1. T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
MEGEP
(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ
PROJESİ)
TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE
İKLİMLENDİRME
BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÇİZİM 1
ANKARA 2008
2. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak
yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir (Ders Notlarıdır).
Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve
geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.
Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.
Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.
Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
4. 3.2. Layer Kavramı ............................................................................................................ 38
3.3. Change Komutu .......................................................................................................... 40
3.4. Pline Komutu .............................................................................................................. 43
3.5. Multiline “ml” (Çoklu Çizgi) Komutu ........................................................................ 47
3.6. Zoom Komutu ............................................................................................................. 49
3.7. Array Komutu (Düzlemsel) ........................................................................................ 53
3.8. Text Komutu ............................................................................................................... 57
3.9. Yazı Sitilinin Değiştirilmesi........................................................................................ 58
3.10. Dtext Komutu............................................................................................................ 61
3.11. Plot Komutu .............................................................................................................. 66
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 68
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 69
ÖĞRENME FAALİYETİ–4 .................................................................................................. 72
4. ÇİZGİ VE ÇEMBER ÇİZİMİ............................................................................................ 72
4.1. Yeni Bir Çizime Başlamak ......................................................................................... 72
4.2. DDedit Komutu........................................................................................................... 74
4.3. Undo Redo .................................................................................................................. 75
4.4. Çember Çizimi ............................................................................................................ 75
4.5. Otomatik Saklama Komutu......................................................................................... 75
4.6. Çizilmiş Nesneleri Seçmek ......................................................................................... 76
4.7. Nesnelerin Özelliklerini Öğrenmek ............................................................................ 76
4.8. Erase Komutu.............................................................................................................. 77
4.9. Copy Komutu.............................................................................................................. 79
4.10. Trim Komutu............................................................................................................. 80
4.11. Extend Komutu ......................................................................................................... 82
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 84
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 85
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 87
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 89
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 90
ii
5. AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 482BK0020
ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme
Isıtma ve Doğalgaz İç Tesisatı
Isıtma ve Sıhhi Tesisat
DAL/MESLEK
Isıtma ve Gaz Yakıcı Cihazlar (Bakım – Onarım)
Servisi
MODÜLÜN ADI Bilgisayar Destekli Çizim 1
Bu modül bilgisayar destekli çizimde kullanılan komutlar,
MODÜLÜN TANIMI koordinat sistemi ve çizim konularında beceriler
kazandıracak öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/32
ÖN KOŞUL Temel Bilgisayar, dersini başarmış olmak.
Bilgisayar Destekli Çizim 1 modülü ile AutoCAD
YETERLİK programında temel çizim komutlarını kullanarak iki boyutlu
çizimler yapmak.
Genel Amaç
Bu modül ile ilgili uygun ortam ve araç gereç
sağlandığında, AutoCAD programını kullanarak iki boyutlu
çizimler yapabileceksiniz.
Amaçlar
1.Bilgisayar destekli çizim programına başlangıç
yapabileceksiniz.
MODÜLÜN AMAÇLARI
2.Bilgisayar destekli çizim programında şablon çerçeve
çizimi için gerekli komutları bileceksiniz ve şablon
çizebileceksiniz.
3.Bilgisayar destekli çizim programında antet çizimi için
gerekli komutları ve uygulama şekillerini bileceksiniz.
4.Bilgisayar destekli çizim programında çizgi ve çember
çizimi için gerekli komutları ve şekillerini bileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM
Bilgisayar laboratuvarı, AutoCAD programı, projeksiyon,
ORTAMLARI VE
tepegöz, ploter, yazıcı vb.
DONANIMLARI
Her işlem sonunda işlemle ilgili yeterlilikleri ölçmek için
belirlenmiş bir sürede test ve uygulama işlemi
gerçekleştirilecektir.
Dersin işlenmesi sırasında gösteri ve uygulama yöntemi
ÖLÇME VE
uygulanacaktır.
DEĞERLENDİRME
Verilen çizimi verilen sürede yapabilme yeterliliği
sağlanacaktır.
İşlem basamaklarını ayrıştıracak, en kısa sürede çizimi
yapabilecektir.
iii
7. GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
Günümüzde insan ihtiyaçlarının hızla artıyor olmasına paralel olarak teknolojide de
çok hızlı gelişmeler meydana gelmektedir. Bizler de Enerji ve Tesisat Teknolojisi alanında,
üretim içerisinde bulunarak bu ihtiyaçları karşılamak durumundayız. Ürünlerimizin ve
hizmetlerimizin piyasada kabul görebilmesi için güncelleştirilmesi ve yeni teknolojilerin
üretimde kullanılması gerekmektedir.
Bir ürünü ve hizmeti geliştirebilmek için öncelikle ürünün tasarlanması gerekir.
Tasarım, önceleri klasik yöntemler kullanılarak kâğıt üzerine çizilir ve teknik ressamlar da
bunu teknik resim kurallarına uygulayarak imalat resmine dönüştürürlerdi. Sonraki aşamada,
bu imalat resimleri üretim ortamlarında kullanılırdı. Bu sebepten dolayı süreç çok
uzayabilirdi. Daha sonra ürün üzerinde yapılacak küçük değişiklikler çizimin yeniden
yapılmasını gerektirirdi.
Günümüzde ise gelişen teknolojiye paralel olarak tasarım işine bilgisayar girmiştir.
Biz buna bilgisayar destekli tasarım (Computer Aided Design) adını veriyoruz. Birçok
bilgisayar destekli çizim programı bulunmaktadır. Bunlardan en yaygın olarak kullanılanı
“AutoCAD” programıdır.
Sizler bu modül yardımıyla bilgisayar destekli tasarımda kullanılan AutoCAD
programında iki boyutlu çizim yapabilmek için kullanılan temel komutların kullanımını
öğrenerek kendinizi teknolojik gelişmelere hazırlayabileceksiniz.
1
9. ÖĞRENME FAALİYETİ–1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ
Gerekli donanımdan faydalanarak AutoCAD programında iki boyutlu çizim için
gerekli koordinat kavramını ve gerekli komutları çiziminize uygulayabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Koordinat düzleminden nerelerde faydalanılır? Araştırınız.
1. KOMUTLAR VE KOORDİNAT
1.1. Dwg (Drawing) Dosyaları
AutoCAD çizim programında dwg, dws, dwt ve dxf Drawing dosyaları vardır. Bunlar
bilgisayar destekli çizim programı olan AutoCAD ile hazırlanmış çizim dosyalarının
uzantısıdır. Bu dosyalar bilgisayarın Program Files klasörü içinde kurulu olan ilgili
AutoCAD programı sürümünün içindedir.
Çizimin ilk saklanacağı Save komutunun kullanılışında ve kaydedilmiş dosyaların
farklı isim altında saklanması gereken Save As komutunda bu uzantı seçenekleri görülür.
Şekil 1.1: Drawing dosyası uzantı penceresi
Dwg, Drawing’in (çizim) kısaltmasıdır. Her AutoCAD programı sayfasının
açılışında “Drawing1.dwg” biçiminde gelir. Yapmış olduğunuz çizimi,
belirtilen isimle gösterilen yere kayıt eder. Her açılan sayfa dwg. uzantılı olarak
açılır.
3
10. Dws, Drawing Standart (çizim standardı) kelimelerinin kısaltmasıdır. Şablon
dosya benzeridir. Katman, çizgi tipi, ölçülendirme ve yazı sitili gibi özelliklerin
ayarlanıp dws uzantısıyla kaydedilerek oluşturulur.
Dwt, Drawing Template (çizim kalıbı) kelimelerinin kısaltmasıdır. Yapılan
çizimleri şablon dosya olarak saklar. Gerektiğinde tekrar çağırılarak üzerinde
çalışma yapma kolaylığı sağlar.
Dxf kayıt dosyası ise çizim programının daha önce çıkan sürümlerinde kayıt
yapmak için kullanılır. Dxf uzantılı yapılan kayıt uygulamasında yeni sürümün
bazı ek özellikleri, eski sürüm özelliklerine dönüşür.
1.2. İşlemci, Ana Kart, HDD, RAM, Ekran Kartı
İşlemci: Merkezi işlem ünitesidir. Kısaca CPU diye bilinir. Bilgisayarda
program komutlarının yorumlanarak işleme konulduğu bütün matematiksel,
mantıksal ve kontrol işlemlerinin yapıldığı ünitedir. Örnek Pentium, AMD,
Cleron vb.
Ana Kart: Bilgisayardaki bütün parçaların (CPU, HDD, RAM vb.) bağlandığı
karttır. Bir bilgisayarın donanımları arasında, üzerindeki veri yolları vasıtasıyla
haberleşir. Bilgisayarın hangi özelliklere sahip olabileceğini belirler.
HDD: Sabit disk (hard disk) bir bilgisayarda bilgi saklama için bulunan ve
bilgilerin depolandığı birimdir. Depolanan bilgiler istendiğinde silinebilir ve
değiştirilebilir. Depolama miktarları Byte olarak ifade edilir. Bir bilgisayarda
birden fazla bulunabilir.
RAM: Ana kart üzerinde bulunur. Bilgilerin geçici olarak saklandığı ve
bilgisayar kapandığında üzerindeki bilgilerin silindiği hafıza ortamıdır. Örnek:
512 RAM, 1028 RAM vb.
Ekran Kartı: Bilgisayarda yapılan işlemlerin görsel ortama aktarılmasını
sağlayan parçadır. Görüntülerin ekrana yansıtılmasını ve görüntü kalitesini
belirler.
1.3. Bilgisayar Çiziminin Kullanım Alanları, Getirdiği Kolaylıklar,
Zorunluluk Sebepleri
Bilgisayar destekli çizim teknik resimin kullanıldığı bütün alanlarda kullanılmaktadır.
Ölçekli çizim yapabilme, ölçülendirme, çizimde değişiklik yapabilme ve saklama kolaylığı
gibi pek çok faydası bulunmaktadır. Teknoloji çağında zaman tasarrufunun öneminden
dolayı da bir zorunluluk haline gelmiştir.
1.4. Komut Verme Şekilleri
AutoCAD Drawing sayfası açılışında Şekil 1.2 ‘deki ekran görülür. Çizim çalışmaları
bu ekran üzerinde yapılır. Çizim alanı çizim penceresini kaplar. Çizimi kolaylaştırmak ve
komutları kısa yoldan çalıştırmak için, menüler ve araç çubukları çizim alanı kenarındadır.
AutoCAD ekran başlığında programın adı (AutoCAD), sürümü (2000, 2002, 2004, 2005 ve
2006 gibi), dosya adı (Draving1 gibi) ve uzantısı (dwg) yazar.
4
11. Şekil 1.2: AutoCAD ekranı
AutoCAD programında komut verme komut satırından, menüden ve kısa yol
tuşlarından (araç çubuklarından) olmak üzere üç şekilde olur. Komut giriş yerleri Şekil
1.2’de renklendirilerek gösterilmiştir.
1.4.1. Komut Satırından Komut Verme
Komut satırı standart olarak çizim ekranının altında bulunur. Satır sayısı ve konumu
değiştirilebilir. Klavyeyi kullanarak komutların yazılıp girilmesinde ve rakamların
yazılmasında kullanılır. Komutlar yazılış şekliyle veya kısaltma şeklinde girilir. Komut
satırına komutun ismi yazılır ve enter tuşuna basılır. Komut çalıştırılmış olur. Komuttan
çıkmak için Esc tuşuna basılır.
Command: line
Specfy first point: *Cancel*
Commannd:
Şekil 1.3: Komut satırına komutun yazılışı
1.4.2. Menüden Komut Verme
Menü çubuğu standart olarak ekranın üst kısmında bulunur. File, Edit, View, İnsert
vb. menüleri üzerinde bulundurur. Fare ile komutun bulunduğu menünün üzerine tıklamak
suretiyle menü açılır ve buradan komutun üzerine gelinerek komut seçilir.
5
12. Şekil 1.4: AutoCAD menüsü
1.4.3. Kısa Yol Tuşlarından Komut Verme
Araç çubuklarının üzerinde komutların kısa yol tuşları bulunmaktadır. Fareyi
kullanarak araç çubukları üzerinden istenilen komut seçilerek kullanılır. İstenilen araç
çubuğunu ekranda görüntülemek kullanıcının tercihidir. Kullanıcı kendi araç cubuğunuda
oluşturabilir.
Şekil 1.5: AutoCAD araç çubuğu
1.5. Genel Komut Tanımları ve Kısaltmaları
1.5.1. Zoom “z” Görüntü Büyütme
Çizimdeki nesnelerin ölçüleri sabit kalmak şartıyla sadece görsel olarak büyütme ve
küçültme yapmaya yarar.
Komut satırına zoom veya kısa yolu olan “z” yazılarak enter yapılır. Bu komut ayrıca
araç çubuklarından, view menü çubuğundan veya komut satırından girilerek de kullanılır.
Araç çubuğunda bulunan zoom seçenekleri aşağıdaki gibidir.
Şekil 1.6: Zoom araç çubuğu
6
13. Command: zoom
Specify corner of window, enetr a scale faktor (nX or nXP), or
[All/Center/Dynamic/Extends/Previous/Scale/Window]<real time>:
Bir nokta koordinatı veya ölçek değeri gir
Zoom (all): Tüm çizimi ekrana getirir. Çizim Limits komutuyla yapılmış ise
çizimi, çizim limitleri içinde ekrana yerleştirir.
Zoom(center): Seçilen noktayı ekranın merkezine göre verilen oranda gösterir.
Zoom (dynamic): Çizim üzerinde istenilen ayrıntıyı görüntülemeye yarayan bir
seçenektir. Mause yardımıyla büyültülecek bölge seçilir.
Zoom (extents): Çizimin tamamı ekranda görüntülenir.
Zoom(previous): Bir önceki zoom işlemlerine sırayla dönmeyi sağlar.
Zoom (scale): Bir katsayı yardımıyla ekrandaki görüntüyü büyültmeye veya
küçültmeye yarayan seçenektir.
Zoom (window): Cursorle alınan bölgeyi ekranı kaplayacak şekilde büyütür.
1.5.2. Pan “p” Görüntü Taşıma
Çizim ekranını istenilen tarafa hızlı bir şekilde kaydırmak için kullanılan bir komuttur.
Bu komut çizimin yerini ve ölçeğini değiştirmez. Komut girildikten sonra ekranda el işareti
görülür. Farenin sol tuşu basılı tutularak ekran istenilen yöne doğru kaydırılır.
1.5.3. Line “l” (Çizgi)
En çok kullanılan komutlardan birisi olan LINE, doğru parçaları çizmek için
kullanılır. Bir komutu çalıştırmanın birden çok yolu vardı. Örneğin LINE komutunu;
Menü çubuğundaki "Draw" başlığını açıp "Line" komutunu seçerek,
Çizim araç çubuğundan seçerek,
Komut satırına yazarak, ça1ıştırabiliriz.
Command: line
LINE Specify first point: (çizgi başlangıç noktasını giriniz)
Specify next point or [Undo]: çizginin sonraki noktasını giriniz)
7
14. Undo: Her kullanıldığında bir önceki doğruyu silerek çizime bu noktadan
devam etmenizi sağlar.
Close: Son tanımlanan noktayı ilk tanımlanan nokta ile birleştirir.
Örnek: Line komutu ile çizilen bir dikdörtgen.
Command: line
Specify first point: 100,50 (A noktası)
Specify next point or [Undo]: 200,50 (B noktası)
Specify next po int or [Undo]: 200,125 (C noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: 100,125 (D)
Specify next point or [Close/Undo]: 100,50 (A)
Veya Specify next point or [Close/Undo]: (A)
Command:
1.5.4. Circle “c” (Daire)
Daire çizmenin birden fazla yöntemi vardır. Bunlar sırasıyla açıklanacaktır. Daire
komutu girildikten sonra komut seçeneklerini kullanmak için köşeli parantez içerisindeki
kelimelerin büyük harflerini yazarak enter tuşuna basılması yeterlidir. Daire komutu
aşağıdaki yöntemlerle girilir.
Merkez-yarıçap (center-radius) yöntemiyle daire çizimi: Dairenin veya
çemberin merkezi ve yarıçapı verilerek elde edilir.
Command: Circle
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr(tan tan radius)]: 60,60
Specify radius o circle or [diameter] : 30
8
15. Merkez-çap (Center-Diameter) yöntemiyle çizim: Çemberin merkezi ve çapı
verilerek çizilir.
Command: Circle
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr(tan tan radius)]: 80,60
Specify radius of circle or [diameter] : d
Specify diameter of circle: 75
Üç nokta (3P) yöntemiyle çember çizimi: Çemberin geçeceği üç noktanın
koordinatları verilerek çizilir.
Command: Circle
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr(tan tan radius)]: 3P
Specify first point on circle: N1 noktasını giriniz.
Specify second point on circle: N2 noktasını giriniz.
Specify third point on circle: N3 noktasını giriniz.
İki nokta (2P) yöntemiyle çember çizimi: Çemberin geçeceği iki noktanın
koordinatları verilerek çizilir. Bu yöntemle seçilen iki noktanın arası çap kabul
edilerek çizim yapılır.
Command: Circle
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr(tan tan radius)]: 2P
Specify first point on circle: N1 noktasını giriniz.
Specify second point on circle: N2 noktasını giriniz.
9
16. Teğet-teğet-yarıçap (TTR) yöntemiyle çember çizimi: Çemberin teğet
geçeceği iki nokta seçildikten sonra yarıçapı değeri girilerek çizim oluşturulur.
Command: Circle
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr(tan tan radius)]: T
Specify point on object for first tangent of circle: N1 (N1 noktasını cursorle göster.)
Specify point on objet for second tangent of circele: N2 (N2 noktasını cursorle göster.)
Specify radius of circle: 45
Teğet-teğet-teğet (TTT) yöntemiyle daire çizimi: Çemberin teğet olacağı üç
teğet nokta seçilerek daire çizmek için kullanılır. Seçilecek teğet noktalar düz
doğrular üzerinde olacağı gibi, her türlü eğrisel nesneler üzerinde de olabilir.
Bu komutu çalıştırmak için ana menü üzerinde bulunan Draw menüsünden circle
komutunun “Tan, Tan Tan” seçenekleri üzerine fare yardımıyla tıklanır.
Specify first point on circle: _tan to N1
Specify second point on circle: _tan to N2
Specify third point on circle: _ tan to N3
1.5.5. Arc “a” (Yay)
10
17. Bu komutta da tıpkı çember çiziminde olduğu gibi birçok seçenek vardır. Ancak bu
seçeneklerden en çok kullanılanı üç nokta yöntemidir. Bu yöntemle arka arkaya üç nokta
girilerek yay çizilmiş olur.
Command: Arc
Specify start point of arc or [center]: N1
Specify second point of arc or [center/end]: N2
Specify end point of arc: N3
Diğer yay çizme yöntemleri ise şunlardır;
Start center length: Başlangıç noktası, merkezi ve uzunluğu verilerek yay
çizilir.
Start center end: Başlangıç noktası, merkezi ve son noktası verilerek yay
çizilir.
Start end angle: Başlangıç noktası, son noktası ve açısı verilerek yay çizilir.
Start end direction: Başlangıç noktası, son noktası ve yönü verilerek yay
çizilir.
Start end radius: Başlangıç noktası, son noktası ve yarıçapı verilerek yay
çizilir.
Center start end: Merkezi, başlangıç noktası ve son noktası verilerek yay
çizilir.
Center start angle: Merkezi başlangıç noktası ve açı verilerek yay çizilir.
Center start length: Merkez noktası başlangıç noktası ve uzunluğu verilerek
yay çizilir.
Continue: çizimin en son kaldığı noktadan itibaren yay çizer.
1.5.6. Erase “e” (Silme)
Erase komutu çizim üzerinde bulunan istenmeyen nesneleri silmek için kullanılır.
Komut aşağıdaki yöntemlerle seçilir.
11
18. Command: erase
Select object: (silinecek nesneyi seç)
Command:
1.5.7. Move “m” (Nesne Taşıma)
Bu komut seçilen nesneleri bulundukları koordinattan başka bir koordinata aktarmaya
yarar. Komut aşağıdaki yöntemlerle seçilir.
Command: move
Select object: (nesneyi seç)
Specify base point or displacement: (referans noktayı giriniz)
Command:
1.5.8. Copy “co” (Nesne Kopyalama)
Ekranda bulunan nesnelerin bir veya birden fazla kopyasını oluşturmaya yarayan
komuttur. Çoklu kopyalama işlemi yapılacaksa komut girildikten sonra Multiple seçeneği
aktif hale getirilmelidir. Bu komutun çalıştırılması aşağıdaki gibidir.
12
19. Command: copy
Select objects: (kopyalanacak nesneyi seç)
Specify base point or displacement: (referans noktayı giriniz)
Specify base point or displacement:
Command:
1.5.9. Layer “la” (Katman)
Bilgisayar destekli tasarım ortamında karmaşık parçalar ve büyük projeler çizilirken
karmaşıklığı azaltmak, resme müdahale imkânı oluşturmak, çizimleri gruplamak, çizgilere
değişik renkler atamak, çizgi tiplerini değiştirmek (eksen çizgisi, kesik çizgi vb.) için
katmanlar kullanılır.
Katmanlar şeffaf çizim kâğıtları (asetat) olarak düşünülebilir. Şeffaf kâğıtlar üzerine
çizilen çizimler üst üste konduğunda tüm çizimler görülebilir. Her katmandaki nesnelerin
çizgileri ayrı renklerde ve ayrı kalınlıklarda olabilir. Çizime ilk başlandığında otomatik
olarak sıfır katman oluşur. İhtiyaç duyulduğunda istenilen sayıda katman oluşturulabilir ve
istenilen isim verilebilir. Her katmanın özellikleri (çizgi tipi, rengi vb.) farklı olabilir.
Layer komutunun çalıştırılması için;
Menü çubuğundan “Format” başlığında bulunan “Layer…” işaretlenebilir.
Layers araç çubuğundan.
Komut satırına “Layer” yazılarak girilir.
Şekil 1.7: Layer diyalog kutusu
Name: Katman adı
On: Açık
13
20. Freez: Dondur
Lock: Kilit
1.5.10. Redraw “r” (Görüntü Yenileme)
Aktif görünüş penceresi içinde objeleri yeniden çizer. Genellikle Blipmode açık
olduğunda, obje seçimi sırasında veya fare ile çizim alanında yapılan tıklamalarda Blip adı
verilen + işaretlerin ekrandan temizlenmesi için de kullanılır. Çizim sırasında üst üste
çakışan objelerin silinmesi sırasında meydana gelen görüntü bozukluklarını netleştirir.
Command: redraw
Cammand:
1.6. Koordinat Verme Şekilleri
1.6.1. Kartezyen Koordinatlar
Düzlemde bir noktanın yerini tanımlamak için kullanılan biçimlerden birisi, kartezyen
koordinat sistemini kullanmaya dayanır. AutoCAD nokta belirtmemizi istediğinde, orijine
göre girmek istediğimiz noktanın apsis (x) ve ordinatını (y) komut satırına x,y değerlerini
gireriz. Nokta koordinatları girişinde Z değeri olarak 3. değer belirtilirse nokta üç boyutlu
(x.y.z) olarak tanımlanmış olur. Aşağıda iki koordinatlı noktanın giriş biçiminin kullanıldığı
bir örnek verilmiştir.
14
21. Command: line
Specify fırst point: 50,50 (A noktası seçilir)
Specify next point or [Undo]: 75,50 (AB doğru parçası, yatay ve 25 birim
uzunluğunda olacak şekilde B noktasının koordinatları bulunur)
Specify next point or [Undo]: 75,270 (C noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: 0,220 (D noktası)
Specify next po int or [Close/Undo]: 50,190 (E noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: 50,160 (F noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: 20,120 (G noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: 50,120 (H noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: c (son nokta başlangıç noktasına birleştirilir ve
komut bitirilir)
Command:
Yukarıdaki örneklerde kartezyen koordinatlarda mutlak nokta giriş biçimi
anlatılmıştır. Yani orijin noktası çizim süresince yerindedir. Kartezyen koordinatlarda @x,y
kullanılarak da göreli nokta girişi verilebilir. @ işareti bir önceki nokta koordinatının orijin
olarak kabul edileceğini belirtir. @ ‘den sonraki değerler bir önceki noktaya olan uzaklığın x
ve y değerlerini verir. Komut satırına yazılış biçimi de @x,y şeklindedir. Aşağıda bu nokta
giriş yönteminin kullanıldığı bir örnek verilmiştir.
Command: line
Specity fırst point: 50,50 (A noktası)
Specity next point or [Undo]: @210,0 (A noktasının orijin olduğu kabulüyle B
noktasının koordinatları)
Specity next point or [Undo]: @0,50 (B noktasının orijin olduğu kabulüyle C
noktasının koordinatları)
Specify next point or [Close/Undo]: @50,0 (C noktasının orijin kabulüyle D
noktası)
Specity next point or [Close/Undo]: @0,150 (E)
Specity next point or [Close/Undo]: @-130,40 (F)
Specity next point or [Close/Undo]: @-130,-40 (C)
Specity next point or [Close/Undo): c ("Close")
Command:
15
22. Yukarıdaki örnekte başlangıç noktası olarak (50,50) seçilmiştir. Eğer farklı bir nokta
seçilseydi, diğer noktalar etkilenmeyecekti. Fakat mutlak nokta giriş formatında, ilk noktanın
nerede olduğuna bağlı olarak diğer noktaların koordinatları farklılık gösterir. Ayrıca bir
çizim yaparken bu iki nokta giriş formatı da kullanılabilir.
1.6.2. Açısal Koordinatlar
Düzlemde bir noktanın yerini tanımlamak için kullanılan biçimlerden diğeri, kutupsal
koordinat sistemini kullanmaktır. Yandaki şekilde düzlemdeki bir A noktasının kartezyen ve
kutupsal gösterimleri verilmiştir. Kutupsal gösterimde r ve θ (teta) ikililerinden yararlanılır. r
girilecek noktanın orijine uzaklığını, θ orijinden girilecek noktaya çizildiği varsayılan
vektörün yatayla yaptığı açıyı temsil eder. Ayrıca kartezyen gösterimle karışıklığı
engellemek için r<θ (uzaklık<açı) yazım biçimi kullanılır. Aşağıda bu nokta giriş biçiminin
kullanıldığı örneği inceleyiniz.
Command: line
Specify first point: 0,0 (A noktası orijin üzerinde seçildi)
Specify next point or [Undo]: 250<0 (B noktası)
Specify next point or [Undo]: 250<60 (C noktası)
Specify next po int or [Close/Undo]: c ("Close" seçeneği)
Command:
Aynı kartezyen koordinatlarda olduğu gibi kutupsal koordinatlarda da göreli nokta
girişinden bahsetmek mümkündür. Yani son noktayı orijin kabul ettirerek kutupsal
koordinatları kullanabiliriz. Kutupsal koordinatlarda göreli nokta girişi diyebileceğimiz bu
biçimin yazımı @r<θ şeklindedir. Aşağıda A noktası orijinde olmayan ve kenar uzunluğu
250 birim olan bir eşkenar üçgen çizilmiştir.
16
23. Command: line
Specify first point: (işaretleme cihazınızla ekranın sol alt köşesi civarında bir nokta
giriniz.)
Specify next point or [Undo]: @250<0 (A noktası orijin kabul edilerek B noktası)
Specify next point or [Undo]: @250<120 (B noktası orijin kabul edilerek C noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: c ("Close"seçeneği)
Command:
Yukarıdaki örnekte B noktası verilirken A noktası, orijin kabul ettirilmiştir.
Dolayısıyla B noktasının orijine mesafesi 250 birim, A' dan B' ye yönlenmiş hayali vektörün
yatayla yaptığı açı da 0 (sıfır) derecedir. C noktası verilirken B noktası orijin kabul ettirildiği
için B' den C' ye yönlenmiş hayali vektörün AB doğrusuna 120 derecelik açı yaptığı dikkate
alınmıştır. Aşağıdaki tablo öğrendiğimiz nokta giriş biçimlerini özetlemektedir.
Kartezyen Kutupsal
Mutlak x,y r<θ
Göreli @x,y @ r<θ
17
24. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Öneriler
AutoCAD dosyası uzantılarını İnternet ortamı ve kütüphanelerden dosya uzantı
tanımlayınız. türlerini araştırınız.
Bilgisayarın parçalarının Bilgisayar parçalarının özelliklerini araştırınız.
bilgisayar destekli çizim AutoCAD programını çalıştırmak için gerekli
programına etkilerini açıklayınız. sistem gereksinimini araştırınız.
Bilgisayar destekli çizimin işlevsel Bilgisayar destekli çizim programının kullanım
tanımını yapınız. alanlarını ve uygulama şekillerini araştırınız.
Komut verme şekillerini AutoCAD programı ile benzer bir resim çizerek
uygulayınız. komut verme şekillerini uygulayınız.
Bilgisayar destekli çizim Resmi çizerken komutların kısaltmalarını
programının komutlarını ve kullanınız.
kısaltmalarını kullanınız. Çeşitli koordinat verme kurallarını resmi
çizerken uygulayınız.
Çiziminizi değişik yöntemler kullanarak tekrar
çiziniz.
Koordinat sistemlerin sayınız ve
koordinat verme şekillerini
kullanınız.
18
25. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen ölçme değerlendirmede; çoktan seçmeli ölçme değerlendirme
kriterleri uygulanmıştır.
1. AutoCAD programı ile hazırlanan çizim dosyalarının uzantısı hangisidir?
A) .bat B) .exe C) .com D) .dwg
2. Bilgisayar ekranındaki görüntünün daha kaliteli olması için hangi bilgisayar parçasını
kapasitesi yükseltmek gereklidir?
A) CPU B) Ekran kartı C) Ana kart D) HDD
3. Yukarıdaki kısa yol tuşu hangi komut anlamına gelmektedir?
A) Line B) Layer C) Arc D) Delete
4. Line komutu hangi menünün altında bulunmaktadır?
A) Draw B) Tools C) Modify D) File
5. Çizim üzerinde belirli bir bölgeyi daha büyük görüntülemek için hangi komut kullanılır?
A) Zoom - Previus B) Zoom - Window C) Zoom - Extends D) Pan
6. Göreceli kutupsal koordinat formatı hangisidir?
A) x,y,z B) @ x,y C) r < θ D) @ r < θ
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.
Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.
19
26. PERFORMANS DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki şekli AutoCAD programını kullanarak 30 dakika sürede çiziniz.
Açıklama: Aşağıda listelenen davranışları yapamıyorsanız “Hayır”, yapabiliyorsanız
“Evet” kutucuğuna (X) işareti koyunuz.
DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır
1. Doğru (line) çizdiniz mi?
2. Kartezyen koordinatlar kullandınız mı?
3. Açısal koordinatları kullandınız mı?
4. Çember (circle) çizdiniz mi?
5. Yay (arc) çizdiniz mi?
6. Görüntüleme komutunu kullandınız mı?.
7. Copy komutunu kullandınız mı?
8. Çizimi zamanında tamamlandınız mı?
DEĞERLENDİRME
Eksikliklerinizi gördükten sonra, faaliyete tekrar dönüp araştırarak ya da
öğretmeninizden yardım alarak tamamlayınız.
20
27. ÖĞRENME FAALİYETİ–2
ÖĞRENME FAALİYETİ–2
AMAÇ
Çizimler için şablon çerçeve oluşturabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Şablon çerçeve çizmek için bilinmesi gerekli komutları araştırınız.
2. ÇİZİMLER İÇİN ŞABLON ÇERÇEVE
ÇİZİMİ
2.1. Bilgisayar Destekli Çizim Programının Çalıştırılması
AutoCAD, bilgisayarımıza kurulduktan sonra masaüstünde var olan simgelerimize
yandaki şekildeki gibi yeni bir simge eklenecektir. Bilindiği gibi masaüstündeki bu simgeler,
ilişkilendirildikleri yazılımları daha kolay ve hızlı başlatabilmek için kullanılır. AutoCAD' in
başlatılabilmesi için yapılması gereken, şekildeki simgenin iki kez kısa aralıklarla
işaretlenmesidir. Bir süre bekledikten sonra AutoCAD penceresi, "Startup" isimli diyalog
kutusuyla beraber karşımıza gelecektir.
Şekil 2.1: AutoCAD açılış ekranı
Bu diyalog kutusu ile var olan bir dosyanın veya yeni bir dosyanın açılması
sağlanabilir. Yeni dosya açarken de bazı ayarların yapılmasına olanak tanınır.
21
28. Şekil 2.2: Startup iletişim kutusu
Startup iletişim kutusunun sol üst köşesinde dört tane düğme bulunur. İlk iki düğmeyi
kullanarak yeni bir çizime başlayabilir ya da mevcut bir çizimi açarak bunu düzenleyebilir
veya güncelleyebilirsiniz. Diğer iki düğme ise ileri düzeyde başlangıç ayarları için birtakım
şablonlar ve sihirbazları kullanmanızı sağlar. İletişim kutusunun ortasındaki kısmın içeriği,
bu dört düğmeden hangisini seçtiğinize bağlı olarak değişir. Yeni bir çizime başlarken bu
iletişim kutusunu atlayarak doğrudan AutoCAD'in grafik penceresine geçebilirsiniz.
2.2. Çizim Alanının Hazırlanması
Çizime başlamadan çizim ekranında kullanacağınız araç çubuklarını aktif hale
getirerek veya kendi araç çubuğunuzu hazırlayıp ekrandaki konumlarını belirleyerek çizime
başlayabilirsiniz. Kullanmayacağınız araç çubuklarını açtığınızda çizim ekranınız
küçüleceğinden zorluk çekebilirsiniz. Araç çubukları ”Wiev” menüsünden “Toolbars…”
işaretlenerek çalıştırılabilir ve aşağıdaki diyaloğ kutusu gelir.
Şekil 2.3: Toolbar iletişim kutusu
Araç çubuklarının isimlerinin önündeki kutucuklara çentik koymak sureti ile istenilen
araç çubuğu açılır.
Ekran üzerinde başlığından tutularak istenilen yere sürüklenir.
“Close” tuşu ile komuttan çıkılır.
22
29. Not: “Status” komutu ile çizim alanı hakkında bilgi alabilirsiniz.
2.3. Noktadan Sonra Hanenin Belirlenmesi
UNITS komutu ile koordinat ve açı gösterim biçimleri ve hassasiyet ayarlamaları
yapılır. Komut menü çubuğundaki "Format" başlığındaki "Units..." işaretlenerek
çalıştırılabilir ve aşağıdaki diyalog kutusu gelir.
Şekil 2.4 Drawing units iletişim kutusu
Length: Bu bölümde bulunan "Type" listesinden uzunluk gösterim biçimi
belirlenir. Listede mimari ("Architectural"), ondalık ("Decimal"), mühendislik
("Engineering"), rasyonel ("Fractional") ve bilimsel ("Scientific") seçenekleri
mevcuttur. Uzunluk gösterim biçimi seçildikten sonra hassasiyet ayarı yapılır.
"Precision" listesi açıldığında seçilebilecek hassasiyetler görülür
Angle: Bu bölümdeki "Type" listesinden açılara yönelik biçim seçimi yapılır.
Listede derece ("Decimal Degrees"), derece/dak./san. ("Deg/Min/Sec"), grad
("Grads"), radyan ("Radians") ve arazi ("Surveyor's Units") açı ölçüm biçimleri
vardır. Uzunluk biçimi seçiminde olduğu gibi burada da "Precision" listesinden
açı seçimi için hassasiyet belirlenir. Açılar pozitif yönde (saat dönüşü tersine)
alınır. Açıların saat dönüş yönünde olması istenirse Clockwise kutucuğu
işaretlenir.
Drag-and-drop scale: Drag-and-drop scale alanında bulunan açılır liste, aktif
çizim dosyasına AutoCAD DesignCenter içinden getirilmek istenen blockları
ölçeklendirir. DesignCenter içinden getirilen block farklı birim sisteminde ise
burada yapılacak ayarlamaya uygun boyutlandırır. Dosyaya yerleştirilmesi
esnasında bu listeden seçilecek birime dikkat edilir. Drag-and-drop scale alanı,
AutoCAD eski sürümlerinde (AutoCAD 2000, 2002 gibi) Drawing Units For
DesignCenter Blocks olarak adlandırılmıştır.
23
30. 2.4. Çizim Limitlerinin Belirlenmesi
Yeni bir dosya açtığımızda, çizim sınırları hangi şablon dosyanın kullanıldığına
bağlıdır. Örneğin acadiso.dwt şablon dosyası ile başlanmışsa çizim sınırları 420x297 alınır.
Yani uzunluğu 420 ve genişliği 297 birim olan bölge, çizim sınırlarıdır. LIMITS komutu,
çalışmanın herhangi bir aşamasında (genellikle başlangıçta) çizim sınırlarını değiştirmek için
kullanılır. Menü çubuğunda "Format" başlığındaki "Drawing Limits" menü elemanı seçilerek
komut çalıştırılabilir.
Command: limits
Reset Model space limits:
Specify lower left corner or [ON/OFF] <0.0000,0.0000>:
Specify upper right corner <420.0000,297.0000>: 1300,800
Command:
Komut çalıştırıldığında ilk olarak bir mesaj görüntülenir ve bir sonraki satırda ilk ileti
belirir. Genellikle çizim sınırlarının sol alt köşesinin koordinatlarının (0,0) olması istendiği
için ilk iletiye boş yanıt verilir. Son ileti çizim sınırlarının sağ üst köşesinin koordinatlarını
girmemizi ister. Hâlihazırdaki değer, güncel değer olarak sunulur. Yukarıda yeni çizim
sınırları 1300 x 800 yapılmıştır.
Çizim sınırı ayarı LIMITS komutu ile yapıldıktan sonra tanımlanan bölge ekrana
yerleşmez. Tanımlanan yeni çizim sınırlarının ekran içine yerleştirilmesi için ZOOM
komutunun "All" seçeneği kullanılır.
ON: Tanımlanmış sınırları açar (aktif hale getirir). Dolayısıyla çizim sınırları
dışında nokta girişi engellenir. Çizim sınırları dışında nokta girilmeye
çalışıldığında "Outside limits" uyarı mesajı ile karşılaşılır.
OFF: Sınır kontrolünü kaldırır. Artık çizim sınırları dışında nokta girişi
serbesttir.
2.5. Grid Komutu
GRID komutu, noktaların meydana getirdiği bir ızgara oluşturulmasını sağlar. Izgara,
çizimin bir parçası değildir. Çıktısı alınamaz. Genellikle görsel bir kolaylık sağladığı için
"snap" modu ile beraber kullanılır. İmlecin atlamalarını saymak yerine ızgaradaki noktaların
sayılması görsel açıdan çoğu zaman daha kolaydır.
Command: grid
Specify grid spacing (X) or [ON/OFF/Snap/Aspect] <10.0000>:
Yukarıdaki iletiye bir değer girildiğinde LIMITS komutuyla tanımlanan çizim sınırları
içine grid nokta ızgarası yerleştirilir. Yukarıdaki iletiye bir sayıyı takip eden x biçiminde de
(2x, 0,5x gibi) yanıt verilebilir. Örneğin 2x cevabı, ızgara ayrışımının, "snap" ayrışımının iki
katı olmasını sağlar. Ayrıca yukarıdaki iletiye 0 (sıfır) özel değeri girilebilir. Bu özel değer,
ızgara ayrışımının, "snap" ayrışımına kilitlenmesi anlamına gelir. Dolayısıyla "snap"
ayrışımına girilecek değerler, ızgara ayrışımı için de kullanılır. Genellikle ızgara, "snap"
modu ile birlikte ve aynı değerde kullanıldığı için bu özellik anlamlıdır.
24
31. Grid modu komut satırından ayarlanabildiği gibi, durum çubuğundan da ayarlanabilir.
Durum çubuğu üzerinde farenin sağ tuşuna basılır. Açılan listeden Settings seçilir. Açılan
Drafting Settings penceresinden Snap and Grid, Polar Tracking ve Object Snap
seçeneklerinin değerleri verilir.
Grid Settings Drafting Settings
Şekil 2.5: Grid modu ayarlama penceresi
Aşağıda GRID komutunun komut satırından girilmesi durumunda diğer seçenekler
açıklanmıştır.
ON/OFF: Bu seçenekler ızgaranın açılıp kapatılmasını sağlar. F7 veya Ctrl/+G
veya durum çubuğundaki "GRID" düğmesine fare ile vurarak da aynı işlev
gerçekleştirilir.
Snap: Izgara aralığının "snap" ayrışımına kilitlenmesi istenirse kullanılır. GRID
komutu çalıştırılıp gelen iletiye O (sıfır) yanıtının verilmesi de aynı işi yapar.
Aspect: Izgara noktaları arasındaki yatay ve dikey mesafenin farklı olması
sağlanır. "Aspect" seçeneği iletilerine de sayıyı takip eden X girilebilir.
Command: grid
Specify grid spacing(X) or [ON/OFF/Snap/Aspect] <5.0000>: a
Specify the horizontal spacing(X) <5.0000>: 5
Specify the vertical spacing(Y) <5.0000>: 10
Command:
25
32. 2.6. Snap Komutu
SNAP komutu ile imleç hareketleri kontrol edilir. Kenetleme ("snap") modu
kapalıyken imleç hareket ettirildiğinde, durum çubuğundaki koordinatlar izlenirse herhangi
bir kısıtlama olmadığı görülür. Yani imleç, çalışma alanındaki her noktaya ulaşabilmektedir.
SNAP komutuyla imlecin yatay ve dikey hareket aralıkları belirtilir ve "snap" modu açılırsa
imleç, artık çalışma alanındaki bütün noktalara ulaşamaz. Çünkü imleç, belirtilen aralıklarda
atlayarak hareket etmektedir. Bu durum, koordinatlar izlenerek görülebilir.
SNAP, komut satırına yazılarak çalıştırılır ve aşağıdaki ileti gelir ve aşağıdaki gibi bir
değer girilerek yanıt verilebilir. Bu durumda imleç, yatayda ve dikeyde girilen değer kadar
atlayarak hareket edecektir. Eğer bir şeklin boyutları, bu değerin katları ise şeklimizi
klavyeyi kullanmadan çizebiliriz. Değer girildikten sonra "snap" modu kendiliğinden aktif
yapılır.
Snap değerleri, Grid komutunda olduğu gibi durum çubuğundan da fareyle
Snap→Settings içinden Draftings Settings penceresi açılarak da ayarlanabilir. F9 fonksiyon
tuşunun da "snap" modunu açıp kapadığını hatırlayın.
Command: snap
Specify snap spacing or (ON/OFF/Aspect/Rotate/Style/Type] <10.0000>: 14
Command:
ON/OFF: Bu seçenekler, kenetleme ("snap") modunun açılıp kapatılması için
kullanılır. Açık durumda imleç, girilen değer kadar atlayarak hareket
edeceğinden çalışma alanındaki bütün noktalara ulaşılamaz. Bu seçeneklerin
işlevlerinin F9 veya Ctrl+B veya durum çubuğundaki "SNAP" düğmesiyle
yapabilirsiniz.
Aspect: İmlecin yatayda ve dikeyde farklı aralıklarla hareket etmesi istenirse bu
seçenek kullanılır.
Rotate: "Snap" modu açıldığında imleç hareketleri verilen değerlerle
sınırlandırılır ve (0,0) noktası referans alınır. Yani (0,0) noktasından itibaren
imleç, yatayda ve dikeyde verilen değer kadar atlayarak hareket eder. "Rotate"
seçeneğinin görevlerinden biri, bu referans noktayı değiştirmektir. Diğer görevi;
atlamaların yatay ve dikeyde değil, istenen bir açı ve buna dik istikamette
olmasını sağlamaktır.
Style: Bu seçenek bize "Standard" ve "lsometric" olmak üzere iki biçimden
birini seçme imkanı tanır. Yukarıda anlatılan "snap" modu, standart kullanım
biçimidir. İzometrik biçim ise izometrik çizimlerde bize yardımcı olmak üzere
düzenlenmiştir.
Type: "Snap" tipi için sunulan iki seçenekten biri olan "Grid", "snap" modunun
yukarıda anlatıldığı tarzda kullanımına karşılık gelir. "Polar" seçeneğinin ise
kullanımı, henüz görmediğimiz kutupsal izleme modu veya nesne kenetleme izi
modu açıkken anlamlıdır.
26
33. 2.7. Çizgi Çizmek
AutoCAD programında çizgi çizme komutu olan “Line” komutunu daha önce
öğrenmiştik. Şimdi bu komutun kullanımını birkaç uygulama ile pekiştireceğiz.
2.7.1. Uygulama
Command: line
Specify fırst point: (A noktasını, ekran sol alt köşesi civarında bir yerde seçin.)
Specify next point or [Undo]: @230,0 (son nokta orijin kabulüyle B noktası)
Specify next point or [Undo]: @0,60 (son nokta orijin kabulüyle C noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: @-ll0,0 (D noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: @0,40 (E noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: @-50,0 (F noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: @0,50 (G noktası)
Specify next po int or [CloselUndo]: @-70,0 (H noktası)
Specify next po int or [CloselUndo]: c ("Close" seçeneği)
Command:
2.7.2. Uygulama
Command: line
Specify first point: (Ekranın sol alt köşesi civarında bir nokta işaretleyin.)
Specify next point or [Undo]: @95<0 (son nokta orijin kabulüyle B noktası)
Specify next point or [Undo]: @170<90 (C noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: @95<180 (D noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: c ("Close" seçeneği)
27
34. Command: line
Specify first point: @25,- 135 (son nokta olan D' nin orijin kabulüyle E noktası)
Specify next point or [Undo]: @45<0 (F noktası)
Specify next point or [Undo]: @-15,90 (G noktası)
Specify next point or [Close/Undo): @-15,0 (H noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: c
Command:
2.7.3. Uygulama
Command: line
Specify fırst point: (A noktasını işaretleyerek girin.)
Specify next point or [Undo]: @180,0 (B noktası)
Specify next point or [Undo]: @50<120 (C noktası)
Specity next point or [Close/Undo]: @20<30 (D)
Specify next point or [Close/Undo]: @80<120 E)
Specity next point or [Close/Undo]: @20<210 (F)
Specity next point or [Close/Undo]: @50<120 (G)
Specify next point or [CloselUndo]: c ("Close")
Command:
Not: “Qsave” komutu ile çiziminizi anlık olarak kaydediniz.
2.7.4. Kenetleme Komutları
Bilgisayar destekli çizim programında nesnelerin taşınması, çoğaltılması, belli
yerlerinden yakalama işlemleri gelişi güzel yöntemlerle yapılırsa hata oranı yükselir. Bu
olumsuz durumu gidermek için nesne kenetleme komutları kullanılır.
Bu yardımcı komutlar cisimlerin uç, orta, daire merkezi, kesişim merkezi, teğet
noktaları gibi özel noktalardan otomatik olarak yakalamak için kullanılan yardımcı
komutlardır. Bu komuta aşağıdaki yöntemlerle ulaşılır.
“Object Snap” araç çubuğundan
Komut satırına ilk üç karakteri yazarak
Sihift+Fare sağ tuşuna basarak.
28
35. Obje snap çubuğundan yapılan kenetlemeler bir sefere mahsustur. Her gerektiğinde bu
çubuktan seçim yapılmalıdır. Osnap ayarlarından yapılan seçimler ise yine buradan iptal
edilinceye veya durum çubuğundan osnap çift tıklama işlemi yapılarak gri renge
döndürülünceye kadar geçerlidir.
ENDpoint (Uç nokta): Yay, doğru, eliptik yay gibi nesnelerin seçim
noktasına en yakın uç noktaları yakalanır.
MIDpoint (Orta nokta): Seçilen nesnenin orta noktasını yakalar.
Örneğin bir doğrunun veya yayın orta noktasını verir.
INTersection (Kesişim noktası): Nesnelerin kesişim noktalarını yakalar.
Örneğin bir doğru ile çemberin kesişim noktasını verir.
APParent Intersect (Görünüşteki kesişim noktası): Uzayda gerçekten
kesişen veya kesişmeyen iki nesnenin görünüşteki kesişim noktasını
yakalar. Örneğin uzayda kesişmeyen iki doğruya öyle bir açıdan
bakılıyordur ki kesişiyorlarmış gibi görünürler. Görünüşteki bu kesişim
noktası yakalanır.
CENter (Merkez): Yay, çember, eliptik yay, halka ve elips gibi merkeze
sahip nesnelerin merkez noktalarından yakalar.
QUAdrant (Çeyrek): Çember, yay elips, halka ve eliptik yayların; ¼
‘lük eksenleri olan 0°, 90°, 180° ve 270° lerdeki çeyrek noktaları yakalar.
NODe (Düğüm): Nokta objelerine kenetlenir. Grid ızgara noktacıkları
obje değildir. Bu nedenle Node, Point komutu ile oluşturulmuş objeleri
görür.
Insert veya INSertion (Yerleşim): Blokların (BLOCK), şekillerin
(SHAPE) ve metinlerin (DTEXT ve MTEXT) yerleşim noktalarından
yakalar.
PERpendicular (Dik): Seçilen bir noktadan seçilen nesneye yönlenmiş
hayali dikmenin, nesneyi kestiği noktaya kenetlenir. Önce nokta, sonra
nesne de seçilebilir.
TANgent (Teğet): Teğet noktayı yakalar. Hangi komutun çalıştırıldığı ve
neye teğet çizileceği önemlidir. Örneğin çember çizerken, bir doğruya
veya bir yaya teğet olması istenir. Fakat doğru çizerken, bir başka doğru
seçilemez. Sadece çembere veya yaya gibi eğrisel objelere teğet
çizilebilir.
NEArest (En yakın): Seçilen nesnenin, imlece en yakın noktasına
kenetlenir.
NONe (Hiçbiri): Sürekli kullanmak üzere kilitlenen modlardan o anlık
kurtulmak için kullanılır. Nesne kenetleme bu komutla kapatılır.
PARallel (Paralel): Bir vektörün ikinci noktasını (örneğin LINE
komutunda ilk ileti geçildikten sonra) girerken, vektö
rün herhangi bir doğrusal nesneye (LINE, RAY, vs.) paralel olacak
şekilde oluşmasını sağlar.
EXTensİon (Uzarna): Herhangi bir nesnenin (doğru, yay vs.) uzantısı
üzerinde nokta yakalamamızı sağlar. Cursor hareket ettirilince ulaşılmak
istenen nokta çizgi uzantısında yakalanır.
29
36. Üteki şekilde bir üçgenin kenar ortayları çizilmeye çalışılır. İlk olarak LINE komutu
çalıştırılır. İlk ileti komut satırında görülünce nesne kenetleme kısa yol menüsü açılır ve
"ENDpoint" modu seçilir. AB doğrusunun A noktası yakalanmak istendiği için imleç, AB
doğrusu üzerinde A noktasına daha yakın olacak şekilde konumlandırılır. Bu esnada A
noktası üzerinde, "ENDpoint" modunun simgesi olan bir kare oluşmuştur. İşaretleme tuşuna
basıldığında A noktası girilmiş (yakalanmış) olur. Artık komut satırında LINE komutunun
ikinci iletisi vardır. Tekrar nesne kenetleme kısa yol menüsü açılır ve “MIDpoint” modu
seçilir. BC doğrusunun orta noktası yakalanmak istendiği için imleç, BC doğrusu üzerinde
herhangi bir yerde konumlandırılır. Bu esnada “MIDpoint” modunun simgesi olan bir üçgen
işareti, doğrunun ortasında belirir. Son olarak işaretleme tuşuna basılır ve BC doğrusunun
orta noktası girilmiş olur. Aşağıda ileti, akışı verilmiştir.
Command: line
Specify first point: (“ENDpoint” modu ile A noktası girilir.)
Specify next point or [Undo]: (“MIDpoint” modu ile BC doğrusu seçilerek orta
noktası girilir.)
Specify next point or [Undo]: (Komut bitirilir.)
Command:
Üstdeki örnekte var olan bir üçgenin köşelerinden geçen bir çember ile kenarlarına
teğet olan bir çember çizilmiştir. Her iki çember de üç nokta yöntemi ile çizilebilir.
Köşelerden geçen büyük çemberi çizerken, AutoCAD tarafından istenecek üç noktaya
“ENDpoint” modu ile üçgenin köşeleri seçilerek yanıt verilir. Kenarlara teğet küçük çember
çizilirken istenen üç noktaya “TANgent” modu ile yanıt verilir. Her nokta istendiğinde
“TANgent” modu seçilerek çemberin teğet olduğu kenarlar işaretlenir. İmleç, işaretlemek
amacıyla doğruların üzerine götürüldüğünde “TANgent” moduna ait şekildeki simge belirir.
30
37. Aşağıdaki örneğimizde mevcut üç çembere içten ve dıştan teğet çemberlerin çizilişi
anlatılır. Sadece içteki çemberin ileti akışı verilmiştir. Dıştaki çember benzer tarzda çizilir.
Command: circle
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: 3p
Speeify first point on circle: (“TANgent” modu ile çember, A noktası civarından
seçilir.)
Speeify second point on circle: (“TANgent” modu ile çember, B noktası civarından
seçilir.)
Specify third point on circle: (“TANgent” modu ile çember, C noktası civarından
seçilir.)
Command:
Aşağıdaki örnekte “PERpendicular” modu kullanılarak bir üçgenin dikmesi
çizilmektedir.
Command: line
Specify first point: (“ENDpoint” modu ile A noktası girilir.)
Specify next point or [Undo]: (BC doğrusu “PERpendicular” modu ile seçilir.)
Specify next point or [Undo]:
Command:
“QUAdrant” moduna örnek olması açısından aşağıdaki çizim yapılmıştır. Yakalanmak
istenen çeyrek noktaya yakın yerden çemberin seçildiğine dikkat edin.
31
38. Command: line
Specify first point: (“QUAdrant” modu ile çemberi A noktası civarından seçin.)
Specify next point or [Undo]: (“QUAdrant” modu ile çemberi B noktası civarından
seçin.)
Specify next point or [Undo]: (“QUAdrant” modu ile çemberi C noktası civarından
seçin.)
Specify next point or [Close/Undo]: (“QUAdrant” modu ile çemberi D noktası
civarından seçin.)
Specify next po int or [Close/Undo]: c
Command:
“INTersection” nesne kenetleme modu, iki nesnenin kesişimini yakalayabildiği gibi
uzantıların kesişimi için de kullanılır. “INTersection” modu kullanılırken imleç, kesişimi
oluşturan iki nesneye yakın konumlandırılmalıdır. Kesişim noktası üzerine veya civarına da
konumlandırılabilir. Zaten “INTersection” moduna has simge, imleci yönlendirmede
yardımcı olur. İstediğimiz yerde simge görülüyorsa (bütün modlar için geçerli) imleç, doğru
konumlandırılmıştır. Aşağıda bu iki kullanım tarzına ilişkin örnekler verilmiştir.
Command: line
Specify first point: (“INTersectin” modu ile imleci A noktası civarında konumlandırıp
işaretleyin.)
Specify next point or [Undo]: (“INTersection” modu ile B noktası civarında
işaretleyin.)
Specify next point or [Undo]:
Command: line
Specify first point: (“INTersection” modu ile C noktası civarında işaretleyin.)
Specity next point or [Undo]: (“INTersection modu ile D noktası civarında
işaretleyin.)
32
39. Specity next point or [Undo]:
Command:
2.8. Çerçeve Çizgilerini Kalınlaştırmak
Çerçeve çizgilerini kalınlaştırmak için düzenleme komutu olan “Pedit” komutu
kullanılır. Pedit komutu bileşik çizgi düzenleme komutudur. Line ile çizilen çizgiler bileşik
çizgi değildir, ayrı olarak hareket ederler.
Command: pedit
Select polyline or [Multiple]: ( polyline’ı seç)
Object selected is not a polyline ( seçilen obje polyline değil)
Do you want to turn it into one? <Y> (işlem yapmak istiyormusunuz <evet>)
Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype
gen/Undo]: w (genişlik)
Specify new width for all segments: 10 (genişlik değerini gir)
Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype
gen/Undo]:
Command:
Not: Kenarlarda fazlalık olmaması için nesneyi “Polyline “ yapmak gereklidir. Line
ile çizilen çizgiler “Pedit” komutunun “Join” seçeneği ile polyline’a dönüştürülebilir.
33
40. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Öneriler
Status komutu ile çizim alanı hakkında bilgi
Çizim alanını hazırlayınız.
alınız.
Noktadan sonra görünecek hane Units komutunu kullanınız.
sayısını ayarlayınız. Kullanmayacağınız ayarları değiştirmeyiniz.
Çiziminize uygun büyüklükte çizim alanı limitleri
Çizim limitlerini belirleyiniz.
belirleyiniz.
İmlecin atlama miktarının Snap ayarlarını çizim alanınıza göre yapınız.
ayarını yapınız. Snap modu aktif hale getiriniz.
İmlecin atlama miktarını
Grid ayarlarını snap ayarlarına göre yapınız.
ekranda ızgara şeklinde
Grid modu aktif hale getiriniz.
görüntüleyiniz.
Çizgi çiziniz. Aşağıdakine benzer bir çizim yapınız.
Çizim yaparken koordinatları kullanınız.
Pedit komutunu kullanarak çizgileri kalınlaştırınız.
Çiziminizi kaydetmeyi unutmayınız.
Çerçeve çizgilerini kalın çiziniz.
34
41. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen ölçme değerlendirmede, çoktan seçmeli ölçme değerlendirme
kıstasları uygulanmıştır.
1. Çizim alanı ile ilgili bilgileri hangi komut gösterir?
A) Limits B) Snap C) Status D) Grid
2. Çizim alanın sınırları hangi komutla belirlenir?
A) Limits B) Snap C) Status D) Grid
3. İmlecin ekranda atlama miktarını hangi komut düzenler?
A) Grid B) Pedit C) İmlec D) Snap
4. “Line” komutu ile çizilen çizgilerin kalınlığını hangi komutla düzenleriz?
A) Line B) Pedit C) With D) Pline
5. Yapılan çizimi anlık olarak kaydetmek için hangi komut kullanılır?
A) Qsave B) Save C) Open D) New
6. Klavye üzerinde bulunan “F7” tuşu hangi komutla ilgilidir?
A) Snap B) Limits C) Grid D) Qsave
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.
Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.
35
42. PERFORMANS DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki şekli AutoCAD programını kullanarak 40 dakika sürede çiziniz.
Açıklama: Aşağıda listelenen davranışları yapamıyorsanız “Hayır” yapabiliyorsanız
“Evet” kutucuğuna (X) işareti koyunuz.
Değerlendirme Kriterleri Evet Hayır
1. Çizim alanını hazırlandınız mı?
2. Snap ve Grid ayarlarını yaptınız mı?
3. Doğru (line) çizdiniz mi?
4. Kartezyen koordinatları kullandınız mı?
5. Açısal koordinatları kullandınız mı?
6. Çember (circle) çizdiniz mi?
7. Görüntüleme komutunu kullandınız mı?
8. Çizgi kalınlığını değiştirdiniz mi?
9. Çizimin belirli aşamalarında kayıt yaptınız mı?
10. Çizimi zamanında tamamladınız mı?
DEĞERLENDİRME
Eksikliklerinizi gördükten sonra; faaliyete tekrar dönerek, araştırarak ya da
öğretmeninizden yardım alarak tamamlayınız.
36
43. ÖĞRENME FAALİYETİ–3
ÖĞRENME FAALİYETİ–3
AMAÇ
Antet çizimi için gerekli komutları bileceksiniz ve çizimini yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Antet şekillerini araştırınız.
3. ANTET ÇİZİMİ
3.1. Time Komutu
TIME komutu ile çizim dosyamıza ait bazı tarih ve zaman bilgilerini öğrenebiliriz.
TIME komutu, menü çubuğunda "Tools" başlığı altındaki "Inquery" altında bulunan 'Time"
seçilerek çalıştırılabilir. Komut çalıştırıldığında AutoCAD yazı penceresi açılır ve aşağıdaki
tarih ve zaman bilgilerinden sonra komutun iletisi gelir.
Command: time
Current time: 07 August 2005 Wednesday at 00:03:08:940
Times for this drawing:
Created: 07 March i 999 Sunday at 13: 19.53: 230
Last updated: 26 September 2000 Tuesday at ı 9:08:38:030
Total editing time: 4 days 03.02: 12.030
Elapsed timer (on): 4 days 03.02: 12.080
Next automatic save in: O days 01:59:55.456
Enter option [Display/ON/OFF/Reset]:
Current time: Bulunduğumuz tarih ve zaman bildirilir.
Created: Çizim dosyamızın oluşturulduğu tarih ve zamandır.
Last updated: Çizim dosyamızda en son yapılan değişikliklerin güncellendiği
tarih ve zaman bildirilir.
Total editing time: Çizim dosyamızdaki toplam çalışma süresini gösterir.
Elapsed timer: Kullanıcıya bırakılmış bir kronometre gibi düşünülebilir.
Next automatic save in: Gelecek otomatik saklamaya ne kadar süre kaldığı
bildirilir.
TIME komutunun iletisinde bulunan seçenekler aşağıda açıklanmıştır.
Display: Zaman ve tarih bilgileri tekrar sunulur.
ON/OFF: Kullanıcıya bırakılmış olan kronometrenin ("Elapsed timer") açılıp
kapatılmasını sağlar.
Reset: Kullanıcıya bırakılmış olan kronometreyi sıfırlar (0 days 00:00:00.000).
37
44. 3.2. Layer Kavramı
Çizilen nesneler mutlaka bir katmandadır. Diğer bir deyişle her nesne bir katmana
aittir. Dolayısıyla katmanlar, nesnelerin diğer bir özellikleridir. Yani bir nesnenin ait olduğu
katman, renk, çizgi tipi ve çizgi kalınlığı gibi o nesnenin bir özelliğidir. Katmanları şeffaf
plakalara benzetebiliriz. Üst üste konmuş şeffaf plakalar ve her plakada bazı çizim öğeleri.
Örneğin mimari çizim, sıhhi tesisat ve elektrik tesisatı ayrı katmanlara çizildiğinde,
katmanların açılıp kapatılma yeteneklerinin kullanılmasıyla, alternatifler oluşturabilme
şansına sahip oluruz. Aşağıdaki şekil 3.1’ de üç katman kullanılarak oluşturulan basit bir
örnek gösterilmektedir.
Şekil 3.1: Katmanlar
Görüldüğü gibi yukarıdaki şekilde üç katman kullanılmıştır. Şekil çizimi “O” (sıfır)
katmanına, tarama ve eksen çizgileri "ince çizgiler" isimli katmana, ölçülendirme öğeleri ise
"ölçülendirme" isimli katmana yapılmıştır. Yukarıda da bahsedildiği gibi katman
kullanımının sağladığı faydalardan biri, alternatiflerin oluşturulabilmesidir.
Çizimimizde katman kullanımının (l ‘den fazla katmana çizim yapmanın) bir diğer
yararı da performans artışına sebep olmasıdır. Örneğin bir süre için görüntülenmesi
istenmeyen nesnelerin bulundukları katmanların kapatılmasıyla veya dondurulmasıyla
AutoCAD bunları ekrana getirmez. Böylece özellikle büyük çizim dosyalarında anlamlı bir
performans artışı sağlanmış olacaktır.
Katman kullanımı ile nesneler bir bakıma gruplandırılmış olurlar ve özelliklerinin
topluca değiştirilebilmesi mümkün olur. Bu durum, katman kullanımının sunduğu diğer bir
avantaj olarak görülebilir.
Çizim yaparken oluşturulan katmanlardan hangisi güncel ise o katman kullanılır. Yani
çizim güncel katmana yapılabilir. Dolayısıyla çizeceğimiz nesnelerin hangi katmana ait
olmaları isteniyorsa ilk önce o katman güncel yapılmalıdır. Fakat düzenleme komutları bütün
katmanlarda geçerlidir. Yani güncel olmayan bir katmandaki nesne taşınabilir,
kopyalanabilir, koparılabilir veya budanabilir. güncel olan katmanların üzerinde çalışma
yapılır ve gerekirse istenen katman Plotter’a gönderilebilir.
38
45. Birinci faaliyette bahsettiğimiz “LAYER” komutu aşağıda tekrar anlatılacaktır.
Komutun çalıştırılabilmesi için;
Menü çubuğundaki "Format" başlığında bulunan "Layer..." işaretlenebilir veya
Nesne özellikler araç çubuğunun ikinci düğmesi olan "Layers" isimli düğme
işaretlenebilir veya
Komut satırına komut ismi yazılabileceği gibi komutun kısa adı olan LA
yazılabilir.
Şekil 3.2: Katman ayar kutusu
New: Yeni katman oluşturur.
Delete: Katman silmeye yarar. “0” katmanı silinemez.
Set: Katmanı aktif duruma getirir.
Name: Katmanın adını gösterir. “0” katmanı hariç diğer katmanların adı
değiştirilebilir.
On: Katmanı açar. Lamba simgesi yanıyor ise katman açıktır. Katman
görünmez olur.
Freez: Katmanı dondurur ve görünmez yapar. Uzun süre gözükmemesi
istendiğinde kullanılır.
Lock: Katmanı kilitler. Kilitli katman görünür fakat üzerindeki nesneleri
müdahale edilmez.
Color: Katman rengini ayarlamakta kullanılır. Seçildiğinde renk paleti
açılır.
39
46. Şekil 3.3: Renk paleti
Linetype: Çizgi tipini gösterir. Seçildiğinde “Select Linetype” diyalog
kutusu açılır. Load seçeneği seçildiğinde AutoCAD programında tanımlı
çizgi tipleri yüklenir.
Şekil 3.4: Linetype kutusu Şekil 3.5: Load Linetype kutusu
Lineweight: Çizgi kalınlığı ayarıdır.
Apply: Ayarları uygulamaya yarar.
3.3. Change Komutu
Var olan nesnelerin özelliklerinin değiştirilmesi için kullanılan komutlardan birisidir.
Komut yazılarak çalıştırılır ve aşağıdaki ileti sırası izlenir. Komut çalıştırıldığında nesne
seçilmesini ister. Seçim işlemi bitirildikten sonra aktif emir "Specify change point" veya
seçenek olan "Properties" kullanılabilir. Aktif emrin kullanılabilmesi, hangi nesnelerin
seçildiğine bağlıdır. Bu nesneler üzerinde bazı geometrik değişiklikler oluşturulur. Seçenek
için böyle bir kısıtlama yoktur.
Command: change
Select objects: (Nesne seçimi)
Select objects: (Seçim bitirilir.)
40
47. Specify change point or [Properties):
Specify Change Point: Aktif emir durumundaki bu seçeneğin kullanımının,
seçilen nesnelere bağlı olduğunu söylemiştik. Eğer seçilen nesne doğru (LINE
komutuyla oluşturulmuş), çember (CIRCLE), yazı (TEXT veya DTEXT ile
oluşturulmuş), blok veya nitelik tanımlaması (ATTDEF) ise aktif emir
kullanılabilir.
Şekilde üç doğru seçilmiş ve D noktası girilerek sonuca ulaşılmıştır. Görüldüğü gibi
girilen noktaya, seçilen doğruların yakın olan uç noktaları taşınmaktadır. Bu işlem için
aşağıdaki ileti sırası izlenmiştir.
Command: change
Select objects: (A, B ve C doğrudan seçilir.)
Select objects: (Seçim bitirilir.)
Specify change point or [Properties): (D noktası girilir.)
Command:
Seçilen nesnenin çember olması durumunda ise, verilen noktadan geçecek şekilde
çemberin yarıçapı değiştirilir. İleti sırası aşağıdaki gibidir.
Command: change
Select objects: (A çemberi seçilir.)
Select objects: (seçim bitirilir.)
Specify change point or [Properties): ("ENDpoint" modu ile B noktası girilir.)
Command:
Seçilen nesnenin TEXT veya DTEXT komutları ile oluşturulmuş bir yazı olması
durumunda girilen noktaya yazının yerleşim noktası taşınır ve ayrıca yazının sitili,
yüksekliği, dönme açısı ve dizgisini değiştirme imkânı sunulur.
41
48. Command: change
Select objects: (A yazısı seçilir.)
Select objects: (Seçim bitirilir.)
Specify change point or [Properties]: (B noktası girilir.)
Enter new text style <Standard>: (Sitil değiştirilmiyor.)
Specify new height <5.0000>: 3 (Yeni yazı yüksekliği girilir.)
Specify new rotation angle <25>: 0 (Yeni dönme açısı girilir.)
Enter new text <AutoCA T>: AutoCAD (Yeni dizgi girilir.)
Command:
Seçilen nesnenin bir blok olması durumunda da aşağıdaki ileti sırası izlenir. Verilen
noktaya bloğun yerleşim noktası taşınacak şekilde blok ötelenir ve son olarak bloğun dönme
açısı da değiştirilebilir.
Command: change
Select objects: (A bloğu seçilir.)
Select objects: (Seçim bitirilir.)
Speeiry change point or [Properties): ("MIDpoint" modu ile B noktası girilir.)
Speeiry new bloek rotation angle <345>: 0 (Yeni dönme açısı girilir.)
Command:
Properties: Bu seçenek kullanılarak bir nesnenin rengi ("color"), yüksekliği
("elevation"), katmanı ("layer"), çizgi tipi ("Iinetype"), çizgi tipi ölçek katsayısı
("celtscale"), çizgi kalınlığı ("Iineweight"), kalınlığı ("thickness") ve çıktı sitili
("plot style", eğer dosya renge bağlı çıktı sitili modunda açılmadıysa) özellikleri
değiştirilebilir. Dolayısıyla yanlışlıkla sürekli çizgi tipinde çizilen bir nesnenin
çizgi tipi kesikli yapılabilir.
Command: change
Select objects: (Özellikleri değiştirilecek nesneler seçilir.)
Select objects: (Seçim bitirilir.)
42
49. Speeify change point or [Properties): p
Enter property to change [Color/Elev/LAyer/LType/ltSeale/Lweight/Thickness/
PLotstyle): la (Hangi özelliğin değiştirileceği belirtilir. Katman değişikliği yapılıyor.)
Enter new layer name <0>: eksen (Yeni katman ismi girilir.)
Enter property to change [Color/Elev/LAyer/LType/ltSeale/LWeightlThiekness/
PLotstyle): (Başka özellik değiştirilecekse belirtilir. Burada başka bir özellik
değiştirilmiyor.)
Command:
Yukarıdaki kullanım tarzı sonucunda 0 (sıfır) katmanında bulunan nesne(1er), "eksen"
isimli katmana geçirilirler.
3.4. Pline Komutu
PLINE komutu ile doğru veya yay parçalardan oluşan ve bir bütün olarak davranan
bileşik çizgiler oluşturulur. Menü çubuğunda “Draw” başlığında "Polyline" işaretlenerek
komut çalıştırılabilir. Komut çalıştırıldığında gelen ilk ileti bir nokta girmemizi ister.
Arkasından güncel çizgi genişliği belirtilir ve komutun ana iletisi gelir.
Command: pıine
Specify start point: (Bir nokta girilir.)
Current line-width is 0.0000 (Güncel çizgi genişliği bildiriliyor.)
Specify next po int or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]:
Specify next point: (İletinin aktif emridir. Kullanıcıdan nokta girmesini ister.)
Command: pline
Specify start po int: 70,70 (A)
Current line-width is 0.0000
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 370,70 (B)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]:370,250 (C)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 270,170 (D)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 270,210 (E)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 180,170 (F)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 180,210 (G)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 70,170 (H)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: c ("Close"
seçeneği)
Command:
43
50. Örneğimizde görüldüğü gibi aktif emrin kullanımı LINE komutundaki gibidir. Verilen
noktalar birbirine doğrusal parçalarla bağlanarak çizim yapılıyor. Fakat bu şekilde
oluşturulan parçalar bütün olarak davranır. Yani parçalardan biri işaretlendiğinde, bütün
parçalar seçilir. Bu özelliğin istendiği durumlarda PLINE, istenmediği durumlarda LINE
komutu kullanılır.
Close: LINE komutundaki gibidir. Son girilen nokta, başlangıç noktasına
birleştirilerek komutun bitmesine sebep olur. Fakat burada, LINE
komutundakinden farklı olarak ilk iki nokta verildikten sonra kullanılabilir.
Halfwidth: Bileşik çizgi oluştururken bulunduğumuz noktadan sonra çizilecek
parçanın genişliğinin olmasını sağlar. Fakat genişliğin yarısı girilir. Ayrıca
başlangıç ve bitiş genişlikleri farklı olabilir. Kullanımı aşağıdaki gibidir.
Command: pline
Specify start point: (A)
Current line-width is 0.0000
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: (B)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: h (Seçenek
kullanımı)
Specify starting half-width <0.0000>: 20 (Çizilecek parçanın başlangıç yarı
genişliği)
Specify ending half-width <20.0000>: 10 (Çizilecek parçanın bitiş yarı genişliği)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: (C)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: h (Seçenek
kullanımı)
Specify starting half-width <10.0000>: 0 (Çizilecek parçanın başlangıç yarı
genişliği)
Specify ending half-width <0.0000>: 0 (Çizilecek parçanın bitiş yarı genişliği)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: (D)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]:
Command:
Length: Bir önceki bileşik çizgi parçası doğrultusunca girilen değer
uzunluğunda, yeni bir parça ekler. En son çizilmiş parça bileşik çizgi yayı ise
yayın bitiş noktasındaki teğet doğrultusunun üzerinde yeni parça eklenir.
Uzunluk için negatif değerler de girilebilir.
44
51. Command: pline
Specify start point: (A)
Current line-width is 0.0000
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/length/Undo/Width]: (B)
Specify next po int or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: L (Seçenek
kullanımı)
Specify length of line: 75 (Uzunluk değeri)
Specify next point or [Arc/CloselHalfwidth/Length/Undo/Width]:
Command:
Undo: En son çizilen bileşik çizgi parçasını (doğru veya yay) geri alır.
Width: "Halfwidth" seçeneği ile aynı işleve sahiptir. Fakat burada girilen
değerler tam genişliktir.
Arc: PLINE komutunu doğru çizme modundan, yay çizme moduna geçirir.
Dolayısıyla yay çizme seçeneklerini barındıran aşağıdaki ileti (tek satıra
sığmayan biraz uzunca bir ileti) gelir.
Specify endpoint of arc or [Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/
Second pt/Undo/Width]:
Bu iletideki aktif emir, çizilmeye başlanan yayın son noktasını girmemizi ister. Yayın
başlangıç noktası, son çizilen parçanın (doğru veya yay) son noktasıdır. Ya da son çizilen
parça yoksa "Specify start point" iletisine girilen nokta, yayın başlangıç noktasıdır. Doğal
olarak diğer bütün seçenekler için de durum aynıdır. Aktif emirle ("Specify endpoint of arc")
yay çiziminde, bir önceki parçadan alınan diğer büyüklük, doğrultudur. Bir önceki parçanın
doğrultusu (yay ise son noktasındaki teğet doğrultu), çizilecek yayın doğrultusudur
(başlangıç noktasındaki teğetin yatayla yaptığı açı).
45
52. Command: pline
Specify start point: 130,60 (A)
Current line-width is 0.0000
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width):130,140 (B
noktası girilir.)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]:a (Yay çizme
moduna geçiliyor.)
Specify endpoint of are or [Angle/Center/ ... /Undo/Width]: 180,190 (C noktası
verilir ve BC yayı çizilmiş olur.)
Specify endpoint of arc or [Angle/Center/ ... /Undo/Width]: 180,290 (D noktası
verilir ve CD yayı çizilmiş olur.)
Specify endpoint of arc or [Angle/Center/ ... /Undo/Width]:
Command:
Angle: Seçildiğinde aşağıdaki ileti gelir ve çizilecek yayın merkez
açısının girilmesi istenir. Negatif değerler yayın saat yönünde çizilmesine
sebep olur.
Specify endpoint of arc or [CEnter/Radius):
Yukarıdaki ileti, yayın bitiş noktasını vermemizi veya seçeneklerden birini almamızı
ister. Buradaki parametrelerin kullanımı ARC komutundakilerle aynıdır. Dolayısıyla tekrar
olmaması açısından detaya inilmeyecektir. Yalnız son iletideki "Radius" seçimi sonucunda
aşağıdaki ileti gelir.
Specify direction of ehord for are <güncel değer>:
Bu ileti, yayın kiriş doğrultusunun (yayın başlangıç noktasından bitiş noktasına çizilen
vektör) yatayla yaptığı açıyı ister.
CEnter: Seçildiğinde yayın merkez noktasının verilmesi istenir ve
aşağıdaki ileti gelir.
Specify endpoint of are or [Angle/Length]:
CLose: Bileşik çizginin son kalınan noktasının başlangıç noktasına yay
ile birleştirilmesine ve komutun bitirilmesine sebep olur. Seçenek
sonucunda oluşan yay, başlangıç noktasında kendisinden önceki parçaya
teğettir.
46
53. Direction: Seçildiğinde çizilecek yayın başlangıç noktasındaki
doğrultusu ve sonra yayın bitiş noktası istenir.
Specify the tangent direetion for the start point of arc:
Specify endpoint of the arc:
Line: Bileşik çizgi komutunun tekrar doğru çizme moduna geçmesini
sağlar.
Radius: Çizilecek yayın yarıçapının verilmesine yarar.
Second pt: ARC komutundaki "3Points" seçeneğine benzer. Seçildiğinde
yayın üzerinden geçeceği ikinci nokta ve sonra bitiş noktası istenir.
Undo: Son çizilen yay parçası geri alınır.
Width: Çizilecek yay parçası için genişlik belirtilir. Başlangıç ve bitiş
genişliği farklı olabilir.
3.5. Multiline “ml” (Çoklu Çizgi) Komutu
47
54. Multiline komutuyla bir hamlede, birbirine benzer ve paralel olarak çoklu çizgi
çizilebilir. Program paralel iki çizme sitiline göre çalışır. Daha fazla sayıda ve tipte çizgi
sitilini, Format (biçim) menüsü içinde Multiline Style… komutuyla kendiniz hazırlarsınız.
Özellikle proje çizimlerinde çok kullanılan bir komuttur.
Command: ml
Specify start point or [Justification/Scale/STyle]: (Çizgi ayarları yapılır.)
Justification/Scale/STle seçeneklerinin kısa yolu olan büyük harfleri girilerek enter
yapılır. Justification yerleştirmeyi, Scale çizgi aralığını ve STyle standart veya kullanıcı
çizgilerini belirtir.
Specify start point or [Justification/Scale/STyle]: j
Enter justification type [Top/Zero/Bottom] <top> :
Top/Zero/Bottom seçeneklerinden gerekli olanı girilir. Top cursor üstte, Zero cursor
merkezde ve Bottom cursor altta demektir.
Specify start point or [Justification/Scale/STyle]: s
Enter Multiline Scale <1.00>: (Çizginin ölçek değeri girilir.)
Specify start point or [Justification/Scale/STyle]: st
Enter mline style name or [?]: (Varsa hazırlanmış çizgi sitili seçilir.)
Şekil 3.6: Multiline düzeltme penceresi
Daha sonra çizgi kesişim yerleri düzeltilir. Düzeltme işleminde, cursörle Modify
menüsünden Object → Multiline… komutu verilir. Açılan Multiline Edit Tools
penceresinden uygun olan çizgi birleşimleri seçilerek kesişim çizgileri gösterilir. Cursorü
çizgi üzerine çift vurarak da Multiline Edit Tools penceresi açılır.
Konunun daha iyi anlaşılması için aşağıdaki örnek uygulamayı yapalım.
Commad: ml
Specify start point or [Justification/Scale/STyle]: j
Enter justification type [Top/Zero/Bottom] <top>: z (Cursor üstte)
Specify start point or [Justification/Scale/STyle]: s
Enter Multiline Scale <1.00>: 10
Specify start point or [Justification/Scale/STyle]: 100,100 (A noktası)
Specify next point or [Undo]: 500,100 (B noktası)
48
55. Specify next point or [Close/Undo]: 500,500 (C noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: 100,500 (D noktası)
Specify next point or [Close/Undo]: c
Commad: ml
Specify start point or [Justification/Scale/STyle]: 100,300 (E noktası)
Specify next point or [Undo]: 500,300 (F noktası)
Commad: ml
Specify start point or [Justification/Scale/STyle]: 300,100 (G noktası)
Specify next point or [Undo]: 300,500 (H noktası)
Command:
Modify → Object → Multiline
Multiline Edit Tools (Uygun seçenekleri seç.)
Ok
Her iki birleşim çizgisine cursorle vurunuz.
Sonuçta üstteki şekilden alttaki şekil elde edilir.
3.6. Zoom Komutu
Çizim dosyamızdaki nesnelerin ölçüleri sabit kalmak şartıyla, sadece görsel anlamda
büyüklükleri arttırılabilir veya azaltılabilir. Bu işlemler genellikle görüntü kontrol
komutlarından biri olan ZOOM komutu ile yapılır. Menü çubuğundaki “View” başlığı
altındaki "Zoom" menü elemanının alt menüsünden komutun seçeneklerine ulaşılabilir.
49
56. Command: zoom
Specify corner of window, enter a scale factor (nX or nXP), or
(AIl/Center/Dynamic/Extents/Previous/Scale/Window] <real time>:
İletideki aktif emir bir nokta işaretlenmesini ("Specify corner of window") veya bir
ölçek katsayısı ("enter a scale factor (nX or nXP)") girilmesini ister. Aslında aktif emirdeki
bu iki isteğe, seçeneklerden de ulaşılabilir. Aktif emirle girilen nokta yanıtı, seçeneklerden
"Window" kullanımına; ölçek katsayısı yanıtı, "Scale" kullanımına tekabül eder. Yani
komutun çalıştırılmasından sonra görülen yukarıdaki iletiye bir nokta ile yanıt vermekle
"Window" tercihinde bulunmak eşdeğerdir
All: LIMITS komutu ile tanımlanan çizim sınırlarının, güncel görünüm alanına
ZOOM komutunun "All" seçeneği ile yerleştirilir. Eğer çizim sınırlarının
(LIMITS komutu tarafından belirlenir) dışında çizim öğeleri varsa "All"
seçeneği sonucunda yeni bir bölge oluşur ve güncel görünüm alanına
yerleştirilir. Bu yeni bölge, çizim sınırlarını ve çizim öğelerini içine alan
minimum büyüklükteki dikdörtgensel bir alandır.
Center: Bu seçenek alındığında aşağıdaki ileti sırası izlenir. Görüldüğü gibi ilk
önce bir nokta girilmesi daha sonra bir yükseklik değeri istenmektedir. Girilen
nokta, bir sonraki görüntünün merkezine yerleşir; yükseklik ise yeni görüntünün
yüksekliğini ifade eder. Son iletideki güncel değer, şu anki görünüm alanının
yüksekliğidir. Örneğimizde daha küçük bir değer girilmiştir. Dolayısıyla yeni
görüntü, eskisinden daha büyük olacaktır.
Specify center point: (A gibi bir nokta girilir. Burada çemberin merkezidir.)
Enter magnification or height <89.2650>: 48
"Enter magnification or height" iletisine yanıt olarak nX veya nXP formatında da
girdiler kabul edilir. Bunların anlamları için "Scale" seçeneğine bakın.
Window: Bu seçeneğin kullanılması için ZOOM komutunun iletisine "w"
yanıtı verilebileceği gibi bir nokta da girilebilir. Bu seçenek kullanılırken
aşağıdaki ileti sırası izlenir. Görüldüğü gibi bu seçenek sonucunda bir
dikdörtgen bölge oluşturulur. Bu dikdörtgen bölgenin merkezi, görünüm alanı
merkezine ve bölge ekrana (görünüm alanına) maksimum boyutlarda
yerleştirilir. Dolayısıyla oluşturulan dikdörtgen bölge içerisindeki görüntü,
görünüm alanına büyütülür.
50
