Powerpoint presentatie van de schrijftraining voor de medewerkersredactie van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier op 27 januari 2014. Door De Schrijverij en Vitamedia.

1. Schrijftraining voor interne redacteuren HHNK
27 januari 2014
Irma van der Lubbe
Marian Vleerlaag
Annelies Roon

2. Programma
13.00 – 13.15 uur
13.15 - 14.00 uur
14.00 – 14.45 uur
14.45 – 15.00 uur
15.00 – 15.45 uur
15.45 – 16.30 uur
16.30 uur
Introductie en voorstelrondje
Briefings, interviewvormen,
tekstopbouw, koppen en intro’s
Schrijfoefening
Pauze
Meest gemaakte taalvaudten
Uitleg + oefeningen
Verzoekjes!
Einde programma

3. Introductie
 Welkom, nieuwe redacteuren
 Onze doelstellingen:
- Meer kennis van, dus verbetering van taal
- Efficiënter werken
- Meer voldoening en plezier in schrijven
- Versterken van het redactie-team

4. Interview
 Verschillende interviewstijlen - waar zit jij in het
spectrum?

5. Interview
 Verschillende interviewstijlen - waar zit jij in het
spectrum?

6. Interview
 Verschillende interviewstijlen – waar zit jij in het
spectrum?

7. Een lang verhaal kort
P.C. Hooft:
“Sorry dat ik een lange
brief schrijf, maar ik
had geen tijd om een
korte te schrijven”

8. Verhaalvormen
 Full quote
 Lopend verhaal met/zonder citaten
 Vraag-antwoord

9. Schrijftips
 Volg je briefing!
 Zoek de essentie met de 5 w’s en de h:
- Wie?
- Wat?
- Waar?
- Wanneer?
- Waarom?
- Hoe?
 Tekstdoelen : beschrijvend of betogend?

10. Opbouw van de tekst
 Kop
 Intro
 ‘Broodtekst’ in heldere alinea’s
 Conclusie
 Evt. kader(s)
 Belangrijkste informatie
vooraan
 Tussenkoppen, cliffhangers
 Evt. bullets, streamers

11. De vlag op de lading
 Functies koppen en intro’s:
- informerend
- wervend

12. Vlag op de lading: wat werkt
 Humor: “Zij Prada, jij nada.” “De tijger is het haasje.”
 Fraaie tegenstelling: “Ga niet op dieet. Eet!” “Verbeter
de wereld. Word rijk!”
 Een nieuw woord: “De afvalchinees.” “Downdaten”.
 Alliteratie: “Burger wordt Baantjer”. “Fashion feeksen.”
 Rijm: “Rot tot op het bot.”

13. Oefening
 Meet Sonja Bakker!

14. Formuleren
 Begrijpelijk
 Aantrekkelijk
 Correct

15. Begrijpelijk formuleren
 Lange zinnen
 Tangconstructies
 Zinnen met een lange aanloop
 Dubbele ontkenningen
 Voorzetselstijl
 Naamwoordstijl
 Lijdende vorm
 Jargon

16. Lange zinnen
“Het 24 weken na de conceptie ter wereld gekomen
Spaanse baby'tje Jesus, dat na zijn geboorte op eerste
kerstdag dood werd verklaard, maar vervolgens –
nadat zijn vader in het mortuarium had ontdekt dat
hij nog leefde – in allerijl naar het ziekenhuis werd
overgebracht, is na drie weken op de afdeling intensive
care, aan de gevolgen van levercomplicaties overleden.”

17. Lange zinnen (2)
Vergelijk:
Het beleidsadvies dat Jan Boeke, die door iedereen als
deskundig wordt gezien, tijdens de vergadering
verdedigde, vergat de secretaresse op te nemen in de
conceptnota .
met:
Jan Boeke, die door iedereen als deskundig wordt gezien,
verdedigde tijdens de vergadering een beleidsadvies,
maar de secretaresse vergat het op te nemen in de
conceptnota.

18. Schrijftips
 Varieer in zinslengte
 Maak van lange én
ingewikkelde zinnen twee of
meer kortere zinnen
 Eén gedachte per zin is
voldoende
 Check: ademnood bij
voorlezen? >>> Zin te lang!

19. Tangconstructies
Vergelijk:
De dijkgraaf ziet in maatregelen die de handhaving van
het peilbesluit vereenvoudigen door verruiming van het
mandaat van schouwmeesters veel voordelen.
met:
De dijkgraaf ziet veel voordelen in maatregelen die de
handhaving van het peilbesluit vereenvoudigen door
verruiming van het mandaat van schouwmeesters.

20. Tangconstructies (2)
De door de minister van Sociale Zaken in het kader van de
stimulering van de arbeidstijdverkorting
aangekondigde beleidsmaatregel is uiteindelijk toch
van tafel.
De beleidsmaatregel is uiteindelijk toch van tafel. De
minister van Sociale Zaken had de maatregel
aangekondigd in het kader van de stimulering van de
arbeidstijdverkorting. Dit leidde tot felle kritiek
vanuit de oppositie.

21. Schrijftip
 Plaats zinsdelen die bij elkaar horen zo dicht mogelijk
bij elkaar

22. Lange aanloop
 Door de aanhoudende regenval en de, ondanks
herhaaldelijk aandringen van het hoogheemraadschap
bij Staatsbosbeheer, nog altijd niet verleende
toestemming voor transport van de bij het herstel van
de waterberging noodzakelijke machines door het
betreffende natuurgebied, ontstond flinke wateroverlast
voor wandelaars.

23. Schrijftip
 Begin met de kern van de zin, gevolgd door de details

24. Dubbele ontkenningen
Vergelijk:
Het is niet ondenkbaar dat bij een blijvende daling van
het aantal aanmeldingen een aanpassing van de
personeelsformatie niet langer kan worden
voorkomen.
met:
Waarschijnlijk moeten er mensen worden ontslagen
als het aantal aanmeldingen blijft dalen.

25. Voorzetselconstructies
 Met betrekking tot het aangaan van verplichtingen ten
aanzien van de terugbetaling van leningen kan gesteld
worden, dat van de zijde van de Commissie van
Toezicht hierover een negatieve beslissing is genomen.
 De Commissie van Toezicht wil niet dat er
verplichtingen worden aangegaan om leningen terug te
betalen.

26. Naamwoordstijl
De verwachting is dat de aangekondigde aanscherping
van de Tempobeursnorm als eindresultaat een
drastische daling van het aantal studenten zal
kennen.
Wij verwachten dat de Tempobeursnorm zodanig zal
worden aangescherpt, dat het aantal ingeschreven
studenten drastisch zal dalen.

27. Lijdende vorm
Tijdens de najaarsschouw die door het
Hoogheemraadschap werd uitgevoerd,
werd geconstateerd dat de voorschriften
met betrekking tot het Peilbesluit onvoldoende werden nageleefd door de agrariërs.
Uit onze najaarsschouw blijkt dat de agrariërs het
Peilbesluit onvoldoende naleven.

28. Lijdende vorm (2)
 Nadruk op datgene wat/degene die de handeling
ondergaat:
- Het voorstel werd door de commissie verworpen.
- De commissie verwierp het voorstel.
 Misverstanden vermijden:
- Het Kamerlid dat de minister beledigde, was daarna
lang afwezig.
- Het Kamerlid dat door de minister werd beledigd, was
daarna lang afwezig.

29. Schrijftips
 Een actieve schrijfstijl is levendiger en creatiever
 OPA: Onderwerp,Persoonsvorm, Andere zinsdelen
 Gebruik voorzetselconstructies met mate
 Wees zuinig met de naamwoordstijl

30. Jargon
 Welke begrippen zijn bekend bij je collega’s in andere


-
clusters/eenheden en welke niet?
Deltavisie
afvalwaterketen
Plan Do Check act-cyclus
Afko’s: HWBP, VBK
Kantoortalk:
iets meenemen in de besluitvorming
een voorstel parkeren
een plan tegen iemand aanhouden

31. Aantrekkelijk formuleren
 Variatie
 Abstractieniveau
 Toonzetting
 Invalshoek

32. Variatie
 in structuur (tekstsoorten)
 in zinslengte en zinsbouw:
- Vorige week ontvingen wij het ontwerp dat het
Ingenieursbureau in december gemaakt heeft.
- We ontvingen vorige week het ontwerp dat het
Ingenieursbureau in december gemaakt heeft.
-Het ontwerp dat het Ingenieursbureau in december gemaakt
heeft, ontvingen wij vorige week.
-Het Ingenieursbureau maakte in december een ontwerp. Dit
ontvingen wij vorige week.
- In december…etc.

33. Variatie (2)
 Woordkeus: synoniemen
Bv. vaak
=
veel
veelvuldig
regelmatig
herhaaldelijk
dikwijls
frequent
meermalen

34. Schrijftip
 Wees creatief: varieer!

35. Abstract of concreet
 Op basis van gebruikersspecificaties komt een ontwerp
tot stand met betrekking tot structuren, stromen en
transacties binnen ons bedrijf.
 De gebruikers geven aan welke gegevens het
computersysteem moet verwerken, hoe die gegevens
samenhangen en welke transacties er binnen het bedrijf
plaatsvinden. Op basis daarvan wordt het systeem
ontworpen.

36. Schrijftip
 Wees concreet
 Gebruik voorbeelden

37. Toonzetting
 Formeel
- Grote afstand tot de lezer
- Geen persoonlijke voornaamwoorden (u, wij, onze),
-
•
•
hooguit ‘men’ of ‘onzerzijds’
Veel lijdende vorm en/of naamwoordstijl
Veel ouderwetse of ongebruikelijke woorden
(preferentie, betreffende, inzake, aangaande)
Neutraal
Informeel

38. Toonzetting (2)
Vergelijk:
Betreffende de actualisering van de gegevensbestanden
wordt onzerzijds betreurd dat er geen preferentie is
uitgesproken voor een systeem met een adequate
capaciteit.
met:
Wij betreuren het dat er geen systeem met een groter
geheugen is gekozen bij het up-to-date brengen van de
gegevensbestanden.

39. Positief of negatief?
Vergelijk:
In de praktijk blijkt helaas dat de uitgebrachte adviezen
niet altijd optimaal zijn verwoord. Bedrijven uiten
geregeld klachten over te abstract of academisch
taalgebruik. Ook komt het voor dat de logische lijn niet
inzichtelijk is. In zulke gevallen staat de presentatie van
de boodschap de effectiviteit ervan in de weg.

40. Positief of negatief? (2)
met:
Het loont de moeite veel aandacht te besteden aan de
verwoording van de adviezen. Bedrijven stellen prijs op
concreet taalgebruik, een heldere opbouw en niet te veel
academische uitweidingen. De presentatie van de
boodschap beïnvloedt rechtstreeks de effectiviteit van
het rapport.

41. Schrijftip
 Denk na over je tekstdoel: kies je een positieve of een

-
-
-
negatieve invalshoek?
Pas bij een positieve invalshoek op met woorden als:
niet
geen
probleem, tekort, gemis
klacht
ontbreken, missen
fout, incorrect, onjuist

42. Correct formuleren

43. Dat of wat?
 Het aantal kilometers boezemkade dat/wat moet
worden hersteld, is hoger als verwacht.
 Het veenweidelandschap dat/wat hier voorkomt, is erg
kwetsbaar.
 Het hoogheemraadschap heeft hier nog geen besluit
over genomen, dat/wat tot enige verwarring leidt.
 Deze voorlopige ingreep is het enige dat/wat we in dit
geval konden doen.

44. Dat of wat: de regels
 Bepaald: dat
Een begrip dat hier nauw mee samenhangt, is…
 Onbepaald: wat
Er is zoveel wat jij nog moet doen.
 Hoedanigheid of ‘algemene’ aanduiding: wat
Dit is het beste wat je kunt doen.
Hij is projectleider van de bodemsanering, wat me heel
interessant lijkt.
 Na al(les), enige, dat(gene), iets: wat
Je hebt alles gedaan wat je kon.
Is er nog iets wat onduidelijk is?

45. Verwijzingen
Ook de gemeente is erg positief over onze nieuwe
aanpak. Volgens hen bevordert dit de samenwerking .
 Klei is een grondsoort die in dit gebied veel voorkomt.
Het is erg compact, zodat de afwatering moeizaam is.
 Kantoormedewerkers zijn vaker ziek en nemen meer
vrije dagen op dan buitendienstmedewerkers,waardoor
dit het totaalbeeld vertekent.


46. Verwijzingen (2)

47. Hun of hen?
- Schrijf hun als het een
meewerkend voorwerp
is
- Schrijf hen als het een
lijdend voorwerp is
- Schrijf hen na een
voorzetsel

48. Hun of hen? (2)
• Hij overhandigde hun/hen de papieren
• Hij overhandigde de papieren aan hun/hen
• Zijn hun/hen nog andere dingen opgevallen?
• Dat hebt u hun/hen niet horen zeggen

49. Aan elkaar of los?
Een samenstelling is een combinatie van
zelfstandige naamwoorden:
Bv.
piano + kruk = pianokruk
informatie + distributie + systeem =
informatiedistributiesysteem
Samenstellingen schrijven we aan elkaar vast
www.spatiegebruik.nl/spatietoets
Bv.
Mijn kleinkind is geen klein kind
Verg. mijn middelbareschoolvrienden –
mijn middelbare schoolvrienden

50. Een streepje bij:
- Kans op verkeerd lezen/lastig leesbaar:
Bv. hyenavel, jazzzanger, basaria, hoekentree, nepopenhaard
- Twee betekenissen:
Bv. dijkramp, kwartslagen, massagebed, contrastrijker
- Klinkerbotsing:
Bv. studie-uren, milieu-uitgaven

52. Interpunctie
Leestekens zijn
bedoeld om de lezer
te helpen
De trainer zei de cursist heeft er
niks van gebakken.
a)De trainer zei: “De cursist heeft
er niks van gebakken.”
b) “De trainer”, zei de cursist, “heeft
er niks van gebakken.”

53. Interpunctie (2)
 De samenwerking motiveert enorm, het grote
voordeel van deze aanpak is dat je snel kunt
schakelen
• Nu zijn we als cluster Onderzoek, in z’n geheel
verhuisd naar het Ingenieursbureau.
• Waar HHNK oppervlaktewater beheert zuivert
PWN dat tot drinkwater.
• Laptops, die meer dan 1000 euro kosten, kunnen
niet gedeclareerd worden.