1. 1
Grzegorz Hansen
Forum Strategii Sektora Bankowego
Jachranka, 25 września 2013
Banki w Polsce
a
oczekiwania wobec systemu płatności mobilnych

2. 2
Oczekiwania wobec docelowego modelu płatności mobilnych
podstawowe założenia
 powszechne poszukiwania rozwiązania dla banków przy następujących założeniach:
• mobilny Internet,
• aplikacja
• nie SIM-centric,
• nowy system płatności (nie kontynuacja systemów kartowych),
• transakcja w ciężar rachunku bankowego,
• dopuszcza się lokalny (zwł. początkowo) charakter systemu,
• szybka ekspansja u najważniejszych, najpowszechniejszych akceptantów,
• standard dla banków: powszechność w sektorze bankowym

3. 3
Oczekiwania wobec docelowego modelu płatności mobilnych
horyzont funkcjonalności, potencjał rozwoju
 wielokanałowość transakcji (POS, ATM, m-commerce, „mikropłatności”, P2P),
 perspektywy rozwoju/zmiany techniki identyfikacji i autoryzacji (NFC, QR, tekstowy
OneTimeTicket),
 potencjał rozwoju usług (zakresu transakcji) i elastyczności rozwoju usług w bankach,
 swoboda indywidualizacji aplikacji bankowych i ich integracji z aplikacjami banków-
emitentów,
 jedno urządzenie mobilne (jeden numer tel.) – wiele jednocześnie działających
instrumentów płatniczych tego oraz innych banków,
 możliwość indywidualizacji limitów on-line (w tym - w ograniczonym zakresie - przez
użytkownika),
 gotowość do interoperacyjności i akomodacji serwisów poddostawców (np. w zakresie
wyspecjalizowanych, niszowych „mikropłatności”),

4. 4
Oczekiwania wobec docelowego modelu płatności mobilnych
mechanizmy finansowania, płynność a rozrachunek
 finansowanie przez akceptantów na zasadzie MSC (w tym: IF),
 mechanizm pozwalający na zgodny z prawem wpływ emitentów na strukturę i wysokość
MSC (i IF),
 otwartość na współpracę z aktualnymi i nowymi acquirerami: te same szanse, te same
zasady,
 dopuszczalność „nowego rozdania” w zakresie koncepcji acquiringu nowego systemu
płatności,
 mechanizm rozliczeń nie stanowiący wzrostu presji na zapewnienie natychmiastowej
płynności,
 zapewnienie gwarancji rozliczenia akceptantom i rozrachunku w kolejnych dniach
roboczych,
 preferowane rozliczenia wielostronne, „netto”

5. 5
Oczekiwania wobec docelowego modelu płatności mobilnych
wyjątkowość P2P, kontrola emitenta nad relacją i komunikacją z użytkownikiem
 zapewnienie właściwej selekcji i „szczelności” transakcji P2P z ich wyłączeniem z
mechanizmów:
• MSC (i IF),
• późniejszego rozliczenia w masowym rozrachunku,
 ścisła kontrola (decyzyjność) emitenta nad wykorzystaniem danych o historii transakcji
użytkownika,
 ścisła kontrola (decyzyjność) emitenta nad komunikacją operatora systemu do
użytkowników,
 ścisła kontrola (decyzyjność) emitenta w odniesieniu do oferowania przez operatora
systemu użytkownikowi formatów i narzędzi swobodnego przetwarzania danych o
transakcjach użytkownika

6. 6
Rozwinięcie przedstawionych wątków
wybrane komentarze

7. 7
Oczekiwania wobec docelowego modelu płatności mobilnych
podstawowe założenia: spojrzenie na rynek i miejsce sektora bankowego
 kierunkiem rozwoju płatności mobilnych w Polsce jest model, który:
• wykorzystuje mobilny Internet,
• bazuje na „aplikacyjnym” instrumencie płatniczym, nie korzystającym do instalacji ani
działania z pośrednictwa operatora komórkowego (nie SIM-centric),
• nie bazuje na - wyłącznym - wykorzystaniu instrumentów płatniczych emitowanych w
ramach organizacji VISA lub MasterCard ,
• wykorzystuje bezpośrednio płynność na bankowych rachunkach bieżących,
• jest – warunek dopuszczalny - systemem lokalnym
 istotne jest, by tworzony lokalnie system płatności mobilnych kontrolowany był przez wystawców
będących bankami; alternatywą jest jego stworzenie i prowadzenie przez podmioty poza-bankowe;
dla banków nie jest bez znaczenia jakiej branży byłby twórca/dostawca systemu płatności
mobilnych, gdyby nie należał on do sektora bankowego (telekomunikacja, usługi płatnicze,
acquiring, usługi internetowe, IT…),
 w momencie wyboru systemu, absolutnie kluczowe jest by wybierane rozwiązanie (system) miało
szansę być powszechne, dostępne dla klientów potencjalnie w wielu bankach; inaczej: bardzo
istotne jest dla wystawcy-banku… z jakimi bankami się – bezpośrednio albo pośrednio – dogaduje,
 nie mniej istotne są szanse na szybkie pozyskanie znacznej sieci akceptantów (zwł. typu POS) i jak
duża jest szansa na szybką ekspansję pośród akceptantów

8. 8
Oczekiwania wobec docelowego modelu płatności mobilnych
dodatkowe założenia funkcjonalne
 wybierany model płatności mobilnych powinien pozwalać na realizację transakcji w wielu kanałach
i trybach: POS, ATM, m-commerce, mikropłatności (parking, bilet), P2P, zdalnie, ew. zbliżeniowo,
 w momencie wyboru systemu, najbardziej przyjazny sposób autoryzacji transakcji nie jest
samodzielnym kryterium rozstrzygającym,
 w momencie wyboru systemu, jednolitość sposobu autoryzacji z punktu widzenia różnych kanałów
/ typów transakcji nie jest samodzielnym kryterium rozstrzygającym,
 w momencie wyboru systemu istotna jest zdolność i gotowość dostawcy systemu, by w wybieranym
modelu można było dokonać wymiany komunikatu autoryzacyjnego na inne sposoby:
• NFC (z ew. kodem dodatkowym),
• QR (z ew. kodem dodatkowym),
• w postaci otwartego tekstu OTT (tj. One Time Ticket)
 ważne są też możliwości dalszego rozwoju usług – na bazie technik i infrastruktury wybieranego
systemu: np. możliwości wykorzystania komunikacji autoryzacyjnej do realizacji innych – niż
pierwotnie zakładane – typów transakcji, w tym dla transakcji unikalnych dla danego banku-
wystawcy; np. wypłata w oddziale banku klienta (identyfikacja+autoryzacja) za pomocą jednego
OTT, zamiast: sprawdzania dok. tożsamości, karty wzorów podpisów i sygnowania potwierdzania
operacji, albo zamiast: korzystania z technologii fingervein,
 oznacza to też - ograniczoną komercyjnie i wizerunkowo – dopuszczalność ograniczania dostępności
niektórych usług systemu w poszczególnych bankach

9. 9
 kluczowym czynnikiem wyboru systemu dla danego banku mogą być warunki finansowe
uczestnictwa w danym systemie płatności – m.in. z punktu widzenia potencjału banku
przystępującego (jego klientów) na rynku płatności kartowych:
• z uwagi na korzystanie z kart płatniczych,
• z uwagi na stopień aktywności płatniczej,
• z uwagi na oczekiwane (behawioralne) tempo migracji z tradycyjnych lub nawet
nowoczesnych instrumentów płatniczych, na bardziej nowoczesne, bardziej elastyczne
instrumenty płatnicze,
 czynnik wysokości i struktury Merchant Service Charge w nowym systemie płatności mobilnych, a
zwł. wysokość Interchange Fee, może być istotnym czynnikiem decyzyjnym przy podejmowaniu
decyzji o przystąpieniu (albo w negocjacjach) do nowego systemu płatności mobilnych
Oczekiwania wobec docelowego modelu płatności mobilnych
czynniki uzupełniające: warunki finansowe i potencjał transakcyjny klientów

10. 10
 nowy system (dalej: System) powinien być otwarty dla wszystkich działających w Polsce banków
jako wystawców; powinien być także dostępny dla wszystkich podmiotów, które - zgodnie z
wymogami prawa - mają mieć swobodny dostęp do takiego systemu,
 podstawowym źródłem płynności instrumentu płatniczego powinien być rachunek bieżący klienta
prowadzony w banku lub limit kredytowy przyznany przez bank; płatność powinna być
autoryzowana w porównaniu z dostępnym saldem albo limitem; instrumenty prepaidowe nie są
wykluczone, ale – wobec aktualnej skłonności Polaków do przedpłacania instrumentów płatniczych
- nie powinny być uznawane za obiecującą opcję,
 niezbędne jest, aby na tym samym telefonie (przy tym samym numerze telefonu) mogły
funkcjonować – symultanicznie – instrumenty płatnicze kilku banków,
 zdecydowanie preferowane jest, aby każdy z banków-wystawców mógł wyemitować kilka
instrumentów płatniczych lub przynajmniej wykorzystać kilka źródeł płynności dla instrumentu
płatniczego; inaczej: relacja „jeden numer telefonu” = „jeden instrument płatniczy (jedno źródło
płynności)” jest nie do zaakceptowania
Docelowy model płatności mobilnych
podstawowe cechy Systemu i instrumentu płatniczego

11. 11
 możliwość płacenia poza Polską za pomocą instrumentu płatniczego obsługiwanego w Systemie nie
jest konieczna na etapie wstępnym, ale byłaby uważana za przewagę rozwiązania,
 System powinien móc funkcjonować w relatywnie atrakcyjnych niszach rynkowych, ale
podstawowym celem powinna być szeroka akceptowalność Systemu wśród tradycyjnych
akceptantów,
 System powinien przewidywać możliwość wykorzystywania wyspecjalizowanych „agregatorów”
usług niszowych (np. dostawców mobilnych płatności za bilety, dostawców mobilnych płatności za
parkingi) jako swoich poddostawców (insourcerów), zwł. na wczesnym etapie rozwoju sieci
akceptacji
 powinna zostać udostępniona funkcjonalność stanowienia i zmiany (on-line) limitów wydatków (per
typ transakcji, wydatków dziennych, wydatków miesięcznych itp.) zarówno dla banku-wydawcy, jak
i z możliwością ustanawiania takich limitów i ich zmiany on-line przez użytkownika (pod
warunkiem, że bank-wydawca udostępniłby klientom narzędzia do tego celu),
 wykorzystanie technologii NFC do weryfikacji instrumentu płatniczego / inicjacji płatności /
autoryzacji nie jest koniecznością, ale deklaracja i przewidzenie możliwości wykorzystania tej
technologii przez zarządzającego Systemem, jego dostawcę lub podmiot go rozwijający będzie
uważana za podstawową zaletę Systemu; dotyczyć to powinno części sprzedawców fizycznych,
aparatów telefonicznych dających te możliwość, a decyzja o uruchomieniu płacenia z
wykorzystaniem tej technologii powinna zależeć od wystawców w Systemie uczestniczących
Docelowy model płatności mobilnych
podstawowe cechy Systemu i instrumentu płatniczego

12. 12
 System powinien wykorzystywać koncept Merchant Service Charge jak również Interchange Fee
(pobieranej od sprzedawcy i przekazywanej wystawcy instrumentu płatniczego) w celu pokrycia
kosztów i generowania zysków przez wystawców,
 wystawcy powinni uzyskać - zgodny z prawem - wpływ na strukturę i ewolucję podziału MSC
(pomiędzy strony uczestniczące lub pełniące role operacyjne w Systemie); dla banków, uzyskiwanie
IF od dostawcy lub operatora Systemu, w pewnej określonej wysokości, nie jest wystarczające:
jeżeli MSC musiałaby podlegać redukcji, IF nie powinna być jedynym redukowanym elementem:
redukcja przychodu nie powinna dotyczyć wyłącznie wystawców instrumentów płatniczych,
 wystawcy powinny rozważyć swoją gotowość do stworzenia podmiotu (będącego np. w
większościowym posiadaniu banków-uczestników), który byłby ogólnokrajowym acquirerem
Systemu; aktualni acquirerzy kartowi mogliby być poddostawcami zarówno usługi dystrybucji jak i
obsługi acquiringowej akceptantów; jednak wystawcy powinni rozważyć swoje zainteresowanie
sposobem realizacji funkcji masowej dystrybucji akceptacji Systemu i praktyczną kontrolą nad
skuteczną realizacją tej funkcji (ochrona rynku)
Docelowy model płatności mobilnych
opłaty i prowizje transakcyjne, własność systemu i własność funkcji acquiringu

13. 13
 System powinien być dostępny do dystrybucji akceptacji przez każdego acquirer’a w Polsce; ten
wymóg oznacza, że banki są zdania, iż to właśnie acquirerzy kartowi są najwłaściwszą grupą do
dystrybucji akceptacji Systemu do sprzedawców, przynajmniej w początkowej, decydującej fazie
rozwoju Systemu; nie powinno mieć miejsca szczególne wykluczanie wybranych acquirer’ów (ani
szczególne preferencje dla wybranych),
 jeżeli to możliwe, wszyscy acquirerzy kartowi powinni być traktowani przez System równo, tj. w
zależności od warunków dystrybucji funkcji akceptacji; tylko warunki finansowe, jakościowe oraz
dot. gotowości (zdolności) lub podobne powinny być wykorzystywane do ew. selekcji acquirerów,
 acquirerzy kartowi są wprawdzie preferowanymi dystrybutorami akceptacji Systemu, ale nie muszą
koniecznie być finalnymi acquirerami Systemu
Docelowy model płatności mobilnych
dystrybucja funkcji akceptacji do akceptantów

14. 14
 wydawanie instrumentu płatniczego finalnemu użytkownikowi nie powinno – o ile to możliwe –
zakładać żadnego, nie następującego w trybie on-line, udziału jakiegokolwiek podmiotu nie-
bankowego,
 od klienta nie powinno być wymagane dokonywanie - zwł. realizowane przez wyspecjalizowany
podmiot poza-bankowy - wymiany karty SIM, wymiany telefonu, dokonywanie upgrade’u itp.,
 każdy bank powinien mieć możliwość wydania instrumentu płatniczego pod własną marką, jako
własnego produktu, zazwyczaj jako własnej aplikacji, w ramach jednolitego, zintegrowanego
interface’u oferowanego przez bank,
 powinno być też dopuszczalne, by bank wybrał mniej zindywidualizowane rozwiązanie (np.
aplikację dostawcy Systemu co-brandowaną z bankiem), ale wobec tego, że banki chciałyby
decydować co i jak wydawać będą swoim klientom, „wolność indywidualizowania interfejsu” przez
banki jest opcją aplikacji, którą dostawca Systemu, operator albo podmiot rozwijający go powinni
udostępnić; kwestia wynagrodzenia za taką możliwość ma charakter odrębny
Docelowy model płatności mobilnych
wydawanie instrumentu płatniczego

15. 15
 preferowany powinien być taki schemat rozliczenia, który nie wymagałby płacenia sprzedawcy –
przez bank-wystawcę – bezpośrednio i niezwłocznie;
 System powinien gwarantować sprzedawcom, że płatność zostanie dokonana w określonym czasie
po transakcji; odpowiednie wymagania wobec banków dot. m.in. autoryzacji transakcji oraz dot.
ew. innych zobowiązań, odpisów czy wpłat do funduszu gwarancyjnego, które służyłyby za
podstawę do zagwarantowania płatności sprzedawcom, powinny być częścią Systemu,
 preferowane powinno być takie opóźnienie płatności, które pozwoliłoby wystawcom płacić
(udostępniać środki w celu zapłaty) nie wcześniej, niż następnego dnia po transakcji (D+1), przy
założeniu, że płatność wykonana będzie pomiędzy poniedziałkiem a piątkiem (jeśli byłyby one
wolne od pracy, to w następnym dniu roboczym); ponadto, informacja o wysokości kwoty
wymagalnej powinna być udostępniona płacącemu bankowi nie później, niż kilka godzin roboczych
przed terminem przewidywanego rozliczenia; rozliczenie nie powinno być wyznaczone poza
godzinami otwarcia systemu SORBNET dla płatności klientów banków,
 jeżeli to możliwe, rozliczenia powinny być dokonywane na bazie „netto” (nie „brutto”), jak w
wielostronnym clearing’u, aby zobowiązania banków były wcześniej konfrontowane wzajemnie i
aby zobowiązania netto były prezentowane jako wymagane, do zapłaty,
 dopuszczalne jest maksimum kilka rozliczeń dzienne, przy założeniu spełnienia powyższych zasad,
 wyjątkiem od powyższych zasad mogą być transakcje typu P2P, o ile zapewniona zostanie
odpowiednia „szczelność” kryteriów weryfikacji transakcji P2P
Docelowy model płatności mobilnych
rozliczenie

16. 16
 jedynie wystawcy, obsługiwanych przez System, mobilnych instrumentów płatniczych powinni mieć
prawo komercyjnego wykorzystywania informacji o transakcjach swoich klientów (w celu ew.
oferowania i świadczenia klientom nowych usług),
 ani operator Systemu, ani też inny wystawca nie miałby prawa czynić komercyjnego, albo
analitycznego użytku z danych o transakcjach wykonanych instrumentem płatniczym wystawcy,
 jedynym wyjątkiem jest użytkownik, który sam ma prawo wykorzystywać swoje dane transakcyjne;
jednakże, operator Systemu nie powinien – bez pisemnej zgody wystawcy danego instrumentu
płatniczego – oferować użytkownikowi narzędzi wspomagających, które umożliwiłyby mu czynienie
użytku z jego danych transakcyjnych w postaci ustrukturyzowanej, albo w postaci dających się
strukturyzować i przetwarzać danych elektronicznych,
 operator Systemu nie może – bez pisemnej zgody wystawcy danego instrumentu płatniczego –
wysyłać do użytkownika żadnych komunikatów, reklam, ofert, innych, niż wymagane prawem lub
ew. konieczne i uzgodnione z wystawcą komunikaty operacyjne,
 operator Systemu powinien być zobowiązany dostarczać wszystkim wystawcom – na zasadach
równości - wszelkie informacje transakcyjne dotyczące aktywności użytkownika, on-line; odrębną
kwestią jest realizacja tego obowiązku (lub realizacja częściowa) za ew. wynagrodzeniem
Docelowy model płatności mobilnych
komercyjne wykorzystanie informacji, przekazywanie komunikatów, ofert, reklam

17. 17
Grzegorz Hansen
Departament Bankowości Transakcyjnej
BRE Bank SA
ul. Senatorska 18
00-950 Warszawa
grzegorz.hansen@brebank.pl
http://www.slideshare.net/GrzegorzHansen
Dziękuję za uwagę!