SlideShare a Scribd company logo
1 of 23
Download to read offline
Ուսուցիչ՝ Ռոզա Սուքիասյան
Աշակերտուհի՝ Սաթեն Մինասյան,
V դասարան

2013-2014 ուստարի
Երկրաշարժ, հրաբուխ, գեյզեր
Երկրաշարժ է առաջանում, երբ Երկրի մակերևույթից
տասնյակ, իսկ
երբեմն էլ հարյուրավոր կիլոմետրեր
խորության վրա տեղի է ունենում ապարաշերտերի

տեղաշարժ:
Մի քանի վայրկյանում երկրաշարժը կարող է մեծ քաղաքը
վերածել փլատակների կույտի: Ամենաուժեղ երկրաշարժերի
ժամանակ գետնի մեջ առաջանում են խոր ճեղքեր, տեղի են
ունենում փլուզումներ, փլվածքներ, փոխվում են գետերի
հուները, գոյանում նոր ջրվեժներ ու լճեր:
Երկրի խորքում այն տեղը, որտեղ ապարաշերտերը կտրուկ
տեղաշարժվում են, կոչվում է երկրաշարժի օջախ կամ
հիպոկենտրոն
և
կարող
է
գտնվել
տարբեր
խորություններում:

Երկրի մակերևույթի այն տեղը, որը գտնվում է երկրաշարժի
օջախի վերևում և ամենամոտն է նրան, կոչվում է
էպիկենտրոն կամ վերնակենտրոն:
Այդտեղ էլ տեղի են ունենում ամենամեծ ավերածությունները:
Երկրաշարժի ուժգնությունը գնահատվում է 1–12
բալային սանդղակով:
1–2 բալ ուժգնության երկրաշարժը մարդիկ չեն
զգում. դրանք գրանցվում են շատ զգայուն
հատուկ սարքերով՝ երկրաշարժագրիչներով :
Ամենաուժեղ երկրաշարժերն ունենում են 10–12 բալ
ուժգնություն և կոչվում են աղետաբեր: Այդպիսին են Տոկիոյի
(1923 թ.), Չիլիի (1960 թ.), Տաշքենդի (1966 թ.), Չինաստանի
(1976 թ.), Մեխիկոյի (1985 թ.), Սպիտակի (1988 թ.), Ճապոնիայի
(1993 թ.), Ինդոնեզիայի (1994 թ.) երկրաշարժերը:

Տոկիո

Ճապոնիա
Մեխիկո

Ինդոնեզիա
1988 թ.-ի դեկտեմբերի 7-ին, առավոտյան ժամը 11-ն
անց 41 րոպեին ամբողջ Հայաստանը ցնցեց ահավոր
երկրաշարժը, որի վերնակենտրոնը գտնվում էր
Սպիտակ քաղաքում:
Երկրաշարժը, որի ուժգնությունը վերնակենտրոնում
գերազանցել է 10 բալը, իսկ օջախի խորությունը մոտ
12 կմ էր, ուժեղագույնն էր ՀՀ տարածքում,
ամենաուժգինը՝ Հայկական լեռնաշխարհում երբևիցե
տեղի ունեցած երկրաշարժերից:
Աղետը վայրկյանների ընթացքում հիմնահատակ կործանեց
Սպիտակը, ավերեց Գյումրին, Վանաձորը և Ստեփանավանը,
մեծ վնասներ հասցրեց Դիլիջանին, Իջևանին, Ալավերդուն,
Արթիկին, Ախուրյանին և այլ քաղաքների ու ավանների, ավերեց
ավելի քան 350 գյուղ: Աղետի զոհ դարձավ շուրջ 25 հզ. մարդ,
իսկ հարյուր հազարավոր մարդիկ մնացին անօթևան:
Քանդվեցին կամ վթարային վիճակում հայտնվեցին շենքեր ու
շինություններ Երևանում:
Երկրաշարժն ընդգրկեց գրեթե
ամբողջ Կովկասը՝ արևմուտքից
արևելք և հյուսիսից հարավ:
Երկրաշարժ, հրաբուխ, գեյզեր
Հրաբուխների
ժայթքումը
բնության ահեղ երևույթներից է:
Հրաբուխները ժայթքում են Երկրի
ընդերքից,
երբ
ապարներն
այնտեղ խիստ տաքանում են և
փոխակերպվում
գազերով
հագեցած մեծ ճնշման հրահեղուկ
զանգվածի՝ մագմայի:

Մագման Երկրի խորքից մեծ
ուժով ճնշում է գործադրում
երկրակեղևի
վրա
և,
համեմատաբար
անկայուն
տեղամասերում ճեղքելով այն,
արտահոսում է մակերևույթ:
Դուրս ժայթքած մագման սառչում է, գազազրկվում և վերածվում
լավայի: Այն ուղին, որով բարձրանում է մագման, կոչվում է
հրաբխի մղանցք, որն ավարտվում է ձագարաձև տեղամասով՝
խառնարանով: Հրաբխի խառնարանից դուրս են մղվում նաև
հրաբխային փոշի, մոխիր, քարեր, գազեր, որոնց կուտակումից էլ
ձևավորվում է հրաբխային լեռը:
Մշտական կամ պարբերական ակտիվության հրաբուխները կոչվում
են գործող հրաբուխներ: Այժմ Երկրի վրա կա ավելի քան 1300
գործող հրաբուխ: Դրանց թվին են պատկանում Երկրագնդի
խոշորագույն և հատկապես ահարկու Ավաչինսկայա և Կլյուչևսկայա
սոպկաները՝ Կամչատկայում, Վեզուվը՝ Իտալիայում, Հեկլան՝
Իսլանդիայում,
Ֆուձիյաման՝
Ճապոնիայում,
Կրակատաուն՝
Ինդոնեզիայում, Օրիսաբան՝ Մեքսիկայում, Մաունա Լոան՝ Հավայան
կղզիներում և այլն:
Հայկական լեռնաշխարհում գործող են համարվում Նեմրութ և
Թոնդրակ
հրաբուխները,
որոնց
խառնարաններում
շարունակվում են գազերի ու գոլորշու արտազատումները:
Գործող հրաբուխներ կան ոչ միայն Երկրի մակերևույթին, այլև
օվկիանոսների ու ծովերի հատակին: Դրանց ժայթքման
ժամանակ օվկիանոսի ջուրը հրաբխի խառնարանի վրա
սկսում է ալեկոծվել, եռալ ու փրփրել: Ստորջրյա ժայթքումից
առաջացած նյութերը կուտակվելով դուրս են գալիս ջրի
մակերևույթ և գոյացնում կղզիներ, օրինակ` Կուրիլյան և
Հավայան կղզիները Խաղաղ օվկիանոսում:
Երկրաշարժ, հրաբուխ, գեյզեր
Աշխարհում կան զարմանալի շատրվանող աղբյուրներ, որոնք
գործում են ինքնաբուխ, առանց մարդու մասնակցության:
Դրանց ջուրը տաք է՝ մինչև 80–100°C: Այդ շատրվանները
դուրս են հորդում ուղղակի գետնի տակից: Դրանք գեյզերներն
են (իսլանդերեն «գեյզա» բառից, որ նշանակում է դուրս
հորդել). կարելի է տեսնել Իսլանդիայում, Նոր Զելանդիայում,
Հյուսիսային Ամերիկայում, Հեռավոր Արևելքում :
Գեյզերները միշտ լինում են գործող կամ էլ նոր հանգած
հրաբուխների մոտ: Մագմայից անջատված շիկացած գոլորշու
ու գազերի ազդեցությամբ ստորերկրյա ջրերը տաքանում են և
եռացող շատրվանի կամ աղբյուրի ձևով դուրս գալիս երկրի
մակերևույթ:
Գեյզերները, ի տարբերություն տաք աղբյուրների, գործում են
որոշակի պարբերությամբ: Լինում են կանոնավոր և
անկանոն: Կամչատկայում հայտնի է մոտ 100 գեյզեր, որոնցից
20-ը խոշոր են. ամենամեծը «Վելիկանն» է («Հսկա»), որի ջրի
սյան բարձրությունը 40 մ է, իսկ գոլորշունը՝ մի քանի հարյուր
մետր:
Յուրաքանչյուր գեյզեր ժայթքում է յուրովի. մեկը՝ 4 րոպեն մեկ,
մյուսը՝ ժամը մեկ, երրորդը՝ կես րոպեն մեկ: Իսլանդիայի «Մեծ
գեյզերը» ժայթքում է օրը 1 անգամ, բայց նրա շատրվանով
կարելի է հիանալ 3 ժամ շարունակ: Հենց ժայթքումն
ավարտվում է, անդորր է տիրում, ասես ոչինչ էլ չի եղել:
Հետո ջուրը նորից սկսում է եռալ մինչև նոր ժայթքումը:
Գեյզերները ժայթքում են տարբեր ուժերով: Արտավիժման
շիթի բարձրությունը հաճախ անցնում է մի քանի տասնյակ
մետրից:
Գեյզերի եռացող ջուրը պարունակում է զգալի քանակությամբ
սիլիկահող, որի կուտակումից առաջանում է գեյզերիտ
ապարը, որն ունենում է տարբեր երանգներ՝ վարդագույն,
մոխրադեղին,
մարգարտափայլ:
Գեյզերների ջուրը և գոլորշին օգտագործվում են շենքերի ու
ջերմոցների ջեռուցման և էներգետիկայի կայանքների
աշխատանքի համար. դասական օրինակ է ծառայում
Իսլանդիան, որտեղ բնակարանները տաքացվում են բնական
տաք ջրով:

More Related Content

What's hot

Matematicienë të shquar
Matematicienë të shquarMatematicienë të shquar
Matematicienë të shquarKlea Vyshka
 
Biologji - Frymemarrja
Biologji - FrymemarrjaBiologji - Frymemarrja
Biologji - FrymemarrjaErdi Dibra
 
Zbatimet e fizikës në jetën e përditshme... Magnetizmi në jetën e përditshme
Zbatimet e fizikës në jetën e përditshme... Magnetizmi në jetën e përditshmeZbatimet e fizikës në jetën e përditshme... Magnetizmi në jetën e përditshme
Zbatimet e fizikës në jetën e përditshme... Magnetizmi në jetën e përditshmeGersa_a
 
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes ShqipeDialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipeolinuhi
 
Historiku i Anestezise
Historiku i AnesteziseHistoriku i Anestezise
Historiku i AnesteziseHysni Dida
 
Dark Matter and Dark Energy
Dark Matter and Dark EnergyDark Matter and Dark Energy
Dark Matter and Dark EnergyBryan Higgs
 
Proceset adiabatike dhe izohorike
 Proceset adiabatike dhe izohorike Proceset adiabatike dhe izohorike
Proceset adiabatike dhe izohorikeMirsim Tovërlani
 
Edukimi mbi mjetesin
Edukimi mbi mjetesinEdukimi mbi mjetesin
Edukimi mbi mjetesinxhoinana
 
The Big Bang Theory
The Big Bang TheoryThe Big Bang Theory
The Big Bang Theorydwinter1
 
Matematike (shprehje)
Matematike (shprehje)Matematike (shprehje)
Matematike (shprehje)Lili Liljana
 
Uuden työn valmiudet -kyselytutkimuksen tuloksia.
Uuden työn valmiudet -kyselytutkimuksen tuloksia.Uuden työn valmiudet -kyselytutkimuksen tuloksia.
Uuden työn valmiudet -kyselytutkimuksen tuloksia.SitraTalousTeema
 
Overview of GTR and Introduction to Cosmology
Overview of GTR and Introduction to CosmologyOverview of GTR and Introduction to Cosmology
Overview of GTR and Introduction to CosmologyPratik Tarafdar
 
Solar System Powerpoint Webquest Michelle Marin 8B Science
Solar System Powerpoint Webquest Michelle Marin 8B ScienceSolar System Powerpoint Webquest Michelle Marin 8B Science
Solar System Powerpoint Webquest Michelle Marin 8B Sciencemichellewmarin
 

What's hot (18)

Matematicienë të shquar
Matematicienë të shquarMatematicienë të shquar
Matematicienë të shquar
 
Biologji - Frymemarrja
Biologji - FrymemarrjaBiologji - Frymemarrja
Biologji - Frymemarrja
 
Zbatimet e fizikës në jetën e përditshme... Magnetizmi në jetën e përditshme
Zbatimet e fizikës në jetën e përditshme... Magnetizmi në jetën e përditshmeZbatimet e fizikës në jetën e përditshme... Magnetizmi në jetën e përditshme
Zbatimet e fizikës në jetën e përditshme... Magnetizmi në jetën e përditshme
 
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes ShqipeDialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
 
Historiku i Anestezise
Historiku i AnesteziseHistoriku i Anestezise
Historiku i Anestezise
 
Dark Matter and Dark Energy
Dark Matter and Dark EnergyDark Matter and Dark Energy
Dark Matter and Dark Energy
 
Fusha magnetike e tokes -Gjoena Tunaj
Fusha magnetike e tokes -Gjoena TunajFusha magnetike e tokes -Gjoena Tunaj
Fusha magnetike e tokes -Gjoena Tunaj
 
Proceset adiabatike dhe izohorike
 Proceset adiabatike dhe izohorike Proceset adiabatike dhe izohorike
Proceset adiabatike dhe izohorike
 
Edukimi mbi mjetesin
Edukimi mbi mjetesinEdukimi mbi mjetesin
Edukimi mbi mjetesin
 
The Big Bang Theory
The Big Bang TheoryThe Big Bang Theory
The Big Bang Theory
 
Rube goldberg ppt
Rube goldberg pptRube goldberg ppt
Rube goldberg ppt
 
Matematike (shprehje)
Matematike (shprehje)Matematike (shprehje)
Matematike (shprehje)
 
Uuden työn valmiudet -kyselytutkimuksen tuloksia.
Uuden työn valmiudet -kyselytutkimuksen tuloksia.Uuden työn valmiudet -kyselytutkimuksen tuloksia.
Uuden työn valmiudet -kyselytutkimuksen tuloksia.
 
Kuptimi i temperaturës
Kuptimi i temperaturës   Kuptimi i temperaturës
Kuptimi i temperaturës
 
Creation of universe
Creation of universeCreation of universe
Creation of universe
 
Atomi
AtomiAtomi
Atomi
 
Overview of GTR and Introduction to Cosmology
Overview of GTR and Introduction to CosmologyOverview of GTR and Introduction to Cosmology
Overview of GTR and Introduction to Cosmology
 
Solar System Powerpoint Webquest Michelle Marin 8B Science
Solar System Powerpoint Webquest Michelle Marin 8B ScienceSolar System Powerpoint Webquest Michelle Marin 8B Science
Solar System Powerpoint Webquest Michelle Marin 8B Science
 

Viewers also liked

Երկրաշարժ
ԵրկրաշարժԵրկրաշարժ
Երկրաշարժanahit75
 
Arthur.Erkrasharj
Arthur.ErkrasharjArthur.Erkrasharj
Arthur.Erkrasharj67gayane
 
բնական աղետներ
բնական աղետներբնական աղետներ
բնական աղետներ67gayane
 
Հրաբուխներ
ՀրաբուխներՀրաբուխներ
ՀրաբուխներVan Papikyan
 
Bnacin ev texnacin aghetner
Bnacin ev texnacin aghetnerBnacin ev texnacin aghetner
Bnacin ev texnacin aghetnerArthur Mkrtchyan
 
բնական աղետներ
բնական աղետներբնական աղետներ
բնական աղետներArthur Mkrtchyan
 
Բնագիտության Նախագիծ
Բնագիտության ՆախագիծԲնագիտության Նախագիծ
Բնագիտության Նախագիծanushtad
 
սեսմիկ ալիքներ
սեսմիկ ալիքներսեսմիկ ալիքներ
սեսմիկ ալիքներemiliasimonian
 
դիպլոմային պրեզենտացիա
դիպլոմային պրեզենտացիադիպլոմային պրեզենտացիա
դիպլոմային պրեզենտացիաhaykanush
 
Հրաբուխ
ՀրաբուխՀրաբուխ
Հրաբուխmesrop2004
 
Աղմուկը և մեր առողջությունը (Էկո-հայրենագիտական ակումբ)
Աղմուկը և մեր առողջությունը (Էկո-հայրենագիտական ակումբ)Աղմուկը և մեր առողջությունը (Էկո-հայրենագիտական ակումբ)
Աղմուկը և մեր առողջությունը (Էկո-հայրենագիտական ակումբ)Narek Sahakyan
 

Viewers also liked (20)

Երկրաշարժ
ԵրկրաշարժԵրկրաշարժ
Երկրաշարժ
 
Hrabux
HrabuxHrabux
Hrabux
 
Arthur.Erkrasharj
Arthur.ErkrasharjArthur.Erkrasharj
Arthur.Erkrasharj
 
բնական աղետներ
բնական աղետներբնական աղետներ
բնական աղետներ
 
Հրաբուխներ
ՀրաբուխներՀրաբուխներ
Հրաբուխներ
 
Texnacin axetner
Texnacin axetnerTexnacin axetner
Texnacin axetner
 
Հրաբուխ
ՀրաբուխՀրաբուխ
Հրաբուխ
 
Bnacin ev texnacin aghetner
Bnacin ev texnacin aghetnerBnacin ev texnacin aghetner
Bnacin ev texnacin aghetner
 
Աղետներ
ԱղետներԱղետներ
Աղետներ
 
բնական աղետներ
բնական աղետներբնական աղետներ
բնական աղետներ
 
Բնագիտության Նախագիծ
Բնագիտության ՆախագիծԲնագիտության Նախագիծ
Բնագիտության Նախագիծ
 
սեսմիկ ալիքներ
սեսմիկ ալիքներսեսմիկ ալիքներ
սեսմիկ ալիքներ
 
Տրնդեզ
ՏրնդեզՏրնդեզ
Տրնդեզ
 
դիպլոմային պրեզենտացիա
դիպլոմային պրեզենտացիադիպլոմային պրեզենտացիա
դիպլոմային պրեզենտացիա
 
Աղետներ
ԱղետներԱղետներ
Աղետներ
 
Հրաբուխ
ՀրաբուխՀրաբուխ
Հրաբուխ
 
Աղմուկը և մեր առողջությունը (Էկո-հայրենագիտական ակումբ)
Աղմուկը և մեր առողջությունը (Էկո-հայրենագիտական ակումբ)Աղմուկը և մեր առողջությունը (Էկո-հայրենագիտական ակումբ)
Աղմուկը և մեր առողջությունը (Էկո-հայրենագիտական ակումբ)
 
ձայն և աղմուկ
ձայն և աղմուկձայն և աղմուկ
ձայն և աղմուկ
 
Ձայն
ՁայնՁայն
Ձայն
 
Kaycak
KaycakKaycak
Kaycak
 

Similar to Երկրաշարժ, հրաբուխ, գեյզեր

Similar to Երկրաշարժ, հրաբուխ, գեյզեր (13)

Հրաբուխներ
Հրաբուխներ Հրաբուխներ
Հրաբուխներ
 
տարրերերային աղետներ
տարրերերային աղետներտարրերերային աղետներ
տարրերերային աղետներ
 
The volcano
The volcanoThe volcano
The volcano
 
տարրերի աղետներ
տարրերի աղետներտարրերի աղետներ
տարրերի աղետներ
 
հրաբուխ
հրաբուխհրաբուխ
հրաբուխ
 
հրաբուխ
հրաբուխհրաբուխ
հրաբուխ
 
ջրոլորտ ամփոփում
ջրոլորտ ամփոփումջրոլորտ ամփոփում
ջրոլորտ ամփոփում
 
Axetner zaven
Axetner zavenAxetner zaven
Axetner zaven
 
էկոտուր
էկոտուրէկոտուր
էկոտուր
 
Bnagitutyun
BnagitutyunBnagitutyun
Bnagitutyun
 
Pochemuchka
PochemuchkaPochemuchka
Pochemuchka
 
կայծակներ
կայծակներկայծակներ
կայծակներ
 
Գրիգորի Մարտիրոսյան - Բնական երևույթներ:
Գրիգորի Մարտիրոսյան - Բնական երևույթներ:Գրիգորի Մարտիրոսյան - Բնական երևույթներ:
Գրիգորի Մարտիրոսյան - Բնական երևույթներ:
 

More from Ohanyan Educational Complex

АЛЕКСАНДР СЕРГЕЕВИЧ ПУШКИН
АЛЕКСАНДР СЕРГЕЕВИЧ ПУШКИНАЛЕКСАНДР СЕРГЕЕВИЧ ПУШКИН
АЛЕКСАНДР СЕРГЕЕВИЧ ПУШКИН Ohanyan Educational Complex
 
2014-2015 ուստարվա առաջին կիսմյակի ընթացքում Ivբ դասարանում կատարված աշխատան...
2014-2015 ուստարվա առաջին կիսմյակի ընթացքում Ivբ  դասարանում կատարված աշխատան...2014-2015 ուստարվա առաջին կիսմյակի ընթացքում Ivբ  դասարանում կատարված աշխատան...
2014-2015 ուստարվա առաջին կիսմյակի ընթացքում Ivբ դասարանում կատարված աշխատան...Ohanyan Educational Complex
 
IvԲ դասարանում 2014-15 ուստարվա առաջին կիսամյակում կատարված աշխատանքները
IvԲ դասարանում 2014-15 ուստարվա առաջին կիսամյակում կատարված աշխատանքներըIvԲ դասարանում 2014-15 ուստարվա առաջին կիսամյակում կատարված աշխատանքները
IvԲ դասարանում 2014-15 ուստարվա առաջին կիսամյակում կատարված աշխատանքներըOhanyan Educational Complex
 
V Ա դասարանում 2014-15 ուստարվա I կիսամյակ կատարված աշխատանքները
V Ա դասարանում 2014-15 ուստարվա I կիսամյակ կատարված աշխատանքներըV Ա դասարանում 2014-15 ուստարվա I կիսամյակ կատարված աշխատանքները
V Ա դասարանում 2014-15 ուստարվա I կիսամյակ կատարված աշխատանքներըOhanyan Educational Complex
 
Ինֆորմացիայի տեսակները, կոդավորումը:
Ինֆորմացիայի տեսակները, կոդավորումը:Ինֆորմացիայի տեսակները, կոդավորումը:
Ինֆորմացիայի տեսակները, կոդավորումը:Ohanyan Educational Complex
 
Օհանյան կրթահամալիր, 2013-2014ուստարի, 2-րդ կիսամյակ, 2-րդ Ա դասարան
Օհանյան կրթահամալիր, 2013-2014ուստարի, 2-րդ կիսամյակ, 2-րդ Ա  դասարանՕհանյան կրթահամալիր, 2013-2014ուստարի, 2-րդ կիսամյակ, 2-րդ Ա  դասարան
Օհանյան կրթահամալիր, 2013-2014ուստարի, 2-րդ կիսամյակ, 2-րդ Ա դասարանOhanyan Educational Complex
 

More from Ohanyan Educational Complex (20)

E twinning, ohanyan eduicomplex 2018
E twinning, ohanyan eduicomplex 2018E twinning, ohanyan eduicomplex 2018
E twinning, ohanyan eduicomplex 2018
 
Etwinning live
Etwinning liveEtwinning live
Etwinning live
 
Ռուսաստանի Դաշնություն (1)
Ռուսաստանի Դաշնություն (1)Ռուսաստանի Դաշնություն (1)
Ռուսաստանի Դաշնություն (1)
 
АЛЕКСАНДР СЕРГЕЕВИЧ ПУШКИН
АЛЕКСАНДР СЕРГЕЕВИЧ ПУШКИНАЛЕКСАНДР СЕРГЕЕВИЧ ПУШКИН
АЛЕКСАНДР СЕРГЕЕВИЧ ПУШКИН
 
Անվտանգ համացանց
Անվտանգ համացանցԱնվտանգ համացանց
Անվտանգ համացանց
 
Ծնողական ժողով
Ծնողական ժողովԾնողական ժողով
Ծնողական ժողով
 
Ապահով համացանց
Ապահով համացանցԱպահով համացանց
Ապահով համացանց
 
2014-2015 ուստարվա առաջին կիսմյակի ընթացքում Ivբ դասարանում կատարված աշխատան...
2014-2015 ուստարվա առաջին կիսմյակի ընթացքում Ivբ  դասարանում կատարված աշխատան...2014-2015 ուստարվա առաջին կիսմյակի ընթացքում Ivբ  դասարանում կատարված աշխատան...
2014-2015 ուստարվա առաջին կիսմյակի ընթացքում Ivբ դասարանում կատարված աշխատան...
 
IvԲ դասարանում 2014-15 ուստարվա առաջին կիսամյակում կատարված աշխատանքները
IvԲ դասարանում 2014-15 ուստարվա առաջին կիսամյակում կատարված աշխատանքներըIvԲ դասարանում 2014-15 ուստարվա առաջին կիսամյակում կատարված աշխատանքները
IvԲ դասարանում 2014-15 ուստարվա առաջին կիսամյակում կատարված աշխատանքները
 
V Ա դասարանում 2014-15 ուստարվա I կիսամյակ կատարված աշխատանքները
V Ա դասարանում 2014-15 ուստարվա I կիսամյակ կատարված աշխատանքներըV Ա դասարանում 2014-15 ուստարվա I կիսամյակ կատարված աշխատանքները
V Ա դասարանում 2014-15 ուստարվա I կիսամյակ կատարված աշխատանքները
 
Տրանսպորտ
ՏրանսպորտՏրանսպորտ
Տրանսպորտ
 
Լաբիրինթոսներ
ԼաբիրինթոսներԼաբիրինթոսներ
Լաբիրինթոսներ
 
Ա տառի պատմությունը
Ա տառի պատմությունըԱ տառի պատմությունը
Ա տառի պատմությունը
 
Presentation Great Britain
Presentation  Great BritainPresentation  Great Britain
Presentation Great Britain
 
Ինֆորմացիայի տեսակները, կոդավորումը:
Ինֆորմացիայի տեսակները, կոդավորումը:Ինֆորմացիայի տեսակները, կոդավորումը:
Ինֆորմացիայի տեսակները, կոդավորումը:
 
Հաշվետվություն
ՀաշվետվությունՀաշվետվություն
Հաշվետվություն
 
Հաշվետվություն
ՀաշվետվությունՀաշվետվություն
Հաշվետվություն
 
Հաշվետվություն
ՀաշվետվությունՀաշվետվություն
Հաշվետվություն
 
Օհանյան կրթահամալիր, 2013-2014ուստարի, 2-րդ կիսամյակ, 2-րդ Ա դասարան
Օհանյան կրթահամալիր, 2013-2014ուստարի, 2-րդ կիսամյակ, 2-րդ Ա  դասարանՕհանյան կրթահամալիր, 2013-2014ուստարի, 2-րդ կիսամյակ, 2-րդ Ա  դասարան
Օհանյան կրթահամալիր, 2013-2014ուստարի, 2-րդ կիսամյակ, 2-րդ Ա դասարան
 
Շառլ Ազնավուր
Շառլ ԱզնավուրՇառլ Ազնավուր
Շառլ Ազնավուր
 

Երկրաշարժ, հրաբուխ, գեյզեր

  • 1. Ուսուցիչ՝ Ռոզա Սուքիասյան Աշակերտուհի՝ Սաթեն Մինասյան, V դասարան 2013-2014 ուստարի
  • 3. Երկրաշարժ է առաջանում, երբ Երկրի մակերևույթից տասնյակ, իսկ երբեմն էլ հարյուրավոր կիլոմետրեր խորության վրա տեղի է ունենում ապարաշերտերի տեղաշարժ: Մի քանի վայրկյանում երկրաշարժը կարող է մեծ քաղաքը վերածել փլատակների կույտի: Ամենաուժեղ երկրաշարժերի ժամանակ գետնի մեջ առաջանում են խոր ճեղքեր, տեղի են ունենում փլուզումներ, փլվածքներ, փոխվում են գետերի հուները, գոյանում նոր ջրվեժներ ու լճեր:
  • 4. Երկրի խորքում այն տեղը, որտեղ ապարաշերտերը կտրուկ տեղաշարժվում են, կոչվում է երկրաշարժի օջախ կամ հիպոկենտրոն և կարող է գտնվել տարբեր խորություններում: Երկրի մակերևույթի այն տեղը, որը գտնվում է երկրաշարժի օջախի վերևում և ամենամոտն է նրան, կոչվում է էպիկենտրոն կամ վերնակենտրոն: Այդտեղ էլ տեղի են ունենում ամենամեծ ավերածությունները:
  • 5. Երկրաշարժի ուժգնությունը գնահատվում է 1–12 բալային սանդղակով: 1–2 բալ ուժգնության երկրաշարժը մարդիկ չեն զգում. դրանք գրանցվում են շատ զգայուն հատուկ սարքերով՝ երկրաշարժագրիչներով :
  • 6. Ամենաուժեղ երկրաշարժերն ունենում են 10–12 բալ ուժգնություն և կոչվում են աղետաբեր: Այդպիսին են Տոկիոյի (1923 թ.), Չիլիի (1960 թ.), Տաշքենդի (1966 թ.), Չինաստանի (1976 թ.), Մեխիկոյի (1985 թ.), Սպիտակի (1988 թ.), Ճապոնիայի (1993 թ.), Ինդոնեզիայի (1994 թ.) երկրաշարժերը: Տոկիո Ճապոնիա Մեխիկո Ինդոնեզիա
  • 7. 1988 թ.-ի դեկտեմբերի 7-ին, առավոտյան ժամը 11-ն անց 41 րոպեին ամբողջ Հայաստանը ցնցեց ահավոր երկրաշարժը, որի վերնակենտրոնը գտնվում էր Սպիտակ քաղաքում:
  • 8. Երկրաշարժը, որի ուժգնությունը վերնակենտրոնում գերազանցել է 10 բալը, իսկ օջախի խորությունը մոտ 12 կմ էր, ուժեղագույնն էր ՀՀ տարածքում, ամենաուժգինը՝ Հայկական լեռնաշխարհում երբևիցե տեղի ունեցած երկրաշարժերից:
  • 9. Աղետը վայրկյանների ընթացքում հիմնահատակ կործանեց Սպիտակը, ավերեց Գյումրին, Վանաձորը և Ստեփանավանը, մեծ վնասներ հասցրեց Դիլիջանին, Իջևանին, Ալավերդուն, Արթիկին, Ախուրյանին և այլ քաղաքների ու ավանների, ավերեց ավելի քան 350 գյուղ: Աղետի զոհ դարձավ շուրջ 25 հզ. մարդ, իսկ հարյուր հազարավոր մարդիկ մնացին անօթևան: Քանդվեցին կամ վթարային վիճակում հայտնվեցին շենքեր ու շինություններ Երևանում:
  • 10. Երկրաշարժն ընդգրկեց գրեթե ամբողջ Կովկասը՝ արևմուտքից արևելք և հյուսիսից հարավ:
  • 12. Հրաբուխների ժայթքումը բնության ահեղ երևույթներից է: Հրաբուխները ժայթքում են Երկրի ընդերքից, երբ ապարներն այնտեղ խիստ տաքանում են և փոխակերպվում գազերով հագեցած մեծ ճնշման հրահեղուկ զանգվածի՝ մագմայի: Մագման Երկրի խորքից մեծ ուժով ճնշում է գործադրում երկրակեղևի վրա և, համեմատաբար անկայուն տեղամասերում ճեղքելով այն, արտահոսում է մակերևույթ:
  • 13. Դուրս ժայթքած մագման սառչում է, գազազրկվում և վերածվում լավայի: Այն ուղին, որով բարձրանում է մագման, կոչվում է հրաբխի մղանցք, որն ավարտվում է ձագարաձև տեղամասով՝ խառնարանով: Հրաբխի խառնարանից դուրս են մղվում նաև հրաբխային փոշի, մոխիր, քարեր, գազեր, որոնց կուտակումից էլ ձևավորվում է հրաբխային լեռը:
  • 14. Մշտական կամ պարբերական ակտիվության հրաբուխները կոչվում են գործող հրաբուխներ: Այժմ Երկրի վրա կա ավելի քան 1300 գործող հրաբուխ: Դրանց թվին են պատկանում Երկրագնդի խոշորագույն և հատկապես ահարկու Ավաչինսկայա և Կլյուչևսկայա սոպկաները՝ Կամչատկայում, Վեզուվը՝ Իտալիայում, Հեկլան՝ Իսլանդիայում, Ֆուձիյաման՝ Ճապոնիայում, Կրակատաուն՝ Ինդոնեզիայում, Օրիսաբան՝ Մեքսիկայում, Մաունա Լոան՝ Հավայան կղզիներում և այլն:
  • 15. Հայկական լեռնաշխարհում գործող են համարվում Նեմրութ և Թոնդրակ հրաբուխները, որոնց խառնարաններում շարունակվում են գազերի ու գոլորշու արտազատումները:
  • 16. Գործող հրաբուխներ կան ոչ միայն Երկրի մակերևույթին, այլև օվկիանոսների ու ծովերի հատակին: Դրանց ժայթքման ժամանակ օվկիանոսի ջուրը հրաբխի խառնարանի վրա սկսում է ալեկոծվել, եռալ ու փրփրել: Ստորջրյա ժայթքումից առաջացած նյութերը կուտակվելով դուրս են գալիս ջրի մակերևույթ և գոյացնում կղզիներ, օրինակ` Կուրիլյան և Հավայան կղզիները Խաղաղ օվկիանոսում:
  • 18. Աշխարհում կան զարմանալի շատրվանող աղբյուրներ, որոնք գործում են ինքնաբուխ, առանց մարդու մասնակցության: Դրանց ջուրը տաք է՝ մինչև 80–100°C: Այդ շատրվանները դուրս են հորդում ուղղակի գետնի տակից: Դրանք գեյզերներն են (իսլանդերեն «գեյզա» բառից, որ նշանակում է դուրս հորդել). կարելի է տեսնել Իսլանդիայում, Նոր Զելանդիայում, Հյուսիսային Ամերիկայում, Հեռավոր Արևելքում :
  • 19. Գեյզերները միշտ լինում են գործող կամ էլ նոր հանգած հրաբուխների մոտ: Մագմայից անջատված շիկացած գոլորշու ու գազերի ազդեցությամբ ստորերկրյա ջրերը տաքանում են և եռացող շատրվանի կամ աղբյուրի ձևով դուրս գալիս երկրի մակերևույթ:
  • 20. Գեյզերները, ի տարբերություն տաք աղբյուրների, գործում են որոշակի պարբերությամբ: Լինում են կանոնավոր և անկանոն: Կամչատկայում հայտնի է մոտ 100 գեյզեր, որոնցից 20-ը խոշոր են. ամենամեծը «Վելիկանն» է («Հսկա»), որի ջրի սյան բարձրությունը 40 մ է, իսկ գոլորշունը՝ մի քանի հարյուր մետր:
  • 21. Յուրաքանչյուր գեյզեր ժայթքում է յուրովի. մեկը՝ 4 րոպեն մեկ, մյուսը՝ ժամը մեկ, երրորդը՝ կես րոպեն մեկ: Իսլանդիայի «Մեծ գեյզերը» ժայթքում է օրը 1 անգամ, բայց նրա շատրվանով կարելի է հիանալ 3 ժամ շարունակ: Հենց ժայթքումն ավարտվում է, անդորր է տիրում, ասես ոչինչ էլ չի եղել:
  • 22. Հետո ջուրը նորից սկսում է եռալ մինչև նոր ժայթքումը: Գեյզերները ժայթքում են տարբեր ուժերով: Արտավիժման շիթի բարձրությունը հաճախ անցնում է մի քանի տասնյակ մետրից: Գեյզերի եռացող ջուրը պարունակում է զգալի քանակությամբ սիլիկահող, որի կուտակումից առաջանում է գեյզերիտ ապարը, որն ունենում է տարբեր երանգներ՝ վարդագույն, մոխրադեղին, մարգարտափայլ:
  • 23. Գեյզերների ջուրը և գոլորշին օգտագործվում են շենքերի ու ջերմոցների ջեռուցման և էներգետիկայի կայանքների աշխատանքի համար. դասական օրինակ է ծառայում Իսլանդիան, որտեղ բնակարանները տաքացվում են բնական տաք ջրով: