1. МАЛ АМЬТДЫН ГАЛЗУУ ӨВЧ ЧНИЙ ГАРА АЛТ, ТАРХАЛ ЛТЫН НӨХЦӨЛ БАЙДЛЫ ТАЛААРХ
ЫН
ТАН
НИЛЦУУЛГА А
2010.04.06
Бүх төрлийн бүлээн цус амьтдын төв мэдрэли
ст ийн системи
ийг гэмтээгч, цочмог яв
вцтай,
вирусээр үүсгэгддэг, голдуу үхлээ төгсдөг, з
эр зэрлэг амьтд
даас хавьталын замаар мал, амьтан, хүнд
м
халдварлладаг зооноз халдварт ө
з өвчин юм. Г Галзуу нь дэ
элхийн улс орнуудыг хаамарсан түгэ
ээмэл
шинж чанартай, дэлхийн 110 га аруй улс оро онд галзуу өвчин нь гэр
ө рийн тэжээммэл ба зэрлэг ан
амьтдын дунд эпизоо болон эпи
от идемик хэлбээрээр байнга гарч улмаа хүн энэ өвчнөөр өвчл эх
а ар лөх
үүсвэр нь болдог.
ь
Халдварын эх уурхай, халдвар тар
Х э х рхах зам: Халдварын эх үүсвэр нь галзуурсан чоно,
Х х
нохой, тэ
эдэнтэй хавьт
ьталд орж ха
азуулсан гэриийн тэжээвэр болон зэрл амьтад б
р лэг болно. Галзуугийн
вирус нь зэрлэг боло гэрийн тэ
он эжээмэл чоннын
төрлийн махчин амьтад болон шавьж идэ эгч
болон цу сорогч н
ус нисдэг багвааахайн төрөөлд
хамаарах амьтдын дунд нэгээс н
х д нөгөөд дамжжих
замаар байгаль дээр голомтлон оршиж байд
б р даг.
Ялангуяа хярс, үнэг, чоно, мануул зэрэг амьт
а ул тад
тал хээррийн бүсэд галзууг тара аах байгали ийн
голомт бболдог юм. Г Гэрийн тэжэ
ээвэр амьтда аас
галзуу өв
вчинд хамгий их мэдрэм
йн мтгий нь нохоой,
үхэр, хоннь, адуу, га
ахай болон бусад амьт тад
байдаг. ШШувуу энэ өвчинд нэлэ ээд тэсвэртэй.
Галзуугий гаралт махчин амь
йн ьтдын үр т төл
томорч с сүрэг шинээ бий болох, тэжээли
эр ийн
хомсдол бий болсон өвөл хаврын улиралд ор
н роо
нь орж олноороо бөөгнөрөн сүрэглэх ү үед
ихэснэ. Харин суур рин газрын хувьд өвчн ний
эпизоот нь золбин нохой, муурны ду
н унд
явагдана.
Галзуу өвчин нь 2009 оны
у
Мал амьтны галз өвчний
а зуу байдл
лаар Хөвсгө өл, Увс ай ймагт
гарал тархалты судалгаа
лт, ын хамгий их гарсан бол сүүли
йн ийн 2
235 жилд Дундговь айймагт гаралт эрс
т
250 нэмэгд байна. У
дэж Улсын хэмжэээгээр
200 2008 оноос эхлэн өвчний га аралт
126
6 тархал нь нэмэгд
лт дэж, 2010 он 04
ны
150 91
100 59 6170 67 дугаар
р сарын 5-ний өд
дрийн
45
4 55 44 44 50
19 27 15 27 16 2
22 байдл
лаар давхард дсан тоогоо 29
ор
50 0 13 6 11
аймгийн 50 сума анд 67 удаа агийн
0 таар 134 ма амьтан га
гаралт ал алзуу
2000
2 2002
2 2004 2006 2008 20100 өвчнөө
өр өвчи
илсөн байна.
оны 1--4 (Хавср
ралт-1)
сар
2010 оны мал
м эмнэл
лгийн
Сумын тоо Гаралтын тоо
Г о урьдчиилан сэргийлэх арга
хэмжэээний хүрээнд 22 а аймаг
нийслэлийн мал эмнэлгийн ал лбаны
захиалга болон улсы нөөцөд н
ын нийт 25,3 ссая төгрөгний өртөг бүхий 894,4 мя тун галзу
ян уугаас
сэргийлэх вакцин бэ
х элтгэн нийлү үүлэхээр Бииокомбинат ТӨААТУҮг-т тай гэрээ ба айгуулсан болно.
Өмнөговь Орхон айм
ь, мгаас бусад аймгууд 0,8-
а -173,9 мянган тун вакцин захиалсан (
н н (хавсралт № ба
№2)
одоогоор Биокомбина
р атаас 810,9 м
мянган тун ваакциныг хөдө орон нута хүргээд байна. Мөн үл
өө агт лдсэн
107.3 мя
янган тун ваакцины шалгалтыг МЭЭ ЭСБУЛ-ийн с сорилт бата алгаажуулалт тын лаборатторит
хийгдэж 4 сарын 15-ны дотор орон нутагт хүргүүлнэ. У
4-р Улсын хэмж жээнд дахин 100.0 мянган тун
вакцины нөөцийг нэмж бүрдүүлэн орон нутгаа ирсэн захи
ж н ас иалгыг харгаллзан хүргүүл болно.
лэх
ЗАСГИЙН ГАЗРЫН Х
Н ХЭРЭГЖҮҮЛЭ АГЕНТЛАГ - МАЛ ЭМ
ЭГЧ ЖЛИЙН ГАЗРЫН
МНЭЛЭГ, ҮРЖ
ДЭД ДА
АРГА Д. ОРГИЛ

2. Хавсралт-1
Мал амьтны галзуу өвчний мэдээ
2010 оны 4-р сарын 05-ны өдрийн байдлаар
Голомтын Мал Амьтны Үүнээс
Сар № Аймаг Сумын нэр Өвчилсэн
Тоо Төрөл
Үхсэн Устгасан
1 Төв Баянхангай 1 Үхэр 1 1
Баян-Өндөр Хонь 20 12 8
2 Орхон Баян-Өндөр 2 Ямаа 4 2 2
Баян-Өндөр Нохой 2 2
Булган 1 Чоно 1 1
Тариат 2 Үхэр 4 4
3 Архангай
Өндөр-Улаан 1 Үхэр 2 2
1-Р Сар
Эрдэнэмандал 1 Үхэр 1 1
4 Дорноговь Мандах 2 Ямаа 8 8
5 Булган Орхон 1 Адуу 1 1
6 Хөвсгөл Их Уул 2 Үхэр 3 3
7 Өмнөговь Мандал-Овоо 1 Тэмээ 2 2
Баянхонгор Баянлиг 1 Ямаа 1 1
8
Баянхонгор Баянлиг 2 Тэмээ 3 1 2
Богд 1 Тэмээ 1 1
1 Баянхонгор
Баацагаан 1 Үнэг 1 1
Мандал-Овоо 1 Тэмээ 2 2
Тэмээ 5 5
2 Өмнөговь
Манлай 3 Ямаа 1 1
Үнэг 1 1
1 Ямаа 2 2
3 Дорноговь Мандах 1 Үхэр 1 1
1 Тэмээ 2 2
Их Уул 1 Үнэг 1 1
4 Хөвсгөл
Тосонцэнгэл 1 Үхэр 1 1 0
Хужирт 1 Нохой 1 1
5 Өвөрхангай Тарагт 1 Үнэг 1 1
Хайрхандулаан 1 Ямаа 2 2
2-Р Сар
Алдархаан 1 Чоно 1 1
6 Завхан Цагаанхайрхан 1 Үнэг 1 1
Цагаанхайрхан 1 Нохой 1 1
7 Говьалтай Халиун 1 Ямаа 1 1
Өлзийт Үхэр 1 1
1
Өлзийт Үнэг 2 2
Өлзийт 1 Хонь 3 3
Луус Хонь 2 2
1
Луус Үнэг 1 1
8 Дундговь Гурвансайхан Ямаа 1 1
1
Гурвансайхан Үнэг 1 1
Эрдэнэдалай 1 Үнэг 1 1
Эрдэнэдалай 1 Нохой 1 1
Хулд 1 Үнэг 1 1
Хулд 1 Хонь 1 1

3. 1 Баянхонгор Баянлиг 1 Тэмээ 9 9
2 Баянхонгор Баацагаан 1 Чоно 1 1
Баян-Өндөр 1 Ямаа 1 1
Баруунбаянулаан 1 Үхэр 1 1
Хужирт 2 Нохой 2 2
3 Өвөрхангай Уянга 1 Нохой 1 1
Баянгол 1 Тэмээ 1 1
Хайрхандулаан 0 Үхэр 1 1
Баянгол 1 Үнэг 1 1
4 Булган Орхон 1 Нохой 1 1
5 Булган Бүрэгхангай 1 Үнэг 1 1
3-Р Сар
Мандах 1 Тэмээ 3 3
6 Дорноговь
Сайншанд 1 Тэмээ 1 1
7 Завхан Сантмаргац 1 Чоно 1 1
8 Хэнтий Дэлгэрхаан 1 Үнэг 1 1
Эрдэнэмандал 1 Үхэр 5 5
Батцэнгэл 1 Чоно 1 1
9 Архангай Булган 1 Үхэр 2 2
Булган 1 Үнэг 1 1
Цэнхэр 1 Үхэр 1 1
10 Улаанбаатар Баянзүрх 1 Үнэг 1 1
11 Сэлэнгэ Орхонтуул 1 Үхэр 1 1
1 Сэлэнгэ Баянгол 1 Үнэг 1 1
4-Р Сар
2 Говьалтай 1 Хонь 1 1
Дүн 67 134 70 64

4. Хавсралт №2
Галзуугийн вакцины 2010 оны үйлдвэрлэл, хуваарилалт
2010.04.05-ны өдрийн байдлаар
Галзуугаас сэргийлэх амьд вакцин
Төлөвлгөөний дагуу
№ Аймгийн нэр Вакцины Улсын нөөцөөс Төлөвлөгөөнөөс үлдсэн
орон нутагт
захиалга олгосон одоо илгээхээр бэлтгэж
хүргэсэн вакцин
(мян/тун) (мян.тун) байгаа (мян/тун)
(мян/тун)
1 Архангай 40.0 40 0 0.0
2 Баян-Өлгий 24.6 24.6 0 0.0
3 Баянхонгор 50.0 50 0 0.0
4 Булган 23.2 23.2 0 0.0
5 ГовьАлтай 45.0 45 0 0.0
6 Говьсүмбэр 0.8 0.8 0 0.0
7 Дархан-Уул 3.0 0 0 3
8 Дорноговь 25.5 25.5 0 0.0
9 Дорнод 60.0 60 0 0.0
10 Дундговь 11.6 11.6 7 0.0
11 Завхан 173.9 99.4 0 74.5
12 Орхон 0.0 0 0 0.0
13 Өвөрхангай 38.3 38.3 0 0.0
14 Өмнөговь 0.0 0 5 0.0
15 Сүхбаатар 68.7 68.7 0 0.0
16 Сэлэнгэ 8.0 8 12 0.0
17 Төв 50.0 50 0 0.0
18 Увс 80.0 50 0 30.0
19 Ховд 40.0 40 0 0.0
20 Хөвсгөл 82.7 82.7 0 0.0
21 Хэнтий 6.0 6 0 0.0
22 Улаанбаатар 37.1 37.1 0 0.0
Цэргийн
23 1.0 1 0 0.0
МАА
Улсын
24 нөөцийн 25 25 0 0.0
газар
Дүн 894.4 786.9 24 107.5