1. 1
TR NG I H C AN GIANG
D ÁN P.H.E
K N NG THUY T TRÌNH
(Tài li u ph$c v$ chuyên *+ rèn luy n k/ n0ng s3ng
cho sinh viên thi t thòi tr78ng HAG)
Biên so n: TS. H Thanh M Ph ng
Và nhóm c ng tác viên:
Tr ng Th" M Dung
%oàn M Ng'c
Tháng 01/ 2007
2. 2
`L.I NÓI %1U
Thuy4t trình là m t ho t 7 ng không th: thi4u 7;i v<i sinh viên trong tr =ng 7 i h'c
ngày nay. Cùng v<i vi@c 7Ai ph ng pháp d y h'c, các tr =ng 7 i h'c ngày nay trong 7ó có
tr =ng 7 i h'c An Giang 7ã chuy:n dHn tI ki:u giJng d y truyKn 7 t m t chiKu sang ph ng
pháp d y h'c lLy ng =i h'c làm trung tâm. Do vNy sinh viên ngày nay 74n l<p không phJi chO
7: nghe giJng bài và ghi chép bài giJng cSa giJng viên. Sinh viên ngày nay th =ng xuyên
7 Uc yêu cHu tV tra cWu tài li@u và trình bày tr <c l<p. K nYng trình bày hay thuy4t trình
tr <c nhiKu ng =i vì vNy trZ nên rLt cHn thi4t 7;i v<i sinh viên ngày nay. Có 7 Uc nh[ng bài
thuy4t trình thành công tr <c l<p hay tr <c 7ám 7ông s góp phHn giúp sinh viên thành công
trong h'c tNp Z tr =ng. K nYng này c^ng rLt cHn thi4t cho sinh viên khi trình bày các công
trình nghiên cWu, khoá luNn, báo cáo khoa h'c, v.v trong và ngoài tr =ng. Sau khi t;t nghi@p,
k nYng thuy4t trình s giúp sinh viên tV tin, thành công h n Z n i làm vi@c.
V<i mong mu;n giúp sinh viên tr =ng 7 i h'c An Giang, 7_c bi@t là sinh viên thi@t
thòi luy@n tNp k nYng thuy4t trình nham giúp sinh viên thành công trong h'c tNp c^ng nh
trong công vi@c sau này, chúng tôi thi4t k4 tài li@u “k nYng thuy4t trình” 7: sd deng trong các
l<p chuyên 7K “ K nYng thuy4t trình” t i tr =ng 7 i h'c An Giang. Tài li@u này cung cLp các
n i dung c bJn vK lý thuy4t dùng kèm theo các ho t 7 ng trong các l<p chuyên 7K. Mong
rang các l<p chuyên 7K vK k nYng thuy4t trình t<i 7ây s thú v" và h[u ích cho các b n sinh
viên.
Chúc các b n thành công.
TS. H Thanh M Ph ng
Và nhóm c ng tác viên
3. 3
M;C L;C
Ch ng 1: Tj %ÁNH GIÁ Kl NmNG THUYoT TRÌNH.
TV 7ánh giá khJ nYng thuy4t trình ….………………………………………….. 4
Khtc phec sV h i h p khi thuy4t trình …………………………………………..7
Ch ng 2: CHUuN Bv TRwxC KHI THUYoT TRÌNH
Chuyn b" vK hình dáng bên ngoài ………………………………………………14
Chuyn b" n i dung bài thuy4t trình ………………………………………….....16
Tám b <c cHn thi4t 7: chuyn b" t;t m t bài thuy4t trình ………………………19
Ch ng 3 : D|NG C| TRjC QUAN
Chuyn b" và sd deng deng ce trVc quan………………………………………...29
10 cách 7: chuyn b" deng ce trVc quan hi@u quJ ………………………………30
Màu stc dùng trong các deng ce trVc quan …………………………………....32
Ch ng 4: LUY•N T€P THUYoT TRÌNH
Cách luy@n tNp thuy4t trình ……………………………………………………35
%iKu khi:n không khí cSa buAi thuy4t trình …………………………………...36
Ch ng 5: TIoN HÀNH THUYoT TRÌNH
Cách ti4n hành thuy4t trình ……………………………………………………40
Các l u ý trong khi thuy4t trình ……………………………………………….41
K thuNt 7_t câu hƒi và trJ l=i khi thuy4t trình ………………………………..46
Ch ng 6: THjC HÀNH
Ôn tNp các n i dung và thVc hành …………………………………………….50
Danh mec các b <c cHn thVc hi@n 7: có m t bài thuy4t trình thành công…….51
5. 5
M@u Ng78i Ac iBm
_____NGw.I TR†N TRÁNH Ng =i thu c d ng này luôn tìm cách tr;n tránh
xuLt hi@n tr <c 7ám 7ông và thuy4t trình.
_____NGw.I TH| %‡NG Ng =i thu c d ng này luôn rLt sU b" yêu cHu phát
bi:u. Ng =i the 7 ng không tr;n tránh vi@c phát
bi:u nh ng không bao gi= hWng thú v<i vi@c này.
Khi phát bi:u, h' luôn cJm thLy khó khYn và rLt
miˆn c ‰ng.
_____NGw.I CHŠP NH€N Ng =i thu c d ng này s phát bi:u nh ng không
mong mu;n ltm. Ng =i chLp nhNn 7ôi khi ngh‹
rang h' 7ã làm rLt t;t. %ôi khi h' l i cJm thLy
thích phát bi:u tr <c 7ám 7ông.
_____NGw.I TÌM CŒ H‡I Ng =i thu c d ng này luôn tìm c h i nói tr <c
7ám 7ông. Ng =i tìm c h i hi:u rang sV h i
h p s là chLt kích thích làm tYng hWng thú khi
thuy4t trình. H' s trZ nên rLt tV tin và thuHn
thec trong giao ti4p vì có c h i nói th =ng
xuyên.
Hãy *3i chiEu xem bIn thuJc m@u ng78i
nào.
6. 6
BLNG T ÁNH GIÁ K N NG THUY T TRÌNH
%: thuy4t trình hi@u quJ, hãy ki:m tra k nYng thuy4t trình cSa b n. BJng 7ánh giá d <i 7ây
s cho b n bi4t cHn phJi tNp trung vào nh[ng khía c nh nào 7: phát tri:n nYng lVc cSa b n.
Hãy 7'c các câu sau và khoanh tròn nh[ng s; phù hUp v<i b n nhLt. Sau 7ó chú ý nh[ng ý mà
b n 7ã 7ánh s; 1, 2 hay 3.
Th =ng xuyên Không bao gi=
1. Tôi xác 7"nh các mec tiêu c bJn tr <c khi 5 4 3 2 1
chuyn b" bài thuy4t trình
2. Tôi xem xét tiêu chuyn, nhu cHu, và nh[ng h n 5 4 3 2 1
ch4 cSa ng =i nghe.
3. Tôi vi4t các ý chính tr <c r i chuyn b" bài 5 4 3 2 1
thuy4t trình xoay quanh các ý này
4. Khi bài thuy4t trình 7ã 7 Uc stp x4p trNt tV, 5 4 3 2 1
tôi xem 7i xem l i các ý chính
5. Tôi xây dVng phHn mZ 7Hu thu hút sV chú ý 5 4 3 2 1
cSa ng =i nghe nh ng v•n bJo 7Jm nh[ng thông
tin c bJn cHn thi4t
6. PhHn k4t luNn cSa tôi luôn có liên quan v<i phHn 5 4 3 2 1
mZ 7Hu và n4u thích hUp thì hãy l ng vào “m t
l=i kêu g'i hành 7 ng”
7. Tôi chuyn b" k các deng ce trVc quan sao cho 5 4 3 2 1
7 n giJn, dˆ hi:u,và có tác deng
8. S; l Ung các deng ce trVc quan thích hUp s 5 4 3 2 1
làm tYng hi@u quJ cSa bài thuy4t trình
9. Lí l tôi 7 a ra rLt hUp lí và làm rõ các luNn 7i:m, 5 4 3 2 1
nh= 7ó, bài thuy4t trình cSa tôi thuy4t phec 7 Uc
ng =i nghe
10. SV h i h p nung 7úc thêm sV hYng say khi thuy4t 5 4 3 2 1
7. 7
trình chW không cJn trZ tôi.
11. Tôi chtc rang bài thuy4t trình cSa tôi s thuy4t 5 4 3 2 1
phec ng =i nghe và h' s thLy 7 Uc nh[ng lUi ích
mà bài thuy4t trình cSa tôi mang l i
12. Tôi trình bày h4t sWc nhi@t tình và hYng say 5 4 3 2 1
13. Tôi tNp chú ý vào ng =i nghe và h n ch4 nhìn vào giLy 5 4 3 2 1
14. BJn ghi chú chO có nh[ng “tI khóa” vì vNy tôi tránh nhìn 5 4 3 2 1
vào bJn thJo
15. Tôi tNp thuy4t trình và sd deng các deng ce trVc 5 4 3 2 1
quan trong bài thuy4t trình
16. Tôi chuyn b" tr <c câu hƒi và tNp trJ l=i tr <c 7: 5 4 3 2 1
giJi quy4t nhanh các câu hƒi này
17. Tôi stp x4p ch• ng i (n4u thích hUp) và ki:m tra 5 4 3 2 1
bYng ghi hình cyn thNn tr <c buAi thuy4t trình
18. Tôi luôn nhìn vK phía ng =i nghe 5 4 3 2 1
19. Cd chO cSa tôi tV nhiên và không b" gò bó bZi sV 5 4 3 2 1
h i h p
20. Gi'ng tôi l<n và rõ chW không 7Ku 7Ku 5 4 3 2 1
TMng s3 *iBm
N4u tAng s; 7i:m cSa b n tI 80 74n 100, b n là m t nhà hùng bi@n tài ba, b n
chO cHn gi[ v[ng các k nYng c bJn thôi.
N4u tAng s; 7i:m cSa b n tI 60 74n 80, b n rLt có khJ nYng trZ thành m t diˆn
giJ giƒi.
N4u tAng s; 7i:m cSa b n tI 40 74n 60 thì khoá huLn luy@n này có th: giúp
b n 7áng k: 7Ly
N4u tAng s; 7i:m cSa b n tI 30 74n 40 thì b n cHn phJi luy@n tNp th =ng h n.
N4u tAng s; 7i:m cSa b n d <i 30, hãy xtn tay áo và hành 7 ng ngay. ThNt
không dˆ dàng gì nh ng b n s ti4n b nhanh n4u c; gtng
Khi h'c xong khoá huLn luy@n này, hãy làm bài 7ánh giá này m t lHn n[a và
so sánh 7i:m s;. B n s hài lòng v<i nh[ng ti4n b cSa mình.
8. 8
KHNC PH;C S HPI HQP
H i h p là tr ng thái tV nhiên khi b" cYng th“ng. Chúng ta
th =ng cYng th“ng khi thuy4t trình. Nh[ng thay 7Ai tâm sinh
lí s gây ra các tri@u chWng nh là h i h p, 7A m hôi, run ryy
tay chân, thZ nhanh, và tim 7Np nhanh.
%Ing lo ltng! N4u b n có các tri@u chWng nh trên tr <c ho_c
trong su;t buAi thuy4t trình thì b n là ng =i bình th =ng 7Ly.
RLt hi4m ng =i không có các tri@u chWng trên. HHu nh tLt cJ
m'i ng =i 7Ku cJm thLy cYng th“ng tr <c khi thuy4t trình hay
thNm chí là khi chO làm m t vi@c 7 n giJn nh “tV gi<i thi@u”. Nh[ng cách sau 7ây s giúp
b n phát huy h4t khJ nYng.
Khi b n 7ã bi4t cách ch4 ngV sV cYng th“ng, buAi thuy4t trình có th: s sôi nAi h n. Nh[ng
trang ti4p theo s giúp b n bi4t cách tNn deng sV h i h p và thuy4t trình t;t h n.
Có m t ng =i 7ã nói rang “ Hãy trút bƒ sV b n ch n và tNp trung vào m t vi@c”.
Leo là m t k s cSa công ty AT&T. Anh Ly s phJi trình bày dV án
mà anh ta 7ang xây dVng tr <c giám 7;c tI các chi nhánh cSa Bell
Labs. Anh Ly bi4t 7K tài, nh ng ng =i nghe s xem xét rLt k nh[ng
7K xuLt cSa anh, và chtc chtn Leo s phJi trJ l=i nh[ng câu hƒi rLt
khó. M•i khi Leo ngh‹ 74n vi@c cHn phJi chuyn b" nói gì thì anh ta trZ
nên rLt cYng th“ng.
9. 9
N4u tr <c khi thuy4t trình mà Leo g_p nh[ng vLn 7K nh vNy thì nh[ng cách sau 7ây
s h[u deng.
1. CHURN BS K
M t trong nh[ng nguyên nhân chính gây sU hãi là thi4u sV chuyn b". PhHn sau cSa tNp
tài li@u này s cho b n bi4t nh[ng k nYng rLt 7 n giJn cHn thi4t cho công tác chuyn
b" m t buAi thuy4t trình. BZi vì vi@c chuyn b" tr <c m t cách k l ‰ng s giúp b n có
thêm tV tin và giúp buAi thuy4t trình thành công h n.
2. T UNG T VNG
Hãy t Zng t Ung b n b <c vào phòng, 7 Uc gi<i thi@u, hYng say thuy4t trình, giJi 7áp
các câu hƒi thNt tV tin và nhNn thWc 7 Uc rang b n 7ã làm rLt t;t. Thd m =ng t Ung
các tình hu;ng nh vNy s giúp b n bi4t mình cHn phJi làm gì 7: thành công.
3. LUYXN TYP
NhiKu diˆn giJ 7'c nhym hay chO
m =ng t Ung bài thuy4t trình trong
7Hu. Thay vì vNy, b n hãy 7Wng dNy
và luy@n tNp nh th: có khán giJ ngay
tr <c m_t b n và sd deng các deng ce
trVc quan (n4u có). Ít nhLt c^ng cHn
CÁCH GILM HPI HQP
10. 10
phJi tNp luy@n hai buAi. N4u có th:, nh= m t ng =i nhNn xét ho_c ghi hình l i các buAi
tNp. Xem l i bYng ghi hình, ltng nghe nhNn xét và chOnh sda n4u cHn thi4t tr <c buAi
luy@n tNp cu;i cùng. %ây là cách luy@n tNp t;t nhLt.
Tình hu;ng cSa Duyên rLt phA bi4n. N4u b n cJm thLy h i h p ngay tr <c khi thuy4t
trình, hãy thd nh[ng cách sau 7ây vào lHn phát bi:u ti4p theo:
4. NHSP THU
Khi các c btp cSa b n b" cYng ra và b n cJm thLy h i h p, có l b n thZ ch a 7S sâu.
%iKu 7Hu tiên cHn phJi làm 7ó là thJ lƒng, chân du•i th“ng, th giãn, và hít thZ thNt sâu
m t vài lHn.
5. HÃY TH GIÃN
Thay vì ngh‹ vK sV cYng th“ng-hay cW cYng th“ng. Hãy tV bJo mình “tôi ” khi hít vào
và “th giãn” khi thZ ra. C; gtng 7Ing suy ngh‹ hay lo sU mà hãy lNp l i 7i@p khúc ”
tôi - th giãn” trong vài phút.
Duyên là sinh viên l<p Anh vYn nYm thW hai. Hôm nay cô phJi trình bày
tr <c l<p m t n i dung 7ã ti4n hành nghiên cWu. Tâm, b n cùng l<p cSa
cô stp trình bày xong phHn cSa anh ta và trong hai phút n[a Duyên s
phJi thuy4t trình. Cô ta cVc k™ h i h p khi phJi tNp trung và gi[ bình t‹nh.
11. 11
6. GILI T^A C NG TH_NG
Khi b n cYng th“ng và các c b" cYng ra, b n s h i h p nhiKu h n. %iKu này làm cho
tay chân b n run ryy. Tr <c khi thuy4t trình, t;t nhLt là hãy thVc hi@n vài cd 7 ng 7:
giJm cYng th“ng.
Btt 7Hu v<i ngón cái và c btp chân, hãy cYng c (ngón chân, bàn chân, btp chân, btp
7ùi, d dày, ngVc, vai, cánh tay và ngón tay) tr <c khi btt tay vào vi@c. Ngay lNp tWc
cYng th“ng s 7 Uc giJi tƒa và hãy thZ thNt sâu. LNp l i các 7 ng tác này cho 74n khi
b n cJm thLy h4t cYng th“ng. Nên nh< rang bài tNp này 7 Uc thVc hi@n m t cách kín
7áo 7: m'i ng =i không bi4t b n 7ang th giãn!
Anh Quang là k4 toán làm vi@c cho m t tA chWc tài chính l<n. Anh ta
luôn cJm thLy rLt h i h p khi thuy4t trình. Anh ta 7A m hôi, tay run
lyy byy, gi'ng trZ nên 7Ku 7Ku (và có lúc không nghe 7 Uc). Anh ta
c^ng không Z yên m t ch• và cW loay xoay v<i chi4c bút, nhìn vào bài
so n hay máy chi4u, chW không nhìn vào khán giJ. Anh ta nôn nóng k4t
thúc s<m và trZ vK ch• ng i
12. 12
Tr =ng hUp cSa anh Quang không hi4m. Có l b n không mtc phJi tLt cJ các tri@u
chWng trên nh ng s g_p các tri@u chWng t ng tV. Nh[ng k thuNt d <i 7ây s có ích
cho b n trong tr =ng hUp này.
7. DI CHUYaN
B n s cYng th“ng n4u chO 7Wng m t ch• và không cd 7 ng. %: th giãn, b n cHn giJi
tƒa cYng th“ng bang cách cd 7 ng các c btp. N4u b n cJm thLy tay chân b" bó bu c
khi trình bày thì hãy tNp th giãn nh th: b n 7ang 7;i tho i v<i ai 7ó cho quen khi
thuy4t trình. Vì bình th =ng b n không th: khoa chân múa tay nhiKu.
Nh[ng cd 7 ng Z phHn trên c th: rLt quan tr'ng, nh ng di chuy:n bàn chân c^ng góp
phHn làm giJm cYng th“ng. B n nên b <c qua l i ho_c ti4n vK phía ng =i nghe. Khi
7Wng nói trên bec, b n hãy 7i quanh bec 7: t o sV chú ý ( n4u micro có th: di chuy:n
7 Uc). %iKu này s giúp b n th giãn và thu hút sV chú ý cSa ng =i nghe. N4u b n
không th: 7i quanh bec thì thOnh thoJng hãy b <c qua, b <c l i 7: b<t cYng th“ng.
8. NHÌN NG I NGHE
Hãy bi4n bài thuy4t trình trZ thành bài 7;i tho i. Nhìn m'i ng =i m t cách thân thi@n.
B n s cJm thLy th giãn và không b" cô lNp n4u nhìn m'i ng =i trong khi thuy4t trình
và 7iKu này s giúp m'i ng =i thích b n.
13. 13
ÔN L I VIXC KHNC PH;C S HPI HQP.
Tôi dg *hnh:
Chuyn b" tài li@u
T Zng t Ung ra mình s trình bày thNt thành công
TNp sd deng tLt cJ các deng ce trVc quan trong bài thuy4t trình
Chú ý nh[ng cách th giãn 7 n giJn, kín 7áo
Luôn h <ng vK ng =i nghe 7: giJm b<t cYng th“ng
Di chuy:n trong khi nói 7: tV nhiên và th giãn
Mtt luôn h <ng vK ng =i nghe.
LUYXN TYP Si GIÚP HOÀN HLO HmN
B n s áp deng các mec nào trong bJng sau 7ây vào bài thuy4t trình
15. 15
CHURN BS HÌNH DÁNG BÊN NGOÀI
%ây không phJi là nh[ng h <ng d•n ce th: vK th=i trang mà chO là nh[ng l u ý vK
cách Yn m_c và di@n m o. Nói chung là tránh sV l; b"ch, gi[ khuôn m•u , 7 n giJn, hài hòa.
B n phJi là tr'ng tâm trong buAi thuy4t trình chW không phJi quHn áo b n m_c.
Sau 7ây là m t vài gUi ý khi b n thuy4t trình tr <c m t h i ngh" tr"nh tr'ng
3i vpi ph$ nq
1. QuHn áo phJi vIa v_n, không quá chNt.. Thông th =ng, b n s trông l"ch lãm h n khi
m_c áo dài tay.
2. Ch'n 2-3 màu phù hUp v<i màu da và màu tóc cSa b n. B n nên tham khJo sách
h <ng d•n vK ch'n màu phù hUp. B n có th: k4t hUp các phe ki@n khác nhau v<i trang
phec 7: t o ra sV 7a d ng. Tìm lo i vJi t;t và bJo 7Jm không gây ra ti4ng 7 ng khi di
chuy:n! Nói chung, tránh màu 7ƒ t i, cam, 7en và trtng vì nh[ng màu này rLt chói
và làm mLt sV tNp trung vào khuôn m_t cSa b n.
3. Tránh sd deng trang sWc lLp lánh, lòng thòng hay phát ra ti4ng n. Khi thuy4t trình,
b n cHn sd deng nh[ng phe ki@n trang nhã. Bông tai, vòng tay khác th =ng 7ôi khi
làm khán giJ khó ch"u và làm h' mLt tNp trung vào bài thuy4t trình.
4. Trang 7i:m 7 n giJn và phù hUp v<i trang phec. Trang 7i:m quá 7Nm s t o Ln t Ung
xLu. Trang 7i:m 7šp là khi ki:m soát 7 Uc nh[ng vùng bóng nh=n trên g ng m_t,
làm nAi bNc nh[ng nét tV nhiên và giúp b n thoJi mái ngay cJ trong m t buAi thuy4t
trình gay go.
5. Tóc c^ng cHn hài hoà v<i hình dáng cSa b n.
3i vpi nam gipi
1. Trang phec phJi 7 Uc may cyn thNn. Khi thuy4t trình, trang phec có k› ô vuông, màu
sáng ho_c không t ng phJn s làm hình t Ung cSa b n xLu 7i. Thông th =ng, màu
16. 16
xanh s•m, xám và 7en cài 7 n hay cài chéo là an toàn nhLt. Tùy vào 7;i t Ung ng =i
nghe, m t chi4c áo khoác th: thao và chi4c quHn hUp màu stc s rLt Ln t Ung.
2. Áo khoác cSa nam th =ng có nút gài trong khi hHu h4t áo khoác cSa n[ thì không. B n
có th: gài nút áo vét, không gài nút hay thNm chí có th: cZi áo khoác ra tùy vào tính
trang tr'ng cSa buAi thuy4t trình.
3. Áo s mi phJi vIa v_n và màu không quá sáng. N4u b n sU áo thLm m hôi, hãy m_c
áo phông bang cotton và áo s mi trtng bên ngoài. N4u b n chuyn b" thu hình thì hãy
tránh m_c áo s mi trtng mà hãy sd deng áo màu xám sáng (mu;i tiêu).
4. Cà v t nên ch'n lo i nào có th: làm tôn lên g ng m_t và 7ôi mtt cSa b n. Ki:u cà v t
7ƒ cA 7i:n có th: không phù hUp v<i b n. Thd ngh‹ xem, cà v t màu 7ƒ s thu hút sV
chú ý cSa ng =i nghe và h' không còn chú
ý b n n[a. Cà v t v<i màu d"u h n có th:
s phù hUp v<i b n.
5. Giày vIa chân, thoJi mái và 7 Uc 7ánh
bóng cyn thNn. Tìm v< phù hUp và có th:
che 7 Uc cJ 7ôi chân trHn khi b n ng i
xu;ng.
6. Tóc hUp v<i khuôn m_t và phJi t m tLt,
g'n gàng cho dù 7ó là ki:u gì 7i n[a. Râu
quai hàm c^ng phJi g'n gàng và ria mép phJi 7 Uc tOa trên vành môi.
H7png d@n cách st d$ng kính cho cv hai phái
Thông th =ng trong buAi thuy4t trình, b n chO nên mang kính khi cHn nó m<i có th:
nhìn thLy khán giJ và 7'c 7 Uc các deng ce trVc quan.. B n có th: không 7eo kính
n4u b n không cHn dùng chúng , ho_c b n có th: thay th4 bang kính sát tròng. %ó là vì
kính s phJn chi4u ánh sáng trong phòng và khán giJ s không nhìn vào mtt b n 7 Uc.
C^ng nên tránh sd deng kính sát tròng màu vì khán giJ khó mà nhìn vào mtt cSa b n .
Hi@n nay 7ã có lo i kính ch;ng choá. Và các diˆn giJ 7Ku 7 Uc khuyên sd deng lo i
kính này.
17. 17
CHURN BS NQI DUNG BÀI THUY T TRÌNH
Tr <c tiên, b n nên tV hƒi t i sao b n ti4n hành thuy4t trình hay b n thuy4t
trình vì mec 7ích gì. %áp án cho câu hƒi này có th: giúp b n chuyn b" t;t n i dung bài
thuy4t trình cSa b n.
Ch“ng h n nh b n 7 Uc 7K ngh" trình bày tr <c ban giám 7;c vK ngân sách nYm sau
cSa công ty . %Ing btt 7Hu ng i xu;ng và vi4t ra nh[ng gì b n s nói. Thay vào 7ó,
hãy ngh‹ xem mec tiêu cSa bài thuy4t trình cSa b n là gì, sau 7ó b n s xác 7"nh 7 Uc
b n cHn trình bày nh[ng gì 7: 7 t mec tiêu 7ó.
B n có b" chLt vLn vK sV tYng tr Zng cSa ngân sách không? Hay b" yêu cHu lên k4
ho ch giJm chi tiêu không? Hãy ngh‹ vK nh[ng mec tiêu ce th: có liên quan 74n ng =i
nghe tr <c khi chuyn b" bài thuy4t trình.
B n có th: t Zng t Ung ra vi@c xây nhà mà không có bJng v không? BLt kì ai, tr <c
khi xây nhà 7Ku phJi có bJng v 7: dVa vào 7ó mà tính toán vi@c mua vNt t và theo
dõi vNt t 7 Uc sd deng nh th4 nào. Gi;ng nh vNy, vi@c chuyn b" t;t n i dung cho
bài thuy4t trình s giúp công vi@c trôi chJy và hi@u quJ h n. Xác 7"nh mec tiêu và tìm
hi:u 7;i t Ung nghe là hai công 7o n rLt cHn thi4t 7: chuyn b" n i dung cho bài thuy4t
trình.
Bi:u 7 này mô tJ m;i liên h@ gi[a hai giai 7o n cSa bài thuy4t trình: giai 7o n thuy4t
phec (persuasive) và giai 7o n cung cLp thông tin (informative) trong bài thuy4t trình.
Chúng không phJi là hai lo i riêng bi@t mà là m t quá trình liên tec. TLt cJ nh[ng bài
thuy4t trình thành công 7Ku chWa 7Vng nh[ng thông tin cHn thi4t và các lý l thuy4t
phec.
B <c 1-Xác 7"nh mec tiêu
BiBu *w P-I
Thuy4t phec Cung cLp thông tin
18. 18
Theo h <ng m^i tên bài thuy4t trình càng lúc càng mang tính thuy4t phec h n . Khi
bài thuy4t trình còn trong giai 7o n cung cLp thông tin thì bài thuy4t trình chWa 7Vng
nhiKu con s;, sV ki@n, d[ li@u 7: làm rõ hay chWng minh vLn 7K và các d[ li@u này
càng lúc càng m nh m h n khi ti4n gHn trung tâm. Khi m^i tên 7ã 7i qua trec tung Z
gi[a, diˆn giJ mu;n nêu ra nh[ng 7iKu cHn phJi thay 7Ai; nh[ng lý l thuy4t phec sV
7 ng tình hay sV quy4t 7"nh.
Hãy 7_t b n vào v" trí cSa khán giJ!
Khi tìm hi:u khán giJ, b n phJi xem xét b;n khía c nh sau:
1. Giá trh - CHn xác 7"nh 7iKu gì là quan tr'ng 7;i v<i khán giJ? Các tA chWc khác nhau
có nh[ng h@ th;ng giá tr" khác nhau. Thuy4t trình cho nh[ng ng =i ngoài tA chWc cSa
b n s khác so v<i trình bày v<i nh[ng ng =i trong cùng 7 n v". Ngay cJ nh[ng ng =i
cùng 7 n v" nh ng tI các b phNn khác nhau c^ng s có nh[ng nhNn thWc giá tr" khác
nhau.
2. Nhu cyu - Tìm hi:u nhu cHu cSa nhóm tr <c buAi thuy4t trình là rLt quan tr'ng - có
th: nh[ng gì h' cHn khác h“n v<i nh[ng gì b n ngh‹ . Diˆn giJ phJi tìm cách giJi
quy4t sV khác bi@t này.
3. Sg bó buJc- %ó là nh[ng Wc ch4 ngYn cJn ng =i nghe làm nh[ng gì h' mu;n hay
ntm btt nh[ng gì h' cHn bi4t. Trong 7ó có các m_t sau:
A. Quan *iBm v+ chính trh: Nh[ng quan 7i:m khác nhau vK chính tr" có th: s
gây ra sV bó bu c. N4u b n cHn sV Sng h cSa nhóm 7;i lNp, b n phJi ngh‹ 74n 7iKu
này ngay khi chuyn b" bài thuy4t trình. Thêm vào 7ó, nh[ng mâu thu•n vK tính cách và
nh[ng xung 7 t khác s cJn trZ sV thành công cSa bài thuy4t trình.
B. Tài chính: BLt cW lúc nào b n 7K cNp vi@c phJi chi phí, b n s 7;i m_t v<i sV
ch;ng 7;i. PhJi 7oán tr <c 7iKu này và tìm cách giJi quy4t khi thuy4t trình.
C. KiEn th|c: Nên nh< rang m•i khán giJ có th: chuyên vK m t l‹nh vVc riêng
và không bi4t nhiKu vK l‹nh vVc khác. Vì vNy b n không nên sd deng các thuNt ng[,
B <c 2 – Tìm hi:u khán giJ
19. 19
vi4t ttt, tI chuyên ngành, vân vân làm cho ng =i nghe không hi:u. N4u không chtc là
thuNt ng[ 7ó có thông deng trong khán giJ không b n hãy hƒi khán giJ xem h' có bi4t
các thuNt ng[ 7ó không và nên 7"nh ngh‹a n4u cHn thi4t.
4. Thông tin chung v+ buMi thuyEt trình: b n cHn bi4t s; l Ung ng =i nghe, 7"a 7i:m
thuy4t trình, các trang thi4t b" s n có, vv 7: chuyn b" t;t cho buAi thuy4t trình.
.
Phi4u nhNn xét này s giúp b n chuyn b" hi@u quJ h n cho bài thuy4t trình
1. Nh[ng mec tiêu có liên quan 74n khán giJ là:
__________________________________________________________________
2. Nh[ng giá tr" cHn phJi quan tâm cSa tIng khán giJ bao g m:
3. Khi trình bày, cHn nhNn ra nh[ng Wc ch4 gì cSa tIng khán giJ ce th:
_________________________________________________________
4. Nh[ng nhu cHu 7_c bi@t cSa ng =i nghe
_________________________________________________________
5. Tôi có th: 7ánh giá ki4n thWc và các thuNt ng[ vK 7K tài cSa ng =i nghe vK chS
7K thuy4t trình:
Cao____ ThLp____ VIa____ Không bi4t____
6. MWc 7 7 ng tình cSa ng =i nghe 7;i v<i các ý t Zng trình bày cSa tôi:
Cao____ ThLp____ VIa____ Không bi4t____
7. Ng =i nghe 7ánh giá trình 7 thuy4t trình cSa tôi:
T;t____ T@______ VIa________ Không bi4t____
8. Các ví de và các lý l có tác deng là:
9. Các ví de và lí luNn có th: gây ra các phJn Wng tiêu cVc là
B¡NG NH€N XÉT V£ KHÁN GI¡
20. 20
TÁM B ~C C•N THI T a CHURN BS T€T MQT
BÀI THUY T TRÌNH
Khi chuyn b" m t bài thuy4t trình, chúng ta nên btt 7Hu phHn thân bài tr <c và 7Ing lo ltng vK
phHn mZ 7Hu bZi vì thông th =ng, phHn mZ 7Hu 7 Uc rút ra tI nh[ng ý cSa phHn thân bài.
Nh[ng nhà thuy4t trình chuyên nghi@p 7ã h'c 7 Uc cách tA chWc phHn trình bày cSa mình 7i
tI tr'ng tâm ra nh[ng vLn 7K có liên quan. Sau 7ây là nh[ng gUi ý có th: giúp b n:
% ng não, suy ngh‹ ra nh[ng ý t Zng chính cho phHn trình bày
cSa b n và ghi m•i ý t Zng 7ó vào m t m•u giLy. Hãy 7: cho ý
t Zng 74n m t cách tV nhiên, 7Ing sda ch[a (b <c này s 7 Uc
thVc hi@n sau). ¤ b <c này, b n ngh‹ ra càng nhiKu ý t Zng càng
t;t.
Khi b n 7ã có khá nhiKu ý t Zng, hãy lo i bƒ b<t m t vài ý. C; gtng tóm l i chO còn tI hai
74n nYm ý chính thôi bZi vì 7ó là cách mà ng =i ta th =ng sd deng khi trình bày. N4u nh
b n có nhiKu h n nYm ý t Zng, thì hãy giJm chúng xu;ng bang cách bi4n m t vài ý thành
nh[ng ý nhƒ h n.
VÍ D;
GiJ sd nh b n phJi trình bày v<i Ban Giám %;c cLp trên 7: xin 7 Uc cLp thêm 20% ngân
qu cho công ty cSa b n vào nYm t<i. B n 7ã hoàn thành bJng phân tích ng =i nghe, và b n
bi4t rang b n phJi trình bày thNt thuy4t phec. B n 7ã suy ngh‹ ra 10 t<i 15 ý t Zng chính và
b n c^ng 7ã tóm l i thành ba ý l<n nh sau:
B ~C 1- Jng não *B có *7‚c nhqng ý t7„ng chính
Chúng tôi cHn phJi
cNp nhNt
h@ th;ng máy vi tính
cSa chúng tôi
Chúng tôi cHn có thêm
nh[ng
lNp trình viên
7: phát tri:n h@ th;ng
cSa chúng tôi
Chúng tôi cHn 7 Uc h•
trU vK tài chính
21. 21
Ba ý t Zng l<n 7ó chính là nh[ng 7i:m chung mà b n mu;n thuy4t phec khán giJ cSa mình.
Còn nh[ng giJi thích, nh[ng d•n chWng minh h'a và nh[ng lUi nhuNn ce th: s là nh[ng ý
nhƒ trong bài thuy4t trình cSa b n.
M t khi b n 7ã có nh[ng ý chính cho phHn trình bày cSa mình, b n hãy tri:n khai nh[ng ý h•
trU. Nh[ng ý h• trU này có th: bao g m nh[ng giJi thích, nh[ng s; li@u ho_c nh[ng d•n
chWng minh ho 7: làm rõ nh[ng ý chính nh phHn trình bày trong ví de d <i 7ây:
B ~C 2- Trình bày nhqng ý ph$
Chúng tôi cHn
phJi
cNp nhNt
h@ th;ng máy vi
tính
cSa chúng tôi
Chúng tôi cHn có
thêm nh[ng
lNp trình viên
7: phát tri:n h@
th;ng cSa chúng
tôi
Chúng tôi cHn
7 Uc h• trU vK tài
chính
H@ th;ng c^ l•i
th=i
T o ra nh[ng
ch ng trình 7 c
quyKn, chúng ta
s ti4t ki@m nhiKu
tiKn
CHn thi4t phJi
có h@ th;ng
giao ti4p d[ li@u
Không th: sd
deng phHn mKm
m<i nhLt
S ít l@ thu c
vào ng =i bán
bên ngoài
K thuNt m<i
7em l i chLt
l Ung t;t h n mà
v•n cùng giá
T;n nhiKu tiKn
vì h@ th;ng c^
làm vi@c không
hi@u quJ
Có th: phân
công l i tI
nh[ng ng =i
trong công ty
Nhân sV m<i s
7óng góp nh[ng
ý t Zng m<i
GHn 7ây, có
nhiKu thành tVu
S giúp chúng
ta tYng tính
c nh tranh
CHn nh[ng
ch ng trình
m<i
Khó thay th4
các b phNn
Có th: sJn xuLt
nh[ng sJn
phym m<i
Nh[ng máy in
t;c 7 cao s
giúp sJn xuLt ra
nh[ng sJn phym
m<i
Nhqng ý
chính (Khái
quát)
Nhqng ý
ph$ (givi
thích,
minh
h‡a)
22. 22
B n có th: có nhiKu ho_c ít nh[ng ý nhƒ trong phHn trình bày cSa mình. M t khi b n 7ã hoàn
thành quá trình này, hãy stp x4p l i nh[ng tLm th› cho phù hUp v<i nhu cHu cSa b n. Hãy thd
stp x4p theo nhiKu ki:u khác nhau 7: xem cách nào s phù hUp nhLt. Luôn luôn gi[ trong
7Hu nh[ng mec 7ích và quan tâm 74n ng =i nghe.
%: trình bày thuy4t phec, b n cHn phJi nêu th t c th nh[ng lUi ích mà ng =i nghe s thu
7 Uc n4u h' làm theo yêu cHu cSa b n. Nh[ng lUi ích th =ng 7 Uc nêu trong phHn thân bài.
M t ph ng pháp khác 7: tA chWc m t phHn trình bày có tính thuy4t phec chính là sd deng
nh[ng lUi ích nh là nh[ng ý chính 7: trình bày. Trong ví de 7ã 7 Uc nêu Z phHn tr <c (T i
sao công ty cSa chúng tôi cHn tYng 20% ngân qu vào nYm t<i), chúng ta có th: tóm ttt nh[ng
lUi ích nh sau:
1. N4u nh công ty cSa chúng tôi có 7 Uc nhiKu tiKn 7: 7Hu t cho h@ th;ng máy vi tính
m<i thì s làm tYng 7 Uc tính c nh tranh trong nKn công nghi@p cSa chúng ta.
2. Và cùng v<i nh[ng lNp trình viên, sV 7Hu t vK m_t tài chánh 7ó s làm tYng lUi nhuNn
vì chúng tôi s làm vi@c có hi@u quJ h n.
3. Nh= vào h@ th;ng m<i này, chúng tôi s có th: nâng cLp nh[ng sJn phym hi@n có c^ng
nh s phát tri:n nh[ng sJn phym m<i.
B ~C 3- Nêu nhqng l‚i ích
23. 23
Bây gi= b n s quy4t 7"nh nên phát tài li@u nào (n4u có) phát cho ng =i nghe trong phHn trình
bày cSa b n. D <i 7ây là nh[ng chWc nYng chính cSa tài li@u phân phát trong phHn trình bày:
1. CSng c; nh[ng thông tin quan tr'ng
2. Tóm ttt nh[ng ho t 7 ng 7: ng =i nghe có th: theo k"p
3. Cung cLp thêm nh[ng thông tin giúp làm rõ vLn 7K mà không phJi dùng quá nhiKu
deng ce trVc quan
Khi b n 7ã lVa ch'n 7 Uc tài li@u phân phát phù hUp, b n phJi quy4t 7"nh khi nào b n nên
phân phát tài li@u. Có ba cách:
PHÁT TÀI LIXU TR ~C KHI TRÌNH BÀY
VLn 7K b n s g_p khi sd deng cách này là, v<i sV tò mò, ng =i nghe s chO tNp trung vào n i
dung cSa tài li@u 7 Uc phát ra trong khi b n 7ang nói. Và khi h' 7ang 7'c thì h' không th:
nghe b n nói 7 Uc. %: giJi quy4t vLn 7K này, b n nên 7: s n tài li@u Z ch• cSa tIng ng =i
tr <c khi h' b <c vào l<p. Cách này s giúp h' 7'c chúng tr <c khi b n btt 7Hu nói. H n n[a,
b n có th: giJi thích tài li@u và 7áp Wng 7 Uc sV tò mò cSa ng =i nghe.
PHÁT TRONG KHI TRÌNH BÀY
B n nên cyn thNn, chO phát nh[ng tài li@u có liên quan 74n phHn b n 7ang trình bày và phJi
phân phát nhanh chóng. N4u không, nh[ng tài li@u này s không giúp ích gì mà làm ng =i
nghe sao lãng.
B ~C 4- ThiEt kE tài li u phân phát
24. 24
PHÁT SAU KHI TRÌNH BÀY
Trong khi b n trình bày, b n cHn cho ng =i nghe bi4t rang h' s nhNn 7 Uc tài li@u vK nh[ng
7i:m mà b n trình bày vào cu;i buAi. Cách này s giúp cho ng =i nghe khƒi phJi ghi chú l i.
Tuy nhiên, b n nên dVa vào sV phân tích cSa b n 7;i v<i ng =i nghe mà quy4t 7"nh có nên sd
deng cách này hay không. N4u ng =i nghe 7ã quen có s n tài li@u trong khi trình bày thì b n
nên phát s n tài li@u cho h' tr <c khi trình bày, không nên ngYn cJn h'. N4u nh nh[ng tài
li@u này có th: làm h' mLt tNp trung vào phHn trình bày cSa b n (ch“ng h n nh nh[ng bWc
tranh, nh[ng trang gi<i thi@u, v.v…) và c^ng ch“ng giúp ích gì nhiKu cho phHn trình bày cSa
b n thì nên 7Ui 74n cu;i buAi hãy phát chúng ra.
Khi b n 7ã xây dVng 7 Uc b; cec cSa bài thuy4t trình, b n cHn quy4t 7"nh b n có cHn sd deng
deng ce trVc quan không, và n4u có thì sd deng nh[ng deng ce gì và sd deng Z 7âu. Nh[ng
h <ng d•n vK cách thi4t k4 và sd deng nh[ng deng ce trVc quan trong m t phHn trình bày s
7 Uc gi<i thi@u Z phHn sau. %iKu quan tr'ng nhLt lúc này là b n phJi xác 7"nh nh[ng deng ce
trVc quan, b n s k4t hUp v<i k4 ho ch cSa b n nh th4 nào.
Ví de, ý nhƒ thW ba trong ý l<n s; m t cSa phHn ví de 7ã nêu lên rang n4u v•n sd deng h@
th;ng máy vi tính c^ thì công ty s phJi trJ rLt nhiKu tiKn. Ý này có th: 7 Uc minh h'a bang
m t bi:u 7 , ho_c bang m t deng ce trVc quan t ng tV, chO ra rõ giá cJ cSa máy vi tính trong
3 nYm qua so v<i khoJn tiKn ti4t ki@m n4u sd deng h@ th;ng máy m<i trong cùng khoJng th=i
gian.
B ~C 5- Chu‰n bh d$ng c$ trgc quan
25. 25
Bài thuy t trình thuy t ph c là bài thuy t trình có b c c rõ ràng i v i khán
gi .
Hãy ôn l i nh[ng ý chính trong phHn trình bày cSa b n. B n có th: dˆ dàng thVc hi@n 7iKu
này bang cách nói l i các ý chính trong bài thuy4t trình. Các câu này không nam trong phHn
mZ bài, mà c^ng không nam trong phHn k4t luNn.
Hãy trZ l i 3 ý chính trong ví de cSa chúng ta:
(Trong ví de này mec 7ích cSa chúng ta là thuy4t phec Ban Giám %;c rang công ty cSa b n
cHn tYng ngân qu 20% trong nYm t<i). Câu trình bày cHn nhtc l i là “Chúng tôi c n ph i c p
nh t h th ng máy vi tính c a chúng tôi, thuê thêm nh ng l p trình viên và h# tr$ v% tài chánh
cho nh ng phát tri n vì nh ng lý do mà tôi s* trình bày v,i các v- hôm nay”. Ngoài ra tr <c
phHn k4t luNn, b n có th: sd deng m t câu t ng tV 7: nhtc l i nh[ng ý chính 7ó (ch“ng h n:
“Bây gi1 các v- 2ã th4y 25$c l$i ích c a vi c c p nh t h th ng máy vi tính, 2i%u ch6nh nhân
s7 và s7 h# tr$ v% tài chánh cho nh ng phát tri n”.)
B ~C 6- NhŠc lIi các ý chính
Chúng tôi cHn phJi
cNp nhNt
h@ th;ng máy vi tính
cSa chúng tôi
Chúng tôi cHn có thêm
nh[ng
lNp trình viên
7: phát tri:n h@ th;ng
cSa chúng tôi
Chúng tôi phJi h• trU
vK tài chính
cho nh[ng phát tri:n
26. 26
PhHn mZ bài g m có 2 chWc nYng chính:
1. Cung cLp nh[ng thông tin cHn thi4t - Nó có th: bao g m nh[ng thông tin c bJn, nêu
lên sV quan tr'ng cSa chS 7K, gi<i thi@u bJn thân và uy tín cSa b n, nêu lý do b n có
7S t cách trình bày vK vLn 7K này. B n c^ng có th: bA sung thêm m t vài thông tin
khác phù hUp v<i vLn 7K b n trình bày.
2. Thu hút sV chú ý - Tr <c khi b n trình bày, ng =i nghe có th: nói chuy@n v<i nhau,
7ang ngh‹ ngUi ho_c 7ang 7'c tài li@u mà b n 7ã 7: s n trên bàn cSa h'!
M•i phHn trình bày 7òi hƒi phJi có nh[ng thông tin cHn thi4t, phe thu c vào sV phân tích
cSa b n 7;i v<i ng =i nghe. Tuy nhiên, hHu h4t các phHn trình bày 7Ku 7òi hƒi b n phJi có
cách thu hút ng =i nghe. Nhóm càng nhƒ thì càng cHn ph ng pháp thu hút ng =i nghe.
Sau 7ây là m t vài cách phA bi4n:
Giai thoIi—
Giai tho i là m t câu chuy@n ngtn dùng 7: minh ho cho m t ý nào 7ó. Thông th =ng thì
7ó là m t câu chuy@n vui, nh ng không phJi lúc nào c^ng vNy. Sau 7ây là m t ví de: Con
trai tôi l:i g;p tôi vào m<t ngày n= và nói: “Cha @i, nAu cha tBng ti%n tr$ c4p cho con t,i
200 2ôla, con s* cEt cF nhi%u g4p hai l n m#i tu n. Còn nAu cha tBng thêm 10% n a, thì
B ~C 7- ViEt phyn m„ bài
27. 27
con s* làm cho bãi cF c a cha 2Jp nh4t K khu này”. CMng t5@ng t7 nh5 v y, nAu chúng ta
tBng ti%n l5@ng cho nh ng công nhân s n xu4t lên 10%, thì chúng ta s* có th tBng nBng
su4t.”
Tính khôi hài—
Tính khôi hài là cách t;t nhLt 7: xoá 7i khoJng cách gi[a b n và ng =i nghe. Nh ng b n
hãy cyn thNn! SV khôi hài cHn có liên quan v<i ng =i trình bày, v<i chS 7K, ho_c v<i ng =i
nghe. Tuy nhiên cHn l u ý, không 7 Uc nói 7ùa vK nh[ng vLn 7K có liên quan t<i tình dec,
chSng t c và c^ng không 7 Uc 7ùa cUt vK ngu n g;c qu;c gia, tôn giáo ho_c nh[ng vLn
7K riêng t . N4u b n tV hƒi, “Tôi có nên nói 7ùa không?”, thì câu trJ l=i là không!!!B n
nên sd deng sV khôi hài Z mWc 7 vIa phJi.
Ch“ng có gì t@ h n vi@c b n sd deng m t câu chuy@n 7ùa trong phHn mZ bài mà ch“ng có
liên quan gì v<i phHn trình bày cSa b n. (ch“ng h n: B:n 2ã nghe câu chuy n v% m<t con
v-t b5,c vào cPa hàng, g=i r4t nhi%u món và kêu thanh toán t4t c bQng thR tín d ng c a
nó ch5a? Hôm nay tôi s* gi,i thi u v,i các b:n v% “ phát tri n m:ng l5,i trong các c@
quan”). Ch“ng có gì t@ h n m t câu chuy@n 7ùa mà ch“ng có liên quan gì.
M„ bài bŒng câu h•i—
Có hai cách 7: thVc hi@n. Cách thW nhLt, b n có th: 7_t ra m t câu hƒi mZ - nh ng hãy
cyn thNn vì rLt có th:, m t ng =i nào 7ó s 7 a ra câu trJ l=i sai và 7ùa cUt b n. Cách thW
hai, và c^ng là cách an toàn h n, là b n hãy yêu cHu m'i ng =i gi tay. M_c dù b n v•n
có th: b" ngtt l=i và chLt vLn nh ng thông th =ng ng =i nghe s trJ l=i theo cách mà b n
mong mu;n.
Câu h•i tu tŽ--
Câu hƒi tu tI là câu hƒi có câu trJ l=i hi:n nhiên. Ví de nh : “V 2ây có bao nhiêu ng51i
mong mu n s* 25$c h# tr$ nhi%u h@n cho ph n nghiên cWu c a mình?” %ây là cách rLt
hi@u quJ 7: thu hút sV chú ý cSa ng =i nghe.
Câu nói gây s3c—
28. 28
M t ví de cSa câu nói gây s;c nh sau: “NBm ngoái s l5$ng ng51i 2ã chAt vì tai n:n
giao thông bQng v,i s l5$ng ghA ngYi trong sân v n 2<ng 2-a ph5@ng. Zó là lý do hôm
nay tôi mu n thuyAt ph c các b:n nên 2<i mM b o hi m khi lái xe.” M t câu nh th4 này
s giúp b n thu hút 7 Uc sV chú ý cSa ng =i nghe.
Trích d@n—
B n c^ng có th: btt 7Hu phHn trình bày cSa mình bang m t 7o n trích d•n ngtn g'n. PhHn
trích d•n chO nên trong vòng khoJng m t ho_c hai câu và phJi luôn ghi rõ ngu n mà b n
trích d•n. B n c^ng có th: 7'c trVc ti4p l=i trích d•n cho chính xác. Nên tránh h'c thu c
lòng tLt cJ nh[ng l=i trích d•n nh ng b n nên h'c thu c m t vài l=i trích d•n 7 n giJn và
nAi ti4ng. B n c^ng có th: diˆn giJi m t l=i trích d•n nAi ti4ng, ch“ng h n nh :
“ Ông Ly cho rang m'i ng =i than phiKn vK h@ th;ng máy vi tính, nh ng không ai 7ã làm
gì 7: cJi thi@n h@ th;ng 7ó cJ”
PhHn k4t bài nhtc l i nh[ng thông tin Z phHn mZ bài. Thông th =ng thì chúng có liên quan
74n nh[ng vLn 7K c bJn, câu hƒi tu tI, giai tho i ho_c nh[ng thông tin mà b n 7ã sd
deng trong phHn mZ bài.
%: bài thuy4t trình thuy4t phec, b n cHn phJi có m t câu “yêu cHu hành 7 ng” trong phHn
k4t bài. Hãy chO rõ cho ng =i nghe h' cHn làm gì (ví de: H' có nên tA chWc m t cu c h'p
7: ti4n hành m t giJi pháp m<i? H' có nên tYng ngân qu cho b n không?). PhHn k4t luNn
cSa b n cHn phJi nêu thNt ce th: h' nên làm gì, làm nh th4 nào và khi nào nên làm.
B ~C 7- ViEt phyn kEt c•a bài thuyEt trình
MK bài và kAt lu n t:o nên 2 u và 2uôi cho thân bài trong ph n trình bày c a b:n. NAu
nh5 không có chúng, ho;c b:n không trình bày chúng m<t cách phù h$p, thì b:n s*
không th có m<t ph n trình bày hoàn ch6nh và ng51i nghe s* nh n ra 2i%u 2ó.
29. 29
KiBm tra các b7pc cyn thgc hi n trong bài thuyEt trình
( Hãy sd deng bJng này 7: ki:m l i vi@c chuyn b" cho bài thuy4t trình stp t<i cSa b n)
Lên kE hoIch cho bài thuyEt trình
Trong phHn lên k4 ho ch cho bài thuy4t trình, tôi 7ã
Tri:n khai các mec tiêu
Phân tích ng =i nghe
B3 trí nJi dung thuyEt trình
Trong vi@c stp x4p n i dung bài thuy4t trình này, tôi 7ã
Suy ngh‹ ra nh[ng ý chính
Suy ngh‹ ra nh[ng ý phe
Thi4t k4 tài li@u phân phát
Thi4t k4 deng ce trVc quan
Nêu lên nh[ng lUi ích (trong nh[ng phHn trình bày thuy4t phec)
Nêu l i ý chính
Vi4t phHn mZ bài
Vi4t phHn k4t luNn
30. 30
Ch7=ng 3: D;NG C; TR C QUAN
CHURN BS VÀ S• D;NG CÁC D;NG C; TR C QUAN
Trong phHn này b n s nghiên cWu cách thWc chuyn b" và dùng các deng ce trVc quan
trong bài thuy4t trình. %a s; các bài thuy4t trình trong l‹nh vVc kinh t4 và các l‹nh vVc chuyên
nghi@p, ng =i báo cáo th =ng sd deng máy chi4u v<i giLy ki4ng trong, vì th4 chúng ta s tNp
trung vào công deng cSa chúng. Tuy nhiên, các thS thuNt trong vi@c sd deng các bJng giLy có
th: lNt trang, ho_c máy chi4u phim d ng bJn 35mm và các ph ng ti@n truyKn thông khác
c^ng 7 Uc gi<i thi@u trong mec này.
S• D;NG CÁC D;NG C; TR C QUAN KHI C•N:
1. Thu hút sV chú ý cSa khán giJ.
31. 31
2. NhLn m nh thông 7i@p cSa b n, nh ng không phJi l_p l i nguyên vYn.
3. Kh i dNy sV hWng thú cSa khán giJ 7;i v<i bài thuy4t trình.
4. Mô tJ các y4u t; mà khán giJ khó hình dung.
KHÔNG S• D;NG CÁC D;NG C; TR C QUAN a:
1. T o Ln t Ung 7;i v<i khán giJ vK tLt cJ các bJng bi:u chi ti4t.
2. Tránh sV t ng tác gi[a ng =i thuy4t trình v<i khán giJ.
3. Minh ho cho nhiKu ý chính chO v<I m t deng ce trVc quan.
4. Nêu lên nh[ng ý t Zng 7 n giJn có th: truyKn 7 t bang l=i dˆ dàng.
10 TH’ THUYT a S• D;NG CÁC D;NG C; TR C QUAN
MQT CÁCH HIXU QUL
Khi xem xét lo i deng ce trVc quan dùng cho các d[ li@u và ý t Zng cSa b n, sau 7ây là các
quy ttc cYn bJn cHn nghiên cWu:
1. Sd deng các deng ce trVc quan vIa phJi. M t trong nh[ng vLn 7K phA bi4n 7;i v<i các
bài thuy4t trình mang tính k thuNt là vi@c l m deng các deng ce trVc quan. Quy ttc
h[u hi@u là sd deng m t deng ce trVc quan cho m•i hai phút thuy4t trình.
2. Sd deng các deng ce trVc quan bang hình t Ung nh các bi:u 7 , hình Jnh cSa các
thi4t b", bi:u 7 phát tri:n v/v…. luôn giúp ng =i xem có sV cJm nhNn thLu 7áo rang
các deng ce 7ó chWa 7Vng nhiKu thông tin.
3. Sd deng m t deng ce trVc quan 7: minh ho cho m t ý chính. Gi[ sV tNp trung và rõ
nét 7;i v<i m t hình t Ung trVc quan. Vi@c trình bày nhiKu h n m t ý chính cho m•i
deng ce trVc quan s làm giJm mWc 7 tác 7 ng cSa ý chính.
4. Các ch[ và s; cHn có kích th <c dˆ 7'c. Kích th <c nhƒ nhLt cSa font ch[ th =ng sd
deng trong 7a s; buAi thuy4t trình là 18pt. N4u không 7S ch• 7: trình bày h4t các n i
dung, hãy chuyn b" các tài li@u v<i phHn giJi thích bA sung ho_c làm nAi bNt nh[ng
7i:m trong bi:u 7 mà b n mu;n khán giJ chú ý 74n.
5. Cyn thNn khi sd deng màu stc. Không nên dùng nhiKu h n ba màu cho m•i deng ce
trVc quan 7: tránh Jnh h Zng cSa sV l n x n màu stc theo hi@u Wng cHu v ng. Nh[ng
màu 7 Uc sd deng cHn t ng phJn nhau 7: dˆ nhìn nhLt, ví de nh v<i màu nKn là
32. 32
xanh d ng 7Nm thì nên sd deng màu vàng nh t cho các ký tV và s;. Tránh vi@c sd
deng các hoa vYn màu stc trong khi thuy4t trình vì ng =i xem s khó phân bi@t.
6. Hãy thi4t k4 các deng ce trVc quan 7S l<n 7: khán giJ dˆ xem. Hãy 7i 74n hàng cu;i
cSa dãy ch• ng i dành cho khán giJ ki:m tra xem b n có th: xem rõ m'i deng ce trVc
quan không.
7. V 7 th" d[ li@u. BLt cW khi nào có th:, b n nên h n ch4 vi@c 7: d[ li@u Z d ng bJng
bi:u, danh sách mà nên sd deng 7 th" 7: miêu tJ chúng. Các 7 th" giúp ng =i xem
có m t hình Jnh vK nh[ng thông tin và d[ li@u trong khi chO các s; thì không th: làm
7 Uc.
8. Hãy trình bày các hình Jnh và bi:u 7 thNt dˆ nhìn. Thông th =ng các hình Jnh và
bi:u 7 th =ng khó nhìn khi b n 7Wng Z khoJng cách xa. Vì th4 cách ki:m tra t;t nhLt
là hãy nhìn chúng khi b n Z cu;i phòng n i có khán giJ. CHn chú ý các nhãn hi@u bên
trong các bi:u 7 c^ng phJi 7'c rõ 7 Uc khi b n 7Wng Z cu;i phòng.
9. Hãy trình bày các deng ce trVc quan thNt hLp d•n. N4u sd deng màu stc, nên sd deng
các màu t ng phJn nhiKu v<i nhau nh màu vàng trên màu nKn 7en ho_c màu vàng
trên nKn màu xanh d ng 7Nm. H n ch4 vi@c sd deng màu stc m t cách l n x n và
hãy sd deng các màu thNt 7 n giJn và sáng sSa.
10. H n ch4 các deng ce trVc quan không cHn thi4t. N4u m t vLn 7K nào có th: diˆn 7 t
7 n giJn bang l=i nói ví de nh tiêu 7K cSa bài thuy4t trình, thì không nên sd deng
deng ce trVc quan.
33. 33
MÀU SNC DÙNG TRONG CÁC D;NG C; TR C QUAN
V<i nh[ng thuNn lUi trong công ngh@ in Ln, hi@n nay, m'i ng =i sd deng máy vi tính 7Ku có
th: thVc hi@n vi@c in màu các vYn bJn. %iKu này 7ã d•n 74n hi@n t Ung ngày càng nhiKu
ng =i sd deng các deng ce trVc quan có màu stc 7 Uc in Ln bZi ng =i thi4t k4 deng ce h n là
Z nhà in, hay vYn phòng in Ln.
Sau 7ây là m t s; nguyên ttc cYn bJn trong vi@c sd deng màu stc cho các deng ce trVc quan.
1. K4t hUp gi[a màu stc v<i chS 7K và khán giJ. CHn xem xét mec tiêu cSa các deng ce trVc
quan và 7;i t Ung khán giJ. Ví de nh nKn màu xanh d ng thì s ôn hoà h n nKn màu
vàng, 7ƒ. Hãy luôn nh< rang màu stc có th: truyKn tJi m t s; tr ng thái và chS 7K nh :
Các màu nh t, màu xám và h ng th: hi@n sV thanh bình.
Màu 7ƒ, cam, h ng ho_c nâu th: hi@n sV Lm áp.
Các stc thái cSa màu xanh d ng, xanh lá cây và màu xám mang 74n sV mát m›.
SV k4t hUp gi[a màu 7ƒ v<i màu 7en và m t ít màu xám s th: hi@n sV sôi 7 ng.
2. Hãy ch'n màu nKn tr <c khi ch'n màu cho các ký tV và d[ li@u. Màu cSa ký tV và d[ li@u
phJi có 7 t ng phJn rõ nét v<i màu nKn 7: khán giJ có th: nhìn thLy và 7'c t;t nhLt.
3. Không nên sd deng các màu stc không hòa hUp v<i nhau. Các màu stc phJi có 7 hài hoà
cao nhLt.
4. Tránh hi@u Wng cHu v ng và sd deng không quá 3 – 4 màu.
5. Thông th =ng, sd deng màu sáng Z nh[ng vùng b n mu;n ng =i xem tNp trung nhiKu
nhLt.
34. 34
6. Hãy gi[ màu stc nhLt quán trong su;t các trang chi4u.
7. Hãy gi[ 7 t ng phJn cao gi[a màu nKn và màu cSa ký tV và d[ li@u.
PHÁT TRIaN CÁC TIÊU ”
Sau 7ây là ba d ng c bJn 7: trình bày tiêu 7K trong các deng ce trVc quan. Hãy lVa ch'n
d ng phù hUp nhLt v<i yêu cHu cSa b n.
Tiêu *+ chính: 7 Uc sd deng khi nó không cHn phJi truyKn 7 t m t thông tin 7_t bi@t nào, mà
chO là cung cLp m t thông tin hay m t d[ li@u thô, nh ví de sau:
Doanh thu
Tiêu *+ liên quan *En mJt ch• *+ riêng nào *ó: 7 Uc dùng 7: truyKn 7 t thông tin 7 Uc rút
ra tI các d[ li@u 7ã trình bày. Ví de nh :
Doanh thu trong n0m 2006 t0ng 22% so vpi n0m 2000.
Tiêu *+ mang tính quyEt *oán - 7 Uc sd deng khi b n mong mu;n trao 7Ai v<i khán giJ
quan ni@m cSa mình vK k4t luNn mà h' cHn rút ra tI các d[ li@u. D ng tiêu 7K này 7 Uc sd
deng nhiKu nhLt trong các bài thuy4t trình mang tính thuy4t phec, nh ví de sau:
Chúng ta cyn t—p trung vào các n˜ lgc v+ doanh thu „ các khu công
nghi p.
L8i khuyên:
Hãy luôn 7_t khán giJ tham dV buAi thuy4t trình Z v" trí trung tâm, chW không phJi ph ng
ti@n truyKn thông. Thông th =ng ng =i báo cáo sd deng quá nhiKu deng ce trVc quan và 7 a
vào 7ó quá nhiKu thông tin. Khi b n cHn sd deng các ví de trVc quan và trình bày các d[ li@u,
hãy nh< rang sV t ng tác và vi@c thi4t lNp m;i quan h@ v<i khán giJ là y4u t; then ch;t. N4u
chO dùng các deng ce trVc quan 7 n thuHn s không th: giúp b n truyKn 7 t sV nhi@t tình,
c^ng nh giúp cho buAi thuy4t trình trZ nên s;ng 7 ng và hào hWng, chO có cách truyKn 7 t
cSa b n m<i là y4u t; quy4t 7"nh trong nhiKu tình hu;ng.
36. 36
CÁCH LUYXN TYP THUY T TRÌNH
Sau 7ây là các b <c luy@n tNp thuy4t trình. Vi@c ghi nh< và thVc hi@n theo các b <c này s
giúp b n có m t bài thuy4t trình thoJi mái, tV tin và thuy4t phec h n.
- Hãy chtc rang các ghi chú cSa b n chO là “nh[ng tI khóa” và vi4t to phHn ghi chú trên m t
vài phi4u. Trong bLt cW tình hu;ng nào b n c^ng nên tránh vi@c 7'c cho khán giJ nghe. N4u
có th: b n nên sd deng máy chi4u qua 7Hu dùng cho giLy ki4ng trong ho_c máy LCD 7;i v<i
các buAi thuy4t trình có 7ông ng =i tham dV.
- Hãy tV ôn l i toàn b bài thuy4t trình 7: h@ th;ng hóa các ý chính.
- L_p l i nh[ng thao tác trên 74n khi b n trZ nên quen thu c v<i dòng t t Zng và n i b n dV
tính sd deng các deng ce trVc quan h• trU cho buAi thuy4t trình.
- Hãy btt 7Hu diˆn tNp thuy4t trình. B n nên stp x4p m t phòng tNp t ng tV v<i phòng mà
b n s thuy4t trình.
- B n hãy tái hi@n l i bài thuy4t trình cSa mình, ý t Zng liên ti4p ý t Zng (chW không phJi là
tI liên ti4p tI), hãy sd deng tLt các các deng ce trVc quan. B n hãy dành sV chú ý nhiKu nhLt
74n khán giJ h n là 74n các phi4u ghi chú.
- ThVc hành trJ l=i các câu hƒi mà b n dV 7oán khán giJ s nêu ra trong buAi thuy4t trình.
- Trình bày l i toàn b bài thuy4t trình. N4u có 7iKu ki@n, b n nên tV quay phim trong buAi tNp
thuy4t trình hay nh= ng =i b n 7óng góp ý ki4n vK buAi thVc tNp thuy4t trình cSa mình.
- Hãy xem l i bYng video hay các thông tin phJn h i tI ng =i b n và 7 a ra các 7iKu chOnh
cHn thi4t.
- ThVc hi@n m t ho_c hai lHn tAng duy@t lHn cu;i cho bài thuy4t trình cSa b n.
37. 37
I”U KHIaN KHÔNG KHÍ C’A BUnI THUY T TRÌNH
Nam 7ã làm vi@c su;t m t tuHn 7: chuyn b" cho bài thuy4t trình hàng quý cSa anh. Anh 7ã
diˆn tNp, 7Wng thuy4t trình và sd deng các ph ng ti@n trVc quan và cJm thLy tV tin vì mình
7ã có sV chuyn b". BuAi sáng tr <c khi btt 7Hu bài thuy4t trình, anh 74n thNt s<m 7: ki:m tra
l i lHn cu;i m'i thW tr <c buAi thuy4t trình.
Nh ng khi b <c vào phòng h'p, anh thLy v" giám 7;c và các v" chS quJn cSa mình c^ng 74n
tham dV. Anh cJm thLy lo ltng nh ng tV nhS rang mình 7ã có sV chuyn b". Anh btt 7Hu bài
thuy4t trình cSa mình và sau 7ó 7i 74n máy chi4u 7: chi4u các d[ li@u 7Hu tiên 7 Uc in trên
giLy ki4ng trong. Anh bNt công ttc nh ng máy không ho t 7 ng. Anh nhNn thLy thi4t b" 7ã
7 Uc ctm phích. Ti4p theo, anh ki:m tra bóng 7èn và phát hi@n bóng 7èn 7ã b" hƒng. Anh bi4t
rang 7a s; các máy chi4u 7Ku có bóng 7èn dV tr[, nh ng khi tìm bóng 7èn, anh nhNn ra 7ã có
ng =i 7ã di chuy:n v" trí cSa chúng. Anh phJi mLt h4t 20 phút 7: tìm thLy m t bóng 7èn m<i.
Tình hu;ng này có th: 7ã không xJy ra n4u tr <c 7ó anh Nam ki:m tra máy chi4u. Vài phút
7: ki:m tra các thi4t b" và stp x4p ch• ng i có th: giúp b n tránh 7 Uc nh[ng sV c; 7áng ti4c
xJy ra. Ng =i thuy4t trình cHn thVc tNp khJ nYng ki:m soát không khí cSa buAi thuy4t trình.
Sau 7ây là tám y4u t; b n cHn xem xét tr <c khi btt 7Hu thuy4t trình.
1. Máy chiEu qua *yu:
38. 38
CHn ki:m tra 7: chtc rang các bóng 7èn trong máy chi4u không b" hƒng và có s n bóng 7èn
dV tr[. Hãy lau chùi màn hình máy chi4u 7: hình Jnh chi4u 7 Uc rõ nét h n. Li@u khi thuy4t
trình, b n có cHn nh[ng t= giLy và vi4t 7: ghi chú không?
2. Các trang bìa nh• dùng *B viEt có thB l—t trang
CHn ki:m tra xem 7ã có 7S giLy ch a? B n 7ã chuyn b" 7S vi4t ch a? Hãy ki:m tra các cây
vi4t 7: chtc rang chúng không b" khô mVc.
3. Máy LCD
CHn ki:m tra xem máy có 7ang ho t 7 ng t;t không. Máy có 7 Uc 7_t Z 7úng v" trí 7: hình
Jnh b n chi4u phù hUp v<i kích th <c màn chi4u không? Hãy ki:m tra xem máy có b 7iKu
khi:n tI xa 7: bNt hay ttt không, hay b n cHn nh= ng =i khác khZi 7 ng máy? B n 7ã thVc
hành sd deng máy ch a?
4. Các thiEt bh phyn c|ng và ch7=ng trình c•a máy vi tính
39. 39
B n nên ki:m tra tLt cJ các phHn cWng và ch ng trình cSa máy vi tính ngay tr <c buAi thuy4t
trình 7: chtc rang tLt cJ các phHn cSa h@ th;ng 7Ku 7ang ho t 7 ng t;t. Luôn có k4 ho ch dV
tr[ khi có sV c; xJy ra. Hãy nh< quy luNt Murphy 7ó là m=i tình hu ng 2%u có th x y ra.
5. Các tài li u dùng trong buMi thuyEt trình
Các tài li@u photo dùng trong buAi thuy4t trình có sd deng 7 Uc không? Chúng có 7 Uc stp
x4p theo thW tV 7: thông tin truyKn tJi 7i ít b" gián 7o n nhLt không? B n 7ã stp x4p ng =i
phân phát các tài li@u 7ó ch a?
6. Cây chš màn hình
B n có cHn sd deng cây chO màn hình không? Cây chO màn hình có th: 7 Uc k4t n;i v<i h@
th;ng máy dˆ dàng, nh= 7ó b n có th: sd deng khi cHn trong lúc thuy4t trình
Micro
N4u b n phJi thuy4t trình cho tI 50 74n 100 ng =i tham dV thì b n s cHn sd deng micro.
Tr <c khi thuy4t trình, b n có th: yêu cHu m t micro thuNn ti@n cho vi@c 7i l i. B n có th: sd
40. 40
deng micro cHm tay v<i dây n;i dài tI 3 74n 5 mét hay dùng micro không dây 7 Uc móc
trong áo vét tông hay trong cà v t.
8. Ánh sáng
Li@u b n có cHn giJm 7 sáng cSa cYn phòng không? Hãy ki:m tra xem trong phòng có công
ttc 7: giJm 7 sáng không? Nên bNt m t vài bóng 7èn trong khi thuy4t trình 7: b n không
phJi thuy4t trình trong bóng t;i. Hãy ki:m tra 7: chtc rang các bóng 7èn và các thi4t b" trong
phòng báo cáo 7Ku ho t 7 ng t;t.
9. SŠp xEp ch˜ ngwi:
N4u b n có quyKn stp x4p ch• ng i trong phòng h'p, thì hãy thd stp x4p v" trí ch• ng i tr <c.
N4u có th:, b n nên stp x4p v" trí các ch• ng i sao cho có 7 Uc l;i ra và l;i vào Z cu;i phòng.
V<i cách stp x4p 7ó, khi có ng =i vào và ra khƒi phòng s không Jnh h Zng 74n sV chú ý cSa
nh[ng ng =i còn l i.
N4u b n bi4t s; l Ung ng =i s tham dV buAi thuy4t trình, hãy c; gtng ki:m soát ch• ng i sao
cho có sV t ng Wng gi[a s; ch• ng i v<i s; l Ung ng =i tham dV. Theo cách này, b n s
không 7: nhiKu khán giJ ng i Z phía cu;i phòng. B; trí ch• ng i cSa khán giJ gHn b n s giúp
tNp trung sV chú ý cSa h' vào nh[ng vLn 7K b n mong mu;n.
41. 41
Ch7=ng 5: TI N HÀNH THUY T TRÌNH
CÁCH TI N HÀNH BÀI THUY T TRÌNH
B n phJi truyKn 7 t sV nhi@t tình cSa bJn thân b n 74n khán giJ n4u nh b n mong mu;n h'
tích cVc ti4p nhNn vLn 7K mà mình trình bày.
N4u b n luôn 7Wng th“ng, ít cd 7 ng c th: và nói v<i gi'ng 7Ku 7Ku mà không có sV giao
ti4p t;t bang mtt v<i khán giJ thì vi@c thuy4t trình s không 7em l i k4t quJ nh mong 7Ui.
Chúng ta truyKn 7 t thông tin không chO bang tI ng[. Nh[ng hành 7 ng phi ngôn ng[ s
truyKn tJi cJm xúc cSa b n. N4u nh[ng kênh giao ti4p này b" ngtt l i, do b n quá lo ltng thì
mWc 7 t ng tác, giao ti4p gi[a b n v<i khán giJ s b" Jnh h Zng.
M t lUi ích to l<n mà b n có 7 Uc qua l;i thuy4t trình sinh 7 ng và có sV t ng tác t;t là phHn
nYng l Ung t o ra do sV sU hãi, lo ltng cSa b n s 7 Uc chuy:n thành d ng tích cVc và không
t n 7'ng trong c th:. Gi[ l;i giao ti4p tV nhiên s d•n dtt ng =i nghe theo 7úng h <ng v<i
m t phong cách thuy4t trình thân thi@n.
B:n ph i h=c cách chú ý không ch6 2 i v,i 2i%u mình 2ang nói mà còn cách nói v% 2i%u 2ó!
Hãy h=c cách 2 trK thành hu4n luy n viên cho chính b n thân khi 2Wng tr5,c 2ám 2ông, b:n
hãy tham kh o các ý 25$c nêu trong m c này.
THœ T TRONG TRÌNH BÀY BÀI THUY T TRÌNH
Hãy trình bày bài thuyEt trình c•a bIn theo th| tg các phyn nh7 sau:
1. L=i mZ 7Hu
2. Câu gi<i thi@u vLn 7K mà b n stp sda trình bày.
3. Gi<i thi@u các ý chính và nh[ng ý phe.
4. Các lUi ích (7;i v<i các bài thuy4t trình mang tính thuy4t phec)
5. Câu ch;t ý (Hãy nói cho khán giJ nghe nh[ng 7iKu mà b n vIa trình bày).
6. PhHn k4t luNn
42. 42
CÁC L U Ý TRONG KHI THUY T TRÌNH
C• CHž:
Chúng ta không th: không nhtc 74n vai trò cSa các cd chO tV nhiên trong vi@c h n ch4 sV lo
ltng và h i h p. Thông th =ng sV lo ltng s kìm hãm sV giao ti4p gi[a b n và khán giJ.
Trong các buAi thuy4t trình các diˆn giJ th =ng thVc hi@n các 7 ng tác 7: nhLn m nh các ý
ki4n mà không quan tâm 74n các cd chO tay cSa mình. Hãy h'c cách ki:m soát các cd chO cSa
b n khi 7Wng tr <c 7ám 7ông.
Vi@c có các cd chO tV nhiên s không làm hƒng buAi thuy4t trình cSa b n, ngo i trI m t s;
7 ng tác sau 7ây:
%: hai tay trong túi quHn
Hay khoanh hai tay l i Z sau l ng
Ho_c btt chéo hai tay
Hai tay ch;ng hông
43. 43
Si4t ch_t hai tay m t cách lo ltng.
S GIAO TI P BŸNG MNT
Khi b n phƒng vLn m t ng =i mà ng =i 7ó luôn nhìn lên vách t =ng hay nhìn xu;ng sàn nhà
khi trJ l=i các câu hƒi, s không gây 7 Uc sV tin t Zng cSa b n 7;i v<i ng =i 7ó. Khi giao ti4p
thông th =ng ta mong mu;n 7 Uc nhìn th“ng vào ng =i 7;i di@n. Tuy nhiên, trong nhiKu bài
thuy4t trình, ng =i báo cáo chO nhìn m t 7i:m Z vách t =ng cu;i, hay t i m t 7i:m trên màn
chi4u, hay chYm chú vào m'i n i nh ng không phJi nhìn khán giJ.
Vi@c giao ti4p t;t bang mtt s mZ ra m t kênh truyKn 7 t thông tin gi[a ng =i v<i ng =i. Nó
giúp xác lNp và xây dVng m;i quan h@ 7 ng th=i giúp thu hút khán giJ vào bài thuy4t trình và
khi4n cho không khí cSa buAi thuy4t trình trZ nên thân thi@n h n. %iKu này c^ng 7úng ngay cJ
7;i v<i các buAi thuy4t trình mang tính long tr'ng. Vi@c giao ti4p t;t bang mtt gi[a ng =i
thuy4t trình v<i khán giJ c^ng giúp h' cJm thLy thoJi mái thông qua m;i gtn k4t gi[a ng =i
nói và ng =i nghe 7 ng th=i làm giJm cJm giác cô lNp cSa ng =i thuy4t trình.
Quy ttc bLt thành vYn cSa vi@c giao ti4p bang mtt là hãy nhìn m t ng =i trong khoJng th=i
gian tI m t 74n ba giây. B n không nên li4c mtt khtp phòng. Hãy tNp trung nhìn vào m t
ng =i nào 7ó, nh ng không quá lâu 7: tránh ng =i này cJm thLy không thoJi mái, nh ng
c^ng 7S lâu 7: lôi cu;n anh hay ch" Ly chú ý 74n bài thuy4t trình cSa b n. Sau 7ó, b n hãy
nhìn sang ng =i khác.
Khi b n thuy4t trình, không nên nhìn cham cham vào khán giJ mà hãy quan sát h'. Tìm ki4m
tIng cá nhân và luôn ý thWc rang b n 7ang nhìn h'.
%;i v<i m t nhóm khá 7ông ng =i tham dV thì khó có th: nhìn riêng bi@t tIng ng =i, hãy
giao ti4p bang mtt 7;i v<i nh[ng cá nhân thu c nh[ng 7;i t Ung khán giJ khác nhau. Nh[ng
khán giJ ng i gHn các cá nhân mà b n ch'n s cJm thLy rang b n thNt sV 7ang nhìn h'. N4u
khoJng cách gi[a ng =i thuy4t trình và khán giJ tYng lên, thì càng có 7ông ng =i cJm thLy
7 Uc giao ti4p bang mtt v<i b n. TLt cJ nh[ng ng =i trong vòng tròn s nhìn b n
44. 44
Hình nón vK l Ung khán giJ giao ti4p bang mtt v<i ng =i thuy4t trình khi 7ông khán giJ
I”U CHžNH GI NG NÓI C’A B N
Ba vLn 7K chính liên quan 74n gi'ng nói cSa b n th =ng là m t gi'ng 7'c 7Ku 7Ku cho thLy
t;c 7 7'c không phù hUp, th =ng là nói quá nhanh, âm l Ung quá to hay quá nhƒ. Hãy luôn
chtc rang gi'ng nói cSa b n 7ang phec ve cho vi@c thuy4t trình cSa b n. Nh[ng 7iKu gUi ý
sau s giúp b n truyKn 7 t v<i gi'ng nói rõ, to và rtn rƒi.
Gi‡ng *+u *+u:
%a s; các gi'ng 7'c 7Ku 7Ku th =ng do sV lo ltng. Khi ng =i nói cJm thLy h i h p thì các c
Z ngVc và cA h'ng trZ nên ít linh ho t h n và sV l u thông cSa không khí b" cJn trZ. Khi 7iKu
này xJy ra, gi'ng nói s mLt 7i tính linh ho t tV nhiên và d•n k4t quJ là m t gi'ng 7'c 7Ku
7Ku.
%: gi[ gi'ng nói tV nhiên, b n cHn phJi thJ lõng và giJm b<t tình tr ng cYng th“ng. Khi 7ó
vi@c thVc hi@n cd 7 ng phHn trên và phHn d <i cSa c th: là cHn thi4t. Không nhLt thi4t b n
phJi thVc hi@n các 7 ng tác thNt 7_c bi@t mà là các 7 ng tác 7S 7: thJ lƒng các c và giúp b n
hít thZ bình th =ng. Vi@c quay bYng video hay nhNn thông tin phJn h i tI b n bè s giúp b n
nhNn bi4t cách thWc b n thuy4t trình.
Hãy h=c cách lEng nghe chính b n thân; luôn ý thWc 25$c không ch6 2i%u b:n 2ang nói mà
còn cách thWc b:n trình bày 2i%u 2ó.
45. 45
Nói quá nhanh
MWc 7 nói trung bình cSa chúng ta trong giao ti4p là khoJng 125 tI trong m t phút. Khi
chúng ta trZ nên lo ltng, t;c 7 nói th =ng tYng lên. Vi@c tYng t;c 7 nói s không phJi là vLn
7K n4u b n phát âm t;t. Tuy nhiên, n4u b n 7ang trình bày vK m t vLn 7K thu c l‹nh vVc k
thuNt, hay nh[ng 7iKu khán giJ cHn ghi chú thì b n nên ki:m soát t;c 7 nói cuJ mình.
M t dLu hi@u khác cSa tình tr ng nói quá nhanh là khi b n nói vLp. Khi 7iKu này xJy ra, hãy
nói chNm l i. Ltng nghe bJn thân khi b n nói 74n tI cu;i cùng cSa m t câu, hãy nghO h i Z
cu;i câu, sau 7ó nói ti4p câu sau. Vi@c nghO h i trong bài thuy4t trình có th: là m t k4 sách
hi@u quJ giúp b n nhLn m nh nh[ng 7i:m tr'ng tâm. %Ing ngHn ng i khi có nh[ng khoJng
th=i gian im l_ng trong lúc thuy4t trình vì khán giJ c^ng cHn th=i gian 7: hi:u nh[ng 7iKu b n
7ang nói.
Các v¡n *+ v+ âm l7‚ng
Trong 7a s; tr =ng hUp, các vLn 7K vK âm l Ung có th: 7 Uc giJi quy4t thông qua vi@c luy@n
tNp. B n cHn luôn ý thWc 7 Uc mWc 7 âm l Ung cSa mình. Khi thuy4t trình b n có th: hƒi
xem ng =i Z phía cu;i phòng h'p có nghe rõ không? Khán giJ s dˆ dàng thông cJm vì h'
mong mu;n nghe nh[ng 7iKu b n trình bày.
%: ki:m tra xem mình có g_p vLn 7K vK âm l Ung tr <c buAi thuy4t trình hay không, b n nên
hƒi ng =i cho b n thông tin xác thVc. Hãy hƒi ng =i ng i cu;i phòng xem h' có nghe rõ
không, li@u b n có kéo dài Z cu;i câu không, hay có sV thi4u âm l Ung khi4n cho gi'ng cSa
b n trZ nên bLp bênh ho_c b n 7ang nói quá l<n.
N4u gi'ng 7'c cSa b n khá nhƒ, thì có m t bài tNp 7 n giJn giúp tYng âm l Ung. B n hãy nh=
hai ng =i giúp 7‰. B n hãy 74n phòng có kích th <c l<n h n hai lHn phòng mà b n s thuy4t
trình. Nh= m t ng =i b n ng i Z hàng gh4 7Hu và m t ng =i 7Wng 7;i di@n Z bWc t =ng cu;i.
B n hãy hƒi và nh= ng =i 7Wng cu;i ra dLu khi h' nghe rõ. Hãy ghi chú mWc 7 âm l Ung 7ó.
46. 46
Âm l Ung cSa b n nh th4 nào? Hãy ki:m tra 7;i v<i ng =i Z hàng gh4 7Hu 7: chtc rang
gi'ng cSa b n không quá l<n.
M t gi'ng 7'c quá to 7ôi khi gây khó khYn cho ng =i nghe khi ti4p nhNn thông tin. N4u gi'ng
7'c cSa b n 7 Uc nhNn 7"nh là quá to, b n có th: 74n bác s‹ 7: ki:m tra. N4u k4t quJ là 7 t
yêu cHu, thì hãy thVc hi@n bài tNp 7ó m t lHn n[a, nh ng lHn này hãy yêu cHu ng =i ng i Z
hàng gh4 7Hu tiên ra dLu cho b n h gi'ng và sau 7ó ki:m tra v<i ng =i Z cu;i phòng xem h'
có nghe rõ không.
47. 47
K THUYT ¢T CÂU H^I VÀ TRL L I
LÀM TH NÀO a KHUY N KHÍCH NG I NGHE ¢T CÂU H^I
Thông th =ng b n mong mu;n ng =i nghe 7_t câu hƒi. Khi b n 7ang trình bày vK nh[ng
thông tin thu c l‹nh vVc công ngh@, nh[ng vLn 7K phWc t p ho_c b n 7ang h <ng d•n m t
buAi huLn luy@n, b n nên ki:m tra sV hi:u bi4t cSa ng =i nghe bang cách yêu cHu h' 7_t câu
hƒi.
N4u b n yêu cHu ng =i nghe 7_t câu hƒi m t cách b" 7 ng, b n s không th: thu 7 Uc k4t quJ
gì. %ây là vLn 7K thu c vK ngôn ng[ c th:. N4u b n 7Wng xa ng =i nghe, tay 7_t trong túi và
hƒi : “Các b n có hƒi gì không?”, thì b n không th: khuy4n khích ng =i nghe 7_t câu hƒi.
Còn 7: yêu cHu ng =i nghe 7_t câu hƒi m t cách chS 7 ng, b n b <c 74n gHn khán giJ, gi
tay và hƒi: “Có b n nào mu;n 7_t câu hƒi cho tôi không?”, ho_c b n hƒi: “Các b n mu;n 7_t
câu hƒi gì cho tôi nào?”. Trong tr =ng hUp này, b n 7ã cho rQng ng =i nghe s 7_t câu hƒi, và
thông th =ng h' s thNt sV 7_t câu hƒi v<i b n. H n n[a, trong th=i gian b n yêu cHu ng =i
nghe 7_t câu hƒi, thì hãy cho h' có 7S th=i gian 7: suy ngh‹ ra câu hƒi. Hãy gi tay cSa b n
lên, vì cd chO 7ó cSa b n có 2 ý ngh‹a. ThW nhLt, 7ó t Ung tr ng cho câu hƒi và s khuy4n
khích nh[ng ng =i mtc c‰ gi tay. Ngoài ra, cd chO 7ó s giúp b n gi[ trNt tV trong l<p.
Ng =i nghe s theo sV h <ng d•n cSa b n và h' s gi tay khi h' có ý ki4n ho_c câu hƒi, chW
không thét ra câu hƒi.
CÁCH LNNG NGHE CÂU H^I
Có l b n 7ã tIng thLy m t ng =i ltng nghe câu hƒi trong lúc 7ang 7i t<i 7i lui, không nhìn
vào ng =i hƒi, và ngtt l=i, “B n không cHn phJi hƒi h4t câu 7âu, tôi bi4t b n 7ang hƒi gì?”
Ng =i thuy4t trình có th: s không bi4t ng =i hƒi mu;n hƒi 7iKu gì cho t<i khi h' hƒi h4t ý
cSa mình. %iKu quan tr'ng là chúng ta nên 7Ui cho t<i khi ng =i hƒi diˆn tJ h4t câu hƒi cSa h'.
48. 48
Khi ng =i nghe 7_t câu hƒi, b n nên quan sát h'. Thông th =ng b n có th: nhNn ra 7 Uc mWc
7 cSa câu hƒi, thái 7 cSa ng =i nghe và nh[ng ý ngh‹a bên trong n4u b n quan sát k ngôn
ng[ c th:.
Trong khi ltng nghe câu hƒi, b n nên cyn thNn v<i 7ôi tay cSa mình! Hãy thd t Zng t Ung b n
trình bày rLt nhi@t tình, gi<i thi@u nh[ng ý t Zng rLt tV tin, nh ng khi b" 7_t câu hƒi, b n l i
nhìn xu;ng nKn nhà , tay run ryy h i h p. % ng tác này cSa b n có th: phá v‰ hình Jnh tV tin
cSa b n trong phHn thuy4t trình. Tay cSa b n cHn 7: Z v" trí phù hUp, 7: tay xuôi phía bên
hông, ngón tay mZ. TNp trung vào câu hƒi và ltng nghe câu hƒi m t cách cyn thNn.
CÁCH TRL L I CÂU H^I
Chu n b s!n sàng cho m$i câu h&i. B n nên dV 7oán tr <c nh[ng câu hƒi có th: 7 Uc 7_t ra.
TNp trJ l=i chúng. Hãy chuyn b" tinh thHn cho 7iKu t i t@ nhLt s xJy ra, và 7iKu 7ó s làm cho
b n cJm thLy thoJi mái h n. M t s; nhà thuy4t trình chuyn b" s n nh[ng deng ce trVc quan
chO 7: sd deng trJ l=i nh[ng câu hƒi 7 Uc 7_t ra.
'(ng thêm ph*n *u trong câu tr l+i c,a b.n. %ôi khi, khi ng =i thuy4t trình btt 7Hu câu
trJ l=i cSa h' bang câu, “%ó là câu hƒi hay; Tôi cJm thLy vui vì b n 7ã 7_t câu hƒi 7ó”, có th:
7ó là dLu hi@u ng =i thuy4t trình 7ang cJm thLy không chtc chtn vK câu trJ l=i cSa mình.
Làm rõ câu h&i. N4u câu hƒi 7 Uc 7_t ra dài dòng, khó hi:u và có nhiKu v4 thì b n nên diˆn
giJi câu hƒi 7ó cho dˆ hi:u. Còn n4u câu hƒi 7 n giJn và rõ ràng thì 7iKu này không cHn thi4t.
Thông th =ng, khi chúng ta 7_t câu hƒi tWc là chúng ta 7ang 7'c ra nh[ng gì suy ngh‹ trong
7Hu, câu hƒi có th: rLt 7 n giJn nh ng l i 7 Uc diˆn giJi bang 17 7o n vYn. Làm rõ câu hƒi s
giúp b n giJm sV hi:u nhHm vK ngôn ng[ 7 Uc sd deng trong câu hƒi và s cho b n nhiKu th=i
gian h n 7: suy ngh‹ vK câu trJ l=i.
'$c l n câu h&i. B n 7ã bao gi= ng i Z cu;i l<p còn ng =i 7_t câu hƒi thì Z bàn 7Hu, và b n
ch“ng nghe 7 Uc gì? N4u b n thLy m'i ng =i không nghe 7 Uc câu hƒi thì hãy l_p l i câu hƒi
49. 49
7: m'i ng =i có th: nghe 7 Uc. Cách này c^ng s giúp b n có nhiKu th=i gian h n 7: suy
ngh‹.
Hãy gi2 nguyên phong cách c,a b.n. %iKu quan tr'ng khi trJ l=i câu hƒi là b n phJi gi[
nguyên phong cách và thái 7 cSa b n nh khi b n 7ang trình bày. M t sV thay 7Ai trong thái
7 cSa b n có th: cho thLy b n không tV tin vào v" trí cSa mình.
Hãy chân th3t. N4u b n không th: trJ l=i câu hƒi 7 Uc 7_t ra, thì b n hãy nói, “Tôi không
bi4t câu trJ l=i nh ng tôi s tìm ra và s giJi 7áp cho các b n”. Ho_c, n4u 7 ng nghi@p cSa b n
bi4t câu trJ l=i thì b n yêu cHu h' giúp 7‰.
Yêu c*u t5t c ng6+i nghe chú ý vào câu tr l+i c,a b.n. B n 7ã tIng bao gi= thLy ng =i
thuy4t trình chO quan tâm t<i ng =i 7_t câu hƒi mà không 7: ý gì 74n nh[ng ng =i nghe còn
l i? Trong vài tr =ng hUp, ng =i 7_t câu hƒi có th: c; ý thách thWc ng =i thuy4t trình bang
m t câu hƒi khó. B n s có th: nhNn ra ng =i thuy4t trình 7ang b" thách thWc vì h' chO tNp
trung vào ng =i 7_t câu hƒi mà thôi.
S; d ng nguyên t=c 25%-75%. Sd deng khoJng 25% sV giao ti4p bang mtt v<i ng =i 7_t câu
hƒi và khoJng 75% v<i nh[ng ng =i nghe. (%iKu này 7_c bi@t quan tr'ng trong tr =ng hUp
câu hƒi và câu trJ l=i hóc búa). %Ing th= ng =i 7_t câu hƒi, nh ng c^ng 7Ing sao lãng 7;i
v<i nh[ng ng =i nghe còn l i. %iKu này, s giúp b n làm chS 7 Uc tình hu;ng và thu hút 7 Uc
ng =i nghe tham gia vào phHn trình bày cSa mình.
Hãy tr l+i úng tr$ng tâm câu h&i. %Ing công kích m t vLn 7K. Câu trJ l=i cSa b n cHn phJi
có 7S ý 7: bao quát cJ vLn 7K nh ng c^ng cHn ngtn g'n 7: thu hút 7 Uc ng =i nghe.
B n th =ng không nên thêm phHn 7Hu trong câu trJ l=i cSa b n, nh ng b n nên 7i sâu vào câu
hƒi (sau khi lNp l i câu hƒi, n4u cHn thi4t). Vào cu;i phHn hƒi 7áp, b n có th: nói, “CJm n vì
tLt cJ nh[ng câu hƒi tuy@t v=i cSa các b n.”
CH mNG 6: ÔN TYP VÀ TH C HÀNH
HHu h4t nh[ng bài thuy4t trình 7Ku có dV tính s n th=i gian 7: 7_t câu hƒi và trJ l=i. %ôi
khi ng =i nghe 7_t câu hƒi trong su;t cJ buAi và c^ng 7ôi khi vào cu;i buAi. Trong nhiKu
tr =ng hUp, ng =i thuy4t trình có dV tính ng =i nghe s 7_t câu hƒi Z nh[ng th=i 7i:m
nào. Trong tr =ng hUp 7ó, b n có th: yêu cHu ng =i nghe 7_t câu hƒi ngay khi h' có thtc
mtc, ho_c b n có th: yêu cHu ng =i nghe 7Ui t<i khi b n trình bày xong m<i 7_t câu hƒi.
50. 50
ÔN TYP PH•N TI N HÀNH THUY T TRÌNH
TRONG PH•N TRÌNH BÀY
Tôi dg *hnh:
Không chO ý thWc vK nh[ng thW mình trình bày mà cJ cách thWc trình bày
Sinh 7 ng, nhi@t tình và th“ng thtn trong phHn trình bày cSa b n
Giao ti4p bang mtt 7: làm cho phHn trình bày cSa mình có nét 7_c stc riêng và theo l;i
th =ng 7àm.
Luôn trình bày to rõ ràng và 7Ing nói quá nhanh
TRONG PH•N K THUYT H^I ÁP
Tôi dg *hnh:
Yêu cHu ng =i nghe 7_t câu hƒi bang cách 7Wng gHn vK phía ng =i nghe và gi tay lên
DV 7oán tr <c nh[ng câu hƒi mà ng =i nghe có th: 7_t và tNp trJ l=i tr <c
Nhìn vào ng =i 7_t câu hƒi và ltng nghe câu hƒi m t cách cyn thNn
Gi[ 7ôi tay Z v" trí bình th =ng khi ltng nghe câu hƒi
L_p l i câu hƒi 7: m'i ng =i có th: nghe rõ câu hƒi ho_c 7: giJi thích câu hƒi
Gi[ nguyên phong cách và thái 7 nh khi b n 7ang trình bày
Giao ti4p bang mtt và thu hút sV chú ý cSa ng =i nghe trong phHn trJ l=i cSa b n
51. 51
Ch7=ng 6: ÔN TYP VÀ TH C HÀNH
THUY T TRÌNH CÓ HIXU QUL - BLNG GHI NH~ CU€I CÙNG
Ki:m tra nh[ng 7iKu sau 7ây khi b n chuyn b" và btt 7Hu phHn thuy4t trình cSa mình:
a €I PHÓ V~I S LO LNNG, HPI HQP- TÔI D SNH:
ThZ sâu
C; gtng th giãn
GiJm cYng th“ng bang vài 7 ng tác c btp vIa phJi
Di chuy:n trong khi trình bày
Giao ti4p bang mtt v<i ng =i nghe
a LYP K HO CH VÀ Tn CHœC PH•N TRÌNH BÀY C’A MÌNH - TÔI Si:
Tri:n khai các mec tiêu
Phân tích ng =i nghe
Suy ngh‹ ra nh[ng ý chính
Suy ngh‹ ra nh[ng ý phe
Thi4t k4 tài li@u phân phát
Thi4t k4 deng ce trVc quan
52. 52
Nêu lên nh[ng lUi ích
Nêu nh[ng ý chính
Vi4t phHn mZ bài
Vi4t phHn k4t luNn
a THI T K VÀ S• D;NG D;NG C; TR C QUAN, TÔI Si:
Sd deng nguyên ttc KISS
LVa ch'n d ng bi:u 7 phù hUp
%_t tiêu 7K phù hUp
Tránh chO tNp trung vào deng ce trVc quan
%_t bJn thân Z v" trí trung tâm
Sd deng cây chO màn hình m t cách hi@u quJ
a CHURN BS CHO PH•N TRÌNH BÀY, TÔI Si:
TNp dUt 7Wng tr <c l<p và sd deng deng ce trVc quan
Ki:m tra ch• ng i, deng ce AV, tLt cJ tài li@u phân phát, v.v…
KHI TRÌNH BÀY, TÔI D SNH
Không chO ý thWc vK nh[ng thW mình trình bày mà cJ cách thWc trình bày
Sinh 7 ng, nhi@t tình và th“ng thtn trong phHn trình bày cSa b n
Giao ti4p bang mtt 7: làm cho phHn trình bày cSa mình có nét 7_c stc riêng và theo l;i
th =ng 7àm.
Luôn trình bày to rõ ràng và 7Ing nói quá nhanh
TRONG PH•N H^I ÁP, TÔI D SNH
Gi tay và ti4n gHn vK phía ng =i nghe
Quan sát và ltng nghe ng =i 7_t câu hƒi
L_p l i câu hƒi n4u cHn thi4t
53. 53
Gi[ nguyên phong cách và thái 7
TrJ l=i v<i cJ l<p và giao ti4p bang mtt
TÀI LIXU THAM KHLO CHÍNH
Mandel, B. (1993). Effective Presentation Skill: A Practical Guide for Better Speaking.
California : Crisp Publications.
Cottrell, S. (2003). The Study Skills Handbook. New York: Palgrave Macmillan.
