Erfaringer etter Dagmar, ved Asgeir Aase KDS Sogn og Fjordane

1. Evaluering etter ekstremvêret Dagmar
Asgeir Aase, KDS Sogn og Fjordane

2. Ekstremvêret Dagmar traff
Sogn og Fjordane frå rett
vest, hadde middelvind på
46 m/s og vindkast på 58
m/s ved Kråkenes fyr

3. Ein av dei kraftigaste i nyare tid
• SFE/Nordfjord: Berre nyttårsorkanen i 1992 kan dei seinaste tiåra måle seg
med Dagmar sine øydeleggingar i kraftnettet, enkeltområde med vesentleg
større skade
• Høgste måling: Mehuken vindpark vart det rapportert om vindkast på
84,8 m/s
• To målestasjonar Kråkenes og Stadt: Middelvind 46m/s og vindkast
58m/s
• Omfattande øydeleggingar frå innland til kyst – uvanleg vind i
innlandet - og ramma (i litt ulik grad) 3 vestlandsfylke (+ austlandet)
• NVE-rapporten «Viss Gudrun….» opererer med middelvind 29/
32,5m/s og kast 43,5/49 m/s som orkan med 50/500års returtid
Men – meterologisk ekspertise bør vel kategorisere

4. Generelt store øydeleggingar
• Svært mange trefall på linje
• Mange havarerte master
• Mange defekte
komponentar og andre
tekniske feil

5. Generelt store øydeleggingar

6. Generelt store øydeleggingar

7. Generelt store øydeleggingar

8. Generelt store øydeleggingar

9. Abonnentar utan straum (ca)
60000
52000
50000
Heile fylket
40000 SFE-området
30000
22000
20000
15000 Ca 390 får
aggregatforsyning
i fylket
10000
6500
2000
500 1000 700 0 243 0
10 0 0
0
1. juledag e. 1 døgn e. 2 døgn e. 3 døgn e. 4 døgn e. 5 døgn e. 7 døgn
(kveld)

10. Beredskapsarbeidet i gang 1. juledag
• Tal mannskap på vakt dublert
25.12 kl 10.30 (SFE)
• Full stab og alt mannskap i
løpet av kveld 25.12 og
morgon 26.12
• I SFE var om lag 120-130
personar i sving frå 2. juledag
• Ikkje kartlagt i detalj for alle
selskap i fylket – men anslag
300 - 400 personar

11. Fleire utfordringar undervegs
Korte dagar med lite Doble
dagslys – arbeidet sambandslinjer
tok lengre tid ute, satelittelefon
ustabilt –
radiosamband vart
redninga
Avgrensa tilgang Manglande oversikt
på helikopter og grunna
dårleg flygevêr – sambandslinjer
mindre synfaring ute, få feilmeldingar
frå lufta enn kom inn – som å
ønska arbeide i blinde

12. Fleire utfordringar undervegs
Linjer, master og tre Til dels store
i spenn gjorde materielle skader på
arbeidet spesielt linjer og master
risikofylt
Stengde Omfanget av trevelt
vegar, rasfare og i linjetraséane var ei
generelt redusert utfordring i seg sjølv
framkomelegheit
medførte
forseinkingar

13. Totalt sett god beredskapsinnsats
• I lys av ein ekstrem situasjon, enorm vind, med svært
mange feil i heile regionen, alle selskap sterkt
berørt, fungerte beredskapen godt
– Kjempemobilisering og kjempeinnsats i bransjen trass høgtid
og ferietid – gjenoppretting til 96% etter 1,5-2 døgn
– God samhandling mellom bransje og myndigheiter
– God samhandling innad i bransjen
– NRK som hovedkanal for informasjon
– Ingen alvorlege personalskader
Men, sjølvsagt er det forbedringspotensiale
Og, kva er god beredskap samt akseptable utetider i
«ekstremsituasjonar»

14. Situasjonshandtering: forbetring og diskusjon
• Samband: Sikre at sambandsløysingar, back-up og
redundans fungerer i slike situasjonar (bør verte eigen
evaluering)
• Ressursar: Kunne fleire eksterne ressursar og fleire
aggregat vore nytta på enkeltområde tidlegare?
(Ja, truleg, med hovudforbedring å få inn att dei fåtal med
lange utetider)
• Fleire formelle avtalar med entreprenørar, idrettslag….som
kan bistå med befaring etc - bl.a «Plan B» dersom
helikopterbefaring hadde blitt umogeleg)
• Sikre avklarte rollefordeling mellom beredskapsleiing i
sterkt berørt selskap og rolla som KDS
• Mest mogleg samordna myndigheitsrapportering

15. Fleire punkt for forbetring og diskusjon, forts.
• Samordna mediehandtering i ulike deler av NVE
• Viktig å tydeleggjere at kommunar og andre kundar som er
avhengige av straum er ansvarlege for eigen beredskap
(tilgang på aggregat etc.)
• Ikkje minst: Kor gode skal førebyggande tiltak vere
(skogrydding/kabling sett opp mot kost/nytte og hyppighet
vs andre tiltak –
• «100% sikkerhet er utopisk og enormt kostbart, dvs må
settast opp mot andre løsningar?
• Nasjonale retningsliner for akseptable utetider ?
• Nye nasjonale normer for ryddegater ?

16. Breiare linjegater bør vurderast
66 kV
• Breiare linjetraséar bør
vurderast, men mange
omsyn:
– Naturverninteresser
– Grunneigarinteresser
– Kost/nytte ved å bu seg på
ekstraordinære situasjonar 132 kV
• Uansett bør det utarbeidast
felles normer og tariffer for
avtaler med grunneigarar
om avvik frå krava

17. Effektivisering av konsesjonsprosessen
• Effektivisering av
konsesjonsprosessen vil
gje raskare fornying av
kraftnettet
• Nye linjer på 420kV og
132kV vil gje meir robuste
linjer som er betre rusta
mot ekstremver
• Konsesjonsprosessen for
420kV Ørskog – Sogndal
tok 7 år

18. Kva betyr dette økonomisk ?
 Ikkje enno avklart – men enorme summer vs inntektsramme og
typisk årsresultat for enkeltselskap
• Omkostningar (KILE – kompensasjon – reparasjon) over ½ inntektsramme
eller fleire års resultat for enkeltselskap
• KILE og individuell kompensasjon vesentleg høgare enn
reparasjonsomkostningar
 Grunnlag for å spørre om KILE-regelverket fungere som ønska i ein
slik situasjon – eller om unntaksparagraf er aktuell
• Orkan ekstrem og traff eit stort område (men rett ekspertise må evt
kategorisere)
• Ikkje liknande sidan 1992, og økonomisk konsekvens ligg ikkje i historiske
økonomiske data
• Beredskap har fungert, men ein kan alltid gjere ting betre

19. Oppsummering
• Ein ekstremorkan, med vind inntil 84.8m/s som bl.a sette 2
heile fylke «ut av spel»
• Omfattande feil, vekt på trefall (gran), og alle spenningsnivå
og regionar berørt
• Enorm bransjemobilisering under gjenopprettinga, 95-99%
tilbake med strøm etter 1,5-2døgn, men lengst utetid
enkeltkundar 8døgn
• Evaluering pågår og enkelttema vert gripe fatt i. Bl.a sårbart
samband
• Kva ressursar skal nyttast for å vere i forkant
(ryddegater, meir kabling, nasjonale normer……)
• Kva om ny «Dagmar» kjem om 1 år – kva har ein lært/kva
bør iverksettast
• Kostnadsside – ekstrem kostnad for enkeltselskap