SlideShare a Scribd company logo
1 of 49
Ινσουλινοθεραπεία στον διαβήτη τύπου2


           Μαριάννα Μπενρουμπή
         Γ.Ν.Αθηνών «Πολυκλινική»
Η εξελικτική φύση του ΣΔΤ2:
                 Επιδείνωση του γλυκαιμικού ελέγχου με την πάροδο του χρόνου
                                    σε θεραπεία με δισκία
                        Πιθανότητα ότι η επόμενη μέτρηση της HbA1c θα υπερβεί το 7 ή 8%
                        εφόσον η τρέχουσα HbA1c βρίσκεται μεταξύ 7,0 και 9,0% (N=7.208)

                            Μονοθεραπεία με μετφορμίνη                                  Συνδυασμός σουλφονυλουριών + μετφορμίνης
                                                                                                                                         92.2   93.0   93.6 94.5
% περιστατικών




                                                              79.5   81.0   80.6 81.5                               85.1   87.4 88.9
                                                  74.6 77.6                                                  83.0
                                    72.5   72.5                                                78.4 80.9                                                    77.8
                 63.7
                        69.7 68.9
                                                                                 65.2   69.1                                                    71.4 74.9
                                                                     59.0 62.2                                                           66.7
                                                         51.2 53.0                                                         53.5
                                                                                                                                  58.3
                                                  42.9                                                              47.3
                                           34.4                                                       42.3   43.5
                                    29.7                                                34.9   38.4
                        22.7 24.2
                 18.6

                                                                                               8.0

                 7.0 7.2 7.4 7.6 7.8 8.0 8.2 8.4 8.6 8.8 9.0                            7.0 7.2 7.4 7.6 7.8                       8.2 8.4 8.6 8.8 9.0
                                Τρέχουσα HbA1c (%)                                                       Τρέχουσα HbA1c (%)

                                                                Πιθανότητα (επόμενη HbA1c > 7,0%)
                                                                Πιθανότητα (επόμενη HbA1c > 8,0%)


                                    Δεδομένα από Brown JB et al. Diabetes Care 2004;27:1535-1540
Ερωτήματα




• Γιατί χορηγούμε ινσουλίνη στο διαβήτη τύπου 2;

• Πότε χορηγούμε ινσουλίνη;

• Πώς την χορηγούμε;
Ενδείξεις ινσουλινοθεραπείας για άτομα
με διαβήτη Τύπου 2


     • Αρχική σταθεροποίηση των ασθενών με σοβαρή
       υπεργλυκαιμία
     • Διαβήτης κύησης
     • Στο χειρουργείο
     • Ασθενείς στους οποίους απέτυχε η θεραπεία με
       αντιδιαβητικά δισκία
ADA & EASD Position Statement
  για την αντιμετώπιση του ΣΔτ2




Inzucchi S. E. et al. Diabetologia 2012: DOI 10.1007/s00125-012-2534-0
Πότε ξεκινά η θεραπεία με ινσουλίνη στο
διαβήτη τύπου 2;

• Όταν η γλυκόζη αίματος δε μπορεί να ρυθμιστεί
  μόνο με αλλαγή του τρόπου ζωής και ΟΗΑ
• Όταν με την τρέχουσα θεραπεία η HbA1C είναι
  συνεχώς >7%
• Σε δευτεροπαθή αστοχία
   – 2 κατηγοριών δισκίων*, ειδικά αν η HbA1c > 8.5%
   – 3 κατηγοριών δισκίων*
     *(εκ των οποίων η μία αφορά ινσουλινοεκκριτικό φάρμακο)
• Άτομα με σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια
• Άτομα με αρχόμενη νεφρική ανεπάρκεια
  (κρεατινίνη>1.8).
• Άτομα που πάσχουν από ηπατίτιδα
Έγκαιρη έναρξη θεραπείας με την ινσουλίνη

• Στα άτομα με διαβήτη πρέπει να υιοθετείται η
  προσέγγιση “treat to target” που συνίσταται σε:
• πρώιμη έναρξη θεραπείας και τιτλοποίηση για
  την επίτευξη των στόχων
• αντιμετώπιση τόσο της μεταγευματικής όσο
  και της γλυκόζης νηστείας για την επίτευξη του
  στόχου της HbA1c
• μείωση των διακυμάνσεων γλυκόζης καθ’ όλη
  τη διάρκεια του 24ώρου
• χρήση θεραπειών που μιμούνται το
  φυσιολογικό προφίλ έκκρισης ινσουλίνης
• συνδυασμό της θεραπευτικής αγωγής με σωστή
  διατροφή και παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής


   AΑCE (American Association of Clinical Endocrinologists) Position Statement, Φεβρουάριος 2005
Καθυστερήσεις στην έναρξη ή/και αλλαγή θεραπείας

         Πέρασαν 26,5 έως 35,1 μήνες μέχρι να ξεκινήσει ή να προστεθεί θεραπεία


                                                       Συσσώρευση
                     9.5                            γλυκαιμικού φορτίου
                                                     που μπορούσε να
                      9                                 αποτραπεί

                     8.5
           HbA1c %




                      8
                                              Μεταβολική μνήμη*: ↑ AGEs, ↑ ROS
                                                            Απευκταίο γλυκαιμικό φορτίο
                     7.5
                                          Αναπόφευκτο φορτίο

                      7                                                                              N=7.208
                                         Χρόνος σε μήνες από την έναρξη – αλλαγή της θεραπείας

Brown JB et al. Diabetes Care 2004;27:1535-1540, * J Clin Endocrinol Metab 2008; 93; 443-452 & 2009; 94: 410-415.
 Company Confidential
 Copyright© 2007 Eli Lilly and Company                       .                                            Lilly Diabetes
DCCT & UKPDS → γλυκαιμία σε φυσιολογικά
επίπεδα
Στην πράξη πέτυχαν HbA1c ~ 7%
Στόχος EASD/ΑDΑ → < 7%
ΙDF, AACE / ACE → < 6,5%
Kumamoto Study → < 6,5%
Steno-2: μειοψηφία → < 6,5%
ACCORD: HbA1c → < 6% ⇒ ↑θνησιμότητα
Ασφάλεια και ποιότητα ζωής
Μικρές ημερήσιες διακυμάνσεις γλυκαιμίας
Slide no 10

              Έναρξη ινσουλινοθεραπείας
              - Εξατομικευμένη προσέγγιση


           Ηλικία                               Νέοι               Μεσήλικες         Ηλικιωμένοι
                                                  <40                                     >70




          Επιπλοκές ή
       διάρκεια διαβήτη
                                           -                  +    -      +          -          +
           >10 ετών
        (μίκρο/μάκρο)




           HbA1c                         <6             <6,5      <6,5   6,5-7      <7          7-8


                                                                                      Έναρξη
                                                                  HbA1c ≥9%
                                                                                 ινσουλινοθεραπείας
                                                                  HbA1c <9 %


                                                                   Μετφορμίνη


Pozzili P et al. Diabetes Metab Res and Rev 2010;26:239-244
Ιδιαιτερότητες της ινσουλινοθεραπείας στο διαβήτη
τύπου 2

• Υπάρχει υπολειμματική έκκριση ινσουλίνης
• Συνυπάρχει αντίσταση στην ινσουλίνη
• Συχνά μεγάλη ηλικία

• Η (άλλοτε άλλου βαθμού) υπολειμματική έκκριση επιτρέπει
  ικανοποιητική ρύθμιση χωρίς απαραίτητα να χορηγηθεί
  εντατικοποιημένο σχήμα
• Η παράλληλη στόχευση στην αντίσταση μπορεί να βοηθήσει στην
  επίτευξη ικανοποιητικής ρύθμισης
Έναρξη ινσουλίνης στο διαβήτη τύπου 2 με βασική
ινσουλίνη + δισκία



• Ποια ινσουλίνη;

• Πόση ινσουλίνη;

• Ποια δισκία;
Έναρξη Ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔτ2


        Βασική ινσουλίνη: μία ένεση ημερησίως όπως ινσουλίνη
         glargine, ινσουλίνη detemir, ή NPH (ο κίνδυνος
         υπογλυκαιμίας με την NPH είναι μεγαλύτερος)
                                                 ή
        Έτοιμα μείγματα: μία ή δύο φορές ημερησίως ειδικά σε
         υψηλές HbA1c
                                                 ή
        Βασική ινσουλίνη μακράς δράσης              και   προσθήκη
         ταχείας πριν από το κυρίως γεύμα
                                                 ή
        Πολλαπλές      ενέσεις ημερησίως, ταχείας δράσης
         ινσουλίνης για τα γεύματα και βασικής ινσουλίνης
IDF Global Guideline for Type 2 Diabetes, 2005
΄Εναρξη ινσουλινοθεραπείας με υποκατάσταση της βασικής
έκκρισης ινσουλίνης σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά δισκία
(2)

• Απλούστερη έναρξη
• Ευκολότερη αποδοχή
• Αποτελεσματικότητα (αντιστρόφως ανάλογη της HbA1c κατά
  την έναρξη)
• Λιγότερες υπογλυκαιμίες
• Μικρότερη αύξηση βάρους

• Μεταγευματικά σάκχαρα ??
΄   Εναρξη ινσουλινοθεραπείας με υποκατάσταση της βασικής έκκρισης
ουλ ινσουλίνης σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά δισκία (1)

     Καταστολή της (ανεπαρκώς κατεσταλμένης) ηπατική
      παραγωγή γλυκόζης τη νύκτα

     [Αυτή ευθύνεται κυρίως για τα αυξημένα πρωινά
      σάκχαρα]

     Οι πρωινές τιμές γλυκόζης αποκαθίστανται

     Αίρεται η γλυκοτοξικότητα στα β-κύτταρα

     Βελτιώνεται η υπολειμματική έκκριση ινσουλίνης
     Με τη βοήθεια και των δισκίων (που παραμένουν)
      διορθώνονται και τα μεταγευματικά σάκχαρα.
Προφίλ δράσης βασικών ινσουλινών
       στο διαβήτη τύπου 2


         Ινσουλίνη detemir
                                                           0.4 U/kg     0.8 U/kg   1.4 U/kg
         Ινσουλίνη glargine
          Ρυθμός έγχυσης γλυκόζης




                                    3.0

                                    2.5
               (mg/kg/min)




                                    2.0
                                    1.5
                                    1.0
                                    0.5
                                      0
                                          0   2   4   6   8 10 12 14 16 18 20 22 24
                                                           Χρόνος (h)
Klein O et al. Diab Obes Metab 2006
Βέλτιστος έλεγχος της HbA1c
Δραστική μείωση της HbA1c
(ομάδα με στόχο γλυκόζη νηστείας 70-90 mg/dl)




                                                                                           των ατόμων με ΣΔ Τ2 πέτυχαν το
                                                                                                  στόχο σε 5 μήνες




  Η μέση δόση ήταν 0,57 U/kg στην ομάδα με στόχο γλυκόζης νηστείας 70-90 mg/dl και 0,51 U/kg
                    στην ομάδα με στόχο γλυκόζης νηστείας 80-110 mg/dl


                                  Blonde L. et al. Diabetes Obes Metab 2009;11(6):623–31
Μεταβολή της HbA1c:
      Detemir vs. NPH

                                                                Detemir βράδυ
                                                                NPH βράδυ
                9.5                                                NS


                9.0
    HbA1c (%)




                                                         -1.48 %
                8.5
                                                         -1.74 %

                8.0

                7.5

                7.0


                      0   4             8          12      16           20
                                             Εβδομάδες

A. Philis-Tsimikas et al. Clin Ther 2006;28:1569-81
Υπογλυκαιμία (24ώρου):
     Detemir βράδυ vs. NPH βράδυ



                                                            Ινσουλίνη detemir βράδυ
                                                            Ινσουλίνη NPH βράδυ
                            50
          Ποσοστό ασθενών




                            40
             επεισοδίων




                                                                 p<0.05
                            30
                                             52%
                                                        μείωση
                            20                        κινδύνου


                            10

                                 Σοβαρά επεισόδια           Ήπια επεισόδια



A. Philis-Tsimikas et al. Clin Ther 2006;28:1569-81
Slide no 20




Χαμηλός κίνδυνος υπογλυκαιμίας

    Νυκτερινές υπογλυκαιμίες




     Dornhorst A. et al. Diabetes Obes Met 2008;10(1):75-81
Έναρξη ινσουλινοθεραπείας με μείγμα
  ινσουλίνης



• Η έναρξη ινσουλίνης με μία ένεση βασικής ινσουλίνης σε συνδυασμό
  με δισκία αποτελεί συνήθως την πρώτη επιλογή κατά τη μετάβαση
  από δισκία → ινσουλίνη

• Σε ασθενείς με γλυκοζυλιωμένη >8,5% - σημείο μεγαλύτερης
  ινσουλινοπενίας - η έναρξη με 2 ενέσεις μείγματος συνδυάζεται με
  μεγαλύτερες πιθανότητες επίτευξης του στόχου ρύθμισης
Humalog® Mix25™:
  Έναρξη της θεραπείας
                    Δοσολόγηση Mix25 άπαξ ημερησίως
               Ξεκινήστε με μικρή δόση και αυξήστε σταδιακά

           Δόση έναρξης και γεύμα:
           •Υποδόρια ένεση 10 μονάδων
           • γεύμα πριν από το βράδυ
                    Σύσταση για από του στόματος λαμβανόμενη
                            αντιυπεργλυκαιμική αγωγή:
           •Διατηρήστε τουλάχιστον 1-1,5 g/ημέρα μετφορμίνης σε
           μοιρασμένες δόσεις
           •Μπορεί επίσης να διατηρηθεί άλλη από του στόματος
           λαμβανόμενη αντιυπεργλυκαιμική αγωγή*
                            Μετρήσεις γλυκόζης αίματος:
           •Παρακολουθείστε τη γλυκόζη αίματος νηστείας πριν το πρωινό
           κάθε 3 έως -4 ημέρες†

* από του στόματος λαμβανόμενη αντιυπεργλυκαιμική αγωγή που χρησιμοποιείται σύμφωνα με το κατά τόπους εγκεκριμένο εσωκλειόμενο. Μερικές
από του στόματος λαμβανόμενες αντιυπεργλυκαιμικές αγωγές ενδέχεται να αντενδείκνυνται.
†
 Οι ιατροί και οι ασθενείς θα πρέπει να αποφασίσουν αν χρειάζονται επιπλέον μετρήσεις γλυκόζης αίματος. Συντμήσεις ΓΑ = γλυκόζη αίματος.
Slide no 23




Αύξηση σωματικού βάρους

 Η ινσουλίνη οδηγεί σε αύξηση του βάρους
   λόγω :
 o Αύξηση της όρεξης
 o Μείωση της θερμογένεσης
 o Μείωση της απώλειας θερμίδων λόγω αναστολής της
   γλυκοζουρίας
 o Υπερβολική κατανάλωση θερμίδων σαν απάντηση σε ή φόβο
   υπογλυκαιμίας


 Πραγματικότητα:
 o Η αύξηση του βάρους δεν είναι μεγάλη και μπορεί να
   ελαχιστοποιηθεί με τη μείωση των θερμίδων και την αύξηση
   της φυσικής δραστηριότητας
 o Είδος ινσουλίνης και αριθμός ενέσεων
Η αύξηση του βάρους κατά 1 κιλό…

• Αυξάνει τον κίνδυνο                                    • Αυξάνει τον κίνδυνο
  εμφάνισης                                                εμφάνισης
  καρδιαγγειακών                                                οστεοαρθρίτιδας3 κατά:   9-
  συμβαμάτων1 στα άτομα με
                                                                13%
  διαβήτη κατά:   5.7%

• Κόστη νοσοκομειακής
  περίθαλψης ανά ασθενή                                  • Ετήσιο κόστος
  για κάθε καρδιαγγειακό                                   αντιμετώπισης της
  σύμβαμα (στοιχεία από                                    οστεοαρθρίτιδας ανά
  UKPDS2):                                                 ασθενή4:
   €1.737- €7.562                                               €2.951- €3.534


                  1. Anderson JW. et al. Obes Res 2001;9 Suppl 4:326S–34S
                  2. Clarke P. et al. Diabet Med 2003;20(6):442-50
                  3. Cicuttini FM. et al. J Rheumatol 1996;23(7):1221–6
                  4. Kotlarz H, et al. Arthritis Rheum 2009;60(12):3546–53
Slide no 25


Επίδραση των θεραπευτικών επιλογών στο ΣΔ στο
σωματικό βάρος




    DPP-4, dipeptidyl peptidase-4; GLP-1, glucagon-like peptide 1; SU, sulphonylurea;
    TZD, thiazolidinedione
     Adapted from: Mitri and Hamdy. Expert Opin Drug Saf 2009;8:573–84
Μικρότερη αύξηση βάρους
68% των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 σε θεραπεία με ινσουλίνη Levemir® μια φορά την
ημέρα, στη μελέτη PREDICTIVEΤΜ έχασαν ή έστω δεν πήραν βάρος




                        Dornhorst A. et al. International Journal of Clinical Practice 2008;62(4):659–665
Διαχείριση των δισκίων ή ενέσιμων μορφών




• Η μετφορμίνη παραμένει σε υπομέγιστη δόση (έως 2 δισκία
  ημερησίως)
• Οι σουλφονυλουρίες πρέπει, σύμφωνα με τον τελευταίο αλγόριθμο
  (EASD/ADA), να διακόπτονται (κατά προτίμηση σταδιακά).
   – Αρκετοί ειδικοί προτιμούν να μη διακόπτουν τη σουλφονυλουρία αλλά
     να την διατηρούν, σε υπομέγιστη δόση.
• Οι γλιταζόνες δεν απαγορεύονται αλλά χρειάζονται ιδιαίτερη
  προσοχή.
• Υπάρχει ένδειξη συγχορήγησης ινσουλίνης με αναστολείς του DPP-
  4
• Συγχορήγηση με GLP-1 ανάλογα
Στόχοι συνδυασμένης θεραπείας με Βασική
          ινσουλίνη και Δισκία


                            Μετφορμίνη   Εκκριταγωγά   Βασική ινσουλίνη
   Επίπεδα ινσουλίνης




                        Π        Μ       Β       ΠΥ
Detemir & Liraglutide


                        Νέα θεραπευτική προσέγγιση στο ΣΔτ2:
                 Προσθήκη ινσουλίνης Detemir στη θεραπεία με Liraglutide


                                                 Liraglutide + Met +
                      Liraglutide + Met                                      Liraglutide + Met
                                                       Detemir




                      a. Liraglutide + Met: Όχι στο στόχο HbA1c(<7%) και μετά run-in περίοδο
                    b. Liraglutide + Met: Επίτευξη στόχου HbA1c(<7%) μετά την run-in περίοδο
                         ●   Τυχαιοποιημένη ομάδα ασθενών με Met + Liraglutide + Detemir


           Προσαρμογή από DeVries JH. et al
                                                                 DeVries JH. et al. Diabetes Care 2012_10.2337/dc11-1928
Νέα θεραπευτική προσέγγιση στο ΣΔτ2:
                Προσθήκη ινσουλίνης Detemir στη θεραπεία
                             με Liraglutide




                                   Detemir + Victoza + Met
                                                               -37,8mg/dl
                                                                     (-2,1 mmol/l)
                                                             μείωση της γλυκόζης νηστείας με
                                                              την προσθήκη Detemir μια
                                                             φορά την ημέρα στη θεραπεία με
                                                                μετφορμίνη και Liraglutide




Προσαρμογή από DeVries JH. et al
Detemir & Liraglutide


                         Νέα θεραπευτική προσέγγιση στο ΣΔτ2:
              Προσθήκη ινσουλίνης Detemir στη θεραπεία με Liraglutide & Met
                                 Χωρίς αύξηση βάρους

                      Liraglutide + Met       Liraglutide + Met + Detemir         Liraglutide + Met




                  a. Liraglutide + Met: Όχι στο στόχο HbA1c(<7%) και μετά run-in περίοδο
                 b. Liraglutide + Met: Επίτευξη στόχου HbA1c(<7%) μετά την run-in περίοδο
                     ●   Τυχαιοποιημένη ομάδα ασθενών με Met + Liraglutide + Detemir
                           c. Τυχαιοποιημένη ομάδα ασθενών με Met + Liraglutide
        Προσαρμογή από DeVries JH. et al

                                                                     10. DeVries JH. et al. Diabetes Care 10.2337/dc11-1928
Πόση ινσουλίνη;
Δόση έναρξης



• Σταθερή δόση: 10 μονάδες

• Με βάση το σωματικό βάρος
   – 0,2 μονάδες/Kg σωματικού βάρους


• ΠΡΟΣΟΧΗ
   – Νεφρική ανεπάρκεια
   – Ηπατική ανεπάρκεια
   – Υπερήλικες
Πόση ινσουλίνη;
 Τιτλοποίηση




• Καθημερινή μέτρηση της πρωινής γλυκόζης νηστείας
• Αύξηση της δόσης κατά 2-3 U κάθε 3 μέρες, μέχρι την επίτευξη των τιμών
στόχων της γλυκόζης νηστείας (90-130 mg/dl)
Πρόταση Θεραπείας με βασική ινσουλίνη

Μετφορμίνη 850mg: 1X2,      Γλιμεπιρίδη 4mg 1x1,
Lantus ή Levemir: έναρξη με 10 μον.
Σύνοψη – Συμπεράσματα (1)



• Όταν υπάρχει ένδειξη η έναρξη ινσουλινοθεραπείας δεν πρέπει να
  αναβάλλεται με διάφορα προσχήματα

• Ασθενής που δε ρυθμίζεται με μετφορμίνη και ένα εκκριταγωγό ή
  το πολύ με μετφορμίνη + εκκριταγωγό + 1 ακόμη κατηγορία
  πρέπει να λαμβάνει ινσουλίνη.

• Η έναρξη ινσουλινοθεραπείας με βασική ινσουλίνη και δισκία
  προτιμάται συνήθως, ιδιαίτερα σε άτομα χωρίς μεγάλη
  απορρύθμιση.

   – Οι ινσουλίνες Detemir και Glargine υπερτερούν της ΝΡΗ ως προς τον
     αριθμό των συμπτωματικών και νυκτερινών υπογλυκαιμιών.
• Στην περίπτωση που η ΗbA1c είναι μεγαλύτερη από
  8.5% η έναρξη ινσουλινοθεραπείας με σχήμα που
  περιέχει γευματική ινσουλίνη είναι πιθανότερο να
  οδηγήσει στη επίτευξη του γλυκαιμικού στόχου.

  – Η χορήγηση μειγμάτων που περιέχουν ανάλογο
    υπερταχείας δράσης οδηγεί σε λιγότερες υπογλυκαιμίες
    και καλύτερα μεταγευματικά σάκχαρα σε σχέση με τα
    αντίστοιχα μείγματα που περιέχουν ανθρώπινη ινσουλίνη
Μελέτη INSTIGATE
   Χαρακτηριστικά των Ελλήνων ασθενών
           κατά την ένταξή τους στη μελέτη
                                                                                   INSulin TItration – GAining an
Αριθμός ενταγμένων ασθενών                                263
                                                                                understanding of the burden of Type 2
Ποσοστό ανδρών (%)                                        54,0                           Diabetes in Europe
Μέση ηλικία ασθενών κατά
                                                   65,8 ± 10,45                         Τιμές HbA1c πριν την έναρξη
την έναρξη ινσουλίνης (έτη)                                                                 ινσουλινοθεραπείας

BMI (Kg/m2)                                           28,1 ± 4,7
Διάγνωση: πριν από (έτη)                             11,5 ± 7,0
HbA 1c τη στιγμή της
                                                      9,4 ± 1,8
διάγνωσης

HbA 1c 0-3 μήνες πριν την
                                                      9,6 ± 1,6
                                                                            HbA1c(%)
έναρξη ινσουλίνης




Jones S et al., Current Medical Research and Opinion 2009; 25(3): 691–700


 Company Confidential
 Copyright© 2007 Eli Lilly and Company                                      .                                  Lilly Diabetes
Αποτελέσματα ελληνικών μελετών


. 25% των ασθενών είχαν HbA1c ≥8.0% 6 μήνες
 μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας

  Στην πλειοψηφία των ασθενών δεν παρατηρήθηκε καμία αλλαγή στον
 τύπο των ινσουλινών:

           95.7% των ασθενών παρέμειναν στην ινσουλίνη έναρξης 6 μήνες μετά
           ο μέσος αριθμός ενέσεων ινσουλίνης/ημέρα δεν τροποποιήθηκε κατά τη
           διάρκεια των πρώτων 6 μηνών ινσουλινοθεραπείας

           81% των ασθενών παρέμειναν στην ινσουλίνη έναρξης 24 μήνες
           μετά (στο σύνολο των χωρών της μελέτης).




Μπενρουμπή Μ. κ.α., 21ο & 23ο Συνέδριο Διαβητολογικής Εταιρείας Β. Ελλάδος, 2007 & 2009, Liebl A et al., Diabetologia 2009;52:(Suppl1)S379: ΡS 83,
Βenroubi et al. TREAT Study, EASD 2011

  Company Confidential
  Copyright© 2007 Eli Lilly and Company                                                      .                                                       Lilly Diabetes
IMPROVE
  Δημογραφικά στοιχεία
  -   Περίληψη βασικών χαρακτηριστικών


                                                       Χωρίς στοιχεία     Μόνο με       Iνσουλίνη +/-
                                      Σύνολο
                                                       προηγούμενης     αντιδιαβητικά   αντιδιαβητικά
                                      ασθενών
                                                         θεραπείας          δισκία          δισκία
Αριθμός ενταγμένων                      1068                62              398              608

% των ενταγμένων                          -                5.8%            37.3%           56.9%

Μέση ηλικία ± SD (έτη)               65.4 ± 10.5        64.9 ± 12.1      64.6 ± 10.1     66.0 ± 10.5

Φύλο, Α/Γ (%)                          46/54               60/40           46/54            44/56

Μέσο βάρος ± SD (kg)                 80.9 ± 14.5        82.1 ± 19.2      80.4 ± 14.8     81.1 ± 13.7

Μέσο BMI ± SD (kg/m2)                29.9 ± 5.1          29.3 ± 5.9      29.4 ± 5.2       30.3 ± 5.0

Μέση διάρκεια διαβήτη n ± SD (yrs)   15.3 ± 8.4         14.0 ± 10.6      12.7 ± 7.4       17.2 ± 8.4

Μέση διάρκεια με NM30 (wks)          16.5 ± 26.0

Μέση HbA1c ± SD (%)                  9.0 ± 1.5           9.0 ± 1.7       9.2 ± 1.6        8.8 ± 1.4


      IMPROVE Greece                              41
Στόχοι της HbA1c και κλινική πράξη


                                             10.0                                ~ 20% ως 40% των ασθενών
                                                                                       έχει A 1c >9.5%
                    HbA1c (%)                 9.5                                   NHANES/BRFSS; Harmel, et al.; NCQA 2000



                                              9.0
                                                                           ~ 40% ως 50% των ασθενών έχει A 1c
                                              8.5                                     >8%
                                                                                        NHANES/BRFSS; Harmel, et al.

                                              8.0

     FBG = 90-130 mg/dl                       7.5
     PPBG < 180 mg/dl                                         < 7
                                              7.0                               Στόχος προτεινόμενος από ADA
                                                            < 6.5               Στόχος προτεινόμενος από
     FBG < 110 mg/dl                          6.5
                                                                                AACE/ACE/IDF
     PPBG < 140 mg/dl                                          6
                                              6.0                               Ανώτατο φυσιολογικό όριο

                                              5.5


ADA. Diabetes Care 2003; 26(Suppl 1): S33-S50
ACE. Consensus Conference on Guidelines for Glycemic Control. Endocrine Practice 2002
NCQA. Health Plan Employer Data and Information Set (HEDIS) 2000
NCQA. State of Managed Care Quality 2000
Για τί ο γιατρός δεν κάνει μετάταξη σε ινσουλίνη
                       όταν πρέπει 1



• Έλλειψη γνώσης του ΣΔ2 & της φυσικής του πορείας.
• Αφού ο τυπικός ασθενής με ΣΔ2 είναι ηλικιωμένος &
  παχύσαρκος, η καλύτερη θεραπεία είναι η δίαιτα & τα
  χάπια.
• Ανασφάλεια & ελλιπή γνώση σχετικά με τα σχήματα & τα
  συστήματα χορήγησης της ινσουλίνης.
Γιατί ο γιατρός δεν κάνει μετάταξη σε ινσουλίνη όταν
                        πρέπει 2




• Η έναρξη της θεραπείας με ινσουλίνη
  αποτελεί ένδειξη αποτυχίας της
  προηγούμενης αγωγής, που ο ίδιος είχε
  συστήσει.
• Μπορεί να πιστεύει ότι «προστατεύει» τον
  ασθενή του από την «ταλαιπωρία της
  ινσουλίνης».
Προβληματισμοί του ασθενούς

                            Ζω το σήμερα      Επιπλοκές έχουν


                        ?
  Ανησυχώ για τις                              μόνο αυτοί που
  παρενέργειες της                            κάνουν ινσουλίνη



                                                           ?
    ινσουλίνης           Γιατί η μείωση του



?
                          σακχάρου είναι

           ?
                                         ?
                         τόσο σημαντική ;


 Τι θα συμβεί εάν δεν       Φοβάμαι το
 ξεχάσω να κάνω την          άγνωστο
      ινσουλίνη ;
                                     ?
                        ?
Δεν έχω συμπτώματα,
πως η κατάστασή μου           Φοβάμαι τις
    είναι σοβαρή ;              ενέσεις

?
Για τον ασθενή η λήψη
    ινσουλίνης σημαίνει 1
Ότι «…

•   Απέτυχα στη ρύθμιση. Να, η τιμωρία…
•   Ίσως, αν είχα προσπαθήσει περισσότερο…
•   Έφτασε το τέλος…
•   Θα παρουσιαστούν επιπλοκές. Θα τυφλωθώ.
•   Θα έχω συχνές υπογλυκαιμίες …»
Για τον ασθενή η λήψη
ινσουλίνης σημαίνει 2
Ότι «…

•   Η ζωή μου θα γίνει πιο δύσκολη.
•   Θα πάρω βάρος.
•   Δεν αντέχω το τρύπημα…
•   Δεν μπορώ να μετρώ συνέχεια το ζάχαρο μου…
•   Θα στιγματισθώ κοινωνικά …»
Αντιλήψεις των επαγγελματιών υγείας σχετικά με τη
συνταγογράφηση φαρμακευτικής αγωγής για τον έλεγχο του
σακχάρου αίματος



                                                          ΓΙ-ΠΘ
‘Προτιμώ να καθυστερώ                      43
                                                          Ειδικός Διαβ.
την έναρξη από του
στόματος αγωγής μέχρι                   41                Νοσηλεύτρια
αυτό να είναι απολύτως                      49
απαραίτητο’



‘Προτιμώ να καθυστερώ                                59
την έναρξη θεραπείας με
                                             47
ινσουλίνη, μέχρι αυτό να
είναι τελείως απαραίτητο’                       51


                            0   20    40             60        80
                                % συμφωνίας
Περίληψη των εμποδίων των ασθενών και των
ιατρών στην έναρξη ινσουλίνη

       Ασθενών                                         Ιατρών
                                                   • Η έναρξη ινσουλίνης
     Η έναρξη ινσουλίνης                            είναι πολύπλοκη
      είναι πολύπλοκη                              • Υπογλυκαιμία
                                                   • Αύξηση Βάρους
     Υπογλυκαιμία                                 • Έλλειψη χρόνου/μέσων
     Αύξηση Βάρους
                                                   • Έλλειψη εμπειρίας για την
     Πόνος ένεσης                                   χρήση της κατάλληλης
                                                     ινσουλίνης
     Η ένεση δημοσίως είναι
      ενοχλητική




Adapted from: Korytkowski M. Int J Obes 2002;26(Suppl 3):S1-S7
Εκπαίδευση στις ενέσιμες θεραπείες:




• Αποδοχή της ανάγκης για την νέα θεραπεία.
• Εκπαίδευση στην τεχνική της ένεσης
• Ενημέρωση σε σχέση με αναμενόμενες παρενέργειες.
• Εκπαίδευση στην αναγνώριση και αντιμετώπιση των
  υπογλυκαιμιών
• Εκπαίδευση στην αναπροσαρμογή μονάδων
  ινσουλίνης
Το σημαντικότερο «όπλο» στην αντιμετώπιση της
άρνησης για μετάταξη:




   • Να «ακούσουμε» τον ασθενή μας

More Related Content

What's hot

σύγχρονες μέθοδοι & τεχνικές διδασκαλίας
σύγχρονες μέθοδοι & τεχνικές διδασκαλίαςσύγχρονες μέθοδοι & τεχνικές διδασκαλίας
σύγχρονες μέθοδοι & τεχνικές διδασκαλίαςAntonios Perdikaris
 
Δημιουργία σελίδων στο Twinspace
Δημιουργία σελίδων στο TwinspaceΔημιουργία σελίδων στο Twinspace
Δημιουργία σελίδων στο TwinspaceHelleniceTwinning NSS
 
Κοινωνική δικτύωση στην εκπαίδευση
Κοινωνική δικτύωση στην εκπαίδευσηΚοινωνική δικτύωση στην εκπαίδευση
Κοινωνική δικτύωση στην εκπαίδευσηGeorge Palaigeorgiou
 
патофізіологія ліпідного обміну
патофізіологія ліпідного обмінупатофізіологія ліпідного обміну
патофізіологія ліпідного обмінуVictor Dosenko
 
Οδηγός δημιουργίας και διαχείρισης Ιστολογίου στο http://blogs.sch.gr ( Έκδο...
Οδηγός δημιουργίας και διαχείρισης Ιστολογίου  στο http://blogs.sch.gr ( Έκδο...Οδηγός δημιουργίας και διαχείρισης Ιστολογίου  στο http://blogs.sch.gr ( Έκδο...
Οδηγός δημιουργίας και διαχείρισης Ιστολογίου στο http://blogs.sch.gr ( Έκδο...Vasilis Drimtzias
 
60 Web 2.0 εργαλεία στην εκπαίδευση
60 Web 2.0 εργαλεία στην εκπαίδευση60 Web 2.0 εργαλεία στην εκπαίδευση
60 Web 2.0 εργαλεία στην εκπαίδευσηGeorge Palaigeorgiou
 
Гемобластози
ГемобластозиГемобластози
ГемобластозиVictor Dosenko
 
Σχολική ενσωμάτωση: Εννοιολογικές Αποσαφηνήσεις και Βασικές Αρχές
Σχολική ενσωμάτωση:  Εννοιολογικές Αποσαφηνήσεις και Βασικές ΑρχέςΣχολική ενσωμάτωση:  Εννοιολογικές Αποσαφηνήσεις και Βασικές Αρχές
Σχολική ενσωμάτωση: Εννοιολογικές Αποσαφηνήσεις και Βασικές ΑρχέςFANI KOUTSOGEORGOPOULOU
 
Κατηγορίες και Παιδαγωγική Αξιοποίηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού. Η εισαγωγή ΤΠ...
Κατηγορίες και Παιδαγωγική Αξιοποίηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού. Η εισαγωγή ΤΠ...Κατηγορίες και Παιδαγωγική Αξιοποίηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού. Η εισαγωγή ΤΠ...
Κατηγορίες και Παιδαγωγική Αξιοποίηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού. Η εισαγωγή ΤΠ...Vasilis Drimtzias
 
Χιονισμένα τοπία Β. Βαν Γκογκ
Χιονισμένα τοπία  Β. Βαν ΓκογκΧιονισμένα τοπία  Β. Βαν Γκογκ
Χιονισμένα τοπία Β. Βαν ΓκογκAngeliki Arvanta
 
έρευνα βασισμένη στη σχεδίαση (Design based research)
έρευνα βασισμένη στη σχεδίαση (Design based research)έρευνα βασισμένη στη σχεδίαση (Design based research)
έρευνα βασισμένη στη σχεδίαση (Design based research)Anna Mavroudi
 
μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στρατηγικές διδασκαλίας και προσέγγισης
μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στρατηγικές διδασκαλίας και προσέγγισης μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στρατηγικές διδασκαλίας και προσέγγισης
μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στρατηγικές διδασκαλίας και προσέγγισης Panos Pir
 
Νέα ταξινόμηση Στόχων Bloom
Νέα ταξινόμηση Στόχων BloomΝέα ταξινόμηση Στόχων Bloom
Νέα ταξινόμηση Στόχων BloomElena Elliniadou
 
Έγγραφα Google - Drive
Έγγραφα Google - DriveΈγγραφα Google - Drive
Έγγραφα Google - DriveManolis Pomonis
 
24 web 2.0 εργαλεία για την τάξη
24 web 2.0 εργαλεία για την τάξη24 web 2.0 εργαλεία για την τάξη
24 web 2.0 εργαλεία για την τάξηGeorge Palaigeorgiou
 
Mοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση - εκπαιδευτική πολιτική
Mοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση - εκπαιδευτική πολιτικήMοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση - εκπαιδευτική πολιτική
Mοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση - εκπαιδευτική πολιτικήΝίκος Παπαδημητρόπουλος
 
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ....pdf
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ....pdfΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ....pdf
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ....pdfBig Brain's Team Big Brain's Team
 
μεταβολικα στο νεογνο 2017
μεταβολικα στο νεογνο 2017μεταβολικα στο νεογνο 2017
μεταβολικα στο νεογνο 2017psaltakis
 
Ισοδύναμα Κλάσματα
Ισοδύναμα ΚλάσματαΙσοδύναμα Κλάσματα
Ισοδύναμα ΚλάσματαGeorgia Palapela
 

What's hot (20)

Διδακτικοί στόχοι κατά Bloom
Διδακτικοί στόχοι κατά  BloomΔιδακτικοί στόχοι κατά  Bloom
Διδακτικοί στόχοι κατά Bloom
 
σύγχρονες μέθοδοι & τεχνικές διδασκαλίας
σύγχρονες μέθοδοι & τεχνικές διδασκαλίαςσύγχρονες μέθοδοι & τεχνικές διδασκαλίας
σύγχρονες μέθοδοι & τεχνικές διδασκαλίας
 
Δημιουργία σελίδων στο Twinspace
Δημιουργία σελίδων στο TwinspaceΔημιουργία σελίδων στο Twinspace
Δημιουργία σελίδων στο Twinspace
 
Κοινωνική δικτύωση στην εκπαίδευση
Κοινωνική δικτύωση στην εκπαίδευσηΚοινωνική δικτύωση στην εκπαίδευση
Κοινωνική δικτύωση στην εκπαίδευση
 
патофізіологія ліпідного обміну
патофізіологія ліпідного обмінупатофізіологія ліпідного обміну
патофізіологія ліпідного обміну
 
Οδηγός δημιουργίας και διαχείρισης Ιστολογίου στο http://blogs.sch.gr ( Έκδο...
Οδηγός δημιουργίας και διαχείρισης Ιστολογίου  στο http://blogs.sch.gr ( Έκδο...Οδηγός δημιουργίας και διαχείρισης Ιστολογίου  στο http://blogs.sch.gr ( Έκδο...
Οδηγός δημιουργίας και διαχείρισης Ιστολογίου στο http://blogs.sch.gr ( Έκδο...
 
60 Web 2.0 εργαλεία στην εκπαίδευση
60 Web 2.0 εργαλεία στην εκπαίδευση60 Web 2.0 εργαλεία στην εκπαίδευση
60 Web 2.0 εργαλεία στην εκπαίδευση
 
Гемобластози
ГемобластозиГемобластози
Гемобластози
 
Σχολική ενσωμάτωση: Εννοιολογικές Αποσαφηνήσεις και Βασικές Αρχές
Σχολική ενσωμάτωση:  Εννοιολογικές Αποσαφηνήσεις και Βασικές ΑρχέςΣχολική ενσωμάτωση:  Εννοιολογικές Αποσαφηνήσεις και Βασικές Αρχές
Σχολική ενσωμάτωση: Εννοιολογικές Αποσαφηνήσεις και Βασικές Αρχές
 
Κατηγορίες και Παιδαγωγική Αξιοποίηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού. Η εισαγωγή ΤΠ...
Κατηγορίες και Παιδαγωγική Αξιοποίηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού. Η εισαγωγή ΤΠ...Κατηγορίες και Παιδαγωγική Αξιοποίηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού. Η εισαγωγή ΤΠ...
Κατηγορίες και Παιδαγωγική Αξιοποίηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού. Η εισαγωγή ΤΠ...
 
Χιονισμένα τοπία Β. Βαν Γκογκ
Χιονισμένα τοπία  Β. Βαν ΓκογκΧιονισμένα τοπία  Β. Βαν Γκογκ
Χιονισμένα τοπία Β. Βαν Γκογκ
 
έρευνα βασισμένη στη σχεδίαση (Design based research)
έρευνα βασισμένη στη σχεδίαση (Design based research)έρευνα βασισμένη στη σχεδίαση (Design based research)
έρευνα βασισμένη στη σχεδίαση (Design based research)
 
μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στρατηγικές διδασκαλίας και προσέγγισης
μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στρατηγικές διδασκαλίας και προσέγγισης μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στρατηγικές διδασκαλίας και προσέγγισης
μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στρατηγικές διδασκαλίας και προσέγγισης
 
Νέα ταξινόμηση Στόχων Bloom
Νέα ταξινόμηση Στόχων BloomΝέα ταξινόμηση Στόχων Bloom
Νέα ταξινόμηση Στόχων Bloom
 
Έγγραφα Google - Drive
Έγγραφα Google - DriveΈγγραφα Google - Drive
Έγγραφα Google - Drive
 
24 web 2.0 εργαλεία για την τάξη
24 web 2.0 εργαλεία για την τάξη24 web 2.0 εργαλεία για την τάξη
24 web 2.0 εργαλεία για την τάξη
 
Mοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση - εκπαιδευτική πολιτική
Mοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση - εκπαιδευτική πολιτικήMοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση - εκπαιδευτική πολιτική
Mοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση - εκπαιδευτική πολιτική
 
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ....pdf
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ....pdfΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ....pdf
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ....pdf
 
μεταβολικα στο νεογνο 2017
μεταβολικα στο νεογνο 2017μεταβολικα στο νεογνο 2017
μεταβολικα στο νεογνο 2017
 
Ισοδύναμα Κλάσματα
Ισοδύναμα ΚλάσματαΙσοδύναμα Κλάσματα
Ισοδύναμα Κλάσματα
 

Viewers also liked

Webinar ΕΔΕ: "Θεραπευτικός Αλγόριθμος ΣΔ-2. Από τη μετφορμίνη έως την ινσουλι...
Webinar ΕΔΕ: "Θεραπευτικός Αλγόριθμος ΣΔ-2. Από τη μετφορμίνη έως την ινσουλι...Webinar ΕΔΕ: "Θεραπευτικός Αλγόριθμος ΣΔ-2. Από τη μετφορμίνη έως την ινσουλι...
Webinar ΕΔΕ: "Θεραπευτικός Αλγόριθμος ΣΔ-2. Από τη μετφορμίνη έως την ινσουλι...MedicalWeb.gr
 
H ινσουλινοθεραπεία στην καθημερινή πράξη (Σ. Μπούσμπουλας)
H ινσουλινοθεραπεία στην καθημερινή πράξη (Σ. Μπούσμπουλας)H ινσουλινοθεραπεία στην καθημερινή πράξη (Σ. Μπούσμπουλας)
H ινσουλινοθεραπεία στην καθημερινή πράξη (Σ. Μπούσμπουλας)MedicalWeb.gr
 
Αλέξης Σωτηρόπουλος - Εντατικοποιημένη Ινσουλινοθεραπεία
Αλέξης Σωτηρόπουλος - Εντατικοποιημένη ΙνσουλινοθεραπείαΑλέξης Σωτηρόπουλος - Εντατικοποιημένη Ινσουλινοθεραπεία
Αλέξης Σωτηρόπουλος - Εντατικοποιημένη ΙνσουλινοθεραπείαMedicalWeb.gr
 
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2MedicalWeb.gr
 
ΕΔΕ Webinar (4.6.2014) - Έναρξη ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔ2
ΕΔΕ Webinar (4.6.2014) - Έναρξη ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔ2ΕΔΕ Webinar (4.6.2014) - Έναρξη ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔ2
ΕΔΕ Webinar (4.6.2014) - Έναρξη ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔ2MedicalWeb.gr
 
Δισκία: Ο ρόλος τους στον θεραπευτικό Αλγόριθμο (παρουσίαση περιστατικού)
Δισκία: Ο ρόλος τους στον θεραπευτικό Αλγόριθμο (παρουσίαση περιστατικού)Δισκία: Ο ρόλος τους στον θεραπευτικό Αλγόριθμο (παρουσίαση περιστατικού)
Δισκία: Ο ρόλος τους στον θεραπευτικό Αλγόριθμο (παρουσίαση περιστατικού)MedicalWeb.gr
 
Ινσουλινοθεραπεία στο Σ.Δ. τύπου 2
Ινσουλινοθεραπεία στο Σ.Δ. τύπου 2Ινσουλινοθεραπεία στο Σ.Δ. τύπου 2
Ινσουλινοθεραπεία στο Σ.Δ. τύπου 2MedicalWeb.gr
 
υγιεινος τροπος ζωης
υγιεινος τροπος ζωηςυγιεινος τροπος ζωης
υγιεινος τροπος ζωηςxpapas
 
Hellenic Society of Atherosclerosis: Lipid guidelines (2014)
Hellenic Society of Atherosclerosis: Lipid guidelines (2014)Hellenic Society of Atherosclerosis: Lipid guidelines (2014)
Hellenic Society of Atherosclerosis: Lipid guidelines (2014)MedicalWeb.gr
 
Iatros evangelia kalagiakou
Iatros   evangelia kalagiakouIatros   evangelia kalagiakou
Iatros evangelia kalagiakouAris Notis
 
Οι νέες αντιδιαβητικές αγωγές στην αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2. Ελληνική Επιθ...
Οι νέες αντιδιαβητικές αγωγές στην αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2. Ελληνική Επιθ...Οι νέες αντιδιαβητικές αγωγές στην αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2. Ελληνική Επιθ...
Οι νέες αντιδιαβητικές αγωγές στην αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2. Ελληνική Επιθ...MedicalWeb.gr
 
Διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη και σχετικά περιστατικά
Διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη και σχετικά περιστατικάΔιάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη και σχετικά περιστατικά
Διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη και σχετικά περιστατικάMedicalWeb.gr
 
Θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 - Στόχευση στην παθοφυσιολογία
Θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 - Στόχευση στην παθοφυσιολογίαΘεραπεία του διαβήτη τύπου 2 - Στόχευση στην παθοφυσιολογία
Θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 - Στόχευση στην παθοφυσιολογίαMedicalWeb.gr
 
Περιφερική Διαβητική Νευροπάθεια - Α. Αλαβέρας (webinar ΕΔΕ)
Περιφερική Διαβητική Νευροπάθεια - Α. Αλαβέρας (webinar ΕΔΕ)Περιφερική Διαβητική Νευροπάθεια - Α. Αλαβέρας (webinar ΕΔΕ)
Περιφερική Διαβητική Νευροπάθεια - Α. Αλαβέρας (webinar ΕΔΕ)MedicalWeb.gr
 
Internal Medicine Sample Questions
Internal Medicine Sample QuestionsInternal Medicine Sample Questions
Internal Medicine Sample QuestionsDJ CrissCross
 
Mcq 1060 questions
Mcq 1060 questionsMcq 1060 questions
Mcq 1060 questionsadrioz
 
High-Yield Internal Medicine Board Review Pearls
High-Yield Internal Medicine Board Review PearlsHigh-Yield Internal Medicine Board Review Pearls
High-Yield Internal Medicine Board Review PearlsKnowmedge
 
Internal Medicine Practice Questions for ABIM Exam / NBME Internal Medicine S...
Internal Medicine Practice Questions for ABIM Exam / NBME Internal Medicine S...Internal Medicine Practice Questions for ABIM Exam / NBME Internal Medicine S...
Internal Medicine Practice Questions for ABIM Exam / NBME Internal Medicine S...Knowmedge
 

Viewers also liked (18)

Webinar ΕΔΕ: "Θεραπευτικός Αλγόριθμος ΣΔ-2. Από τη μετφορμίνη έως την ινσουλι...
Webinar ΕΔΕ: "Θεραπευτικός Αλγόριθμος ΣΔ-2. Από τη μετφορμίνη έως την ινσουλι...Webinar ΕΔΕ: "Θεραπευτικός Αλγόριθμος ΣΔ-2. Από τη μετφορμίνη έως την ινσουλι...
Webinar ΕΔΕ: "Θεραπευτικός Αλγόριθμος ΣΔ-2. Από τη μετφορμίνη έως την ινσουλι...
 
H ινσουλινοθεραπεία στην καθημερινή πράξη (Σ. Μπούσμπουλας)
H ινσουλινοθεραπεία στην καθημερινή πράξη (Σ. Μπούσμπουλας)H ινσουλινοθεραπεία στην καθημερινή πράξη (Σ. Μπούσμπουλας)
H ινσουλινοθεραπεία στην καθημερινή πράξη (Σ. Μπούσμπουλας)
 
Αλέξης Σωτηρόπουλος - Εντατικοποιημένη Ινσουλινοθεραπεία
Αλέξης Σωτηρόπουλος - Εντατικοποιημένη ΙνσουλινοθεραπείαΑλέξης Σωτηρόπουλος - Εντατικοποιημένη Ινσουλινοθεραπεία
Αλέξης Σωτηρόπουλος - Εντατικοποιημένη Ινσουλινοθεραπεία
 
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2
 
ΕΔΕ Webinar (4.6.2014) - Έναρξη ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔ2
ΕΔΕ Webinar (4.6.2014) - Έναρξη ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔ2ΕΔΕ Webinar (4.6.2014) - Έναρξη ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔ2
ΕΔΕ Webinar (4.6.2014) - Έναρξη ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔ2
 
Δισκία: Ο ρόλος τους στον θεραπευτικό Αλγόριθμο (παρουσίαση περιστατικού)
Δισκία: Ο ρόλος τους στον θεραπευτικό Αλγόριθμο (παρουσίαση περιστατικού)Δισκία: Ο ρόλος τους στον θεραπευτικό Αλγόριθμο (παρουσίαση περιστατικού)
Δισκία: Ο ρόλος τους στον θεραπευτικό Αλγόριθμο (παρουσίαση περιστατικού)
 
Ινσουλινοθεραπεία στο Σ.Δ. τύπου 2
Ινσουλινοθεραπεία στο Σ.Δ. τύπου 2Ινσουλινοθεραπεία στο Σ.Δ. τύπου 2
Ινσουλινοθεραπεία στο Σ.Δ. τύπου 2
 
υγιεινος τροπος ζωης
υγιεινος τροπος ζωηςυγιεινος τροπος ζωης
υγιεινος τροπος ζωης
 
Hellenic Society of Atherosclerosis: Lipid guidelines (2014)
Hellenic Society of Atherosclerosis: Lipid guidelines (2014)Hellenic Society of Atherosclerosis: Lipid guidelines (2014)
Hellenic Society of Atherosclerosis: Lipid guidelines (2014)
 
Iatros evangelia kalagiakou
Iatros   evangelia kalagiakouIatros   evangelia kalagiakou
Iatros evangelia kalagiakou
 
Οι νέες αντιδιαβητικές αγωγές στην αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2. Ελληνική Επιθ...
Οι νέες αντιδιαβητικές αγωγές στην αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2. Ελληνική Επιθ...Οι νέες αντιδιαβητικές αγωγές στην αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2. Ελληνική Επιθ...
Οι νέες αντιδιαβητικές αγωγές στην αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2. Ελληνική Επιθ...
 
Διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη και σχετικά περιστατικά
Διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη και σχετικά περιστατικάΔιάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη και σχετικά περιστατικά
Διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη και σχετικά περιστατικά
 
Θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 - Στόχευση στην παθοφυσιολογία
Θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 - Στόχευση στην παθοφυσιολογίαΘεραπεία του διαβήτη τύπου 2 - Στόχευση στην παθοφυσιολογία
Θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 - Στόχευση στην παθοφυσιολογία
 
Περιφερική Διαβητική Νευροπάθεια - Α. Αλαβέρας (webinar ΕΔΕ)
Περιφερική Διαβητική Νευροπάθεια - Α. Αλαβέρας (webinar ΕΔΕ)Περιφερική Διαβητική Νευροπάθεια - Α. Αλαβέρας (webinar ΕΔΕ)
Περιφερική Διαβητική Νευροπάθεια - Α. Αλαβέρας (webinar ΕΔΕ)
 
Internal Medicine Sample Questions
Internal Medicine Sample QuestionsInternal Medicine Sample Questions
Internal Medicine Sample Questions
 
Mcq 1060 questions
Mcq 1060 questionsMcq 1060 questions
Mcq 1060 questions
 
High-Yield Internal Medicine Board Review Pearls
High-Yield Internal Medicine Board Review PearlsHigh-Yield Internal Medicine Board Review Pearls
High-Yield Internal Medicine Board Review Pearls
 
Internal Medicine Practice Questions for ABIM Exam / NBME Internal Medicine S...
Internal Medicine Practice Questions for ABIM Exam / NBME Internal Medicine S...Internal Medicine Practice Questions for ABIM Exam / NBME Internal Medicine S...
Internal Medicine Practice Questions for ABIM Exam / NBME Internal Medicine S...
 

More from MedicalWeb.gr

Οφθαλμολογικά Χρονικά - Τόμος 24 (51) τεύχος 3ο - 2014
Οφθαλμολογικά Χρονικά - Τόμος 24 (51) τεύχος 3ο - 2014Οφθαλμολογικά Χρονικά - Τόμος 24 (51) τεύχος 3ο - 2014
Οφθαλμολογικά Χρονικά - Τόμος 24 (51) τεύχος 3ο - 2014MedicalWeb.gr
 
«Δυσλιπιδαιμία», Webinar της ΕΔΕ (5/11/2014) και η εισηγήτρια που θα το παρου...
«Δυσλιπιδαιμία», Webinar της ΕΔΕ (5/11/2014) και η εισηγήτρια που θα το παρου...«Δυσλιπιδαιμία», Webinar της ΕΔΕ (5/11/2014) και η εισηγήτρια που θα το παρου...
«Δυσλιπιδαιμία», Webinar της ΕΔΕ (5/11/2014) και η εισηγήτρια που θα το παρου...MedicalWeb.gr
 
Ελληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης - Τόμος 5ος, Τεύχος 3ο
Ελληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης - Τόμος 5ος, Τεύχος 3οΕλληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης - Τόμος 5ος, Τεύχος 3ο
Ελληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης - Τόμος 5ος, Τεύχος 3οMedicalWeb.gr
 
Κολοβέρου E, Παναγιωτάκος Δ. Η Μεσογειακή δίαιτα στην πρωτογενή πρόληψη του ...
Κολοβέρου E, Παναγιωτάκος Δ.  Η Μεσογειακή δίαιτα στην πρωτογενή πρόληψη του ...Κολοβέρου E, Παναγιωτάκος Δ.  Η Μεσογειακή δίαιτα στην πρωτογενή πρόληψη του ...
Κολοβέρου E, Παναγιωτάκος Δ. Η Μεσογειακή δίαιτα στην πρωτογενή πρόληψη του ...MedicalWeb.gr
 
Τζιόμαλος Κ, Καραγιάννης Α, Άθυρος Β. Πιταβαστατίνη: Αποτελεσματικότητα και ...
Τζιόμαλος Κ, Καραγιάννης Α, Άθυρος Β.  Πιταβαστατίνη: Αποτελεσματικότητα και ...Τζιόμαλος Κ, Καραγιάννης Α, Άθυρος Β.  Πιταβαστατίνη: Αποτελεσματικότητα και ...
Τζιόμαλος Κ, Καραγιάννης Α, Άθυρος Β. Πιταβαστατίνη: Αποτελεσματικότητα και ...MedicalWeb.gr
 
Κλούρας Ε, Λυμπερόπουλος Ε, Ελισάφ Μ. Αναστολή της PCSK9: Μια νέα προσέγγιση...
Κλούρας Ε, Λυμπερόπουλος Ε, Ελισάφ Μ.  Αναστολή της PCSK9: Μια νέα προσέγγιση...Κλούρας Ε, Λυμπερόπουλος Ε, Ελισάφ Μ.  Αναστολή της PCSK9: Μια νέα προσέγγιση...
Κλούρας Ε, Λυμπερόπουλος Ε, Ελισάφ Μ. Αναστολή της PCSK9: Μια νέα προσέγγιση...MedicalWeb.gr
 
Αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης ...
Αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής  Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης ...Αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής  Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης ...
Αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης ...MedicalWeb.gr
 
1. original paper tziomalos k
1. original paper tziomalos k1. original paper tziomalos k
1. original paper tziomalos kMedicalWeb.gr
 
Webinar ΕΔΕ - "Η αναγκαιότητα της διαιτητικής εκπαίδευσης των γιατρών" - Στέ...
Webinar ΕΔΕ - "Η αναγκαιότητα της διαιτητικής εκπαίδευσης  των γιατρών" - Στέ...Webinar ΕΔΕ - "Η αναγκαιότητα της διαιτητικής εκπαίδευσης  των γιατρών" - Στέ...
Webinar ΕΔΕ - "Η αναγκαιότητα της διαιτητικής εκπαίδευσης των γιατρών" - Στέ...MedicalWeb.gr
 
Σακχαρώδης Διαβήτης Τεύχος No.37
Σακχαρώδης Διαβήτης Τεύχος No.37Σακχαρώδης Διαβήτης Τεύχος No.37
Σακχαρώδης Διαβήτης Τεύχος No.37MedicalWeb.gr
 
Οφθαλμολογικά Χρονικά - 2ο Τεύχος 2014 (Απρίλιος - Ιούνιος 2014)
Οφθαλμολογικά Χρονικά - 2ο Τεύχος 2014 (Απρίλιος - Ιούνιος 2014) Οφθαλμολογικά Χρονικά - 2ο Τεύχος 2014 (Απρίλιος - Ιούνιος 2014)
Οφθαλμολογικά Χρονικά - 2ο Τεύχος 2014 (Απρίλιος - Ιούνιος 2014) MedicalWeb.gr
 
World hepatitis day 2014
World hepatitis day 2014World hepatitis day 2014
World hepatitis day 2014MedicalWeb.gr
 
Dr. Αναστασία Μαυρογιαννακη - "Εντατικοποίηση ινσουλινοθεραπείας" (ΕΔΕ Webina...
Dr. Αναστασία Μαυρογιαννακη - "Εντατικοποίηση ινσουλινοθεραπείας" (ΕΔΕ Webina...Dr. Αναστασία Μαυρογιαννακη - "Εντατικοποίηση ινσουλινοθεραπείας" (ΕΔΕ Webina...
Dr. Αναστασία Μαυρογιαννακη - "Εντατικοποίηση ινσουλινοθεραπείας" (ΕΔΕ Webina...MedicalWeb.gr
 
Περιοδικό "Σακχαρώδης Διαβήτης" Τεύχος 36
Περιοδικό "Σακχαρώδης Διαβήτης" Τεύχος 36Περιοδικό "Σακχαρώδης Διαβήτης" Τεύχος 36
Περιοδικό "Σακχαρώδης Διαβήτης" Τεύχος 36MedicalWeb.gr
 
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ 35
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ 35ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ 35
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ 35MedicalWeb.gr
 
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΟ 33
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΟ 33 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΟ 33
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΟ 33 MedicalWeb.gr
 
Εισαγωγή στην Επιδημιολογία των Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
Εισαγωγή στην Επιδημιολογία των Καρδιαγγειακών ΝοσημάτωνΕισαγωγή στην Επιδημιολογία των Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
Εισαγωγή στην Επιδημιολογία των Καρδιαγγειακών ΝοσημάτωνMedicalWeb.gr
 
Διαβητική Νεφροπάθεια - Webinar ΕΔΕ - Απρίλιος 2014
Διαβητική Νεφροπάθεια - Webinar ΕΔΕ - Απρίλιος 2014Διαβητική Νεφροπάθεια - Webinar ΕΔΕ - Απρίλιος 2014
Διαβητική Νεφροπάθεια - Webinar ΕΔΕ - Απρίλιος 2014MedicalWeb.gr
 
Αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτης
Αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτηςΑρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτης
Αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτηςMedicalWeb.gr
 

More from MedicalWeb.gr (20)

Οφθαλμολογικά Χρονικά - Τόμος 24 (51) τεύχος 3ο - 2014
Οφθαλμολογικά Χρονικά - Τόμος 24 (51) τεύχος 3ο - 2014Οφθαλμολογικά Χρονικά - Τόμος 24 (51) τεύχος 3ο - 2014
Οφθαλμολογικά Χρονικά - Τόμος 24 (51) τεύχος 3ο - 2014
 
«Δυσλιπιδαιμία», Webinar της ΕΔΕ (5/11/2014) και η εισηγήτρια που θα το παρου...
«Δυσλιπιδαιμία», Webinar της ΕΔΕ (5/11/2014) και η εισηγήτρια που θα το παρου...«Δυσλιπιδαιμία», Webinar της ΕΔΕ (5/11/2014) και η εισηγήτρια που θα το παρου...
«Δυσλιπιδαιμία», Webinar της ΕΔΕ (5/11/2014) και η εισηγήτρια που θα το παρου...
 
Ελληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης - Τόμος 5ος, Τεύχος 3ο
Ελληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης - Τόμος 5ος, Τεύχος 3οΕλληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης - Τόμος 5ος, Τεύχος 3ο
Ελληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης - Τόμος 5ος, Τεύχος 3ο
 
Κολοβέρου E, Παναγιωτάκος Δ. Η Μεσογειακή δίαιτα στην πρωτογενή πρόληψη του ...
Κολοβέρου E, Παναγιωτάκος Δ.  Η Μεσογειακή δίαιτα στην πρωτογενή πρόληψη του ...Κολοβέρου E, Παναγιωτάκος Δ.  Η Μεσογειακή δίαιτα στην πρωτογενή πρόληψη του ...
Κολοβέρου E, Παναγιωτάκος Δ. Η Μεσογειακή δίαιτα στην πρωτογενή πρόληψη του ...
 
Τζιόμαλος Κ, Καραγιάννης Α, Άθυρος Β. Πιταβαστατίνη: Αποτελεσματικότητα και ...
Τζιόμαλος Κ, Καραγιάννης Α, Άθυρος Β.  Πιταβαστατίνη: Αποτελεσματικότητα και ...Τζιόμαλος Κ, Καραγιάννης Α, Άθυρος Β.  Πιταβαστατίνη: Αποτελεσματικότητα και ...
Τζιόμαλος Κ, Καραγιάννης Α, Άθυρος Β. Πιταβαστατίνη: Αποτελεσματικότητα και ...
 
Κλούρας Ε, Λυμπερόπουλος Ε, Ελισάφ Μ. Αναστολή της PCSK9: Μια νέα προσέγγιση...
Κλούρας Ε, Λυμπερόπουλος Ε, Ελισάφ Μ.  Αναστολή της PCSK9: Μια νέα προσέγγιση...Κλούρας Ε, Λυμπερόπουλος Ε, Ελισάφ Μ.  Αναστολή της PCSK9: Μια νέα προσέγγιση...
Κλούρας Ε, Λυμπερόπουλος Ε, Ελισάφ Μ. Αναστολή της PCSK9: Μια νέα προσέγγιση...
 
Αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης ...
Αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής  Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης ...Αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής  Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης ...
Αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης ...
 
1. original paper tziomalos k
1. original paper tziomalos k1. original paper tziomalos k
1. original paper tziomalos k
 
Webinar ΕΔΕ - "Η αναγκαιότητα της διαιτητικής εκπαίδευσης των γιατρών" - Στέ...
Webinar ΕΔΕ - "Η αναγκαιότητα της διαιτητικής εκπαίδευσης  των γιατρών" - Στέ...Webinar ΕΔΕ - "Η αναγκαιότητα της διαιτητικής εκπαίδευσης  των γιατρών" - Στέ...
Webinar ΕΔΕ - "Η αναγκαιότητα της διαιτητικής εκπαίδευσης των γιατρών" - Στέ...
 
Σακχαρώδης Διαβήτης Τεύχος No.37
Σακχαρώδης Διαβήτης Τεύχος No.37Σακχαρώδης Διαβήτης Τεύχος No.37
Σακχαρώδης Διαβήτης Τεύχος No.37
 
Οφθαλμολογικά Χρονικά - 2ο Τεύχος 2014 (Απρίλιος - Ιούνιος 2014)
Οφθαλμολογικά Χρονικά - 2ο Τεύχος 2014 (Απρίλιος - Ιούνιος 2014) Οφθαλμολογικά Χρονικά - 2ο Τεύχος 2014 (Απρίλιος - Ιούνιος 2014)
Οφθαλμολογικά Χρονικά - 2ο Τεύχος 2014 (Απρίλιος - Ιούνιος 2014)
 
World hepatitis day 2014
World hepatitis day 2014World hepatitis day 2014
World hepatitis day 2014
 
Dr. Αναστασία Μαυρογιαννακη - "Εντατικοποίηση ινσουλινοθεραπείας" (ΕΔΕ Webina...
Dr. Αναστασία Μαυρογιαννακη - "Εντατικοποίηση ινσουλινοθεραπείας" (ΕΔΕ Webina...Dr. Αναστασία Μαυρογιαννακη - "Εντατικοποίηση ινσουλινοθεραπείας" (ΕΔΕ Webina...
Dr. Αναστασία Μαυρογιαννακη - "Εντατικοποίηση ινσουλινοθεραπείας" (ΕΔΕ Webina...
 
Περιοδικό "Σακχαρώδης Διαβήτης" Τεύχος 36
Περιοδικό "Σακχαρώδης Διαβήτης" Τεύχος 36Περιοδικό "Σακχαρώδης Διαβήτης" Τεύχος 36
Περιοδικό "Σακχαρώδης Διαβήτης" Τεύχος 36
 
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ 35
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ 35ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ 35
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ 35
 
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΟ 33
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΟ 33 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΟ 33
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΟ 33
 
Issue no.32
Issue no.32Issue no.32
Issue no.32
 
Εισαγωγή στην Επιδημιολογία των Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
Εισαγωγή στην Επιδημιολογία των Καρδιαγγειακών ΝοσημάτωνΕισαγωγή στην Επιδημιολογία των Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
Εισαγωγή στην Επιδημιολογία των Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
 
Διαβητική Νεφροπάθεια - Webinar ΕΔΕ - Απρίλιος 2014
Διαβητική Νεφροπάθεια - Webinar ΕΔΕ - Απρίλιος 2014Διαβητική Νεφροπάθεια - Webinar ΕΔΕ - Απρίλιος 2014
Διαβητική Νεφροπάθεια - Webinar ΕΔΕ - Απρίλιος 2014
 
Αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτης
Αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτηςΑρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτης
Αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτης
 

Μαριάνα Μπενρουμπή - Διαβήτης 2 και ινσουλίνη

  • 1. Ινσουλινοθεραπεία στον διαβήτη τύπου2 Μαριάννα Μπενρουμπή Γ.Ν.Αθηνών «Πολυκλινική»
  • 2. Η εξελικτική φύση του ΣΔΤ2: Επιδείνωση του γλυκαιμικού ελέγχου με την πάροδο του χρόνου σε θεραπεία με δισκία Πιθανότητα ότι η επόμενη μέτρηση της HbA1c θα υπερβεί το 7 ή 8% εφόσον η τρέχουσα HbA1c βρίσκεται μεταξύ 7,0 και 9,0% (N=7.208) Μονοθεραπεία με μετφορμίνη Συνδυασμός σουλφονυλουριών + μετφορμίνης 92.2 93.0 93.6 94.5 % περιστατικών 79.5 81.0 80.6 81.5 85.1 87.4 88.9 74.6 77.6 83.0 72.5 72.5 78.4 80.9 77.8 63.7 69.7 68.9 65.2 69.1 71.4 74.9 59.0 62.2 66.7 51.2 53.0 53.5 58.3 42.9 47.3 34.4 42.3 43.5 29.7 34.9 38.4 22.7 24.2 18.6 8.0 7.0 7.2 7.4 7.6 7.8 8.0 8.2 8.4 8.6 8.8 9.0 7.0 7.2 7.4 7.6 7.8 8.2 8.4 8.6 8.8 9.0 Τρέχουσα HbA1c (%) Τρέχουσα HbA1c (%) Πιθανότητα (επόμενη HbA1c > 7,0%) Πιθανότητα (επόμενη HbA1c > 8,0%) Δεδομένα από Brown JB et al. Diabetes Care 2004;27:1535-1540
  • 3. Ερωτήματα • Γιατί χορηγούμε ινσουλίνη στο διαβήτη τύπου 2; • Πότε χορηγούμε ινσουλίνη; • Πώς την χορηγούμε;
  • 4. Ενδείξεις ινσουλινοθεραπείας για άτομα με διαβήτη Τύπου 2 • Αρχική σταθεροποίηση των ασθενών με σοβαρή υπεργλυκαιμία • Διαβήτης κύησης • Στο χειρουργείο • Ασθενείς στους οποίους απέτυχε η θεραπεία με αντιδιαβητικά δισκία
  • 5. ADA & EASD Position Statement για την αντιμετώπιση του ΣΔτ2 Inzucchi S. E. et al. Diabetologia 2012: DOI 10.1007/s00125-012-2534-0
  • 6. Πότε ξεκινά η θεραπεία με ινσουλίνη στο διαβήτη τύπου 2; • Όταν η γλυκόζη αίματος δε μπορεί να ρυθμιστεί μόνο με αλλαγή του τρόπου ζωής και ΟΗΑ • Όταν με την τρέχουσα θεραπεία η HbA1C είναι συνεχώς >7% • Σε δευτεροπαθή αστοχία – 2 κατηγοριών δισκίων*, ειδικά αν η HbA1c > 8.5% – 3 κατηγοριών δισκίων* *(εκ των οποίων η μία αφορά ινσουλινοεκκριτικό φάρμακο) • Άτομα με σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια • Άτομα με αρχόμενη νεφρική ανεπάρκεια (κρεατινίνη>1.8). • Άτομα που πάσχουν από ηπατίτιδα
  • 7. Έγκαιρη έναρξη θεραπείας με την ινσουλίνη • Στα άτομα με διαβήτη πρέπει να υιοθετείται η προσέγγιση “treat to target” που συνίσταται σε: • πρώιμη έναρξη θεραπείας και τιτλοποίηση για την επίτευξη των στόχων • αντιμετώπιση τόσο της μεταγευματικής όσο και της γλυκόζης νηστείας για την επίτευξη του στόχου της HbA1c • μείωση των διακυμάνσεων γλυκόζης καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου • χρήση θεραπειών που μιμούνται το φυσιολογικό προφίλ έκκρισης ινσουλίνης • συνδυασμό της θεραπευτικής αγωγής με σωστή διατροφή και παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής AΑCE (American Association of Clinical Endocrinologists) Position Statement, Φεβρουάριος 2005
  • 8. Καθυστερήσεις στην έναρξη ή/και αλλαγή θεραπείας Πέρασαν 26,5 έως 35,1 μήνες μέχρι να ξεκινήσει ή να προστεθεί θεραπεία Συσσώρευση 9.5 γλυκαιμικού φορτίου που μπορούσε να 9 αποτραπεί 8.5 HbA1c % 8 Μεταβολική μνήμη*: ↑ AGEs, ↑ ROS Απευκταίο γλυκαιμικό φορτίο 7.5 Αναπόφευκτο φορτίο 7 N=7.208 Χρόνος σε μήνες από την έναρξη – αλλαγή της θεραπείας Brown JB et al. Diabetes Care 2004;27:1535-1540, * J Clin Endocrinol Metab 2008; 93; 443-452 & 2009; 94: 410-415. Company Confidential Copyright© 2007 Eli Lilly and Company . Lilly Diabetes
  • 9. DCCT & UKPDS → γλυκαιμία σε φυσιολογικά επίπεδα Στην πράξη πέτυχαν HbA1c ~ 7% Στόχος EASD/ΑDΑ → < 7% ΙDF, AACE / ACE → < 6,5% Kumamoto Study → < 6,5% Steno-2: μειοψηφία → < 6,5% ACCORD: HbA1c → < 6% ⇒ ↑θνησιμότητα Ασφάλεια και ποιότητα ζωής Μικρές ημερήσιες διακυμάνσεις γλυκαιμίας
  • 10. Slide no 10 Έναρξη ινσουλινοθεραπείας - Εξατομικευμένη προσέγγιση Ηλικία Νέοι Μεσήλικες Ηλικιωμένοι <40 >70 Επιπλοκές ή διάρκεια διαβήτη - + - + - + >10 ετών (μίκρο/μάκρο) HbA1c <6 <6,5 <6,5 6,5-7 <7 7-8 Έναρξη HbA1c ≥9% ινσουλινοθεραπείας HbA1c <9 % Μετφορμίνη Pozzili P et al. Diabetes Metab Res and Rev 2010;26:239-244
  • 11. Ιδιαιτερότητες της ινσουλινοθεραπείας στο διαβήτη τύπου 2 • Υπάρχει υπολειμματική έκκριση ινσουλίνης • Συνυπάρχει αντίσταση στην ινσουλίνη • Συχνά μεγάλη ηλικία • Η (άλλοτε άλλου βαθμού) υπολειμματική έκκριση επιτρέπει ικανοποιητική ρύθμιση χωρίς απαραίτητα να χορηγηθεί εντατικοποιημένο σχήμα • Η παράλληλη στόχευση στην αντίσταση μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη ικανοποιητικής ρύθμισης
  • 12. Έναρξη ινσουλίνης στο διαβήτη τύπου 2 με βασική ινσουλίνη + δισκία • Ποια ινσουλίνη; • Πόση ινσουλίνη; • Ποια δισκία;
  • 13. Έναρξη Ινσουλινοθεραπείας στο ΣΔτ2  Βασική ινσουλίνη: μία ένεση ημερησίως όπως ινσουλίνη glargine, ινσουλίνη detemir, ή NPH (ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας με την NPH είναι μεγαλύτερος) ή  Έτοιμα μείγματα: μία ή δύο φορές ημερησίως ειδικά σε υψηλές HbA1c ή  Βασική ινσουλίνη μακράς δράσης και προσθήκη ταχείας πριν από το κυρίως γεύμα ή  Πολλαπλές ενέσεις ημερησίως, ταχείας δράσης ινσουλίνης για τα γεύματα και βασικής ινσουλίνης IDF Global Guideline for Type 2 Diabetes, 2005
  • 14. ΄Εναρξη ινσουλινοθεραπείας με υποκατάσταση της βασικής έκκρισης ινσουλίνης σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά δισκία (2) • Απλούστερη έναρξη • Ευκολότερη αποδοχή • Αποτελεσματικότητα (αντιστρόφως ανάλογη της HbA1c κατά την έναρξη) • Λιγότερες υπογλυκαιμίες • Μικρότερη αύξηση βάρους • Μεταγευματικά σάκχαρα ??
  • 15. ΄ Εναρξη ινσουλινοθεραπείας με υποκατάσταση της βασικής έκκρισης ουλ ινσουλίνης σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά δισκία (1)  Καταστολή της (ανεπαρκώς κατεσταλμένης) ηπατική παραγωγή γλυκόζης τη νύκτα  [Αυτή ευθύνεται κυρίως για τα αυξημένα πρωινά σάκχαρα]  Οι πρωινές τιμές γλυκόζης αποκαθίστανται  Αίρεται η γλυκοτοξικότητα στα β-κύτταρα  Βελτιώνεται η υπολειμματική έκκριση ινσουλίνης  Με τη βοήθεια και των δισκίων (που παραμένουν) διορθώνονται και τα μεταγευματικά σάκχαρα.
  • 16. Προφίλ δράσης βασικών ινσουλινών στο διαβήτη τύπου 2 Ινσουλίνη detemir 0.4 U/kg 0.8 U/kg 1.4 U/kg Ινσουλίνη glargine Ρυθμός έγχυσης γλυκόζης 3.0 2.5 (mg/kg/min) 2.0 1.5 1.0 0.5 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 Χρόνος (h) Klein O et al. Diab Obes Metab 2006
  • 17. Βέλτιστος έλεγχος της HbA1c Δραστική μείωση της HbA1c (ομάδα με στόχο γλυκόζη νηστείας 70-90 mg/dl) των ατόμων με ΣΔ Τ2 πέτυχαν το στόχο σε 5 μήνες Η μέση δόση ήταν 0,57 U/kg στην ομάδα με στόχο γλυκόζης νηστείας 70-90 mg/dl και 0,51 U/kg στην ομάδα με στόχο γλυκόζης νηστείας 80-110 mg/dl Blonde L. et al. Diabetes Obes Metab 2009;11(6):623–31
  • 18. Μεταβολή της HbA1c: Detemir vs. NPH Detemir βράδυ NPH βράδυ 9.5 NS 9.0 HbA1c (%) -1.48 % 8.5 -1.74 % 8.0 7.5 7.0 0 4 8 12 16 20 Εβδομάδες A. Philis-Tsimikas et al. Clin Ther 2006;28:1569-81
  • 19. Υπογλυκαιμία (24ώρου): Detemir βράδυ vs. NPH βράδυ Ινσουλίνη detemir βράδυ Ινσουλίνη NPH βράδυ 50 Ποσοστό ασθενών 40 επεισοδίων p<0.05 30 52% μείωση 20 κινδύνου 10 Σοβαρά επεισόδια Ήπια επεισόδια A. Philis-Tsimikas et al. Clin Ther 2006;28:1569-81
  • 20. Slide no 20 Χαμηλός κίνδυνος υπογλυκαιμίας Νυκτερινές υπογλυκαιμίες Dornhorst A. et al. Diabetes Obes Met 2008;10(1):75-81
  • 21. Έναρξη ινσουλινοθεραπείας με μείγμα ινσουλίνης • Η έναρξη ινσουλίνης με μία ένεση βασικής ινσουλίνης σε συνδυασμό με δισκία αποτελεί συνήθως την πρώτη επιλογή κατά τη μετάβαση από δισκία → ινσουλίνη • Σε ασθενείς με γλυκοζυλιωμένη >8,5% - σημείο μεγαλύτερης ινσουλινοπενίας - η έναρξη με 2 ενέσεις μείγματος συνδυάζεται με μεγαλύτερες πιθανότητες επίτευξης του στόχου ρύθμισης
  • 22. Humalog® Mix25™: Έναρξη της θεραπείας Δοσολόγηση Mix25 άπαξ ημερησίως Ξεκινήστε με μικρή δόση και αυξήστε σταδιακά Δόση έναρξης και γεύμα: •Υποδόρια ένεση 10 μονάδων • γεύμα πριν από το βράδυ Σύσταση για από του στόματος λαμβανόμενη αντιυπεργλυκαιμική αγωγή: •Διατηρήστε τουλάχιστον 1-1,5 g/ημέρα μετφορμίνης σε μοιρασμένες δόσεις •Μπορεί επίσης να διατηρηθεί άλλη από του στόματος λαμβανόμενη αντιυπεργλυκαιμική αγωγή* Μετρήσεις γλυκόζης αίματος: •Παρακολουθείστε τη γλυκόζη αίματος νηστείας πριν το πρωινό κάθε 3 έως -4 ημέρες† * από του στόματος λαμβανόμενη αντιυπεργλυκαιμική αγωγή που χρησιμοποιείται σύμφωνα με το κατά τόπους εγκεκριμένο εσωκλειόμενο. Μερικές από του στόματος λαμβανόμενες αντιυπεργλυκαιμικές αγωγές ενδέχεται να αντενδείκνυνται. † Οι ιατροί και οι ασθενείς θα πρέπει να αποφασίσουν αν χρειάζονται επιπλέον μετρήσεις γλυκόζης αίματος. Συντμήσεις ΓΑ = γλυκόζη αίματος.
  • 23. Slide no 23 Αύξηση σωματικού βάρους Η ινσουλίνη οδηγεί σε αύξηση του βάρους λόγω : o Αύξηση της όρεξης o Μείωση της θερμογένεσης o Μείωση της απώλειας θερμίδων λόγω αναστολής της γλυκοζουρίας o Υπερβολική κατανάλωση θερμίδων σαν απάντηση σε ή φόβο υπογλυκαιμίας Πραγματικότητα: o Η αύξηση του βάρους δεν είναι μεγάλη και μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με τη μείωση των θερμίδων και την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας o Είδος ινσουλίνης και αριθμός ενέσεων
  • 24. Η αύξηση του βάρους κατά 1 κιλό… • Αυξάνει τον κίνδυνο • Αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης εμφάνισης καρδιαγγειακών οστεοαρθρίτιδας3 κατά: 9- συμβαμάτων1 στα άτομα με 13% διαβήτη κατά: 5.7% • Κόστη νοσοκομειακής περίθαλψης ανά ασθενή • Ετήσιο κόστος για κάθε καρδιαγγειακό αντιμετώπισης της σύμβαμα (στοιχεία από οστεοαρθρίτιδας ανά UKPDS2): ασθενή4: €1.737- €7.562 €2.951- €3.534 1. Anderson JW. et al. Obes Res 2001;9 Suppl 4:326S–34S 2. Clarke P. et al. Diabet Med 2003;20(6):442-50 3. Cicuttini FM. et al. J Rheumatol 1996;23(7):1221–6 4. Kotlarz H, et al. Arthritis Rheum 2009;60(12):3546–53
  • 25. Slide no 25 Επίδραση των θεραπευτικών επιλογών στο ΣΔ στο σωματικό βάρος DPP-4, dipeptidyl peptidase-4; GLP-1, glucagon-like peptide 1; SU, sulphonylurea; TZD, thiazolidinedione Adapted from: Mitri and Hamdy. Expert Opin Drug Saf 2009;8:573–84
  • 26. Μικρότερη αύξηση βάρους 68% των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 σε θεραπεία με ινσουλίνη Levemir® μια φορά την ημέρα, στη μελέτη PREDICTIVEΤΜ έχασαν ή έστω δεν πήραν βάρος Dornhorst A. et al. International Journal of Clinical Practice 2008;62(4):659–665
  • 27. Διαχείριση των δισκίων ή ενέσιμων μορφών • Η μετφορμίνη παραμένει σε υπομέγιστη δόση (έως 2 δισκία ημερησίως) • Οι σουλφονυλουρίες πρέπει, σύμφωνα με τον τελευταίο αλγόριθμο (EASD/ADA), να διακόπτονται (κατά προτίμηση σταδιακά). – Αρκετοί ειδικοί προτιμούν να μη διακόπτουν τη σουλφονυλουρία αλλά να την διατηρούν, σε υπομέγιστη δόση. • Οι γλιταζόνες δεν απαγορεύονται αλλά χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. • Υπάρχει ένδειξη συγχορήγησης ινσουλίνης με αναστολείς του DPP- 4 • Συγχορήγηση με GLP-1 ανάλογα
  • 28. Στόχοι συνδυασμένης θεραπείας με Βασική ινσουλίνη και Δισκία Μετφορμίνη Εκκριταγωγά Βασική ινσουλίνη Επίπεδα ινσουλίνης Π Μ Β ΠΥ
  • 29. Detemir & Liraglutide Νέα θεραπευτική προσέγγιση στο ΣΔτ2: Προσθήκη ινσουλίνης Detemir στη θεραπεία με Liraglutide Liraglutide + Met + Liraglutide + Met Liraglutide + Met Detemir a. Liraglutide + Met: Όχι στο στόχο HbA1c(<7%) και μετά run-in περίοδο b. Liraglutide + Met: Επίτευξη στόχου HbA1c(<7%) μετά την run-in περίοδο ● Τυχαιοποιημένη ομάδα ασθενών με Met + Liraglutide + Detemir Προσαρμογή από DeVries JH. et al DeVries JH. et al. Diabetes Care 2012_10.2337/dc11-1928
  • 30. Νέα θεραπευτική προσέγγιση στο ΣΔτ2: Προσθήκη ινσουλίνης Detemir στη θεραπεία με Liraglutide Detemir + Victoza + Met -37,8mg/dl (-2,1 mmol/l) μείωση της γλυκόζης νηστείας με την προσθήκη Detemir μια φορά την ημέρα στη θεραπεία με μετφορμίνη και Liraglutide Προσαρμογή από DeVries JH. et al
  • 31. Detemir & Liraglutide Νέα θεραπευτική προσέγγιση στο ΣΔτ2: Προσθήκη ινσουλίνης Detemir στη θεραπεία με Liraglutide & Met Χωρίς αύξηση βάρους Liraglutide + Met Liraglutide + Met + Detemir Liraglutide + Met a. Liraglutide + Met: Όχι στο στόχο HbA1c(<7%) και μετά run-in περίοδο b. Liraglutide + Met: Επίτευξη στόχου HbA1c(<7%) μετά την run-in περίοδο ● Τυχαιοποιημένη ομάδα ασθενών με Met + Liraglutide + Detemir c. Τυχαιοποιημένη ομάδα ασθενών με Met + Liraglutide Προσαρμογή από DeVries JH. et al 10. DeVries JH. et al. Diabetes Care 10.2337/dc11-1928
  • 32. Πόση ινσουλίνη; Δόση έναρξης • Σταθερή δόση: 10 μονάδες • Με βάση το σωματικό βάρος – 0,2 μονάδες/Kg σωματικού βάρους • ΠΡΟΣΟΧΗ – Νεφρική ανεπάρκεια – Ηπατική ανεπάρκεια – Υπερήλικες
  • 33. Πόση ινσουλίνη; Τιτλοποίηση • Καθημερινή μέτρηση της πρωινής γλυκόζης νηστείας • Αύξηση της δόσης κατά 2-3 U κάθε 3 μέρες, μέχρι την επίτευξη των τιμών στόχων της γλυκόζης νηστείας (90-130 mg/dl)
  • 34. Πρόταση Θεραπείας με βασική ινσουλίνη Μετφορμίνη 850mg: 1X2, Γλιμεπιρίδη 4mg 1x1, Lantus ή Levemir: έναρξη με 10 μον.
  • 35. Σύνοψη – Συμπεράσματα (1) • Όταν υπάρχει ένδειξη η έναρξη ινσουλινοθεραπείας δεν πρέπει να αναβάλλεται με διάφορα προσχήματα • Ασθενής που δε ρυθμίζεται με μετφορμίνη και ένα εκκριταγωγό ή το πολύ με μετφορμίνη + εκκριταγωγό + 1 ακόμη κατηγορία πρέπει να λαμβάνει ινσουλίνη. • Η έναρξη ινσουλινοθεραπείας με βασική ινσουλίνη και δισκία προτιμάται συνήθως, ιδιαίτερα σε άτομα χωρίς μεγάλη απορρύθμιση. – Οι ινσουλίνες Detemir και Glargine υπερτερούν της ΝΡΗ ως προς τον αριθμό των συμπτωματικών και νυκτερινών υπογλυκαιμιών.
  • 36. • Στην περίπτωση που η ΗbA1c είναι μεγαλύτερη από 8.5% η έναρξη ινσουλινοθεραπείας με σχήμα που περιέχει γευματική ινσουλίνη είναι πιθανότερο να οδηγήσει στη επίτευξη του γλυκαιμικού στόχου. – Η χορήγηση μειγμάτων που περιέχουν ανάλογο υπερταχείας δράσης οδηγεί σε λιγότερες υπογλυκαιμίες και καλύτερα μεταγευματικά σάκχαρα σε σχέση με τα αντίστοιχα μείγματα που περιέχουν ανθρώπινη ινσουλίνη
  • 37. Μελέτη INSTIGATE Χαρακτηριστικά των Ελλήνων ασθενών κατά την ένταξή τους στη μελέτη INSulin TItration – GAining an Αριθμός ενταγμένων ασθενών 263 understanding of the burden of Type 2 Ποσοστό ανδρών (%) 54,0 Diabetes in Europe Μέση ηλικία ασθενών κατά 65,8 ± 10,45 Τιμές HbA1c πριν την έναρξη την έναρξη ινσουλίνης (έτη) ινσουλινοθεραπείας BMI (Kg/m2) 28,1 ± 4,7 Διάγνωση: πριν από (έτη) 11,5 ± 7,0 HbA 1c τη στιγμή της 9,4 ± 1,8 διάγνωσης HbA 1c 0-3 μήνες πριν την 9,6 ± 1,6 HbA1c(%) έναρξη ινσουλίνης Jones S et al., Current Medical Research and Opinion 2009; 25(3): 691–700 Company Confidential Copyright© 2007 Eli Lilly and Company . Lilly Diabetes
  • 38. Αποτελέσματα ελληνικών μελετών . 25% των ασθενών είχαν HbA1c ≥8.0% 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας  Στην πλειοψηφία των ασθενών δεν παρατηρήθηκε καμία αλλαγή στον τύπο των ινσουλινών: 95.7% των ασθενών παρέμειναν στην ινσουλίνη έναρξης 6 μήνες μετά ο μέσος αριθμός ενέσεων ινσουλίνης/ημέρα δεν τροποποιήθηκε κατά τη διάρκεια των πρώτων 6 μηνών ινσουλινοθεραπείας 81% των ασθενών παρέμειναν στην ινσουλίνη έναρξης 24 μήνες μετά (στο σύνολο των χωρών της μελέτης). Μπενρουμπή Μ. κ.α., 21ο & 23ο Συνέδριο Διαβητολογικής Εταιρείας Β. Ελλάδος, 2007 & 2009, Liebl A et al., Diabetologia 2009;52:(Suppl1)S379: ΡS 83, Βenroubi et al. TREAT Study, EASD 2011 Company Confidential Copyright© 2007 Eli Lilly and Company . Lilly Diabetes
  • 39. IMPROVE Δημογραφικά στοιχεία - Περίληψη βασικών χαρακτηριστικών Χωρίς στοιχεία Μόνο με Iνσουλίνη +/- Σύνολο προηγούμενης αντιδιαβητικά αντιδιαβητικά ασθενών θεραπείας δισκία δισκία Αριθμός ενταγμένων 1068 62 398 608 % των ενταγμένων - 5.8% 37.3% 56.9% Μέση ηλικία ± SD (έτη) 65.4 ± 10.5 64.9 ± 12.1 64.6 ± 10.1 66.0 ± 10.5 Φύλο, Α/Γ (%) 46/54 60/40 46/54 44/56 Μέσο βάρος ± SD (kg) 80.9 ± 14.5 82.1 ± 19.2 80.4 ± 14.8 81.1 ± 13.7 Μέσο BMI ± SD (kg/m2) 29.9 ± 5.1 29.3 ± 5.9 29.4 ± 5.2 30.3 ± 5.0 Μέση διάρκεια διαβήτη n ± SD (yrs) 15.3 ± 8.4 14.0 ± 10.6 12.7 ± 7.4 17.2 ± 8.4 Μέση διάρκεια με NM30 (wks) 16.5 ± 26.0 Μέση HbA1c ± SD (%) 9.0 ± 1.5 9.0 ± 1.7 9.2 ± 1.6 8.8 ± 1.4 IMPROVE Greece 41
  • 40. Στόχοι της HbA1c και κλινική πράξη 10.0 ~ 20% ως 40% των ασθενών έχει A 1c >9.5% HbA1c (%) 9.5 NHANES/BRFSS; Harmel, et al.; NCQA 2000 9.0 ~ 40% ως 50% των ασθενών έχει A 1c 8.5 >8% NHANES/BRFSS; Harmel, et al. 8.0 FBG = 90-130 mg/dl 7.5 PPBG < 180 mg/dl < 7 7.0 Στόχος προτεινόμενος από ADA < 6.5 Στόχος προτεινόμενος από FBG < 110 mg/dl 6.5 AACE/ACE/IDF PPBG < 140 mg/dl 6 6.0 Ανώτατο φυσιολογικό όριο 5.5 ADA. Diabetes Care 2003; 26(Suppl 1): S33-S50 ACE. Consensus Conference on Guidelines for Glycemic Control. Endocrine Practice 2002 NCQA. Health Plan Employer Data and Information Set (HEDIS) 2000 NCQA. State of Managed Care Quality 2000
  • 41. Για τί ο γιατρός δεν κάνει μετάταξη σε ινσουλίνη όταν πρέπει 1 • Έλλειψη γνώσης του ΣΔ2 & της φυσικής του πορείας. • Αφού ο τυπικός ασθενής με ΣΔ2 είναι ηλικιωμένος & παχύσαρκος, η καλύτερη θεραπεία είναι η δίαιτα & τα χάπια. • Ανασφάλεια & ελλιπή γνώση σχετικά με τα σχήματα & τα συστήματα χορήγησης της ινσουλίνης.
  • 42. Γιατί ο γιατρός δεν κάνει μετάταξη σε ινσουλίνη όταν πρέπει 2 • Η έναρξη της θεραπείας με ινσουλίνη αποτελεί ένδειξη αποτυχίας της προηγούμενης αγωγής, που ο ίδιος είχε συστήσει. • Μπορεί να πιστεύει ότι «προστατεύει» τον ασθενή του από την «ταλαιπωρία της ινσουλίνης».
  • 43. Προβληματισμοί του ασθενούς Ζω το σήμερα Επιπλοκές έχουν ? Ανησυχώ για τις μόνο αυτοί που παρενέργειες της κάνουν ινσουλίνη ? ινσουλίνης Γιατί η μείωση του ? σακχάρου είναι ? ? τόσο σημαντική ; Τι θα συμβεί εάν δεν Φοβάμαι το ξεχάσω να κάνω την άγνωστο ινσουλίνη ; ? ? Δεν έχω συμπτώματα, πως η κατάστασή μου Φοβάμαι τις είναι σοβαρή ; ενέσεις ?
  • 44. Για τον ασθενή η λήψη ινσουλίνης σημαίνει 1 Ότι «… • Απέτυχα στη ρύθμιση. Να, η τιμωρία… • Ίσως, αν είχα προσπαθήσει περισσότερο… • Έφτασε το τέλος… • Θα παρουσιαστούν επιπλοκές. Θα τυφλωθώ. • Θα έχω συχνές υπογλυκαιμίες …»
  • 45. Για τον ασθενή η λήψη ινσουλίνης σημαίνει 2 Ότι «… • Η ζωή μου θα γίνει πιο δύσκολη. • Θα πάρω βάρος. • Δεν αντέχω το τρύπημα… • Δεν μπορώ να μετρώ συνέχεια το ζάχαρο μου… • Θα στιγματισθώ κοινωνικά …»
  • 46. Αντιλήψεις των επαγγελματιών υγείας σχετικά με τη συνταγογράφηση φαρμακευτικής αγωγής για τον έλεγχο του σακχάρου αίματος ΓΙ-ΠΘ ‘Προτιμώ να καθυστερώ 43 Ειδικός Διαβ. την έναρξη από του στόματος αγωγής μέχρι 41 Νοσηλεύτρια αυτό να είναι απολύτως 49 απαραίτητο’ ‘Προτιμώ να καθυστερώ 59 την έναρξη θεραπείας με 47 ινσουλίνη, μέχρι αυτό να είναι τελείως απαραίτητο’ 51 0 20 40 60 80 % συμφωνίας
  • 47. Περίληψη των εμποδίων των ασθενών και των ιατρών στην έναρξη ινσουλίνη Ασθενών Ιατρών • Η έναρξη ινσουλίνης  Η έναρξη ινσουλίνης είναι πολύπλοκη είναι πολύπλοκη • Υπογλυκαιμία • Αύξηση Βάρους  Υπογλυκαιμία • Έλλειψη χρόνου/μέσων  Αύξηση Βάρους • Έλλειψη εμπειρίας για την  Πόνος ένεσης χρήση της κατάλληλης ινσουλίνης  Η ένεση δημοσίως είναι ενοχλητική Adapted from: Korytkowski M. Int J Obes 2002;26(Suppl 3):S1-S7
  • 48. Εκπαίδευση στις ενέσιμες θεραπείες: • Αποδοχή της ανάγκης για την νέα θεραπεία. • Εκπαίδευση στην τεχνική της ένεσης • Ενημέρωση σε σχέση με αναμενόμενες παρενέργειες. • Εκπαίδευση στην αναγνώριση και αντιμετώπιση των υπογλυκαιμιών • Εκπαίδευση στην αναπροσαρμογή μονάδων ινσουλίνης
  • 49. Το σημαντικότερο «όπλο» στην αντιμετώπιση της άρνησης για μετάταξη: • Να «ακούσουμε» τον ασθενή μας

Editor's Notes

  1. Η μελέτη αυτή δείχνει ότι η φύση του διαβήτη τύπου 2 είναι εξελικτική σε πολλούς ασθενείς. Πιο συγκεκριμένα, έδειξε τη μικρή πιθανότητα βελτίωσης του γλυκαιμικού ελέγχου χωρίς αύξηση της έντασης του σχήματος θεραπείας αν η υπεργλυκαιμία φτάνει σε επίπεδα πάνω από το στόχο. Για παράδειγμα, από τους ασθενείς σε σουλφονυλουρία + μετφορμίνη με τρέχουσα HbA1c στα 7,6%, το 43,5% είχε HbA1c &gt;8% στην επόμενη επίσκεψη. Από τους ασθενείς με HbA1c στα 8,6%, το 71,4% είχε HbA1c &gt;8% στην επόμενη επίσκεψη. Την ίδια στιγμή, σε μια υποομάδα ατόμων με τρέχουσα HbA1c 7% περίπου, το ποσοστό των ατόμων με HbA1c &gt;7% στην επόμενη επίσκεψη είναι υψηλότερο.
  2. Εξαιτίας της εξελικτικής φύσης του διαβήτη τύπου 2, η μικρής διάρκειας μέτρια υπεργλυκαιμία δεν μπορεί να αποφευχθεί. Παρόλα αυτά, μπορεί να εμφανιστούν μακράς διάρκειας περίοδοι υπεργλυκαιμίας σε ασθενείς με ανεπιτυχή τρέχουσα θεραπεία, αν δεν τους χορηγηθεί εγκαίρως άλλη θεραπεία (από του στόματος παράγοντας ή ινσουλίνη). Με βάση τη δημοσίευση αυτή η πλειοψηφία των ασθενών παραμένει στο ίδιο σχήμα με αντιδιαβητικά δισκία για 2-3 χρόνια μετά την αποτυχία μονοθεραπείας ή συνδυασμού δισκίων πριν τους χορηγηθεί νέο ή πρόσθετο δισκίο. Στην κλινική πράξη παρόμοια καθυστέρηση παρατηρείται και κατά την ινσουλινοθεραπεία, όπως θα δούμε στη συνέχεια από ελληνική μελέτη.
  3. Κάποια βασικά μηνύματα για τον ιατρό: Όταν ο ασθενής είναι αρρύθμιστος, με HbA1c &lt; 9% και θέλεις να ξεκινήσεις με βασική ινσουλίνη, ξεκίνα με 10 U Levemir προ ύπνου. Προσάρμοσε τη δόση της Levemir με βάση τα επίπεδα της γλυκόζης πριν το πρωινό, αυξομειώνοντας ανά 3 μονάδες Θέσε από την αρχή αυστηρούς στόχους: ο ασθενής έχει περισσότερες πιθανότητες να τους πετύχει Στους 5 μήνες, τα 2/3 των ασθενών θα έχουν HbA1c &lt; 7% Όσο πιο μεγάλο ΔΜΣ έχει ο ασθενής, τόσο μικρότερη θα είναι η αύξηση του ΣΒ του (εάν αυτή υπάρξει)
  4. Speaker notes There is growing concern that the weight gain induced by most diabetes medications diminishes their clinical benefit. Treating diabetes with medications that are weight-neutral, induce weight loss or reduce weight gain, may emerge as the future direction for treating overweight and obese patients with diabetes. Insulin, in most of its forms, has been associated with weight gain; an estimated 50% of which is seen during its first 3 months of use. Evidence for insulin detemir consistently shows a weight benefit in terms of loss or reduced gain when compared to NPH or glargine in randomised controlled trials (RCTs) up to 12 months of intervention. Reference Mitri &amp; Hamdy. Expert Opin Drug Saf . 2009;8:573–84.
  5. Speaker notes Insulin detemir versus insulin glargine for type 2 diabetes mellitus (Review) Swinnen SG, Simon ACR, Holleman F, Hoekstra JB, DeVries JH Objectives To assess the effects of insulin detemir and insulin glargine compared with each other in the treatment of type 2 diabetes mellitus. Search strategy MEDLINE, EMBASE, The Cochrane Library, online registries of ongoing trials and abstract books were searched. Date of last search was January 2011. Selection criteria All randomised controlled trials comparing insulin detemir with insulin glargine with a duration of 12 weeks or longer were included. Data collection and analysis Two authors independently selected the studies and extracted the data. Pooling of studies by means of random-effects meta-analysis was performed. Main results glycaemic control and weight Glycaemic control, measured by glycosylated haemoglobin A1c (HbA1c) and HbA1c equal to or less than 7% with or without hypoglycaemia, did not differ statistically significantly between treatment groups. Insulin detemir was associated with less weight gain. 15/03/13 11:37
  6. Slide 35 OAD Basal Insulin Therapy: Insulin Secretagogues or Sensitizers + Glargine at HS Based on advances in insulin therapy, future regimens for type 2 diabetes patients might include the use of an injectable, long-acting basal insulin analog in combination with oral agents or possibly with inhaled human insulin Addition of basal insulin glargine to a combination of oral agents can improve glycemic control, reducing glucotoxicity, which may in turn restore endogenous insulin response to SU and potentiate the effect of insulin sensitizers Alternatively, long-acting insulin glargine can provide a basal insulin profile to be associated in the future with prandial inhaled insulin, which mimics normal insulin effects in response to meals
  7. Καθυστερημένη έναρξη ινσουλινοθεραπείας σε HbA1c&gt; 9 ,5 % και μάλιστα μετά από επιμένουσες για 1 έτος τιμές HbA1c&gt;8,5 %. Μέση ηλικία ασθενών κατά την έναρξη ινσουλίνης: 6 6 έτη με διάγνωση του διαβήτη πριν από 11,5 έτη(κατά μέσο όρο).
  8. Ο μέσος όρος των ινσουλινών και ο μέσος όρος του αριθμού των ενέσεων ινσουλίνης / ημέρα δεν τροποποιήθηκε κατά τη διάρκεια των 6 μηνών ινσουλινοθεραπείας
  9. The baseline characteristics of the patients enrolled in the study are summarised in the table by pre-study therapy. All numbers from FAS, except from HbA1c from EAS Of the 608 patients with pre-study insulin therapy, 2 patients had unspecified type of insulin, and are therefore excluded from analysis.
  10. Slide Index L: A,B,C,D,E DISCUSSION POINTS: Although there is evidence that we have better tools to more aggressively treat diabetes, recent population data show that A1C levels are often in excess of 8 or 9%. This is far above the current AACE target goal A1C (less than 6.5) and the ADA target goal A1C (less than 7%)… Click 1: Percent of patients &gt;8% arrow appears Recent publications based on data collected in the late 1990s through 2000 found approximately 40 to over 50% of patients with diabetes have an A1C &gt;8%. Click 2: Percent of patients &gt;9.5% arrow appears Approximately 20 to over 40% of patients fall well within the “red” range where patients show very poor glycemic control (A1C  9.5%). Click 3: Insulin user arrow appears Even patients with type 2 diabetes who commit to insulin therapy fail to reach glycemic goals much of the time. Approximately 30% of patients using insulin in a recent survey of patients with type 2 diabetes had an A1C less than 8%. SLIDE BACKGROUND: NHANES/BRFSS data from two US population-based cross-sectional surveys: NHANES III: National Health and Nutrition Examination Survey, 1988-1994 (total people NHANES III surveyed = 16,705) N=1026 from NHANES III participants with self-reported diagnosis of diabetes BRFSS: Behavioral Risk Factors Surveillance System, 1995 (total people BRFSS surveyed = 103,929) N=3059 from BRFSS participants with self-reported diagnosis of diabetes Subjects were aged 18-75, with a self-reported diabetes diagnosis, median A1C=7.5% Data from these two surveys were analyzed separately Ref: Saaddine_21417AnnInternMed2002_p565,568 Harmel et al study was noncomparative, multicenter, epidemiologic survey of type 2 patients from 9 community care clinics in western US (1997-1998) Subjects (N=602) were aged 35-70 years, using oral antidiabetic medications or insulin or both, mean A1C = 8.2% Ref: Harmel_21416EndocrPract2002_p185,187,189
  11. For many individuals, being diagnosed with type 2 diabetes can be a very traumatic experience. Fear of side effects, therapies being ineffective, the apparently inevitable requirement for insulin injections or even fear of the unknown can present a major barrier to achieving optimal glycemic control. Some patients may not be aware of the full implications of their condition if they have no obvious symptoms, which may lead them to question the need for glycemic control, regular monitoring of glycemia and adherence to their treatment regimen. These factors can lead to suboptimal management of glycemia. It is important that healthcare professionals involved in diabetes care have the time to discuss these anxieties with their patients. This includes helping to allay their fears concerning the likely course of their disease and how individuals can take control of their condition in order to improve their outcomes.
  12. LAST NUMBER (53) SHOULD BE 51 – I CANNOT CHANGE IT ON THE SLIDE EVEN WHEN I CHANGE IT ON THE CHART. Notes About half of all health care professionals reported that they would delay insulin initiation until it was “absolutely essential”. This attitude to treatment may contribute to delay of intensified treatment in type 2 diabetes. DAWN survey question DQ5.1BB/NQ7.1CC &amp; DQ5.1CC/NQ7.1DD. To what extent do you agree with the following statement [6=Fully agree; 1=Fully disagree]
  13. Starting insulin is too complex Hypoglycemia and weight Lack of time/resources Referrals are necessary Lack of evidence for the best use of insulin Starting insulin is too complex Injections will hurt Injecting in public is embarrassing Hypoglycemia and weight