa jiwasana qullqituqita sartawi uñakipkasaxa, marana janiwa ukakikiti ukjaruxa materias primas jichha maranxa inflación ukaxa pachpankawayiwa satakisa ukana chaninakapawa payïri kimsa ukhamaraki aynachtuqinkawayarakisa. May maya phaxsinakanxa iraqtawayi ukatjamawa inflación a aljañanakana chaninakapaxa (IPC) ukanjamaxa nivel global ukasa pisiqtasiwaykaki. junio phaxsita 2012 maranxa 1,96% ukjankawayiwa, kimsïri tasa inflación acumulada ukaxa Sudamérica Ukatjamawa qullqituqita nayraqatankirinakaxa bancos markanakata sipanxa aynachtuqinkawayiwa. Marata centrales uksanakanxa tasas de política monetaria mä mararu variación porcentual ukaxa jichha maranxa ukanakapaxa wali aynachtuqinkana, ukatwa medidas kimsïri nayrïri phaxsinxa pachpankawayiwa julio 2011 de carácter monetario-cuantitativo ukampisa ni marata qalltasina, marzo phaxsinxa jilxattawayiwa mayiwinakaru iyawsawayapxaraki. Maysatxa, walja 4,03% ukjaru. Abril phaxsita nayraqataruxa mä juk’a qullqimpi irnaqirinakarakiwa pachpankawayapxaraki askicht’awinakasa irxattawinakanxa utjawayarakiwa, jan mayjt’ayasa, ukampisa uraqpachana niya suxta phaxsinaka tukuyaruxa tasa ukaxa 4,54% jani askinjama qullqituqita sartawi utjkipanxa ukjarusa puriwayarakiwa. Qhanañchañawa wakisi desaceleración mundial ukawa jan walt’ayawaykiti suxta phaxsinakanxa inflación ukaxa ukjankawayiwa ukatjamawa mayjt’ayawayapxi qullqi apnaqawi kunamatixa enero phaxsina 2012ni marana amtanaka yaqha tuqinakaru mistsuñataki ukhamatwa uñtatakana ukhamarjama. manu qullqirusa tasas ukanakasa khuchhuqatarakina ukhamaraki yaqha amtanakarusa. Inflación jiltawixa suxta phaxsinxa akïri amtawinakaruwa iyawsi: i) servicios ukanakanwa Niya chika marakamaxa qullqimpi irnaqirinakaxa jan juk’ata juk’ata chaninakapaxa irxattayatana; ii) walt’awinkapxanwa, pächasiñawa utjawayi ukhamata manq’añanakana chaninakapaxa pachpankawayiwa; saykatañataki deuda griega jan walt’awirusa iii) anqaxa tuqita jutiri irxattawinakasa juk’a utjarakinwa; niyakixaya ukanjamasa yaqha jupanakjama qullqimpi ukhamaraki; iv) markachirinakana uksar uksaru puriña irnaqirinakarusa jan waly’aykarakchinasa, yämakisa amtanakapasa suyt’ayatarakina. Ukakipkarakiwa wali 17
  • 19. INFORME DE POLÍTICA MONETARIA askinsa política económica uka amtanakasa Organo Ukhamakipanwa política monetaria ukaxa Ejecutivo uksankirinakata ukhamaraki Banco Central pachpankawayarakisa inflación baja ukatxa estable de Bolivia (BCB) uksankirinakatsa. amtanakarjama ukhamata qullqimpi apnaqawinakaru jiltayañataki. Ukhamawa sapa semanaxa títulos Qullqituqita sartawixa pachpa amtarjamaxa satakisa ukanakasa juk’ata juk’ata pisiqtawayaraki sartayatakipuninwa, desaceleración global uksaru juk’a tasas monetarias decrecientes utjayasa, uka chikachasisasa, jiltawixa servicios financieros pachparakiwa ch’amañchawayaraki pisiqtawinaka ukanjamawa askinkarakisa, gas natural achuyawi utjañapatakisa tasas activas uksanakansa ukhamata tuqisa (jan jichhakama uñjkaya uksarusa qullqi mayt’awi jiltañapataki. puriwayarakiwa) ukhamaraki may maya lurawinaka industria manufacturera ukanjamasa. Pachpa Pächasiwinaka utjkipana anqaxa markanakata markana mayiwinakapasa qullqituqita jiltawiruxa ukatxa yaqha jak’a markanakatsa, boliviano qullqixa kunamakantixa uka pachpa thakhinkawayarakiwa, askinjama uñjatakipuninwa, iyawsawi utjayasa ukatxa niyakixaya may maya utjawinakansa ukatxa markachirinakana lup’iwinakapa iyawsasasa. Divisas inversión pública ukhamaraki privada ukanjamasa aljawinakaxa yaqha maranakata sipanxa pisikinwa, yanapt’atarakichisa, privada ukaxa jiltawayiwa qullqi reservas internacionales uñtasasa. Ukakipkaraki, yaqhanakaru mayt’asa ukatxa anqaxa markana competitividad cambiaria ukaxa janiwa jan walirusa qullqituqita yanapt’awimpisa. puriyatakarakinsa, pachpankakinwa. Anqaxa markana qullqituqita thulljtawinaka Ukakipkaraki jach’anchawayapxarakisa Órgano utjkipansa, cuenta corriente jan ukaxa cuenta capital ejecutivo uksana amtanakaparusa inflación wali ukhamaraki financiera ukanakanjamawa balanza de jak’ata uñjañataki, ukhamata achunaka utjañapataki pagos ukasa jiltawayaraki. Nayrïri tamaxa, jiltawayiwa ukatxa may maya manq’añanakasa chaniparjama gas natural anqaxa markanakaru aljasa, payïri aljatañapataki. tamasti anqaxa markanakata inversión extranjera directa ukanjamaraki. Taqi ukanakawa, BCB uksanxa Economía mundial uñtawinakaxa 2012ni maranxa Reservas Internacionales Netas (RIN) ukanakasa qhanstayiwa jiltawinaka kunamatixa IPM enero 2012ni jilxattawayaraki 2011ni mara tukuykana ukat sipana. marana uñtatakana ukarjama, ukampisa pächasiwixa uksanxa utjayatakirakinwa. Amuyasiwa, jiltawixa Intermediación financiera uksata arskasaxa, qullqi uraqpachanxa purispawa 3,5% ukjaru, América Latina imawinakaxa chimpt’awayiwa wali askinaka pasiri ukaxa niya 3,4% ukjaruraki. Ukatawa niya amuyataraki maranakat sipansa, ukanjamawa qullqi mayt’añasa 2012ni mara tukuyaruxa crecimiento externo ukaxa askinjama uñjatarakina. Ukatjamawa qullqituqita Bolivia markatakixa niya 2,8% ukjarakichispasa, jiltawixa yanapt’atarakinsa. Sañ muntanwa má juk’a chiqañchawinakampi enero phaxsina IPM desempeño macroeconómico ukatxa gobierno uksana utjkana uka amtanakaparjamasa, niyakixaya uksana amtanakapa iyawsatataplaykuwa qullqimpi amuyatarakichinsa 2011ni marat sipansa pisiñapataki. irnaqirinakaxa ch’amañchasiwayapxi, taqi ukanakaxa uñjatarakiwa liquidez, solvencia, rentabilidad ukatxa Ukakipkarakiwa suyataski materias primas ukana calidad de los activos ukanakana. chaninakapaxa juk’ata juk’ata iraqtaskañapaki. Ukhamatwa inflación externa relevante satakisa ukaxa Ukakipkarakiwa bolivianización ukasa Órgano Bolivia markatakixa 2012ni maranxa niyapuniwa ejecutivo ukatxa BCB uksana amtanakapampisa purirakispana 0,4% ukjaru, ukampisa ukaxa 2011ni ch’amañchasiwayi, taqpacha amtanakata sipanxa marata sipanxa juk’akiwa. akirinakawa walpuni qhanstawayi, Reglamento de Encaje Legal uksana mayjt’awinakaru niyakixaya Markasata arskasaxa, qullqituqi jiltawinakaxa 2012ni iyawst’atarakichinsa enero ukatxa abril uka maratakixa amuyayistuwa jan mayjt’awinaka utjañapa phaxsinakansa jichha marana, ukanjamawa kunamatixa IPM uksankirinakaxa enero phaxsina markasana qullqipaxa jilpachaxa apnaqatarakisa. sawayapki ukarjama, 5% ukatxa 6% ukjankañapataki. Janira suxta phaxsinaka tukuykasaxa bolivianización 2013ni maratakixa qullqi jiltawixa pachpankaspawa de cartera ukaxa 74% ukjaruwa puriwayi, depósitos niya 4,8% ukatxa 6,2% ukjakama, taqi ukatakixa ukanakaxa 68% ukjaruraki taqpachata sipana, uka kawkiri amtanakatixa 2012ni marana iyawsatakana jakthapiwinakaxa 2011ni marata sipansa jilawa. ukanakampi yanapt’ata. Akhama amtanakaxa niya 18
  • 20. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA kikpakiwa anqaxa markanakana amtanakaparusa Jan walt’awinakaxa inflación utjayañatakixa ukatawa qullqituqi jiltawixa Bolivia markasanxa akirinakaspawa: pachpa markana utjayatakipunispana 2012ni maranxa promedio regional ukatxa mundial presiones de demanda interna ukanjama; aka ukatsipansa alayankaspana. pachana jan walt’awinaka utjaspana manq’añanaka pisiqtawitaki; chaninakana iraqtawi irxatawinaka Ukatjamawa, Bolivia markana cuentas externas utjaspana ukapacha ukhamaraki kunapachatixa ukanakasa pachpankaspana 2012ni maranxa. jilpachaspana inflación importada anqaxa Ukampisa amuyasiwa superávit uka pisiqtañapa markanakana qullqituqita askina sartawinkipana cuenta corriente ukanjama anqaxa markata may maya yänaka bienes de capital e intermedios inyecciones de liquidez satakisa ukanjama markasana apayanisa ukanjama proyectos públicos ukatxa ukhamaraki yaqha markanakansa crecientes privados lurañataki, ukakipkaraki Argentina influjos de capital ukanjama thuruñchasitaspana ukatxa España markanakan irnaqirinakana qullqi socios comerciales uksankirinakana qullqipa apayanitapanakasa juk’akitaplayku. Nayrïri lurawixa iyawsatañapataki. restricciones cambiarias ukanjamawa, payïristi walja Maysatxa, jan walt’ayirinakaxa qhanstayatarakiwa jani irnaqawinaka utjataplaykurakiwa. kawkiri markanakatixa nayraqatana jikxatasipki Suyataskiwa Bolivia markana inflación ukaxa 5% qullqituqi nayrankasa ukatxa ukanjamasa akatjamata ukjankañapa mara tukuykama, ukhamata iyawsañataki nayraqataru mistsusa, materias primas ukanakan pasiri IPM ukaru, ukampisa uka taypinxa 4,25% chaninakapa precios internacionales utjkipana jan ukhamaraki 5,75% ukjañapawa rango ukaxa, 2013ni walt’awinkapxaspana uka pacha. maranxa puriwayaspawa tasa ukaxa 4,5% ukjaru (intérvalo ukaxa 2,5% - 6,5%) taqi ukaxa k’achhata Qullqituqita jilïri p’iqiñchiripaxa amtanakxa aski jiltayataspawa mara qallta amtanakata sipana. irnaqawi utjañapatakixa utjayakipuniniwa, taqi Mayampsa saskañakispawa akhama amtawinakaxa ukanakaxa Órgano Ejecutivo uksankirinakampiwa anqaxa markanaka uñtasawa luratañapa niyakixaya mayachatani ukhamata markasana qullqipaxa qullqituqita uraqpachana má juk’a thulljtawinakasa taqinitsa iyawsatañapataki nayraqataru qullqituqi utjawayarakchisa, taqi ukanakatwa qullqituqita ukatxa may maya lurawinaka sartawi jiltayañatakisa. jiltawixa mä juk’a pisiqtawinkaspana ukampixa sañ muntanwa janiya kunamatixa organismos internacionales uksankirinakaxa mara qalltana sawayapki ukaruxa phuqhatakchispati. 2010-2013: CHANI IRXATTAÑA UÑJATA UKHAMARA AMUYT’ATA (Pusi kuti kimsa phaxsitkama amuyt’atawa, sapa pataka) 13 12 11 10 9 8 7,2 6,9 7 6 5,0 5 4 3 2 1 0 dic-10 mar-11 dic-11 jun-10 mar-12 dic-12 sep-10 mar-13 jun-11 dic-13 sep-11 mar-10 jun-12 sep-12 jun-13 sep-13 FUENTE: Instituto Nacional de Estadística - Banco Central de Bolivia ELABORACIÓN: BCB- Asesoría de Política Económica NOTA: El gráfico incluye intervalos de confianza en torno al escenario central (la parte más clara es consistente con un intervalo de confianza de 90%) 19
  • 22. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA Juch´uy qutu rimana Tukuy jallp’api qullqi apaykachanaqa economia Ñawpa khuskan watapi, mercados financieros mundial nisqa, kay 2012 watapi ñawpa kinsa killata nisqa mana yacharqankuchu imaynatapunichus kutirisharqaña, imaraykuchus chay qhapaj suyukunapi llank’ananku karqa, imayna rijch’aj medidas EE.UU. Chantapis Japonpi ima llank’ashaspalla nisqatachus puririchinanku karqa, grecia suyuj chhikaman, chhika atipasharqankuña, kikillantataj manunman mana urmanankupaj, imaraykuchus kay kay economias emergentes nisqawan suyukunapipis chiqanmanta waj economías nisqata astawampis wiñarisharqankuña. Chantaqa segundo trimestre España, Italia suyukunaman chimpaykuspa kay kay watamanta economia mundial qullqi ukhuman qhatataj risharqa. Kaymantaj yapaykukun apaykachanamanta kallpanqa watijmanta uraykuyta EE.UU. suyumanta indicadores de actividad qallarin imaraykuchus crisis fiscal jinataj financiera económica nisqa, qhipan killakunapi mana walijman nisqa zona euro chiqampi pak’ikuj jinaman chayan, tukuspa, kay economías emergentes nisqawan kaywantaj indicadores de crecimiento chay qhapaj suyukunapis manaña wiñankuñachu maychus suyukunamanta mana walijman tukun, kikillantataj wiñasharqanku jina. Brasil, India, China suyukunamanta economías Kayjinata qhawaspa, dólar estadounidense qullqiqa emergentes nisqaqa pisi kallpallawanña puririnku. kuraynijman, términos multilaterales nisunman Ajinamanta tukuy jallp’api, kay wataqa ñawpa sujta wicharin, mask’aspa qullqinta maypichus astawan killapi pisita tukuy ima wiñasqa, kikillantataj kay sumajta llank’achinman chayman churaykunampaj. materias primas nisqamanta precios internacionales Kay khuskan watamanta khuskampi, kay chiqanmanta jawa llajtakunapi uraykun, chayrayku tukuy chiqampi suyukunaj qullqinqa uqharikunanta astawampis inflación nisqaqa pisilla karqa. uraykun imaraykuchus kay watamanta ñawpa killakunapi wicharij risharqa. Kaykunata qhawaspa, qhapaj suyukunamanta bancos centrales qullqi wasikunaqa, kay tasa de política Suyunchispi economía nacional nisqamanta monetaria nisqata uraypi jap’inku, mana ni jayk’aj parlaspaqa, kay wata inflación nisqaqa urayllapi pachapi chay jinaman chayarqachu, chayllapitaj waj qhipakun mana wicharinchu. Kay variación acumulada medidas monetario – cuantitativo nisqata puririchinku del Índice de Precios al Consumidor (IPC) nisqaqa astawan qullqi yaykumunampaj. Jinallataj ashkha junio killakama kay 2012 watamanta 1,96% karqa, nisunman tercera tasa de inflación acumulada mas suyukuna kay economías emergentes nisqapi baja astawan uraypi kay Sudamerica suyukunamanta wiñajkunaqa, chay tasas de referencia nisqata kasqanchis. Sapa watamanta kay variación porcentual mana kuyurichispa chayllapi jap’inku, chanta chay nisqaqa maychus qallarirqa julio killamanta pacha suyukunaman maykunamanchus desaceleración 2011 watapi, ñawpa kinsa killakama kay watamanta mundial nisqa kurajta chayan política monetarianta uraykuj jina risharqa, imaraykuchus marzo killakama wajinaman tukuchinku ujkunamanta qichuspa, kay tasa nisqaqa 4,03% chayasqa. Chayamantaqa, ujkunaman yapaspa ajinamanta tukuyman abril killamantapacha junio killakama kay tasa nisqaqa yanapanampaj. 4,54% wicharisqa. Sumajta qhawarinapaj, khuskan 21
  • 23. INFORME DE POLÍTICA MONETARIA watakamaqa inflación nisqaqa sinch’ita puririn mana macroeconómico chiqan allinta puririn imaraykuchus uraykuspa nitaj anchata wicharispa, maychus IPM gobiernoqa sumaj políticas nisqata qullqita enero killapi kay watamanta ñanta churarqa chayman apaykachanapaj puririchin, kaywan sistema financiero jina. sinch’ita sayarinampaj, chayman jina indicadores de liquidez, solvencia, rentabilidad chantapis calidad de Ñawpa khuskan watapi, inflación nisqaqa puririnampajj activos mana uraykunchu astawampis wicharin. kay factores nisqakuna yaykun: i) kay sector servicios chiqampi precio chanikuna mana wicharinchu Jinallataj, suyunchispi boliviano qullqinchisllataña chayllapi saqinku; ii) tukuy mikhunamanta precio apaykachashanchis, ajina kanampaj Organo chani mana wicharinchu; iii) jawa llajtakunamanta Ejecutivo chantapis BCB kamachinku, chaypajqa presiones inflacionarias mana chayawanchischu; kay Reglamento de Encaje Legal ukhuman tijranku jinataj iv) llajtamasikunapis manaña ni imata modificaciones nisqata ruwaspa, kaytaqa kunan ninkuñachu. Jinallataj Organo Ejecutivo chantapis wata enero killamanta abril killakama aprobankuña, Banco central de Bolivia (BCB) acciones de política kaypi kamachishan boliviano qullqinchisllataña económica nisqata puririchinku. apaykachanapaj. Kunan khuskan watakama kay bolivianizacion de cartera nisqaqa 74% chayan, kay Suyunchispi qullqi apaykachanaqa ashkhata wiñarin, cartera de depósitos nisqataj 68% chayan, 2011 jawa llajtakunapiqa mana kikinta qhawakunchu watamanqa kurajwan atipan. astawampis desaceleración global rikhukun, suyunchispitaj tukuy ima wiñarin, servicios financieros Kay chiqanta política monetaria nisqaqa sumajta qullqi apaykachana wasikunaqa oqharikunku, qhawan, inflación nisqa mana wicharinampaj manaqa gas natural nisqaqa, mana ni jayk’aj pachapi jina urayllapi jap’inampaj, kaywanqa yanapashan actividad may ashkhata poqoshan, industria manufacturera económica llank’aykuna wiñanampaj. Chayrayku chiqampis sumajta wiñashan. Ajina, qullqiwan kay oferta semanal de títulos pisiyan, ajinamanta wiñanapajqa llajtamasikuna sinch’ita llank’arishanchis, qullqitaqa mayk’a watapajpis mañashallanku wasipaj tukuy imata rantikuspa, jinallataj kay inversión imaraykuchus kay sistema financiero ukhupi tasas publica jinataj privada wiñashan chaypaj sistema activas nisqa uraykushan, kayta ruwashanku astawan financiero qullqita mañaspa yanapashan, mana kay qullqita manunankupaj. chiqankunallamantachu qullqi yaykushan manaqa jawa llajtakunaman ripujkunapis, kay suyunchisman Kay wataqa watijmanta a nivel global jinataj qullqita yawarmasikunasninman kachamushanku. regional economía qullqi apaykachanaqa p’akikuj jina qhawakurqa presiones inflacionarias externas Jawa llajtakunapi economía qullqi apaykachanaqa jawa llajtakunamantapis uraykurqa, ni chaypis p’akikuj jina kaspapis, kay suyunchispi cuenta chayawanchischu boliviano qullqinchis mana corriente, cuenta capital chantapis financiera de uraykunchu, thuruta jap’inchis, tukuy llajtamasikuna balanza de pagos maytapuni pataman oqharikun qullqinchisllataña apayckachaspa. Kay divisas Nisunman kayjina wiñanampaj, exportaciones nisqataqa manaña kurajta, qhipan wataspi jina de gas natural sumajta wicharin, chantapis ranqhankuñachu, reservas internacionales jinata. inversion extranjera directa kurajta yapakun. Kay Jinallataj kay competitividad cambiaria qullqi chiqankunamanta qullqiqa ashkhata yaykun, tijrachina wasikunapi mana anchata uraykuchinkuchu Reservas Internacionales Netas (RIN) nisqapaj BCB nitaj wicharichinkuchu uj nivel de equilibrio nisqapi ukhuman, 2011 watamantaqa kunan wata qullqiqa qhipakunku. sumajta yapaykukun. Chantapis Organo ejecutivo ukhumanta pacha Kay intermediación financiera nisqamanta parlaspaqa, kamachin, mana ni ima wicharinampaj, poquypis llajtamasikuna qullqi waqaychana wasikunapi ashkha watantinta kanampaj, mikhuna mana pisianampaj, a qullqita churaykunku, ni jayk’aj watapipis kayjinata precio justo ranqhanakupaj. qhawakurqachu, kay waqaychasqa qullqillamantataj wajkunaman mañanku. Ajinamanta kay qullqi Tukuy jallp’api economía mundial qullqi wasikunaqa sumajta wiñanku, actividad económica apaykachanamanta parlaspaqa, 2012 watapi chiqanta yanapaspa. Ajinamanta kay desempeño wicharinqa nispa qhawashanku, maychus enero killapi kay watamanta IPM ukhupi nirqanku chayman 22
  • 24. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA jina. Suyashanku tukuy jallp’api 3,5% wicharinqa qhawakusqanman jina, imaraykuchus economía nispa, chanta tukuy America Latina chiqampitaj 3,4% mundial qullqi apaykachanaqa uraykun p’akikuj jina suyashanku wicharinanta. Ajinamanta nishanku 2012 kaspa, chantapis pisillata wiñanqa ajinata organismos wata tukukunankama, Bolivia suyupi crecimiento internacionales qutuchaykuna kay wata qallarishajtin externo nisqaqa 2,8% chayanqa nispa, uj chhikanta nirqanku. uraykunqa IPM enero killapi ruwasqankumanta, 2010 – 2013: INFLACIÓN RIKHUSPA CHANTA IMAYNACHUS imaraykuchus 2011 watapi yachakurqaña KANQA mayk’atachus uraykunan karqa. (Sapa kinsa killa ujinataj, porcentaje nisqapi) 13 Jinallataj kay materias primas nisqamanta precio 12 chanitaqa uraykunantapuni uj chhikallatapis 11 10 suyashanku. Ajinamanta kay inflación externa Bolivia 9 suyupaj 2012 watapi 0,4% chayanman, kayqa 2011 8 watamanta pisi kanman. 7,2 6,9 7 6 5,0 Suyunchis chiqanmanta parlaspaqa, maychus 5 qhawasqankuman jina, 2012 watapaj kay qullqi 4 3 wiñayqa crecimiento económico nisunman, mana 2 kuyurispa chayllapi qhipakunqa, kaytaqa enero 1 killamanta IPM nisqapi rijsichirqankuña, nispa 5% 0 dic-10 mar-11 dic-11 mar-12 jun-10 dic-12 sep-10 jun-11 mar-13 dic-13 sep-11 mar-10 jun-12 sep-12 jun-13 sep-13 jinataj 6% kanqa nispa. 2013 watapajtaj kay qullqi wiñayqa kanman nin 4,8% jinataj 6,2%, kunan FUENTE: Instituto Nacional de Estadística - Banco Central de Bolivia 2012 watapi imaynatachus llank’akushan kikin ELABORACIÓN: BCB- Asesoría de Política Económica jamuj watapajpis kanqa nin. Suyunchismanta kay NOTA: El gráfico incluye intervalos de confianza en torno al escenario central (la parte más clara es consistente con un intervalo de confianza de proyecciones nisqaqa, organismos internacionales 90%) qutuchaykunamanta jina kikin kanku, chayrayku nishanku Bolivia suyupi kay 2012 watapaj crecimiento Imataj jucha kanman, kay inflación nisqa qullqi wiñayqa, promedio mundial jinataj regional wicharinampajri: suyunchis ukhupi demanda nisqamanta patapi kanqa. interna kallaspapuni; Paray pacha, ch’aquiy pacha tarpuykunaman taripajtin poquyqa mikhunapaj mana Kayta yachaspa, Bolivia suyumanta cuentas externas ashkha kanmanchu; precios relativos nisqaman 2012 watapi mana wicharinqachu nitaj uraykunqachu atinkuman yapaykuyta; Jawa llajtakunamanta chayllapi qhipakunqa. Jinallataj qhawakushan cuenta inflación taripawasunman jinallataj kay crecientes corriente ukhupi superávit nisqaqa uraykunqa, flujos de capital chayawasunman, chay jucharayku imaraykuchus chay importaciones de bienes de socios comerciales nisqakunaqa tukuy imata capital jinataj intermediarios, kay proyectos publicos atinkuman wicharichiyta kayqa apreciación de las chantapis privados wakichiykuna ruwakunampaj monedas nisqapi kutipunman. wicharishan, chanta kay remesas qullqi apachikupi uraykushan imaraykuchus Argentinamanta, Chayrayku jawa suyukunapi tukuy ima uraykuj Españamanta llank’ajkunaqa manaña ashkhata jina kanman chayqa, astawampis kay economías apachimushankuñachu. Uraykun disminución de avanzadas jinataj emergentes qhapaj suyukunapi, superávit imaraykuchus restricciones cambiarias suyunchispajqa mana walijchu kanman, imaraykuchus churakun, chantapis remesas pisiyan chay suyukunapi precios internacionales chay materias primas llank’ay manaña tarikusqanrayku. nisqamanta uraykunmanchá, chayqa mana allinchu. Suyakun Bolivia suyupi inflación kay wata Pikunachus qullqimanta yachanku chantapis tukukunankama 5% chayananta, ajinata IPM ukhupi kamachisqa kashanku autoridad monetaria jina rijsichikurqa, 4,25% jinataj 5,75%; chanta 2013 políticasninta apaykachanankupaj, Organo ejecutivo watapitaj kay tasa 4,5% chayanman nin (kashanman nisqawan khuska llank’anallankupuni tiyan, moneda 2,5% - 6,5%, ukhupi). Kay proyecciones nisqata nacional qullqillata apaykachanapaj, ajinamanta rijsichikushan maychus entorno internacional suyunchis wiñanampaj yanapashanchis. 23
  • 26. BANCO CENTRAL DE BOLIVIA Tembikuatia ñemomichivae Mboapi yasirupi, kuae arasa mokoi eta pañandepo Ñane rëtaguasupe korepoti jepi jendapeño opita, mokoipe, opaeterupi oyekua keräi mbegueyaerupi kuae arasape mbaeti mbate oyekua jepi ogueyivae. korepoti jepi oyeupi jokorai oyeecha mbaravikiaporeta Jokoraiñovi mbae mbaereta jepire oñangarekovaereta jepi niringo jëtaguasuretarupi EEUU jare Japónpe. Indices de Precios del Consumidor (IPC jee Erëi irü mboapi yasirupi omboipi ogueyi ojo karaiñeepevae) jei yasi araroi 2.012 jaeko 1,96%, korepoti jepi Zona Euro jeevaerupi. Oyeecha keräi kuae oechakako mbaeti mbate ñande korepoti ogueyi tëtaguasureta oikokatupotama yoguiraja vaerupi opa jepi iru tentaguasureta Sudamericape. Kuae arasa mbae mbaereta iyagui jokoraï oyeecha Brasil, India, mboapi yasire mbaeti nunga oyekua kuae tekore Chinapevi erëi mbaeti jeietembate kuae teko jokope. oñemboipi yasi aratinipevae 2.011pe, oipiti ndipo yasi yaguiyepe 4,03%, jaema yasi araiviguive omboipi Kuae teko opaete tëtaguaguasuretarupi oyekua michimirupi ogueyi ojo jepi 4,54%pe. Ereingatu jekopegua, ova yasireta oasavaepe, jare opaete mbaeti oyekua tekorai jesegua oimerambueve mirata itane, mbaravikiaporeta oiporuvae jare opaete mbae IPM jeevaerupi kuae yasi yasipi 2.012pe mbaereta jepi ogueyi ojoramo, jokoräivi korepotireta jepi ogueyi ojo oiko. Ogueyivaera ani oyeupivaera ñande korepoti jepi oimeko mbae ejekopegua: i) oñemoikavi jepi Jaeramo, korepoti iñovatuareta, mbaetima opaete mbaemae ojo ovae tentañavopevae: i, endi, okovarambate oiporukareta ikorepotiyave jekuaeño itaneipitu, (agua, luz, gas) ii) mbae mbaereta yauvae mbeguerupi ombokuakuavaerä guiraja. Erëi oimevi iru jepi oyovake jepi opaeterupi; iii) Iru tentaguasureta tëtaguasu ikorepotikatu yoguirajavaereta ikorepotireta ikorepoti ogueyiyave mbaeti ñanemanbeko mbate jepi mbaeti ogueyi ani oyeupi, erei jokuae iyagui jare iv) tenta iporeta mbaeti oñemambeko kuae ojovaereta omboipi oeka keräirupi oasayepe kuae tekore. Jokoraimiñovi omomirata kuae ñande tekogui. korepotiregua ñande ruvichaguasureta jare ñande Arasa mbiterupi, korepotindive oparavikivaereta korepoti iñovatuaguasu Banco Central de Bolivia täta oikorai echa mbaeti oikuakavireta keräitara (BCB) jeevae tëtaguasu Grecia oasayepe mbiagui jokoraiño Ïru tëtaguasuretarupi mbaravikireta oñeokenda España jare Italiavi. Kuae tekore oñemboyaye keräi yoguirajarambueve, ñane rëtaguasupe mbaravikireta EE.UU imbaravikiguareta mbaetima ombokuakua oñembokuakua ojo, mbaraviki itaneipituregua, ikorepoti jare kuae teko ombya iru omboipitaramo gas natural jaema kuae mbaravikikuakuaregua omombaraviki ikorepotivaeretare. karambuerupi oyepovae (oñemboguapi kaviyae Jaema niringoreta ikorepoti, dólar jeevae, oyeeya ñanemaendua vaerä jese) Mbaeaporegua oñemomiratareta iru tëtaguasurupi jare oekareta industria manufacturera jeevae okuakua ojo keräi omombaraviki jare okuakuavaerä ojo. Iru echa oyeporuka korepoti, kianunga oipota oyapo tëtaguasureta ikorepoti ogueyi jepi ojo ova yasi añetetepegua kuaenunga mbaravikiretape. Jokoraiño mbiterupi jare oyeecha keräi omboyeviyereta ikorepoti iru tëtaguasupeguareta yogueru ikorepotindive jepi omboativae yasi iyipi kuae arasapevae oparavikivaerä koropi. 25