Συνοδευτική παρουσίαση του σεναρίου "Γραμματική-Συντακτικό"

1. Απόστολος Μεμτσούδης
Δάσκαλος

2.  Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν
πως ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα:
 Ενεργεί
 Παθαίνει κάτι
 Έχει μια ιδιότητα
 Βρίσκεται σε μια κατάσταση

3.  Ο πατέρας οργώνει το χωράφι
 (ενεργεί)
 Ο πατέρας πληγώθηκε
 (παθαίνει κάτι)
 Ο πατέρας είναι γεωργός
 (έχει μια ιδιότητα)
 Ο πατέρας ξεκουράζεται
 (βρίσκεται σε μια κατάσταση)

4.  Όσα ρήματα υπάρχουν σε μια φράση
(μεγάλη περίοδο), τόσες είναι και οι
προτάσεις!!!
 Σο παιδί έπεσε και χτύπησε το γόνατό του.
 Τπάρχει περίπτωση να έχουμε πρόταση
χωρίς ρήμα (ελλειπτική). Σο ρήμα εννοείται
από το συνολικό νόημα της πρότασης.
 Λοιπόν, έτοιμος;
 Λοιπόν, είσαι έτοιμος;
 είναι

5.  Προσοχή! Δεν έχουν όλα τα ρήματα
αντικείμενο.
 Μεταβατικά (χρειάζονται αντικείμενο)
 Αμετάβατα (δε χρειάζονται αντικείμενο)
 ΢κάβω τον κήπο
 Σι σκάβω; …τον κήπο
 Κοιμάμαι νωρίς συνήθως
 Σι κοιμάμαι; …δεν έχει απάντηση

6.  Σο υποκείμενο είναι η λέξη που φανερώνει ποιος:
 Ενεργεί
 Παθαίνει κάτι
 Έχει μια ιδιότητα
 Βρίσκεται σε μια κατάσταση
 Σο παιδί διαβάζει.
 Ποιος διαβάζει;

7.  Βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική
 Προηγείται ή ακολουθεί το ρήμα

8.  Μπορεί να είναι:
 Ουσιαστικό
 Ο Θανάσης διαβάζει φωναχτά.
 Αντωνυμία
 Εγώ δε θα έρθω μαζί σας.
 Ουσιαστικοποιημένο επίθετο ή μετοχή
 Οι κακοί τιμωρούνται.
 Πρόταση με ή χωρίς άρθρο
 Σο ότι απέτυχε δεν εξηγείται.
 Υαίνεται ότι θα βρέξει σήμερα.

9.  Η λέξη που δηλώνει το πρόσωπο, το ζώο ή το
πράγμα στο οποίο μεταβαίνει η ενέργεια του
υποκειμένου λέγεται αντικείμενο.
 Κάνουμε την ερώτηση Σι ή
Ποιου
 Ο γεωργός οργώνει το χωράφι του
 Είδα χθες στο δρόμο το Γιώργο
 ΢υνήθως ακολουθεί το ρήμα…
 Αν βρίσκεται πριν από αυτό – συχνά πρόκειται
για προσωπική αντωνυμία
 Σον είδε ο Κώστας.

10.  Μπορεί να είναι:
 Ουσιαστικό
 Ο Γιώργος χτυπάει την πόρτα.
 Αντωνυμία
 Ο Γιώργος τον χτύπησε.
 Ουσιαστικοποιημένο επίθετο ή μετοχή
 Να φοβάσαι τους κακούς.

11.  Σο όνομα που φανερώνει κάποια ιδιότητα του
υποκειμένου λέγεται κατηγορούμενο.
 Η σύνδεση του υποκειμένου με το
κατηγορούμενο γίνεται με τη μεσολάβηση των
συνδετικών ρημάτων.
 Είμαι
, γίνομαι, φαίνομαι, εμφανίζομαι, παρουσιάζο
μαι, βρίσκομαι, γεννιέμαι, ζω, μένω, πεθαίνω, δ
ιορίζομαι, λέγομαι, ονομάζομαι, θεωρούμαι, α
ποδεικνύομαι, μοιάζω, νομίζομαι, αναγνωρίζο
μαι, εκλέγομαι, χειροτονούμαι κ.ά.

12.  Η παρέα του είναι ευχάριστη. (Επίθετο)
 Η Κάτια έγινε δασκάλα. (Ουσιαστικό)
 Οι αιχμάλωτοι βρέθηκαν δεμένοι (μετοχή)
 Αυτά δεν είναι τίποτα (αντωνυμία)
 Σα Ευαγγέλια είναι τέσσερα. (αριθμητικό)
 Σο σπίτι ήταν άνω κάτω. (επίρρημα)
 Η σκάλα είναι από μάρμαρο (εμπρόθετος
προσδιορισμός)
 Η εμφάνισή του είναι να τον λυπάται κανείς
(πρόταση)

13.  Όταν ένα ρήμα χρειάζεται ως συμπλήρωμα
ένα μόνο αντικείμενο, το οποίο βρίσκεται σε
πτώση αιτιατική ή γενική, λέγεται μονόπτωτο.
 Η μητέρα καθαρίζει το σπίτι.
 Μου μίλησε πολύ άσχημα.

14.  Όταν ένα ρήμα χρειάζεται ως συμπλήρωμα
δύο αντικείμενα, που βρίσκονται στην ίδια ή
διαφορετική πτώση, λέγεται δίπτωτο.
 Σα εγγόνια έδωσαν του παππού δώρα.
 Σους δάνεισε χρήματα.

15.  Άμεσο = Αιτιατική & τι;
 Έμμεσο = Γενική & ποιον;
Διδάσκει το μαθητή χημεία.
Μας είπες ψέματα!

16. Να υπογραμμίσεις τα υποκείμενα των παρακάτω προτάσεων.
•Οι άρρωστοι δέχτηκαν την επίσκεψη του γιατρού
•Εσείς προλάβατε το τρένο;
•Μεγάλη φαινόταν η απόσταση ως το χωριό.
Να υπογραμμίσεις τα αντικείμενα των παρακάτω προτάσεων.
•Ο αθλητής σκούπιζε τον ιδρώτα του
•Υρόντιζε τους φτωχούς και τους ανήμπορους
•Σο παιδί κατάλαβε ποιο ήταν το χρέος του.
Να αναγνωρίσεις αν οι παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις
είναι κατηγορούμενα.
•Ο σκύλος και η γάτα είναι κατοικίδια. ΢
•Οι συμμαθητές του τον θεωρούσαν αρχηγό της τάξης. ΢
•Θεώρησαν ένοχο τον ταμία της τράπεζας. Λ

17. Να αναγνωρίσεις πότε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων είναι
μεταβατικά και πότε αμετάβατα
•Υεύγοντας κλείσε την πόρτα. Μ
•Ο επιστάτης χτύπησε το κουδούνι. Μ
•Ο πατέρας ξεκουράζεται το μεσημέρι. Α
Να αναγνωρίσεις πότε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων είναι
μονόπτωτα ή δίπτωτα.
•Η θεία της την αγαπάει πολύ. Μ
•Ο καθηγητής εξετάζει την Αλέκα μαθηματικά. Δ
•Μου γνώρισε ένα φίλο του, αλλά δε μου άρεσε. Δ

18. Να υπογραμμίσεις τα αντικείμενα των παρακάτω προτάσεων και
να τα διακρίνεις σε άμεσα και έμμεσα
•Μου θύμισε τις υποχρεώσεις μου. Ε - Α
•Θα του αφήσω μήνυμα στον τηλεφωνητή. Ε - Α
•΢ε κέρασε καφέ η Πόπη; Α - Ε
Να χαρακτηρίσεις τις παρακάτω προτάσεις.
•Εκείνος φωνάζει. Τ – Ρ
•Καθένας κάνει τη δουλειά του. Τ – Ρ - Α
•Ο Αλέξανδρος ονομάστηκε Μέγας. Τ – Ρ – Κ
•Η φίλη μου μού είπε τη λύση του προβλήματος.
Τ–ΕΑ–Ρ–ΑΑ

19. Άντε και καλή τύχη… μάγκες!!!