Ho bieu chanh loi the truoc mieu

i th tr c mi u 1 www.hobieuchanh.com

i th Tr c Mi u
Bi u Chánh
Ph n I: Ph n M Côi
(1)

Tr i g n sáng. Trong m y xóm d c theo khúc l t c u M ng Gà lên ch C n
Giu c, gà gáy vang rân, ti p nhau kêu nông phu th c d y mà i ra ru ng. Bên h ng
Ðông tr i gi ng m y c m mây en áng m t nh t ch a cho l lên; tuy v y mà bên
ng tây v ng tr ng khuy t treo l ng ng trên không ã nh ng b c, nên phai
t lu m , không còn t r ng nh h i canh khuya n a.
C pha s ng t ng n, lúa d m tr xóng l ng, cô Ðào, là con gh c a h ng
tr ng T n, gánh m t gánh bánh ú v i bánh bò, xung x ng i lên ch mà bán. Cô
am i c hai m i tu i, tuy con nhà nghèo l i m côi cha, nên m c qu n áo v i
en, n trang thì ch eo m t ôi bông tai chu i mà thôi, nh ng mà m t mày cô
m, t ng m o cô nghiêm trang, vì t lúc ngây th ã th y nh ng th m tr ng trong
nhà, nên cô o não trong lòng, ít nói ít c i, mà h có d p vui làm cho cô ph i c i,
thì m t nh tr ng r m, mi ng nh hoa n .
Cô i ngang qua cái gò m , là ch có cái m t c a cha cô, là H ng hào Quý,
ch t chôn t i ó h i cô m i lên m i hai tu i, thì c ng nh m i b a tr c, cô day
t ngó vô gò m t ng t ng hình d ng c a cha. Cô b ng khuâng, nh lúc cô còn
nh h cha i xóm v thì ôm cô hun hít, h cô au thì b ng cô lên võng mà a. Nh
ng i x a, cô ng c m ng trong lòng, b ng th y trong gò m có m t ng i x m
m i ra l . C nh v ng, tr i khuya, t phía không ng i, cô phát s , nên h i h p
trong ng c. Thình lình ng i i ra ó kêu h i: "Ph i ch ó hay không ch Hai?"
Cô Ðào ng l i mà ngó. Ng i y ra t i, cô nhìn l i thì là Lân, em ru t c a cô,
i b y tu i, u i nón n en, mình m c m t b v i tr ng c .
Cô gánh d a l mà h i:
- Em làm gi ng gì trong ó? Ði thi v h i nào?
- Em v h i chi u hôm qua; mà bu n quá em không mu n v nhà. T h i hôm
n gi , em n m m t bên m c a cha.
- Em n m chi ó?
- Em thi r t r i, ch Hai à.
- Tr i t i! Thi r t hay sao?
Lân ng i ch m h m m t bên gánh bánh c a ch , khoanh tay trên u g i, n c
t ch y ròng ròng.
Cô Ðào ng l ng thinh mà ngó mông m t h i ch m rãi mà nói: "Em i thi h m
nay, nhà má vái van h t s c, má vái vong h n c a cha giúp cho em thi u, ng
em i h c n a, sau kh i c c t m thân. Má hay em thi r t ây, ch c má bu n lung
m".
Lân c ng i im lìm.
Cô Ðào th dài r i cây òn gánh trên l ng, vén v t áo ng i m t bên em.
Bóng tr ng l l t, ng ru ng v ng teo, cô ngó th y em khóc, cô b t ng lòng, nên


cô c ng a n c m t. Cô cúi m t mà nói ti p: "Má ng1 c u n m n m nay, tuy ch
em mình kh i ói khát, nh ng mà t m thân mình kh não bi t ch ng nào. H say thì
u ch i m ng t ng b ng. Mà c u ch i thì c ch i cha mình hoài, ch bu n h t s c.
Em c ng bi t, c u có mu n cho em i h c âu, c u mu n em nhà ng c u cho
em . Má khóc g n h t n c m t, má n n n h t s c, nên m i ch u cho em h c
luôn n bây gi ó. H m nay em i thi, c u nhà c c n nh n hoài. C u nói h c
làm chi, bày h c ng không i ch i, ch h c gi ng gì. ít n m cho bi t ngh
làm ru ng, r i ch ng l n m n ru ng mà làm, c ng no c m m áo c v y. C u l i
m h em thi r t thì c u em li n, không cho h c hành gì n a h t. Em v nhà ây
ch c là kh l m."
Lân lau n c m t mà nói c ng c i r ng:
- Em nh t nh không v nhà n a.
- Không v nhà, v y ch em i âu?
- Ði âu c ng c... Nhà c a mình gi ng nh a ng c, v ó thì b ch i b
a, vui s ng gì mà v . Thà là em i b y i b , d u ch t ói v n còn s ng
thân h n .
- Em nói nh v y ngh c ng ph i. Nh n ói c ng còn d ch u h n là nghe ch i.
Thân ch là gái, ch không bi t i âu, nên ch ph i g m u mà ch u, ch
nhi u khi ch c ng mu n ch t ph t cho r i. Có êm ch bu n quá, ch vái linh
n cha v b t ch theo, ng ch kh i b ày a n a.
- Thi t nh v y, ch t cho mát thân, ch s ng mà b cha gh ày a hoài, thì
ng làm gì. Em nh t nh i luôn, không v nhà n a âu.
Cô Ðào l ng thinh suy ngh r i l c u nói: "Mà em không v nhà n a, ch c là má
bu n r u lung l m. Em không th y hay sao, c ng vì ch em mình mà má bu n th m
êm ngày, má n ng không c, nên má m quá. N u em i m t thì thêm m t n i
u cho má n a."
Lân nghe nh c t i m thì bu n hiu.
Cô Ðào nói ti p: "H i má l y ch ng khác, ch ã c m i l m tu i r i, nên ch
bi t. N m ó lúa cao g o kém, nhà mình nghèo kh l m, nhi u b a không ti n mua
o, má ph i i lúa ch u mà l y khoai lang cho ch em mình n ói. C c ch ng
ã má ph i l y ch ng, t ng l y ch ng ng có ch n ng d a mà nuôi ch em
mình. Nào dè ng c u, thi t c ng nh m c cái h a l n"
Lân th ra mà nói:
- a rày em mu n tr n i ã lâu r i. Em còn d d là em s má v i ch bu n.
Nay ch c ng ngh em i là ph i, v y thì em h t d d n a. Ch ng em i r i,
nh má có lo s , thì ch c t ngh a cho má nghe. Xin ch nói v i má ng có
bu n. Em l n r i, em trí khôn, tuy em không có tài ngh gì, song em t ng
cái lòng qu quy t mu n thoát kh i tay b t nh n c a c u, v i cái chí t n th
quy t tranh m t ch mà ng d i ánh m t tr i v i thiên h , có l nó c ng có
th làm cho em kh i ch t ói c.
- Mà em i âu? Em thích làm vi c gì?
- Em ch a bi t ph i i âu, mà c ng ch a bi t ph i làm vi c gì, i r i s hay.

1
l y, c i


- Em không có b c ti n, mà c ng không quen bi t v i ai, em i minh mông nh
y sao c.
- y ch ch c2 bên Tàu h qua ây h âu có ti n b c, h không quen v i ai,
mà h c ng dám i v y. Em i trong x mình, t b u ng i An-nam, mà
n i gì.
- Không có ti n b c, i ra khó l m ch .
- a h m má lén c u má a cho em m t ng b c ng em i thi. Em ti n t n
em i b , còn n c m m i b a em n b y b ít xu, nên em còn c ba c c
trong túi ây.
- Ba c c b c mà nhi u nhõi gì! Em ói b ng hôn? Nh ói thì n bánh ây,
mu n n bánh ú hay bánh bò thì n i.
- Tr a hôm qua em có n m t bánh mì nh hai xu. Chi u hôm qua em không
có n v t gì h t.
- u v y thì em ói l m. Thôi, n ít cái bánh ú mà d n b ng.
Cô Ðào ng d y d hai cái tràn3 y hai thúng bánh mà bi u em n. Lân ói
ng l m, nh ng mà g p ch thì s s u não tràn tr trong lòng nên quên ói. Bây gi
c tâm s r i, trong lòng b t bu n, nên th y bánh khoan khoái, l t t l y bánh
ú c n dây l t lá mà n li n.
Cô Ðào th y em n ngon lành, thì cô a n c m t. Cô ngó em và nói:
- Ðêm nay em ng trong m c a cha, ch c em l nh l m há?
- Không l nh gì l m. Mà em bu n quá, em ng có c âu. Em c vái linh h n
cha phò h em i ra làm n cho khá. Em t quy t làm giàu cho c em m i
nghe. Ch ng nào em làm giàu c r i, em s v r c má v i ch ng h ng
chút sung s ng v i em.
Lân l y m t cái bánh ú n a l t n. Trò ch m t tr ng mà nói: "Em th có m t tr ng
làm ch ng cho em, em s h t s c lo làm giàu cho c u bi t m t em. N u em không
làm giàu c, thì em không thèm tr v x n y."
Lân n m t gi t t i ba cái bánh ú r i còn n thêm m t cái bánh bò n a. No b ng
i, trò ng d y ki m ng n c t mà chùi tay. Cô Ðào nói:
- Em n thêm n a cho thi t no i.
- Thôi, em no r i.
- Em l y vài cái bánh ú c m theo ng ch ng nào ói em n n a.
- Thôi, ch bán ch .
- Có h i gì âu.
Lân ng ngó mông, th y d ng có ng i ta i xung x ng trên trên b l thì nói
i ch :
- Tr i sáng r i. Thôi, ch i lên ch mà bán k o tr .
- Tr i sáng l quá.
Cô Ðào s p bánh l i, y tràn lên, r i l y cây òn gánh, tính gánh mà i. Mà
ch ng cô út òn gánh vô gióng, thì cô l i d d , thò tay vô túi móc l y m t c c b c
mà a cho em và nói:

2
ng i hoa Vi t Nam
3
n p b ng tre, an khít, ph ng, dùng y thúng


- Ch có m t c c b c ây. Em l y b thêm vô túi mà i ng.
- Em có ba c c r i.
- Em l y h theo mà n c m. Bây gi em i âu?
- Em theo ch lên ch ki m n c u ng r i ch i t i ch ng nào ch bán h t
bánh, ch v , em s i lên Sài Gòn.
Hai ch em ng ngó vô m cha mà a n c m t, r i cô Ðào m i kê òn gánh
bánh mà i. Lân i theo m t bên.
*
Tr i ã sáng thi t, ng i i ch r i rác b ng r i trên l , k câu cá vác c n câu i
th ng th ng trong m y b con.
Ch em cô Ðào lên t i tr ng h c. Th y giáo Bính d y s m, ra ng d a l mà
ch i. Th y th y cô Ðào i ngang thì c i m m mà h i:
- Cô bán bánh gì ó cô?
- Th a, bánh ú v i bánh bò.
- a nay có bánh ú h ? Tôi thích bánh ú c a cô l m. Thôi, trao m t c p cho tôi
i.
y l i y không hi u là vô tình hay h u ý mà nói, nh ng mà cô gánh bên
ng, cô l s c h th n.
Lân ngó ch mà nói: "Thôi em i tr c l i ch . Lát n a ch l i ó r i s g p
nhau".
Cô Ðào a hai cái bánh ú cho th y Bính mà cô không dám ngó th y, cô cúi m t
mà tr l i v i em: " , em i tr c l i ch i".
Th y Bính h i:
- Em c a cô h ?
- Th a, ph i.
- Ê! cô a hai cái bánh gì mà m m xèo v y nè. Tôi a n bánh ú c ng. Cô l a
p khác cho tôi.
- Th a, bánh ú em gói cái nào c ng nh cái n y, có cái nào m m, có cái nào
ng âu. Th y chê c p ó, thôi th y l a cho v a ý.
- Th y Bính ngó cô mà c i và nói: "Tôi mu n mua c p bánh ú kia". Th y và nói
và ch ngay vào ng c cô. Cô m c c day m t ch khác.
Th y Bính h i n a:
- Cô có ph i là con gh c a chú H ng tr ng T n hay không?
- Th a, ph i.
- m nay cô c m y tu i? Cô có ch ng hay ch a?
- Cô không ch u tr l i hai câu y, cô l i nói: "Xin th y làm n mua bánh giùm
cho mau, ng em l i ch mà bán k o tr bu i ch ."
Th y ch c gh o m t h i n a, r i m i ch u tr ti n, l y m t c p bánh ú và cho
cô i.
*
S m mai, g n nhóm ch , thiên h lao nhao l nh . Trong m y ti m ng i ta
ng d n hàng xén l ng x ng. Ngoài sân ch , n và bánh g o, b ng rau, s p tr u,
n bánh, ng i liên ti p nhau t ng hàng mà bán.


Lân i th th n tr c ti m c a Ban Liêm, i qua r i i l i, tuy b i h ng h nh
nhi u ng i i ch , nh ng mà h i n ti m n y thì li c m t ngó vô.
Cô Thinh ch ng m i sáu ho c m i b y tu i, con c a thím Ban Liêm, phía sau
i ra ng trong c a ti m mà lau m t. Cô th y Lân i ngang, thì cô chúm chím c i,
i cô tr vô c t cái kh n. Cô xé m t t nh t trình c x p c m trong tay, th ng th ng
ra c a r i i qu o xu ng ng mé sông, n c da tr ng , g ng m t ph ng phi,
ng i d u dàng, hai tay ánh òn xa4 coi r t y u u.
Cô i theo k p Lân, cô không ngó, mà cô nói nh nh : "Anh i xu ng mé sông,
ng em nói chuy n m t chút."
Cô nói r i thì cô b i ri t. Lân th ng th ng i theo sau. Cô i kh i dãy ph mé
sông, t i ngang mi u Bà, cô bèn ng l i d i m t cây a5 l n, âm r lòng thòng,
i day l i ngó ch ng Lân.
Lân i ri t t i, ch ng g n nhau cô Thình c i và h i: "Anh thi u hôn?" Lân nói
t ti ng "R t" mà gi ng nghe r t bu n th m, m t c ngó xu ng t.
Cô Thinh h n h nói ti p:
- Thi r t r i bây gi anh tính làm sao?
- Khó quá!
- Có khó chi âu. T ng là thi u thì anh ph i i h c n a. Bây gi thi r t, thôi
anh nói v i c u H ng tr ng lên nói v i tía má em mà c i em i. Tía em
th ng nói ch ng em l n thì g em cho "các chú". Em không ch u âu. Em
th ng anh l m. H c u H ng tr ng lên nói, d u tía má em không g i
a, em c ng nói thi t r i em ng nh u. Ép con sao c.
- Gia o c a qua khó l m, em ôi.
- Khó gi ng gì?
- Ph n qua m côi cha. C u c a qua ó là cha gh , vì má c a qua khóc lóc n n
l m, nên m i cho qua i h c n n m nay ó, ch có bao gi có ý mu n l p
thân cho qua âu. Qua i thi vô tr ng Bá Ngh , là có ý mu n h c thêm ít
m n a, cho có m t chút ngh trong mình, s c nuôi em, r i qua s c i
em. Ch ng may qua thi r t, qua bu n r u quá, không bi t làm sao.
- Anh ng lo, em buôn bán nuôi anh c mà. Anh c i em r i anh xin v
trên ti m em mà . Anh m t vài n m bi t buôn bán r i, mình xin tía cho
mình ra riêng, l p ti m c a mình. Ban u mình buôn bán nh nh , r i th ng
th ng mình s làm l n, bán t i v i, bán t i hàng l a. Anh v bi u c u lên nói
i.
- Em không hi u, c u c a qua k c c l m. H m nay c u h m qua, c u nói h
qua thi r t thì c u s b t qua . B i v y qua thi r t, qua không dám v nhà
a.
- Anh không v nhà, v y ch anh âu?
- Qua tính, qua tr n i x khác, ki m công vi c làm n.
- Ði x nào?
- nào c ng c.

4
c ng c a hai tay gi th ng b ng khi i
5
lo i cây m c ven sông, tàng l n, lá có b ngang b ng 2-3 ngón tay


Cô Thinh vói tay n m r g a mà suy ngh r i h i:
- Anh i r i b em hay sao?
- Qua i làm n, ch ng nào khá r i qua tr v c i em ch qua có b âu.
- Tr i i! Bi t ch ng nào anh m i làm n khá!
- Qua h a ch c v i em, h qua i ra thì ngày êm qua ráng lo làm cho có ti n,
không ch i b i chi h t, làm cho có ti n ng qua v c i em.
Cô Thinh tr môi nói gi ng nhõng nh o:
- ng ch u. Anh i, em i theo.
- Ý! Sao c! Bây gi qua không có b c ti n, qua không có ngh nghi p, mà
qua c ng không bi t ph i i âu, ph i làm vi c gì mà nuôi thân qua. Em i
theo r i làm sao? Hai a ch t ói h t r i còn gì!
- Em n c p ti n c a tía má ng em theo.
- ng c âu. Em ph i nghe l i qua, em nhà mà ch qua. Qua h a ch c
qua làm có ti n thì qua s v r c em.
- Thi t hôn? Anh i m t, anh không v , r i em tính làm sao? Em bi t anh i âu
mà ki m?
Lân ch tay vô mi u mà nói: "Qua th có Bà trong mi u ây làm ch ng cho qua.
u qua b em thì bà v n h ng qua ch t, ng m ng qua."
Cô Thinh châu mày a n c m t mà nói:
- Anh th n ng nh v y thì em tin... Ch ng nào anh i?
- i bu i s m m i n y, b i vì qua không dám v nhà, n u ây có ch âu
mà .
- Anh không v l y qu n áo em theo mà b n hay sao?
- Có áo qu n gì âu mà l y, em.
- Cái áo anh b n ã n6 vai r i ây nè.
Cô và nói và a tay r cái vai c a Lân, ch áo r n m t ng dài.
Lân l c u nói:
- i! Thây k nó. Rách lành c ng không h i gì.
- Em th y anh b n áo rách em th ng quá.
- Con nhà nghèo, mà l i m côi cha, thì ph i rách r i nh v y ch sao em.
Cô ng tr tr , n c m t ch y r ng r ng. Cô suy ngh m t chút, r i cô m i h i
a:
- Anh i mà anh có ti n b c chút nh gì hay không?
Lân ngó ch khác, không tr l i.
Cô h i n a. Lân m i nói nh nh : "Qua có c vài c c b c".
Cô Thinh th ra mà nói: "Ch chi anh nói cho em hay tr c ít b a, thì có l em
ki m cho anh vài ch c ng b c c. Anh nói g p quá, làm có k p âu".
Cô thò tay vô túi, cô móc ra hai l n, mà có ba ng b c gi y v i ít c c. Cô ah t
cho Lân mà nói: Em có c ba ng ba ây. Thôi anh hãy l y mà i ng."
Lân d d không ch u l y. Cô nói: "Anh l y i mà. Ti n riêng c a em mà anh ng i
gi ng gì! L y i."
Lân l y ti n mà m t có s c h th n, không dám ngó cô Thinh.

6
ch s p rách trên qu n áo


(2)
*
Cô c i, a tay trái ra, v n khóa m chi c ng bánh ú7, r i l y mà a cho Lân
a và nói: "Anh l y luôn chi c ng ây mà em theo ng h thân. Khi nào r i có
t ti n xài, ho c có au m, thì bán mà xài ".
Lân th t tay và áp:
- Qua l y m y ng b c c a em, thì ã quá r i. Có l nào qua l y t i c a em
eo n a.
- u anh không ch u l y, thì anh không th ng em.
- Qua m i th h i nãy ó, sao em còn nói qua không th ng? Vì qua th ng
em l m, nên qua m i tính b x mà i, i ng làm cho có ti n r i tr v c i
em ch .
- u anh thi t có tình th ng em, thì nh ng v t gì c a em, anh ph i coi nh
a anh, c ng nh em coi v t gì c a anh c ng nh c a em h t th y v y m i
ph i. Anh nói anh quy t i làm cho có ti n ng c i em. Em ph v i anh
ng anh làm có ti n cho mau, sao anh l i c d c8. Anh làm nh v y thì em
ngh anh không th ng em. Anh l y chi c ng mà c t i. Anh em theo, b a
nào anh bu n anh nh em, anh l y nó ra mà nhìn, thì c ng nh anh ngó m t
em v y. L y mau mau i, có ng i ta i t i kìa.
Lân ngó ngoái l i, thì th y có m t ng i n ông vác m t bó lá ch m9, v i m t bà
già b ng r g n t i. Trò l t t l y chi c ng mà b vô túi, còn cô Thinh thì day m t
ngó ra sông.
Ch ng hai ng i i ng qua kh i, Lân m i nói:
- Tình em v i qua nh v y, n ngày ch t qua c ng không quên em c.
- Anh i ra, thì nhà em trông lung l m. Không c n gì ph i i có ti n. H anh
có công vi c làm, có ch , thì anh tr v c i em li n i. Em bi t mua bán, em
nuôi anh c mà.
- Mu n mua bán thì ph i có v n m i c ch .
- Anh hay lo quá! Ch ng mình làm v ch ng v i nhau r i, mình s tính mà. Hai
ch ng làm t i không c m n sao mà s ?
- Không s sao c. Mà theo ý qua, h qua làm ch ng em, thì qua không cho
em làm gì h t, em c không n r i i ch i. B t em ph i làm công vi c c c
kh , qua ch u sao c.
- Có h i gì âu. Nh giàu thì mình sung s ng v i nhau, còn nh nghèo thì
ph i ch u c c v i nhau ch .
- ng c. Ch ng thì ph i nuôi v , ph i làm cho v sung s ng, ch c i v
mà b t v ph i làm c c kh , thì thà ng c i.
- Anh nói nh v y ch ng anh c i em v , anh ph i c t nhà l u cho em m i
ch u.

7
vòng tay màu vàng- c a “bánh ú”
8
do d
9
lá d a n c ã c k t dính nhau quanh m t cáo sóng l p nhà hay c p vách


-Qua c ng mu n cho c nh v y l m. Qua i r i, nhà em ph i vái, nghe
hôn; vái cho qua giàu to r i em mu n sung s ng cách nào c ng ch t
th y.
- Anh dám mua h t xoàn cho em eo, dám s m xe h i cho em i ch i hay
không?
- Dám ch , h qua có ti n thì ti n c a qua c ng là ti n c a em, em mu n gi ng
gì c ng c h t. Trong i n y qua ch th ng có ba ng i là má qua, ch
Hai qua v i em mà thôi. Qua tính i ây, i ng làm n mà cho có ti n mà
nuôi ba ng i mà qua th ng ó. Qua ch c s m mu n gì qua c ng s có ti n;
mà h có ti n thì ph i có cho nhi u, ng qua nuôi h t ba ng i, làm cho ba
ng i u c sung s ng.
- Em nói ch i v i anh, ch không ph i em mu n cho anh giàu ng em eo h t
xoàn, i xe h i âu. Em mu n làm sao cho mình m t cái ti m r i hai a mình
mua bán ch i v y thôi. Mua bán khá l m h có th i, mình làm giàu d t. Em
mu n mình buôn bán mà làm giàu, ng tía em h t nói An-nam không bi t
buôn bán.
Lân v i Thinh ngó nhau r t n ng nàn, r t dan díu tình t tràn tr , song không
phát hi n ra ngoài c.
M t tr i ã lên cao. Cô Thinh m i nói: "Em i nãy gi lâu r i. Thôi, em v ,
o má em sai b y tr i ki m. Cô x p mi ng gi y nh t trình mà b túi và nói ti p:
"H i nãy em th y anh, em l y t gi y mà i, làm b nh i tiêu. Bây gi ph i c t
gi y, ch c m v sao c. Thôi, anh i m nh gi i, nghe. Anh ng có quên em. Em
trông lung l m". Cô nói d t l i r i d m mu n i.
Lân r ng r ng n c m t mà nói: "Em nhà, qua c ng vái cho em m nh gi i."
Cô Thinh i không ành, nên ng tr tr , m t c ngó Lân, d ng nh mu n nói
chuy n chi n a, mà r i cô ch y n c m t và b c ch n i ch nói: "Thôi em v ."
Lân ngó theo, ru t au t ng n, ngó cho t i ch ng cô Thinh qu o l i ch r i
i thôi. Trò day m t vô mi u, th y trên bàn th còn m t ng n èn leo lét, trò nh
i th th t h i nãy, thì trò châu mày suy ngh r i ch m h m10 i l i ch , b qu quy t
m.
Lân th y ch ng ng i bán bánh, trò m i i l i ng i ch m h m m t bên. Hai ch
em ng i nào c ng ch a chan tâm s , nh ng vì gi a ch ông, không nói chuy n
chi c, nên ch lo bán nghiêm ch nh, em ng i ch i bu n hiu.
G n tan ch , cô Ðào bán h t bánh r i, cô bi u Lân coi ch ng thúng gióng cho
cô; cô l y cái ve i vào ti m r u mà mua m t c c r u tr ng. M t lát cô tr ra,
ngang qua ti m Ban Liêm, Lân th y cô Thinh ng tr c c a ti m ngó mình trân
trân, mà s c m t cô bu n nghi n.
Ra t i ng ba, Lân ng l i mà nói: "Thôi ch v i, nghe hôn ch Hai, em i.
Ch nh nói giùm, em g i l i chúc má nhà m nh gi i."
Cô Ðào nói: "Em i hay sao? Thôi, ch c ng c u chúc em i ra m nh gi i. Em
mu n l y thêm ít c c b c hay không?"
Lân l c u r i ch m h m i lên ngã Ch L n.

10
s t s ng, h m h , c ng quy t


Cô Ðào ngó theo em, n c m t ch y ròng ròng.

*
Trên ch C n Giu c i xu ng g n t i c u M ng Gà, có m t xóm ch ng m i cái
nhà n m d a theo l , bên phía tay trái. Cái nhà u c t th t vô trong xa m t chút,
nhà c t d u, l p lá, ba c n nh nh , phía sau l i có k m m t cái nhà nh n u n và
nuôi v t nuôi gà.
Tr c có sân, sau có v n, mà t tr c ra sau ch ng có tr ng cây chi khác h n là
cau v i chu i; cau còn t nên coi sung l m, còn chu i thì nh có bùn ngoài ru ng
móc lên p góc th ng, nên con nh y sum sê, lá m r m r p.
Cái nhà n y là nhà c a H ng tr ng T n.
S m m i, ch ng l i n a bu i, bà H ng tr ng T n sau v n i ra tr c sân,
tay ôm n m sáu tàu chu i, l i có c m m t cái dao b u11. Bà m y tàu chu i gi a
sân, r i ng i r c l y lá s p có hàng mà ph i. Bà v a m i b n m i tu i, nên tóc còn
en, r ng còn ch c, nh ng mà hình vóc bà m, da m t bà dùn, l i di n m o coi có s c
bu n th m.
Bà ng lui cui r c lá, ông H ng tr ng T n trong nhà b c ra ng t i c a
cái, tóc x x p, m t ngó ch ng ngoài l . Ông ã trên n m m i tu i r i, mà s c l c
còn m nh m , nói ti ng nghe r ng r ng. N c da ông mét mét, c p m t ông l ,
tóc c a ông v a m i b c hoa râm, còn râu thì ông hai bên mép r i h t nh n nh
ch cá trê, làm cho b t ng ông coi hùng tráng mà u ám.
12

Vì cô Ðào lên ch bán bánh ch a v , ông th c d y ch a có r u m tâm, nên b
ông bu n b c qu u qu l m. Ông tr n m t ngó bà mà h i:
- Sao không ch u ra phía sau mà r c lá, c r c m y b i chu i tr c n y hoài, còi
c h t r i ch t r i còn gì?
- Tôi n lá sau v n ây ch .
- Còn ch i n a!
- Thi t nh v y ch . Tôi n àng sau, tôi m i ôm ra ây tôi r c mà ph i cho
t d t13, ng chi u có s n cho con Ðào nó gói bánh.
Ông r y vi c n y không c, coi b ông không v a ý, nên ông tính ki m vi c
khác mà r y n a. Ông ng i ch m h m t i c a, tay gãi u nghe s t s t mà nói:
- Vi c c a con Ðào thì nó v r i nó làm. Bà c lo làm giùm cho nó hoài.
- Nó c c kh , mình không làm giùm cho nó chút nh có h i gì.
- Nó làm gi ng gì ó mà c c kh ? Th gói bánh ú, bánh bò r i em lên ch
mà bán, mà bà nói c c. Thôi thì bà nó không n r i i ch i. Bà h i c ng
con bà hoài, tôi ghét quá. Bà c ng th ng Lân nên nó m i h r i ó. Bà c ng
con Ðào, nó kh i h n a.
- Ai sanh con l i không th ng. Mình th ng mình lo cho nó, n u nó bi t khôn,
nó nghe l i mình nó nên thì nó nh , còn nh nó d i nó không nghe l i mình
thì nó h thì nó ch u, ch bi t làm sao bây gi .

11
lo i dao nh , m i tròn c t cau
12
râu
13
v a b t u héo, b t dòn


-Ph i, có con thì th ng con ch sao. Mà con nào kìa, ch tu ng m t th ng Lân
nó gi ng dòng th ng cha nó, th y d ghét quá, mà th ng n i gì. Tôi bi u
nó i v i ng i ta ng t p cho nó bi t làm ru ng, sau nó có ngh nghi p
nh ng i ta. Bà cãi tôi, sòng sòng xin cho nó i h c. Nó i h c m y n m nay
n c m, t n áo qu n, r i có ích gì âu? Th ng ó mà h c gi ng gì. Ði du hí
du th c, h c làm du côn, r i bung i m t m y tháng nay ó, bà th y hay
không?
Bà a n c m t, c m dao i vô nhà và nói:
- Th ng Lân nó i m t ó là t i ông, ch có ph i nó theo du côn du cái nào âu.
- Sao mà t i tôi?
- th y m t nó thì ông h m h m mu n n th t nó, ông c ánh ch i nó hoài.
Nó khôn l n, nó ch u không c, t nhiên nó ph i tr n mà i, ch nh v y
ch u sao n i.
- Bà nói tôi c ác l m h ?
- Ông có c ác hay không thì ông bi t l y ch .
Ông còn mu n c i n a, k th y có m t chi c xe hai bánh phía ch Tr m ch y
lên ng ng ngoài l , r i có hai ng i n ông i vô sân.
Ông ng d y mà dòm, thì th y ng i i tr c là H ng thân M n, còn ng i i
sau là th y giáo Bính, mà th y giáo hai tay có xách hai ve r u. Vô t i sân H ng
thân M n th y ông H ng tr ng ng t i c a thì c i và nói: "May d ! Có ông
ng tr ng nhà ây, tôi s ông i kh i quá."
Ông H ng tr ng h i: "Hai ông ki m tôi có vi c chi?"
H ng thân M n và b c vô c a và áp:
- Ki m ch i ch có vi c chi âu. Ông bi t th y giáo ây hay không?
- Bi t l m ch . Th y giáo trên tr ng h c C n Giu c, tôi g p xu ng nhà H ng
qu n Chi u ánh bài hoài.
Th y giáo Bính nói:
- Tôi thôi d y trên C n Giu c r i, ông H ng à; tôi i xu ng d y tr ng ch
Tr m h n m t tháng nay.
- A, té ra bây gi th y xu ng d y d i ch Tr m hay sao?
- Th a, ph i.
- Thôi, m i hai ông vô nhà.
T i c n gi a có m t cái bàn v i b n cái gh u. Ông H ng tr ng m i
khách ng i t i cái bàn y, th y giáo ng i trên, H ng thân ng i k ó, còn ch nhà
thì ngôi phía bên kia.
Th y giáo hai ve r u14 trên bàn. T h i s m m i cho t i bây gi , ông H ng
tr ng ch a có m t nhu r u vô trong mi ng, b i v y th y hai ve r u thì ông c
ngó l m l m.
H ng thân bi t ý nên nói: "Chúa nh t ngh d y, th y giáo bu n. Th y r tôi
ki m ch i ch i. Tôi không bi t i âu, nên hai anh em tôi mua r u em lên ây
ng nh u v i ông mà nói chuy n ch i cho vui." Ông H ng tr ng c ý, nên
chúm chím c i, mà c p m t c ng c ngó hai ve r u.

14
chai r u


Th y giáo m bóp l y ra m t ng b c mà a cho ông H ng tr ng và nói:
"Ông làm n c y ai trong nhà mua gà hay là v t c ng c, r i làm th t n u cháo
ng mình nh u r u ch i m i thú."
Ông H ng tr ng c n tay và nói:
- Th y giáo làm nh v y tôi phi n l m. Th y n nhà tôi mà ch i, thì tôi ph i ãi
th y ch có lý nào l y ti n c a th y i mua gà, mua v t.
- Tôi xin l i ông H ng, n u ông không ch u l y ti n, thì tôi ng i l m, tôi v li n
bây gi . Anh em tôi bu n nên n th m ông H ng; ông vui v mà ti p r c, có lý
nào anh em tôi làm t n hao cho ông n a. Xin ông l y i, l y ng bi u i mua gà v t
u cháo r i mình nh u v i nhau ch i mà.
H ng thân ti p nói: "Xin ông H ng ng có ng i chi h t. C l y ng b c mà
bi u i mua gà v t i. Anh em khi n y ng i n y bao, khi khác ng i khác bao, có
chi âu mà ng i. B a nào ông xu ng ch Tr m ch i, r i ông bao anh em tôi l i. Bi u
ai trong nhà l y i mua i, ng cãi l m t ngày gi . Ðâu, ông có ly cho l n ít cái,
ng u ng gi tr c m t hai ly cho m b ng, r i ch ng n cháo mình s làm thi t."
Ông H ng tr ng ph i ch u thua. Ông kêu bà ra mà a ng b c và nói: "Ðây
nè, th y giáo a ti n c y bà mua giùm gà v t làm th t ng nh u ch i. Bà làm mau
mau nghe hôn. Bây gi bà coi còn khô gì ó bà n ng cho m t mi ng ng nh u ,
nh h t khô thì ki m cho ít trái i hay kh gì c ng c."
Bà i xu ng nhà sau. Ông bèn b c l i bàn th l y m t cái nh o 15 i ba ly nh
em l i.
Th y giáo giành chi t r u vô nh o r i lau ly rót y ba ly. R u b t vung
chùng, coi ngon l m. Ch khách h n h m i nhau, k nói ng i c i, mà nh t là ông
ng tr ng b y gi vui l m, ch không ph i qu o qu nh h i nãy n a.
R u v a th m h ng thì ông H ng thân h i ông H ng tr ng r ng:
- Ông ng i ch c H ng tr ng lâu l m r i, sao không lo lên ch c H ng s
ch i?
- i! Tôi không c n, H ng gì c ng là H ng, i nhóm hay cúng ình mình
ng có r u th t nh u c v y, c n gì ph i lên ch c H ng s hay Ch C .
- Nói nh ông v y sao c. Không làm thì thôi, ch h làm làng thì ph i lên
ch c l n l n ch . B i ông không c n, nên n m ngoái ông cho c H ng
chánh Biên nó v t lên ch c H ng s ng i ta b t bình quá.
- Nó lên H ng s r i nó chém c mình hay sao?
- Không ph i nó chém mình c. Song nó là ng i âu m i l i ây, ch
không ph i con nhà g c c i trong làng. N u nó làm H ng s r i sau nó
trèo lên ch c Ch C , nó ng i trên u trên c mình ch .
- Tôi nh ng ch c H ng s cho nó ó, ông t ng tôi d i l m hay sao? Nó
nh16 cho tôi ba m i ng b c, nên m i êm ó, bi t hôn.
- À có v y ch ng!

15
m t lo i bình nh và thon
16
kính nh ng a cho


- Ông ng t ng tôi lù khù, tôi khôn h n h h t th y. Lên ch c làm gì? C
ng i ch c H ng tr ng ch i. Th ng nào mu n leo qua thì tôi kêu nài; n u nó
bi t khôn nó út ti n cho tôi thì tôi nh ng cho nó.
- Ông ng i ch c H ng tr ng hoài, t i nh sau nó lên không c nó phi n
ch .
- Vi c y hôm nhóm c tôi có nói. Tôi nói ai có mu n cho tôi xin thôi ng tr ng
ch mà lên, thì ph i ch u cho tôi hai tr m ng b c, thi u m t ng c ng
không c.
- Làm làng ông lanh quá.
- Ph i nh v y m i c ch . Nè, mà tôi coi trong H i t , không có ch c nào
ng cho b ng ch c H ng tr ng.
- Sao mà s ng?
- Theo ch An-nam, tr ng ngh a là l n, bi t hôn. Mình làm H ng tr ng
ngh a là làm ông H ng l n h n h t trong làng, coi không s ng hay sao, c n
gì làm C Ch .
- Ông c t ngh a thông quá. Thôi, u ng ch , nói chuy n r u l t h t.
U ng m i vài ly thì k cô Ðào trên ch v , cô gánh bánh vô sân.
Ông H ng tr ng ngó th y thì c i và nói: "Con nh i ch v kia. Còn r u
a. Hai ông u ng i, thi u gì r u mà s . U ng có h t mình bi u nó i mua thêm
a c ng c."

(3)
*

Th y giáo ngó cô Ðào mà c i. Cô th y nhà có khách, nên i vòng theo hè mà vô
nhà sau.
H ng thân nói: "R u c a th y giáo mua t i hai ve, u ng sao cho h t, c n gì
ph i mua n a."
H ng tr ng áp:
- Gi ng gì mà không h t! Ông nói nh v y ng i ta nghe h khinh khi mình
ch .
- Tôi không c m nh r u cho l m. Tôi u ng ch m chút n m ba ly, ch h
ng nhi u thì cúp r i h t nói chuy n c.
- ng cho khá khá m t chút nói chuy n m i vui ch .
Cách m t lát cô Ðào em lên m t bên ông H ng tr ng m t ve r u nh v i
t d a khô m i n ng nên còn nóng h i.
Ông H ng tr ng c i và nói: "Chà chà! B a nay con nh nó ki m c khô cá
17
nó mua ch . Hai ông hên l m. G m khô ây mà nh u cho s ng." Ông y d a
khô qua mà m i khách, r i c m ve r u nh a lên mà coi.
Cô Ðào xây l ng i xu ng nhà sau, ông bèn kêu mà nói: "Ðào à, ph v i má mày
mà làm gà làm v t n u cháo cho l nó, nghe hôn. Nh li u làm không k p thì kêu v

17
m t lo i cá t ng t cá tra


th ng Cai tu n Tam nó qua nó ti p tay cho. N u cháo cho ng t, ng làm l y có tao
ánh ch t a. »
H ng thân h i H ng tr ng:
- Con cháu n m nay tr ng n. Nó c m y tu i r i v y?
- Hai m i tu i r i ó.
- u v y thì g l y ch ng c r i. Có ch nào h nói hay ch a.
- Ch a. Trai i n y k c c l m. H con nh i ra thì chúng nó c theo ch c
gh o, mà không th y a nào nói ti ng chi h t.
- i ông g t quá, nên h s không dám t i h nói ch gì.
- Ðâu có! Tôi g t h i nào? Tôi trông ai t i nói tôi g ph t nó cho r i, ch làm
chi. Nó là con gh , ch ph i con ru t c a tôi hay sao mà tôi làm khó d .
- Ông nói nh v y, thôi tôi làm mai ki m u heo n ch i.
- Nó là cháu c a ông. Ông coi ch nào ph i ông nói v i tôi, thì tôi g li n... Nè,
ng ch , hai ông sao u ng lôi thôi quá.
Ông H ng tr ng rót r u mà ép khách, r i ông nh u thêm m t ly coi ngon
m. Ông ã xình xoàng day m t xu ng nhà sau mà kêu: "Ðào a, lên ây bi u coi
nào."
Cô Ðào x n áo ngang, hai tay t mem d i nhà sau l n t n i lên. Ông H ng
tr ng h i:
- Có gà v t gì hay không?
- Th a có. Má ng làm m t con gà và m t con v t.
- c. Làm gà tr c i r i lu c xé phay b ng lên ây.
- .
- Làm cho mau a. M con bây ch m nh rùa, c d d hoài, mà không th y gì
t.
Cô Ðào tr xu ng nhà sau. Th y giáo nói: "Ð th ng th ng v y ch . Ông thúc
quá, làm sao cho k p. Còn s m mà, ch a ói âu."
H ng thân h i:
- i ngày ông u ng ch ng bao nhiêu?
- i, cái ó ch ng i gì. Có nhi u thì u ng nhi u, có ít thì u ng ít, bao nhiêu
ng c.
- Nh không có r u c hay không?
- Không c. N u không có thì bu n l m, b i v y con nh i bán bánh m i
a ph i mua cho tôi m t c c.
- Ông nói nh v y, n u ông g cháu l y ch ng r i còn ai bán bánh mà mua
u cho ông u ng?
- nó ó chi.
- Tôi nói thi t v i ông, th y giáo ây th y th y con cháu th y th ng, nên th y
y tôi làm mai. Ông ch u g hay không?
Ông H ng tr ng ch ng h ng. Ông ngó th y giáo r i h i: "Th y giáo ây?"
Th y giáo Bính c i.
H ng thân r c mà áp:
- Ph i. Th y giáo ây. Ông ch u g hay không?


- ng là ai, ch th y giáo ây thì tôi g li n. T i c a mình mà không g , thì
còn ch ai n a.
- Ông g ông òi bao nhiêu?
- Bán chác gì ó mà òi. Tôi g không, tôi không thèm ng nào h t.
- Không òi sao c. Ông ph i òi m t s ti n ng mua s m qu n áo cho
cháu và i ch mà làm ám c i ch .
- Làm ám c i ám h i chi v y? Ð nh ngày nào c i mình anh em n m ba
ng i t u l i, mua ít ve r u r i u ng i nhau m t b a thì r i.
- Ông tính nh v y thì ti n l m. Mà b nào th y giáo c ng ph i a cho ông
t s ti n ng cho cháu s m chút nh qu n áo mà v nhà ch ng ch .
Ông H ng tr ng rót r u mà u ng n a r i nói: "S m áo qu n thì ít ch c ng
c s m c ng ".
Cô Ðào b ng lên m t mâm, có m t d a th t gà xé phay, m t d a mu i t v i ba
ôi a. Ông H ng tr ng l y làm c ý, ông m i khách l ng x ng, khách n còn
ông u ng.
Cách ch ng bao lâu, cô Ðào l i b ng th t v t, b ng cháo lên n a.
Ông H ng tr ng quá chén, ông g m cái u gà ch a xong, nên ông c ép
khách, ch ông n không c.
Bà H ng tr ng n u xong r i, bây gi bà m i r nh rang, nên lên ng i t i b ván
nhà trên mà n tr u. Bà c li c m t ngó th y giáo Bính, song bà không nói m t ti ng
chi h t.
Ti c mãn r i, th y giáo m i nói v i ông H ng tr ng: "Th a ông H ng
tr ng, ph n tôi n chi c l m, d u mu n c ng khó mà làm rình rang c. H i nãy
ông nói d nh v y thì tôi h t s c cám n ông. Thôi, mai m t tôi em lên a cho
ông n m m i ng b c. Ông mua s m áo qu n bao nhiêu tùy ý ông, song tôi xin
ông mua m t con heo ng b a c i ãi hai h . H ông nh ngày c i thì tôi m i bà
con ôi ba ng i lên ây. Ông c ng m i khách ít ng i. n ti c r i chi u tôi r c
dâu v . Làm nh v y, ông ngh coi có c hôn?"
Ông H ng tr ng nói: "Ð c mà, c mà. Th y mu n sao c ng c h t. Tôi
ã nói tôi d l m".
H ng thân M n v i th y giáo Bính cáo t mà v .
Ông H ng tr ng n m ng a trên ván mà ngh . Bà H ng tr ng nhà sau
c lên h i r ng:
- i nãy tôi nghe ông h a g con Ðào cho th y giáo Bính ph i hôn?
- .
- Ông có chén r i, ông h a b t t quá!
- Sao mà b t t ?
- Th y giáo coi b l n tu i h n con Ðào nhi u quá mà g gi ng gì.
- Th y ch ng ba m i tu i ch già c gì hay sao.
- Còn gì n a! L i nghe tin th y có m t i v r i.
- Tôi bi t h i th y trên C n Giu c, thay có c p xách con nào ó, mà th y b ã
lâu r i mà.
- Con Ðào nó nói th y a mèo chó, bài b c d l m.


- i! Bà ng có nhi u chuy n! H tôi nh t nh g là tôi g . Bà c nghe l i con
Ðào hoài! Th y giáo th y ch u c i n m m i ng b c, h th y c i r i nó
c làm "thím giáo", không s ng sao? Khéo làm b chê bai; ng i ta nh
y mà chê! Làm phách r i tr n theo trai m i mang x u.
Bà H ng tr ng không dám cãi n a, bà tr i xu ng nhà sau, m t bu n hiu.
*
Cách n m n m sau.
Tr a, Cô Ðào ang n m trên võng mà cho a con gái c a cô m i c ba
tháng bú. Th ng Khoa là con trai c a cô, ã c ba tu i r i, nó i l m m tr c
t cô mà ch i. M t lát nó ch y l i ôm m t em nó mà hun và nói: "Con th ng con
Lý quá."
Cô Ðào xô nh nh cho nó dang ra và nói: "Ð ng con. Ð cho em ng . Con hun
nó ây kh i nó th c d y cho mà coi."
Th ng Khoa c i, r i i ra c a mà ng.
Ngoài ng tr i n ng chang chang. Con heo vá18 n m d a góc me ngh tr a,
t nh m lim dim, b ng th hoi hóp. Con gà mái vàng d t b y con i ki m n, m
ng trên ng rác mà b i, con ch y xung quanh kêu chét chét.
Th ng Khoa m t tay v n cánh c a, còn tay kia thì a lên và th c ngón tr vô
mi ng mà ng m, ng ngó gà ngó heo mà nói nh nh hát. Cách m t h i nó nói: "Ba
", r i l ng x ng ch y ra l .
Th y giáo Bính d ng xe máy tr c c a, th y nh y xu ng g n gàng và nói: "Ði vô
con. Tr i n ng l m, ng ra l ". Th y v i n m tay th ng Khoa mà d t nó i vô nhà,
tay kia th y d n cái xe máy.
Cô Ðào b ng con ng i d y mà h i: "B a nay má b t hay không?"
Th y giáo Bính d ng cái xe d a vách r i l i ng i trên gh mà áp:
- nh coi c ng v y, có th y b t gì âu.
- Mình có h i h i s m mai n y má có n c m hay không?
- Tôi h i, má nói má n c m không c; h i s m má m i h i m n ch Cai
tu n n u cho má m t chén cháo, mà má n có vài mu ng thì ói ra h t.
- Hôm qua tôi lên th m thì má nói ã n m sáu b a r i má không có m t h t
m trong b ng. Kh quá, au mà c m cháo n không c thì làm sao mà
nh.
- i v y b a nay tôi coi má y u lung l m.
- Má ã m s n, r i không n c m m y b a rày n a, thì không y u sao c.
u có tính r c th y coi m ch h t thu c cho má u ng hay không?
- Tôi th y x n b n i ra nh u m t ly, i vô nh u m t ly hoài, có tính gì âu.
- Th khi c u s u ng thu c t n ti n nên không dám r c th y ch gì.
- Có l t i v y ó. H i nãy tôi có nói v i c u r ng tôi coi b nh má nhi u l m, v y
u ph i coi th y nào hay thì r c ng coi m ch h t thu c cho má u ng. C u
nói th nh c u nóng l nh ít b a thì h t, c n gì ph i u ng thu c cho t n
ti n. Th y thu c nói d c ng n ti n, ch h gi i gì ó mà r c h ; n u h
gi i thì h không ch t. Nói nh v y thì cùn chuy n r i.

18
hai màu da


- Má thi t vô ph c quá! G p ông ch ng ng gi i ngh u ng r u, u ng m y
lít ng c ng không bi t say, ch ng không bi t lo vi c gì h t!
Th y giáo chúm chím c i mà nói: "Nh ng a u ng r u, nên tôi m i c i
c mình ó, mình nh hôn?" Th y nói d t l i r i b ng th ng Khoa mà hun.
Ch ng mu n nói pha l ng ch i, mà cô Ðào ng có vi c lo, nên cô không l y l i
vui v mà áp l i v i ch ng, cô ôm con Lý ng i ngó s ng ra ngoài ng, m t cô
bu n hiu. Cô suy ngh m t h i r i than r ng: "Th ng Lân nó i âu bi t m y n m
nay, không th y t m d ng gì h t. Bà già au ó, không bi t ch ng t i nh nó nên
bu n r u mà sanh b nh."
Th y giáo nói: "Mình không ph i th y thu c, làm sao mình dám oán c n b nh ó
ch . Thôi má au, c u không lo, thì mình lo. Ð lát n a i d y h c, tôi ghé tôi nói v i
th y Ho ng, r i ch ng n a chi u, tr i mát, mình m n m t c xe mình r c ng
ng ng lên coi m ch h t thu c cho má u ng. Mình em h t hai a nh theo, ng
tr n ít b a mà lo c m cháo thu c men cho má. Xe lên ó mình bi u nó ch , ng
ông th y Ho ng coi m ch r i ng theo xe ng v mà h t thu c. Ch ng tan h c r i, tôi
y thu c tôi p xe máy tôi mang lên cho."
Cô Ðào nghe ch ng nói nh v y thì cô r t c m tình nên cô ngó ch ng mà h i:
- Tôi i lên tr n r i nhà ai lo c m n c cho mình.
- i! chuy n nh m n h i nào mà lo. Tôi qua nhà anh H ng thân ki m c m
n, hay tôi mua c m ng quán tôi n c ng c mà. Bà già au ph i lo
cho bà già, mình m nh mà lo gi ng gì.
Th y giáo coi ng h , th y ã g n t i gi d y h c, th y m i l t t vô bu ng
thay i áo qu n. Ch ng th y tr ra, th y a cho v ba ng b c mà nói: "L y ti n
ây mà em h theo, ng coi má mu n n v t gì thì mua cho má n. Thôi, tôi i
m ng tôi nói tr c v i th y Ho ng và tôi d n xe s n r i chi u mát mình i. Nè,
ch ng mình i mình khóa c a l i, r i g i chìa khóa cho thím C m ng chi u v tôi
c a tôi vô nghe hôn."
Th y giáo i r i, cô Ðào lo t m cho hai a con. Ð n n a chi u, xe em l i, cô
i khóa c a g i chìa khóa cho thím C m, r i b ng con lên xe. Cô l i ghé r c th y
Ho ng r i i lên c u M ng Gà.
Khi cô Ðào v i th y Ho ng b c vô nhà thì th y ông H ng tr ng T n n m
chình ình trên b ván gi a mà ng , ông ngáy nghe vo vo. Cô Ðào m i th y Ho ng
ng i, r i cô b ng con i th ng vô bu ng mà th m m . Cách m t lát cô tr ra m i th y
Ho ng vô coi m ch. Th y coi m ch r t k , ch ng coi r i th y t mà v ng h t
thu c cho th y giáo em lên cho s m.
Cô Ðào a th y Ho ng ra c a, r i cô ng l i h i nh nh r ng:
- Th y coi b nh má tôi có sao hôn th y?
- nh tuy nhi u, song không sao âu mà s . Tôi h t vài thang thì m nh. Thím
giáo ph i c n nuôi bà H ng tr ng. Vái t cho u ng thang u ch u, thì có
mau m nh l m.
- Xin th y giùm v i tôi.
- Tôi ph i ráng ch .
Th y Ho ng v r i, cô Ðào tay b ng con Lý, tay d t th ng Khoa, tr vô bu ng
th y m n m thiêm thi p, m t nh m lim dim, cô bèn lúc l c h i m mu n n cháo


hay không. M cô không h chi h t, cô l y làm lo s , nên cô ng i x trên gi ng
mà khóc. Ngoài tr c ông H ng tr ng T n v n còn ngáy vo vo.
G n t i th ng Khoa ói b ng nên òi n c m. May lúc y có v Cai tu n Tam l i
th m, cô Ðào m i c y thím n u giùm cho m t n i c m và mua b n cái tr ng v t lu c
ng gi m n c m m mà n.
C m chín r i, cô Ðào m i b i m t chén mà cho th ng Khoa n, r i cô t èn
ng i than th v i thím Cai tu n v s m au.
Ông H ng tr ng th c d y th y cô Ðào thì h i:
- M y lên h i nào v y?
- Tôi m i lên h i chi u.
- Th ng Giáo m i lên th m h i tr a, sao m y còn lên chi n a?
- Th y giáo bi u tôi lên nuôi má tôi ít b a.
- Khéo làm r n! H au thì th ng th ng r i m nh ch nuôi gi ng gì.
Cô Ðào không thèm tr l i; cô b i vô bu ng mà ng i m t bên m , m n thím
Cai tu n coi ch ng giùm th ng Khoa.
T i m t lát, th y giáo Bính p xe máy em lên m t thang thu c. Th ng Khoa v i
con Lý u ng h t. Cô Ðào r nh tay, nên i l y siêu19 nhúm l a s c thu c, r i cô d n
m cho ông H ng tr ng n. Th y giáo nói th y n c m r i, nên th y i xu ng
nhà sau mà ki m v và nói nh : "Th y Ho ng nói riêng v i tôi r ng b nh má nguy
m r i, s qua không kh i êm nay."
Cô Ðào kêu tr i, n c m t ch y ròng ròng.
Th y giáo khuyên v r ng:
- Mình ph i t nh trí mà lo cho má, ch khóc làm chi. Ð s c thang thu c r i cho
má u ng th coi.
- u k c c quá. Má au nh v y mà b c u không lo chút nào h t. R i má có
nào r i làm sao.
- u không lo thì mình lo. Nh r i má m t thì tôi v tôi kêu ch c mà bán con
heo chôn c t má mà.
Cô Ðào m n thím Cai tu n coi ch ng siêu thu c và d n h ch ng ông H ng
tr ng n c m r i thì thím b ng d n giùm, r i cô vô ng i m t bên m mà khóc hoài.
Th y giáo tính em thang thu c lên r i th y v ngh , mà bây gi th y th y tình
nh nh v y th y không n v . Th y n m v i hai a con mà qu t cho chúng nó
ng .
Ông H ng tr ng n c m r i, ông n m trên ván mà ch i m t h i r i c ng ng
a.
Thu c s c t i r i, thím Cai tu n m i b ng vô bu ng. Thím hi p v i cô Ðào mà
kêu mà bà H ng tr ng d y u ng thu c. Bà n m tr tr , m m t ra r i nh m l i.
Th y giáo th y v y m i bi u v l y mu ng múc mà cho bà. Bà c c vài
mu ng, r i không nu t n a, thu c vô thì ch y ra hai bên khóe mi ng h t.
V ch ng th y giáo v i thím Cai tu n không bi t làm sao, ch th c mà canh bà,
tính ch sáng r i r c th y Ho ng n a.
Ð n khuya bà H ng tr ng t t h i.

19
d ng c n u n c b ng g m, có tay c m và vòi rót


Th y giáo kêu ông H ng tr ng th c d y mà cho ông hay. Ông ng i gãi u mà
i:
- t t h i r i hay sao?
- t h i r i.
- i hôm tao th y bây s c thu c gì ó, bây không có cho b u ng hay sao?
- Cho u ng c có vài mu ng r i má không nu t c n a.
- Tao nói th y thu c h nói dóc ng h bán r cây. Tin làm chi không bi t.
ng r u nh tao ây, con gì c trong mình nó ph i ch t h t th y, còn
âu mà h i t v c a mình, làm cho mình au c.
Ông b c vô bu ng, ng ngó xác bà m t cái r i tr ra l y r u mà u ng.
Cô Ðào khóc mà kêu má, nghe r t th m thi t.
Th y giáo bàn tính v i v r i tr i ng20 ông th y p xe mà v ch Tr m. Th y
kêu ch c bán con heo, r i em lên a cho v b n m i ng b c ng c y xóm
ri ng mua hòm mà chôn c t bà H ng tr ng cho m cúng.
Ông H ng tr ng c lo u ng r u, không thèm c n t i ám ma, b phú cho v
ch ng th y giáo, làm sao thì làm. Tuy làm ti n t n h t s c, l i nh có làng xóm i
u c ng b n, song chôn bà H ng tr ng r i, v ch ng th y giáo b ng con tr v
ch Tr m thì trong túi ch còn b y ng b c.
H i th y giáo Bính nói mà c i, thì cô Ðào chê th y a mèo chó, ham bài b c.
Ông H ng tr ng T n l y n m m i ng mà g b ng, c ng nh ông bán cô. Cô
y làm b t bình, song cô ph i v ng ch u, cô không dám cãi. V ch ng v i nhau
m n m nay, thi t th y giáo Bính không b tánh c , ã có con mà th y v n ch i b i
hoài. Nhi u khi cô Ðào khuyên l n d t b n, mà nh ng l i c a cô nói ch ng khác nào
nh n c trên lá môn, th y g t ngang h t th y, ch ng bao gi thèm m x a t i, vì
y nên i v i th y, cô coi tình ngh a l t l t, ch không m n n ng nh v ch ng
ng i ta. Nh có ho n n n n y, cô m i th y tuy th y ham ch i b i, song th y c ng
có l ng tâm, lúc m cô au th y lo thu c men, khi m cô ch t th y lo chôn c t. Cô
nh t i cái ngh a c y, cô r t c m ng, r i cô m i bi t kính m n ch ng.
Cu c th nh suy ch ng khác nào cái bánh xe c l n tròn hoài, h th nh r i t i suy,
suy r i t i th nh. Cô Ðào ng n ng nàn tình ngh a v i ch ng, k nghe tin nhà
c bãi ch c h t th y th y giáo làng, không có b ng c p s ph m, nh phát ti n
u giúp cho m i ng i ít tháng l ng ng n r i ki m vi c khác mà làm. Cô
Ðào ngó hai a con, cô ch y n c m t.
Th y giáo Bính th y v bu n thì nói r ng: " i! C n gì. Thôi làm th y giáo, tôi lên
Sài Gòn ki m vi c khác mà làm, tôi n l ng còn nhi u h n n a."
Cách ít ngày có gi y xu ng bãi ch c th y giáo Bính và cho th y lãnh ba tháng
ng. Th y lãnh ti n r i a cho v m i ng mà nói r ng: "Mình c t ti n ây
dành nhà mua g o mà n. Ð tôi lên Sài gòn ki m vi c tôi làm. H tôi có ch làm,
tôi m n ph r i tôi s v r c m y m con lên tr n mà , ch bây gi d t h t lên
tr n không ti n."

20
r ng


Th y i ch ng m t tháng r i th y tr v , nói ã ki m c ch làm, n l ng m i
tháng n m m i ng. Th y bán h t c trong nhà, tr ph cho ch , r i r c v
con lên Sài Gòn.


Ph n I I: Thân Ch ng B
(4)

T i Sài Gòn, phía sau m c a Thánh G m, có m t cái ng h m nh , hai bên
có hai dãy ph âu m t v i nhau, ph th p th i ch t h p, c a và vách ng n b ng
ván, mà cho m n m i c n m i tháng t i sáu ng. Ai c ng than ti n ph m c, mà
ph u h t, không b tr ng c n nào.
Cô Ðào m t c n bên phía m t tr i l n v i hai a con. Th ng Khoa n m nay ã
c m i tu i, còn con Lý thì m i nên b y tu i, nó nhà v i m , cô Ðào có i ch
thì nó coi nhà c.
M t êm, t i b y gi , cô Ðào t m t cái èn d u l a gi a b ván nh r i cô
y may em l i ng i g n èn mà may. Th ng Khoa c ng l y t p v em l i èn
i gi ra mà h c. Con Lý thì ng i t i c a ngó ra ng h m mà coi s p nh trong
xóm tr ng gi n.
Cô Ðào bây gi cô m, hai má h ng vô, c p m t có khoen. Cô m c m t cái qu n
i en v i m t cái áo bà ba v i tr ng, qu n áo tuy c , nh ng mà s ch s . Th ng
Khoa ng i h c m t lát nó li c m t ngó má nó m t cái, mà l n nào nó ngó c ng th y
má nó th ra, tuy ch m ch ng i may, song m t mày bu n l m.
Ch bán chè u en gánh gánh có treo l ng èn, ch i vô ng h m rao ti ng
nghe l nh lót. Hai ba a nh áp l i mua chè mà n. Ch gánh ngay tr c c a cô
Ðào ng i múc chè mà bán.
Con Lý ng i coi s p nh n, ch c là nó thèm, nên ngó m t h i r i ch y vô ng
t bên má nó mà nói: "Má cho con m t ng xu ng con mua chè u en n ch i
má."
Cô Ðào c ng i may, cô không ngó con, mà cô áp: "Thôi, con. M i n c m h i
chi u mà ói khát gì. Ð dành xu r i sáng mai mua khoai lang mà n."
Th ng Khoa th y em nó th t v ng nên bu n, nó ch u không c, nó m i móc túi
y m t ng xu a cho em nó và nói: "Qua cho em ng xu ây. Em mua chè n
i."
Con Lý h n h , l y ng xu r i ch y ra ng h m.
Cô Ðào ngó Khoa mà h i:
- Con làm gi ng gì mà có xu?
- i s m m i con i h c, má cho con m t ng xu ng n bánh. Con không
n nên con dành ó.
- Con i h c v tr a quá. Con không n bánh ói b ng con ch u sao n i.
- Không ói âu. S m m i má không cho ti n c ng c n a.
Cô Ðào nghe con nói nh v y thì cô a n c m t.
Khoa th y má nó bu n thì nó suy ngh r i h i:
- Sao ba i âu m t m y tu n nay, ba không v nhà v y má?
- i thôi! Còn ba b n gì n a mà h i.
- Con mu n ra s con ón ba, ng con bi u ba v quá.
- Thôi, không v âu mà ón. Ðã b m con mình r i còn ón làm gì.
- con ón con n n n cho ba v .


-Con làm l n x n ba con gi n ánh con ch t ch v .
-Con n n n mà ánh gi ng gì. Con bi t ch ba làm, ngoài ng Catinat ch
âu.
- Thôi, con ng có làm l n x n, th coi ch ng nào m i v mà.
Con Lý n chè r i nó tr vô l y ve n c l nh rót ra ly mà u ng.
Th ng Khoa h c ã thu c bài, nên nó x p v l i mà c t, r i d t em nó i ra ngoài
ng mà ch i.
Bây gi cô Ðào ng i may có m t mình v i ng n èn. Cô ng suy ngh vi c nhà,
i ch ng b , n i con th , n i may m n không ti n tr ti n ph . Thình lình p
ng Th i, là ng i m t trong m t c n ph phía bên kia, anh b c vô c a, tay có
21

ôm m t gói . Cô Ðào ng c lên ngó th y, thì chào h i r i m i khách ng i.
C p r n Th i ng i cái gh d a vách, cái gói trên bàn r i h i:
- Lóng n y cô có may nhi u hôn cô Hai?
- có c ng may.
- y mà tôi t ng cô không có may nên tôi mua l a tr ng ng cô may cho
tôi m t b ây.
- c. Mà g p hôn?
- Không g p gì. Cô mu n ch ng nào tôi l y c ng c, t ý cô.
Cô Ðào nghe l i nói có hai ý ngh a nh v y thì cô phi n l m, nh ng vì ph n
nghèo kh ph i làm ngu ng ki m ti n nuôi con, nên cô b b mà áp:
- Tôi m c có g p m t chút, n u tôi lãnh c a anh thì ch ng m t tu n l tôi
i may r i.
- c.
- Ðâu, anh a hàng cho tôi coi.
C p r n Th i l y cái gói h i nãy mà trao cho cô Ðào. Cô em l i g n èn m ra
mà coi. Cô bóp x p l a, l y th c mà o r i nói:
- Anh mua d . Có l c t b r i còn d t i n m sáu t c.
- Tôi không có v nên tôi không hi u vi c mua hàng l a. Tôi mua nh u, thà là
, ch n u thi u thì khó l m. Cô c t i, n u có d bao nhiêu, tôi cho cô ng
cô may cho con nh . Hàng ó t t hôn cô?
- Không c t t l m, có h i m ng m t chút.
- Tôi không hi u. B y quá, ph i tôi dè nh v y, tôi a ti n c y cô i mua giùm
cho tôi xong h n. Cô may m t b cô n bao nhiêu ti n công v y?
- Anh cho tám c c c ng nh ng i ta.
- Cô n có tám c c hay sao? B tôi b n trong n m ngoái, tôi m n h may h
n tôi t i m t ng, mà cô ph i may cho ch c nghe hôn. N u cô may th a
th t, sau nó sút ch tôi b t n cô a. Tôi không có n bà, làm sao nhíp vá cho
c.
- Tôi may ch c l m, không sút âu. Sáng mai anh a m t cái áo v i m t cái
qu n ki u ng tôi o tôi c t.
- Cô o tôi ây c hôn? Ðo ng i có l ch c h n o áo qu n ch .
- Tôi không quen o nh v y, nên o không c.

21
(caporal), cai, ng i coi sóc m t nhóm ng i làm vi c b ng chân tay


- ng cô ch u o nh v y thì ti n h n. Cô không ch u, thôi mai r i tôi s
a ki u cho. M y tháng nay sao ít th y th y Hai v y cô Hai?
Cô Ðào m t áo phía trong mà c t gói hàng r i cô l i ch ng i may h i nãy mà
ng i m t bu n xo, không tr l i câu h i c a anh c p r n h i.
C p r n Th i chúm chím c i r i h i n a:
- Th y không v n a, v y mà th y có cho cô ti n ng nuôi s p nh hay không?
- y tháng tr c thì có a m i tháng n m m i ng ng tôi tr ti n ph .
n hai tháng nay bi t m t, không thèm b c ch n v ây n a, nên có cho
ti n g o n a âu.
- u v y làm sao cô nuôi con?
- Tôi may m n ki m ti n p i cho qua ngày ch bi t làm sao.
- Cô may v y mà n hôn?
- Không c ng ph i ráng làm cho .
- Khi nào cô có thi u h t, cô cho tôi hay, tôi s giúp cho.
- Cám n anh. Tôi âu dám.
- Anh em l i xóm mà ng i n i gì. Tôi không có v con, m i tháng l ng t i ba
i ng, tôi xài có h t âu. N u cô cho phép tôi giúp cô chút nh mà nuôi
cháu, thì tôi vui lòng l m.
- Cám n anh, ai có ph n n y, giúp nh v y sao c.
- Tôi th y ph n cô, tôi th ng quá.
- Xin anh ng có nói nh v y, không nên. Ph n tôi có ch ng, có con, anh
ch ng nên nói ch i.
- Tôi nói thi t ch . Có chi âu mà không nên.
C p r n Th i và nói và c i, m t l i li c ngó cô Ðào mà a tình. Cô l y áo c m
lên mà may, không mu n nói chuy n n a. Tuy v y c p r n Th i không ch u v , c
ng i ngó cô r i nói:
- Cô khác h n ng i ta quá.
- Tôi c ng nh thiên h , ch khác gi ng gì.
- Ch ng b mà cô không phi n, không gi n, nh v y ó không ph i là khác h n
ng i ta hay sao?
- Tôi c ng bi t gi n v y ch . Có ph i tôi b ng á hay sao mà không bi t gi n.
- Cô bi t gi n, mà sao m y tháng nay cô êm ru? Ch ng mê v bé nó b , ta ph i
làm sao, ch nh n thua nh v y sao ch u c.
- Ng i ta không ph i thì thôi, làm r y làm rà thiên h thêm chê c i ch có
ích gì. Tôi có con tôi lo làm mà nuôi con tôi; ai gi i i âu thì i, tôi không c n.
- Cô nói nh v y sao c. Vi c gì c ng v y, ph i d t m t l n cho r i i ch . Ta
làm m t tr n cho k ch li t, r i r t ra ng l y ch ng khác có ch n ng d a
mà nuôi con. t Sài Gòn n y, n bà m t mình, l i nuôi t i hai a con,
có ph i d gì âu.
- Thôi, tôi ch y ngay. L có ch ng m t l n tôi ã th t kinh r i, tôi không dám
y ch ng n a âu. Hu ng chi n bà may r i gì c ng m t l n mà thôi. Có l
nào ch ng còn s s ó, l i i l y ch ng khác.
- Ch ng còn ó mà nó b mình thì mình i l y ch ng khác, có h i gì. H ông n
ch , thì bà n nem, d i gì mà nh n thèm.


- Xin anh ng có bày vi c qu y.
- i thì ph i h ng cái thú c a i. Tôi th y có nhi u ng i sang tr ng h t
c, ch ng h không n ch , mà h l i n nem hoài, có ai nói h làm qu y âu.
- làm sao h làm, phân bì v i h làm chi. Ph n tôi nghèo, d u ch ng tôi h t
th ng, nó b d t tôi i n a, tôi c ng c lo nuôi con, tôi không th làm qu y.
- Cô theo i x a quá!... Th y Hai v i cô nh v y, mà cô còn tính th ti t
i th y ch . Cô bi t th y mê con nào hay không?
- Th y có nói âu mà bi t.
- Th y nhè th y mê "con Hai C n Giu c" m i ghê ch ! Con ó nó gi t anh hùng
không bi t bao nhiêu r i. Nó xài phí nh tr i. Th y n l ng bao nhiêu mà
th y dám c p v i nó không bi t. Cô bi t con Hai C n Giu c hôn?
- Tôi có i âu mà bi t.
- Nó p l m, l i nh tu i h n th y b n. Cô mu n bi t, cô lên nhà thì cô g p, có
khó gì. Th y d n ph v i nó, phía sau ch Tân Ð nh ch âu. Hôm tr c tôi
th y th y trong nhà i ra v i nó. ng Faucault, s nhà 415, ph ó ch c
cho m n trên hai ch c m t tháng, ch không ít âu.
- âu thì , tôi không c n bi t làm chi.
- Cô nói xuôi x nh v y sao c. Cô ph ng h m, m i tháng có sáu
ng, l i ph i ng i may t i ngày ng l y ti n nuôi con. Còn con v bé c a
th y ph trên hai ch c, l i thoa son d i ph n, ánh áo ánh qu n th i
ch i. Th y ãi cô nh v y, thi t là k quá. Tôi là ng i d ng, mà tôi th y trái
i tôi phát ghét. Tôi nh cô tôi phá cho tan hoang h t th y. Th y dám gi t cô
hay sao mà cô s .
- Không ph i s . Ð ng h i mê thì cho th y mê, nói làm chi. Gi i nh t
ch ng ít tháng th y b ngh , r i th y c ng tr v ây ch gì.
- Thi t tôi không hi u lòng d c a cô n i. Th khi cô là Ph t Bà hay sao, nên m i
bi quá nh v y ch .
- i, n u mình bi t xét, thì mình không nên h n gi n chi h t, c n gì ph i
Ph t m i không bi t gi n.
Th ng Khoa v i con Lý i ch i v . Chúng nó th y c p r n Th i ng i nói chuy n,
thì chúng nó ng i bên ván c ngó anh c p r n trân trân, làm cho anh khó ch u, nên
cáo t mà v , h a sáng mai s a ki u.
Hai a nh ng i ch i m t lát r i d t nhau vô bu ng ng .
Cô Ðào óng c a l i cho kín áo, r i ng i may n a. M t mình v i m t cái èn, cô
ng i ch m ch may hoài, coi b không bi t mõi. Tuy v y mà cô may m t h i lâu r i
cô suy ngh th nào không hi u, ch th y cô ch y n c m t, cô ph i l y v t áo mà lau.
Cô b ng èn vô bu ng mà r i hai a con, th y chúng nó n m ng phê phê, h i th
kh e, mi ng nh c i thì cô b t bu n, nên tr ra may n a, may cho n ch ng ng
ng ti m u ng h m gõ hai gi , r i cô m i ch u d p , t t èn i ng .

*


M t bu i s m m i, th ng Khoa ôm sách v i h c c m t lát thì cô Ðào m
bét c a l n, c a s h t th y ra, r i l y ch i mà quét nhà, quét ngoài quét trong, âu
ó u s ch s .
Con Lý r a m t r i, má nó m i a cho nó m t cái qu n v i en v i m t cái áo
i tr ng có bông xanh mà bi u nó thay, l i l y l c ch i tóc cho xuôi. Con nh tuy
c v i bô, song nh n c da tr ng, g ng m t tròn, tóc h t bôm bê nên coi r t
ng ngh nh.
Thay r i nó xin phép ra ng h m mà ch i. Cô Ðào g c u và d n: " trong
ng h m mà ch i, ch ng có ra l , nghe hôn con. Xe c lung l m".
Cách ch ng n a gi ng h , con Lý ch y v kêu mà nói: "Má, có ai h i ba ây
nè, má".
Cô Ðào ng ng i o hàng, s a so n c t áo, cô nghe con kêu, cô ng c m t ngó
ra c a, thì th y có m t ng i n ông, u i nón tr ng, mình m c m t b Tây
ng kaki vàng, ng ngoài dòm vô nhà. Ng i y th y cô, thì c i và b c vô và
kêu: "Ch Hai!" Cô Ðào ngó s ng r i la l n: " a! Em! D ác hôn, i âu mà bi t tích
i m y n m nay, ch trông i h t s c không th y tr v , ch t ng em ã ch t r i
ch ". Cô và nói và buông cây th c, b c ch n xu ng t, n c m t r ng r ng.
Ng i n y là Lân, em ru t c a cô Ðào vì trong dòng ch em ng v th ba, nên
khi l n r i thì x ng là Ba Lân.
Ba Lân nghe ch nói thì c i, cái nón trên bàn r i kéo gh mà ng i và áp: "Em
ch a ch t âu ch ... Ph i, em ra i n n m nay là ch n m i hai n m".
Cô Ðào b c l i d n d p trên bàn và nói gi ng r t bu n th m:
- Em i bi t m t, nhà má nh em, má bu n r u hoài r i má ch t má c ng
không th y em!
- Em hay r i. Em i c n m n m r i má m t.
- Sao em hay?
- Em v d i M ng Gà m y b a rày, thím Cai tu n Tam thu t các vi c nhà
cho em nghe, không sót ch nào h t. Em có i vi ng m c a má n a. Ch
má n m g n cha thì ti n l m.
Cô Ðào nghe nói v y thì b c l i ngay ván mà ng i ngay m t em ng nói
chuy n cho d . Mà cô ch a k p nói, thì có m t ng i chà và b c vô, không l t nón,
22

không chào ng i trong nhà, l i nói nghinh ngang r ng: "Ê! Ðóng ti n ph . Tháng
tr c còn thi u m t ng. Bây gi ph i óng b y ng. Ðóng , không c thi u
a".
Cô Ðào móc túi l y ra m t ng b c gi y v i m t m b c c c. Cô m23 b c c c
c hai ng hai. Cô l y hai c c mà b l i vô túi r i a ng b c gi y v i hai ng
c c c cho ng i chà và mà nói:
- a nay tôi ch a có ti n. Anh làm n l y ba ng ây, c ng nh tôi tr
t ng thi u tháng tr c, và tôi tr tháng n y c hai ng. Còn thi u
n ng n a, xin anh hu n cho tôi ch ng m t tu n l , i h l y áo r i tôi có
ti n tôi tr cho anh.

22
(Java), ch ng i n Vi t Nam.
23
m


-Không c. Ph i tr . Không cho thi u n a.
- i nghi p mà, anh. Ch chi tôi có ti n thì tôi tr cho anh, thi u làm gì.
-Tháng nào ch c ng thi u hoài. Thôi, d n i ch khác mà , không cho ây
a. Mai ch ph i d n i. N u ch không d n, Tr ng tòa l i i, ch ph i
ch u s phí n a, bi t hôn?
Con Lý nghe ng i chà và nói l n ti ng, l i th y huynh tay, thì nó s , nên l t t
i ng m t bên má nó.
Ba Lân m nút áo, móc túi trong mà l y ra m t cái bóp thi t l n và óc nóc24 r i h i
ng i chà và:
- Còn thi u bao nhiêu n a mà ào ào d v y?
- n ng n a.
- hôn! Ð a biên lai ây.
Ba Lân l y b n ng b c mà a cho ng i chà và r i l y biên lai trao l i cho ch .
Ng i chà và l y ti n r i thì i, không thèm chào ai h t.
Ba Lân ngó ch mà nói: "Ch ng i ng em h i th m m t chút".
Cô Ðào ng i l i trên ván, con Lý theo ng i m t bên.
Ba Lân h i:
- Ch nghèo l m hay sao? V y mà em v d i h nói nh làm vi c n l ng l n
m.
- n l ng l n thi t ch , m t tháng t i tám m i ch ph i ít i gì.
- y mà sao ch nghèo, ph có m y ng b c m t tháng mà tr không n i?
- Vi c nhà c a ch bu n l m, em i! Cha s p nh mê v bé, nó b m con ch
y tháng nay b v , nó có cho b c ti n gì n a âu. Ch ph i may m n ki m
ti n mà nuôi con, b i v y nên thi u tr c h t sau, c c kh h t s c.
Cô Ðào nói t i ó r i khóc.
Ba Lân h i n a:
- Ph i anh Hai là th y giáo Bính, h i tr c d y t i tr ng C n Giu c ó hay
không?
- Ph i a. Mà h i c i ch ó thì ã i xu ng tr ng ch Tr m r i. Sao em bi t?
- Em nghe thím Cai tu n nói. Em nh ngày em i ó, em ón ch t i m cha.
Ch em ng i nói chuy n t i sáng r i d t nhau i lên ch . Ði ngang tr ng h c,
th y giáo Bính kêu ch mà mua bánh ó ch ai.
- Ph i. Em nh gi i quá.
- Em không quên vi c gì h t. Ch cùng nh m i m y n m nay sinh cm y
a con?
- Có hai a. Con nh n y, v i th ng l n, n m nay m i tu i, nó i h c ch a
.
- Con cháu nh ây c m y tu i?
- Nó m i b y tu i.
- Nó gi ng ch quá. T ngày em i r i, công vi c nhà ra sao, âu ch thu t h t
cho em nghe th coi. Thím cai tu n có nói, mà thím nói s l c, nên nghe
không rõ.

24
y phình ra nh cá nóc


- Em i r i, má c theo nh c em hoài. Má nói em i thi sao không th y v . Ch
ph i lén mà nói thi t cho má hi u và khuyên má ng bu n. Tuy v y mà má
nh em, má lo không bi t em i ra có no m hay không, nên má bu n d l m.
Còn c u H ng tr ng, c u không th y em v thì c u c theo c n nh n má
hoài. C u nói ch chi má nghe l i c u cho em thì xong quá, t i má bày
cho em i h c, nên em m i theo du côn i hoang àng nh v y.
- Ph i, cho c u l y ti n m i là t t ; còn g cái ách kh c b c c a c u mà
qu ng i, r i xu t thân ki m th làm n thì là hoang àng, thì là du côn. Em
ti c ngày nay em v , má không còn ng em tr th o cho má, mà c u c ng
không còn ng cho c u th y em không ph i là du côn... Còn t i sao ch làm
n v i anh hai? Em coi nh l n tu i h n ch b n mà.
- Ph i, anh Hai em l n h n ch t i m i tu i. Anh Hai em mu n ch ã lâu r i,
i còn d y trên C n Giu c h g p ch i bán bánh thì c theo ch c gh o ch
hoài. Em i c ít tháng, k th y i xu ng ch Tr m. Th y bi t ý c u a
u, nên mua r u em lên mà d c u g ch cho th y. Ch bi t th y ã có
t i v r i, l i th y ham ch i b i mèo chó bài b c l m, nên ch không ng.
u mê r u, nh t là mê n m m i ng b c c a th y em lên xin làm l
i, b i v y c u ép mà g b ng.
- a! Ép sao c. C u có quy n gì mà ép? V y ch má không ch ng c hay
sao?
- Má bu n v n i em, nên má xuôi x , má có nói gì âu. Ch có than phi n v i
má, thì má nói má mu n cho ch thoát kh i cái nhà ó cho r i. Má nh v y,
mà ch ch ng c gi ng gì cho c, b i v y ch ành c u bán ch c u n.
- u v y thì trong m i hai n m nay thân ch kh l m?
- Tuy v y mà không kh . Nói cho ph i, tuy anh Hai em a ch i b i, song c i
ch v thì n v i ch c ng t t . Ð n n m con Lý ây, má au th y lo ch y
thu c h t lòng, ch ng má m t th y lo chôn c t t t ; t n hao c a th y b n, mà
th y không phi n hà. Má m t m y ngày k có gi y quan trên bãi ch c th y.
May có cho th y lãnh ti n c u giúp c ba tháng l ng, th y m i tu t lên
Sài Gòn ki m vi c mà làm. Ki m c ch làm, n l ng c n m m i th y
i v r c m con ch lên m n ph mà . Sài Gòn b y n m nay ch ti n
n, nên tuy không d d , song p i c ng n. Th y làm vi c t t , ông
ch th ng, nên cho th y n l ng lên l n l n, n m nay th y n t i tám m i.
- nh làm s nào.
- Làm hãng r u ngoài ng Catinat. Lãnh ph n i òi ti n, b i v y m i ngày
ôm toa c i xe máy i hoài, ít t i hãng. V ch ng ch lên trên n y âu
c ch ng m t n m k c u H ng tr ng m t. Em bi t c u ch t v b nh gì
hay không?
- Em có nghe nói r i. C u i n gi , c u u ng r u say mèm, ban êm v c u té
u n m d a b nhi m gió mà ch t.
- Ph i. Thi t nh v y, song c u ch t c ch c tháng r i ch m i hay.
- Theo l i ch nói h i nãy, thì anh Hai n v i ch m i m y n m nay c ng là
t quá, có con trai con gái h t, bây gi ã tr ng tu i r i, sao l i sanh s a
i v bé mà b ch ?


- n ông n h i qu gi c, bi t âu mà ng n ng a. Th y có tánh a ch i b i.
Lên Sài Gòn m y n m nay, th y quen tánh c , nên c ng ch i b i chút nh.
Ch th y th y i làm c c kh , nên ch cho th y thong th mà ch i v i àn
em. Tuy là ch i, song m y n m nay c ng lo cho v con. Cách n m sáu tháng
tr c, th y g p "con Hai C n Giu c" r i th y mê m t, th y m i b v con h t.
- "Con Hai C n Giu c" là con gì?
- Ch có bi t âu. Ch nghe ng i ta nói v y, thì hay v y, ch ch có th y m t nó
âu mà bi t.
- Té ra n m sáu tháng nay nh không có v ây n a hay sao?
- Có. M y tháng tr c thì m i l m ho c hai m i ngày có v th m m t l n.
i tháng có cho m con ch n m m i ng. G n hai tháng nay không v
a, mà c ng không cho ti n b c chi h t.
- u v y thì nh b d t r i ch gì. Ch ph i lo ph n ch , ch nh v y sao
c.
Cô Ðào ng i l ng thinh m t h i r i h i em:
- Còn ph n em i m y n m nay em âu? Có v con hay ch a?
- Em nhi u ch l m. M c lo làm n bù u, có gi âu mà tính t i vi c v con.
- u có lo làm n i n a, lâu lâu c ng ph i v th m bà con m t l n, ch sao l i
i bi t.
- Ngày em ra i, em có vái linh h n cha phò h em làm n cho khá. Em t quy t
ch ng nào em làm giàu r i em s tr v r c má v i ch n chung h ng
sung s ng v i em. Ch a làm giàu thì em v sao c.
- u v y thì ngày nay em tr v ây, ch c em ã giàu r i?
- Em không dám khoe giàu, nh ng bây gi em s c nuôi má v i ch tr n i,
nên em m i v ây. Ch ng dè v r c má, má ã m t r i, thi t t c quá.

(5)
*
Ba Lân nói t i ó thì au n trong lòng, nên ch y n c m t. Cô Ðào th y v y cô
ng lòng nên cô c ng khóc.
Ba Lân th ra mà nói:
- i m y n m nay h t s c lo làm cho có ti n. Ch ng có ti n r i, k ch t m t,
ng i xiêu l c, v y thì có ti n có ích gì âu!
- Bây gi em âu?
- Em trên Lèo.
- hôn! Lên chi t i tr n25 n!
- Thì i làm n, ch nào làm n c thì mình , ch ph i i ch i sao mà mình
a.
- Té ra ngày em i ó, thì em i th ng lên Lèo mà cho t i bây gi hay sao?
- Không. Em m i lên trên Lèo sáu b y n m nay. Ngày em t giã ch t i ch
n Giu c mà i, thì em lên Sài Gòn. ó m y b a em coi th khó ki m công
vi c làm, em m i th xu ng M Tho.

25
trên ó


- Ch nh em có m y c c b c, làm sao mà em i xa nh v y c.
- Có ng i ta cho em m n ti n. Xu ng M Tho th y có m t chi c tàu i Nam
Vang u, em m i xu ng ng l i c u tàu coi ch i. Ông Cò tàu th y em thì
i em ch u theo tàu mà làm b i hay không, n c m d i tàu, m i tháng ng
cho em n l ng sáu ng. Em m ng quá, nên ch u li n. Em theo tàu c lên
Nam Vang r i tr xu ng Sài Gòn. Em bi t ti ng Tây nên c ít lâu ông Cò
tàu th ng em l m. Em m i xin phép ng mua chút nh Sài Gòn ch lên
Nam Vang và mua Nam Vang ch xu ng Sài Gòn mà bán. Em làm nh
y té l i quá khá, b i vì em ch kh i t n ti n tàu.
- Mua bán nh v y không khá sao c.
- Em làm b i d i tàu c ba n m, k ông Cò tàu v Tây. Ông Cò khác i l i
th , ng không cho em ch hàng n a. Em phi n l m em xin thôi. Lúc y em có
c vài tr m ng b c v n, em m n ph l p ti m t i Nam Vang mà bán
u l . Ch chi em có v n nhi u, em mua khô, mua b p ch xu ng Sài Gòn.
Ch L n mà bán ch c là khá l m. Vì v n ít nên ph i bán r u X , th dân c
ng r u tr ng ch ít a r u Tây, b i v y em buôn bán không khá tính d p
ti m ng i ch khác làm n. May lúc ó có m t ông S s a so n i lên Lèo.
ng quen v i ch em h i tr c, hay xu ng tàu ho c u ng r u ho c n c m
ch i, nên ng bi t em. ng g p em, ng nói chuy n ng hay em buôn bán
không khá, ng m i khuyên em i theo ng lên Lèo r i ng giúp cho em
làm n. Em ng tính d p ti m, nên nghe nh v y thì em ch u li n. Em sang
ti m cho h , em l y có m t tr m ng b c, r i em theo ông S mà i lên Lèo
cho t i bây gi ây.
- tr n bây gi em làm vi c gì?
- Vi c gì em c ng làm h t th y, bán nhà hàng, nuôi bò, tr ng vanille, làm không
tay.
- À, nãy gi quên h i: sao em bi t ch ây, nên l i ây mà ki m?
- d i ch Tr m, C n Giu c, có nhi u ng i bi t ch anh Hai ; h ch ch ng
cho em, nên em m i bi t ch .
- Ph i, th y g p m y ng i quen, th y hay m i v nhà ch i, nên h bi t. Em v
i M ng Gà em bao lâu r i, mà em h i th m nên bi t h t công chuy n c a
nhà v y?
- Em v d i g n m i b a rày. Em có kêu th mà t cho h làm m cha v i
má. Em t m á xanh. H có làm t giao kèo v i em ch c ch n, h a qua
sang n m, n ngày thanh minh, h s tr l i mà d ng.
- Cha ch ! Em có t làm m n a? Em t bao nhiêu ti n.
- Hai cái m t ngàn hai.
- hôn!
- Vì xa nên em cho lãnh tr c tám tr m, có ng i b o ki t ch c ch n. Ch ng
khép xong r i, em v em s ch ng thêm b n tr m n a cho s .
Cô Ðào ng n ng , không dè em có ti n n dám làm m b c ngàn cho cha m .
Ba Lân th y b ch , thì hi u ý, nên nói:
- Khi ra i em có vái linh h n cha phò h em làm n cho khá. Nay em khá r i,
em ph i lo tr th o cho cha m ch sao.


- Em nh v y thì ph i l m. Ch c cha v i má phò h cho em làm n khá h n
a. N m nay em ã g n ba m i tu i, l i em c ng làm n khá r i, sao em
không tính c i v nh ng i ta?
- Em v ây, em c ng có ý ó.
- Em mu n c i v d i n y hay sao?
- y ch tr n Annam có ít quá, v âu mà c i! Không l ch mu n cho em
i v Lèo.
- i mình bây gi coi có con ai? ...Ch lên trên n y ã b y n m r i, nên bây
gi có bi t ai có con mà x ng v i em âu.
Cô Ðào suy ngh .
Ba Lân ng i châu mày l ng thinh m t lát r i nói:
- Em nói thi t v i ch , h i nh em có tình v i cô Thinh, là con c a Ban Li m
ch C n Giu c. Tr c khi ra i, em có th nguy n v i cô ch ng em làm n khá
em s tr v c i cô. Cô c ng nguy n nhà ch em. B a em i, cô có cho em
ba ng b c v i m t chi c ng. Nh ti n y em m i xu ng M Tho c.
Nay em v , em tính c i cô, r i r c h t má, ch và cô lên Lèo v i em.
Ch ng dè v C n Giu c thì cô không có ó n a. Em h i th m thì h nói h i
cô m i l n lên cha m ép g cô cho ch c. Cô không ch u cô b nhà ra i, t h i
ó t i gi cô không có v , có l cô âu trên Sài Gòn ây. Em t m cho cha
r i, em tu t lên ây ki m ch mà c ng ki m cô Thinh n a. Ch bi t c hôn?
- Con Ban Li m thì ch bi t. M y n m ch bán bánh, ch th y nó hoài. Con nh
tròn tr a ng l m.
- ngày ch lên trên n y ch có g p c hay không?
- Không có g p. S nó có ch ng r i xiêu l c x khác ch .
- Có ng i nói n m ngoái có g p c t i Sài Gòn ây, c n m c ng n l m,
song không bi t nhà c âu.
- Không hi u. Mà bây gi nó ã l n r i, d u ch có g p, s ch c ng không nh .
Con Lý th y th ng Khoa i h c v thì l t t ch y ra c a m ng anh. Th ng Khoa
c vô, th y Ba Lân không bi t là ai, nên ng kh ng l i mà ngó. Cô Ðào nói: "C u
ba c a con ó. Xá c u ba i."
Th ng Khoa l t nón mà xá, r i i vô trong c t sách v .
Ba Lân kêu h t hai a nh l i, cho m i a hai c t b c, r i bi u chúng nó i mua
bánh mà n. Hai a nh l y ti n r i xá mà i.
Cô Ðào nói:
- Ðã m i gi r i, thôi em nhà ch i, ch i ch mua v n u c m cho em
n.
- Xin ch ng lo. Em không n c m âu. Em ph i i g p.
- Lên ây thì em ây mà ngh , ch em i âu?
- Em có m n phòng ngoài khách s n. Ð c c a em nhi u, l i em còn ph i
i nhi u ch , nên ngoài cho thông th . Công vi c làm n c a em trên Lèo
b n l m. Em v ng m t lâu không ti n. Bây gi em ph i i ki m cô Thinh
cho g p. H ki m c c r i thì em tr lên Lèo li n. Em s không có gi r nh
vô nói chuy n dài v i ch n a. V y em xin h i rút ch m t u n y: ch có
ch ng, mà bây gi ch ng ch b ch r i, v y ch ch u i theo em lên Lèo mà


i em hay không? Em h a s nuôi ch tr n i, nuôi cách sung s ng, ch
không ph i m i ngày thí hai b a c m mà g i r ng nuôi âu.
- Ði v i em r i s p nh làm sao?
- Thì ch em chúng nó i theo, em nuôi luôn h t th y.
Cô Ðào ng i suy ngh .
Ba Lân h i:
- Thân ch bây gi b v kh quá. Sao ch còn d c d c không ch u theo em?
- nào cha con nó c ng th ng nhau. N u d t s p nh i xa, nó nh cha nó
i nghi p.
- Tr i i! V y ch nh b con nh m y tháng nay, nh có nh chúng nó hay
không, mà ch s chúng nó nh nh? Ch ng ã ph b c, theo v bé b m con
v , mà ch còn th ng n a ch !
- ch ng n v i nhau ã m i hai n m r i, có t i hai m t con, không
th ng sao c.
- nh ã b ch , thì ch b nh, có l i gì âu.
- i má au, cha s p nh lo thu c men, ch ng má m t c ng m t tay lo chôn
t. Cái n y ch không th nào quên c. D u bây gi có ph b c ch n
ch ng nào i n a, ch c ng không n i lòng.
Ba Lân l c u th ra r i h i:
- Ch nói anh Hai theo v i v bé, mà ch bi t ch nào hay không?
- Nghe h nói phía sau ch Tân Ð nh, m n ph ng Faucault, s nhà
n tr m m i l m. H nói nh v y thì ch hay v y, ch ch có n ó làm chi
mà bi t.
- Vì ch còn th ng nh quá, nên em không n ép ch b nh. V y em s ráng
c g r i cho ch r i em s tr lên Lèo.
Ba Lân ng d y, móc bóp ph i ra, m a cho ch m t tr m ng b c và nói
ng: "Xin ch l y l n chút nh ti n ây ng may áo qu n cho ch v i s p nh b n
cho lành l . Th nào tr c khi em i lên Lèo, em c ng tr vô ây mà t giã ch . V y
ch hãy suy ngh l i cho k l ng coi có nên i theo em hay không. Nh ch b ng
lòng i, thì ch s a so n cho s n, r i ch ng em tr vô em d t ch i."
Cô Ðào c m m t tr m ng b c trong tay, cô r ng r ng n c m t, không nói
c. Trong lòng cô b i r i quá, nên Ba Lân cáo t mà i, cô không c m em, mà c ng
quên h i em ng khách s n nào.

*
Tr a cô Ðào ng ng i n c m v i hai con. Tuy bây gi cô có ti n, kh i lo thi u
t n a; tuy bây gi cô ch c ý có ch s n cho m con cô n ng d a, kh i lo b v v t
n a, nh ng mà ch em cách bi t nhau m i m y n m cô không còn trông i,
thình lình em cô v ki m cô, l i nói ã giàu r i, b i v y cô ng n ng trong lòng, r i
ng ng l , ã quên bu n n i ch ng b , mà c ng không bi t vui s g p em.
Ng i n c m cô không nói ti ng chi h t, duy có hai a nh nói chuy n v i nhau
tía lia.
Th ng Khoa mu n gh o cho má nó nói chuy n nên nó h i:
- u Ba h i nãy ó có bà con v i mình hay không má?


- Em ru t c a má ó, c ng nh con Lý v i con v y.
- Em ru t c a má mà sao t h i nào n gi không n nhà mình?
- u c a con xa l m, t h i con cho t i bây gi m i v ó.
- u Ba âu l n má?
- trên Lèo.
- À! Con bi t, Lèo là Laos ó; con h c a d nên con bi t. H i nãy c u Ba cho
con v i con Lý m i a hai c c. Con v i con Lý n h t hai ng xu xôi, hai
ng xu cà rem. Bây gi con còn m t c c sáu, còn con Lý còn nguyên hai c c.
con g i cho má c t giùm r i th ng th ng má ph i l i cho con n bánh,
nghe hôn má? Lý a hai c c c a em cho má c t i. Em l n trong l ng r t m t
a.
Hai a nh a ti n ra. Cô Ðào l y b vô túi, mà cô c ng không nói chi h t.
n c m r i, cô Ðào b ng chén d a vô phía sau mà r a. Hai a nh phía tr c
mà ch i.
Th y Bính tay d t xe máy th ng th ng i vô ng h m, trên ng tube26 xe có
máng m t cái c p da ng gi y t óc nóc. Hai a nh v a th y cha thì ch y túa ra
mà m ng, th ng Khoa v n xe, còn con Lý n m áo. Th y Bính tr n m t n t r ng:
"Dang ra coi nào! Làm gi ng gì v y? N m l m áo ta còn gì!"
Hai a nh s dang ra.
Thi t th y Bính m c m t b Tây tr ng gi t i láng cón th ng b ng. Th y mang
t ôi giày tr ng c n da en, có th t m t cái cravate xanh thêu bông , u i
nón tr ng, m t mang ki ng en, b i v y tuy th y ã trên b n m i tu i r i, mà cách
n m c c ng nh trai m i l n lên. Th y d ng cái xe máy d a c a r i b c vô nhà,
nón c i trên u ch không ch u l t.
Th ng Khoa i theo h i: "Ba i âu lâu quá, ba không v nhà v y ba? Con mu n
i ón ba mà má không cho".
Th y n t r ng: "Ê! Ð ng nhi u chuy n nà! Ðón làm gì?"
Th ng Khoa th y cha gi n, nó h t dám nói chuy n n a.
Con Lý ch y vô trong kêu: "Má, má có ba v ây má."
M t lát, cô Ðào r a chén r i, cô b c ra th y ch ng ng i day m t ngó ra ng
m, cái nón v i cái ki ng còn c m trong tay, thì cô c i và h i: "D hôn! B a nay
sao l i v ây? Tôi t ng mình không v n a ch !"
Th y Bính day vô h i l i:
- Không mu n cho tôi v nhà n y n a hay sao?
- hay là không v c ng t i ý mình, ch ph i tôi mu n mà c âu.
- út u v nhà thì nghe cái gi ng d ghét quá.
- Tôi c ng bi t nh v y, b i tôi d ghét, nên mình không v nhà n a. Mà ph n
tôi mình ghét ã ành, còn hai a nh , là con c a mình, nó có làm c c lòng
mình v ch nào âu, sao mình c ng ghét mà b nó?
Th y Bính ng i l ng thinh.
Cô Ðào b c l i u ván mà ng i r i nói n a:

26
òn ngang thân xe p àn ông


- Mình mu n làm gi ng gì mình làm, song mình c ng ngh l i mà th ng hai
a nh ch . Mình t chi l m v y, g n hai tháng nay mình không cho c
t ng xu nh , tôi bi t làm sao mà nuôi con cho n i.
- th y m t thì c h i ti n. Bi t có b y nhiêu ó!
- Có ti n m con tôi m i s ng, không h i sao c. L p tr ti n nhà, l p mua
o, n c m m, d u l a; ph n tôi là n bà, tôi làm sao mà lo m t mình cho
kham. M y tháng nay tôi ng i may t i ngày sáng êm mà c ng không ti n
nuôi con. Thi u ti n ph , chà và nó m ng nhi c mà x u h h t s c.
Cô Ðào nh c nh ng n i kh , thì cô u t c, nên cô khóc.
Th y Bính châu mày x m t, th y ch ng tay lên bàn mà ngó ra c a, không câu
mâu n a.
Cô Ðào và khóc và nói ti p: "Mình n l ng m t tháng t i tám m i ng b c.
Ch chi m con tôi ch ng m i l m ng, ng tôi tr ti n ph sáu ng, còn chín
ng tôi mua g o v i th t cá cho s p nh n, thì tôi âu dám phi n mình. T i mình
ch tu t, không cho ng nào h t, bi u tôi ng nói sao c. Tôi th y con thi t tôi
t ru t, qu n áo rách rã, không ti n mua v i cho nó b n. Có b a th ng Khoa nh n
ói mà i h c, không có m t ng xu mà cho nó n bánh, kh không bi t ch ng nào.
Mình có nhà âu mà th y nh ng chuy n y".
Th y Bính ng d y r i i vô i ra, s c m t coi bu n b c l m.
V th y v y không mu n nói n a, c ng i khóc r m r t. Còn hai a nh thì
trong m t ngó theo cha, cha i âu ngó theo ó, ch c ng không dám nói m t ti ng.
Th y Bính vô nhà sau ng ch n ng n m t h i, r i tr ra i nón lên, l y ki ng
nhét vô túi và d t xe máy ra i.
M y m con cô Ðào ngó theo, bu n th m h t s c.


Ph n III: Ngh a C Tình X a

G n ba gi chi u.
Tr i còn n ng chang chang, nh ng vì ng Faucault h p nh , mà l i nhà, ph
t liên ti p hai bên, nên h m t tr i tr ch bóng, thì ánh sáng b nhà ph c n h t, làm
cho trên ng mát r i.
Gi n y th y th u i vô s làm h t r i, nên ngoài ng b t náo nhi t, ch có
con nít ng ch i tr c c a, n bà i l th ít ng i, xe kéo h g ng ng i nói khào,
u trên xe cà rem i rung chuông leng keng, u d i ch c gánh mì gõ sanh c c
p.
Có m t dãy ph m i hai c n v phía m t tr i l n, d a ng có làm hàng rào
cây, trong c a l i có g n hai cánh c a nh áng gió, nên i ngoài ng khó th y
ng i trong nhà.
Th y Bính m n c n s 415 trong dãy ph ó mà v i "cô Hai C n Giu c".
Cô Hai ng tr a m i th c d y, nên cô ng i s t s trên cái divan. Cô m c b
pyjama b ng l a xanh, c vi n l a màu bông h ng, áo l t bâu l i c và ng c c a
cô tr ng nõn. Hai bàn tay c a cô ngón nh r c, hai bàn ch n c a cô th t vun chùn. Cô
tóc r i a tay lên gãi u, mái tóc ph h t n a cái m t c a cô, làm cho dung
nhan coi càng thêm p.
Trong nhà ch có m t tên b i ch ng hai m i tu i, nó lãnh xác v làm b i v n u
n m t tay nó. Vì ch a t i gi n u c m, nên nó i ra ng t i c a rào mà ch i.
Ba Lân c ng còn m t b kaki vàng nh lúc ki m ch h i s m m i. Anh ng i xe
kéo phía d i Ðakao ch y lên, c day m t vô ph mà coi s . T i c n s 415, anh
bi u xa phu d ng l i, th y có ng i b i ng trong c a rào thì men l i g n mà h i:
- Xin l i anh, không bi t có ph i c n nhà n y là nhà c a th y Hai Bính làm vi c
trong hãng r u d i ng Catinat hay không?
- Ph i. Anh h i chi v y?
- Không bi t có ph i th y Hai ó bây gi làm b n v i cô Hai C n Giu c hay
không?
- Ph i. Mà anh h i làm chi v y kìa?
- Tôi là ng i bán ng a. Tôi nghe nói th y v i cô a i tr ng ua, nên tôi n
i coi nh th y v i cô mu n nuôi ng a ua ua ch i, thì tôi s bán cho.
Ng a c a tôi hay l m. Không bi t có th y nhà hay không?
- Tr i i! Anh n y p tr m quá! Gi n y là gi làm vi c, làm sao mà th y có
nhà c.
- Còn cô có nhà hay không?
- Cô thì có. Cô ng tr a m i th c d y.
Ba Lân móc túi l y m t ng b c a cho ng i b i mà nói: "Anh l y ng b c
ây mà u ng n c. Anh làm n vô th a v i cô r ng có ng i Tà Keo bán ng a
ua, mu n xin phép nói chuy n v i cô m t chút. Anh làm n i mau mau. N u tôi
bán ng a c, tôi s cho anh thêm n a."


Ng i b i ch a có công lao, mà ã c m t ng b c, thì l y làm c ý, nên tay
c a rào, mi ng chúm chím c i và nói: "Anh b c vô ây. Anh vô ng ây,
tôi vô tôi th a li n v i cô tôi giùm cho."
Ng i b i tr vô nhà ch ng m t lát r i xô cánh c a gió bét ra mà kêu Ba Lân và
nói: "Ê! Anh. Cô tôi bi u anh vô."
Ba Lân th ng th ng b c lên th m. Ch ng vô t i c a, anh l t cái nón tr ng xu ng
mà c m trong tay, r i m i b c vô nhà.
Cô Hai C n Giu c ang ng i t i divan c m l c g tóc. Cô v a th y Ba Lân thì cô
i: "Anh bán ng a gì?"
Ba Lân cúi u mà chào. Anh ngó cô, té ra"cô Hai C n Giu c" n y là cô Thinh,
tình nh n c a mình h i tr c, b i v y anh ch ng h ng, bi n s c, ngh n c , ng
ng n ng , nói không c.
Cô Hai h i n a: "Anh bán ng a ua hay là ng a xe?"
Ba Lân ú áp r ng:
- Th a, ng a ua.
- Ai nói v i anh tôi mu n mua ng a ua, nên anh l i ây mà h i?
- Th a, tôi h i th m r i h ch .
- Bu n nên chúa nh t tôi hay lên tr ng ua ch i, mà tôi có tính mua ng a ua
nuôi bao gi âu. có m t c n ph , nuôi ng a sao c.
Ba Lân b i r i quá, nên ng trân trân, ki m không c l i áp.
Cô Hai th y b c a anh nh v y, t ng anh quê mùa nên lù khù, b i v y cô c i
và h i:
- Anh âu mà i bán ng a ua?
- Th a, Nam Vang.
- Sao h i nãy anh nói v i th ng b i, anh Tà Keo.
- Th a, Tà Keo.
- Nam Vang hay là Tà Keo? ch nào m t ch mà thôi, ch không l anh
t hai ch .
- Th a, nhà tôi Nam Vang, còn ng a c a tôi thì tôi nuôi t i Tà Keo.
- À, v y h ? Ng a anh hay hôn?
- Th a, hay.
- Anh em xu ng ây m y con?
- Th a, tôi ch a em xu ng.
- a! Ng a anh tr n mà anh bán n i gì! Mu n bán thì ph i em xu ng ây
cho ng i ta coi r i ng i ta m i mua ch .
- Th a, tôi xu ng d tr c coi ai mua m y con r i tôi s tr xu ng.
- Mua ng a v bóng nh v y, ai mua cho c. Không, tôi không mua âu.
Anh i ki m ch khác mà bán.
Ba Lân cúi u chào cô r i riu ríu b c ra. Ng i b i ng ngoài c a, th y anh
tr ra thì c i mà nói: "Anh em ng a xu ng ây cho cô tôi coi, r i tôi c cô tôi
mua cho."
Ba Lân ng ng m ngh r i nói:
- Tôi s em xu ng. Không bi t th y ch u mua hay không?
- Mua hay không t i cô tôi, ch ph i t i th y tôi âu mà anh h i.


- ng ph i có th y ch u m i c ch . Không bi t th y i làm vi c ch ng nào
th y v anh h ?
- Ngoài sáu gi t i m i v .
Ba Lân móc ng h nh trong túi ra mà coi r i nói: "Tôi cám n anh. Thôi, tôi
i". Anh ta m c a rào và b c ra l r i lên xe kéo mà ch y qua phía ch Tân Ð nh.
Ng i b i tr vô r i i th ng ra nhà sau.

(6)
*

Cách ch ng n a gi ng h , th y Bính c i xe máy v t i. Th y m c a rào d t
xe vô d ng t i hàng ba r i xô cánh c a gió mà vô nhà. Th y th y cô Hai ng i t i bàn
a m t, tóc ã b i v n vang, ph n ã d i s c l m, ch n mày ã v nh r c, bây gi
cô ng c m cây son mà thoa vô môi, thì th y châu mày, cái nón trên bàn, r i tr
ra xe máy l y cái c p da mà ôm vô. Th y ng i m t cái gh t i b salon, r i m c p da
ra so n gi y t .
Cô Hai day l i, mi ng c i r t h u duyên r i h i:
- Sao b a nay v s m v y? M i ba gi r i mà v . Ch c là v rình coi nhà tôi
có r c khách nào hay không ch gì. Ph i v y hôn?
- Tôi i òi ti n trên Phú Nhu n v , th a d p i ngang qua ây nên tôi ghé ngh
t chút.
- Ph i th y v s m ch ng n a gi ng h thì th y g p khách ng l m.
- Khách nào.
- Khách trên Nam Vang.
- Mình có quen t i trên Nam Vang l n sao?
- âu mà tôi l i không quen.
Cô thoa son r i, cô ng d y i l i ng tr c t m ki ng l n mà soi c cái mình;
cô ng m nghía m t lát r i b c l i ng i trên cái gh c a th y ng i, choàng tay ôm c
th y và c i và nói: "Nói ch i v i th y, ch có quen v i ai trên Nam Vang âu. H i
nãy có m t anh l i h i có mu n mua ng a ua hay không. nh nói nh trên Nam
Vang. Ch chi có th y nhà, tôi c th y mua vài con cho tôi nuôi ch i. Ng a mi t
tr n hay l m. Mùa n m ngoái xu ng m y con u n toàn h t!”
Th y x m t áp r ng:
- Cha ch ! Mình bày t i cái tôi càng ch t mau h n n a!
- Gi ng gì mà ch t?
- Ch a có ng a mà tu n nào mình c ng thua ôi ba ch c luôn luôn. Mình làm
ch ng a, mình ánh cá b c ngàn, tôi bi t âu mà ch y ti n cho mình ánh.
- Làm ch ng a mình ánh cá mình m i ch c n ch .
- Ðánh b c mà ch c n gi ng gì không bi t! Ph i ch c nh v y thì h kh i th t
, kh i u ng thu c c!
- Thôi, tôi không mua ng a ua âu mà s . Mà tôi xin th y hai tr m ng b c,
th y có hay ch a? Nh có thì a cho tôi ng chi u nay tôi i l y áo. Tôi h n
i ti m may tôi l y b a hôm qua l n.

Ho bieu chanh loi the truoc mieu

Ho bieu chanh loi the truoc mieu

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Similar to Ho bieu chanh loi the truoc mieu

Similar to Ho bieu chanh loi the truoc mieu (15)

More from Kelsi Luist

More from Kelsi Luist (9)

Ho bieu chanh loi the truoc mieu