Voor mijn Master Interculturele Communicatie deed ik een bijzonder afstudeeronderzoek waaraan het Ublad ruim aandacht heeft besteed. Ik heb bij Feyenoord onderzocht hoe deze organisatie de opvang en communicatie voor en met buitenlandse spelers organiseert. Feyenoord heeft een aantal aanbevelingen inmiddels overgenomen en in praktijk gebracht.

1. achtergrond
Hand in hand kameraden,
compañeros, comrades
Niet geschoten, altijd mis. Dat was zo’n beetje de gedachte van Eefje
Peters toen ze er anderhalf jaar geleden op goed geluk drie mailtjes
uitgooide. Een naar PSV, één naar Ajax, één naar Feyenoord. De stu-
dente was op zoek naar een mogelijkheid om haar passie voor voet-
bal te combineren met het voltooien van haar master Interculturele
Communicatie. Xander Bronkhorst / Fotografie Bart van Overbeeke
“Een vraag die mij erg inte- naar buiten willen brengen. Dan kost het weer zoveel tijd en energie om
resseerde was hoe topclubs tekst en uitleg te geven. Alles is nieuws.”
ervoor zorgen dat buiten- Maar is misschien het feit dat Feyenoord sinds afgelopen zomer alleen
landse spelers zich thuis maar ervaren Nederlandse spelers heeft aangekocht te herleiden tot haar
voelen in Nederland. Dat onderzoek? “Nee, hahaha, dat zou wel erg radicaal zijn en mijn onderzoek
wilde ik graag onderzoe- richtte zich nu juist op het verbeteren van de communicatie tussen alle
ken”, vertelt de oud-speel- spelers. Daarnaast neemt het aantal verschillende nationaliteiten in alle
ster van studentenvoetbal- Europese landen - en dus ook in Nederland - toe. Als voetbalclubs geen
vereniging Odysseus ‘91. rekening houden met die ontwikkeling zal het probleem alleen maar com-
PSV en Ajax stuurden een plexer worden.”
vriendelijk bedankje. Maar De afspraak dat alleen Feyenoord over haar uiteindelijke onderzoeksresul-
Feyenoord hapte wel toe. taten kan beschikken, betekent dat haar afstudeerscriptie achter slot en
Technisch directeur Peter Bosz werkte in Rotterdam aan een nieuw beleids- grendel ligt. Hij is niet op te vragen via de UB en zelfs vrienden en familie
plan voor de club. In dat document wilde hij ook aandacht besteden aan zullen haar nooit onder ogen krijgen. “Maar dat wist ik van te voren. Een
culturele diversiteit binnen de organisatie. De recente problemen met ver- bezwaar heb ik dat nooit gevonden. Deze onderzoekservaring was me dat
trekkende spelers als de Braziliaan Leonardo en de Egyptenaar Ghali - die echt wel waard. Wanneer krijg je nou zo’n kans om een half jaar rond te
zich in de pers negatief hadden uitgelaten over de Rotterdamse trots -, lopen bij de populairste voetbalclub van Nederland?”
hadden daar ongetwijfeld iets mee te maken.
“Bosz belde mij zelf op”, herinnert Eefje (24) zich. “Hij nodigde me uit om Strubbelingen
een keer in De Kuip te komen praten. Dat was natuurlijk al fantastisch. De werkkamer waar Eefje zes maanden vijf dagen per week bivakkeerde, lag
Tijdens het gesprek werd al snel duidelijk dat mijn verhaal aansloeg. Ik “in het hart van de organisatie”. “Daardoor kon het zomaar gebeuren dat
wilde graag weten wat er goed en minder goed gaat in de opvang en de oud-voetballers als Rinus Israël en Wim Jansen daar de wedstrijden van
communicatie met buitenlandse spelers. Bosz wilde met dat soort kennis zondag analyseerden. Of dat je erachter komt dat het weinig had gescheeld
natuurlijk het rendement van die spelers verhogen. In februari 2007 kon ik dat Zlatan Ibrahimovic voor Feyenoord had gespeeld. Ja, dan had de wereld
aan de slag in Rotterdam-Zuid.” er misschien toch iets anders uitgezien.”
Dat Feyenoord in de tijd dat zij in De Kuip verbleef ook nog eens een zeer
Adviezen turbulente periode doormaakte, was voor de studente des te interessanter.
Het is inmiddels een half jaar geleden dat Eefje haar afstudeeronderzoek “Ik kon met eigen ogen aanschouwen hoe een organisatie met strubbelin-
afrondde en als eerste studente Nederlands afstudeerde bij de master gen omgaat.” Hoewel trainer Erwin Koeman ontslag moest nemen, spelers
Interculturele Communicatie. Het interview vindt plaats in de strakke elkaar openlijk afvielen en het team Europees voetbal op pijnlijke wijze
vergaderzaal van het Eindhovense communicatiebureau, waar ze alweer misliep, bleef een echte crisissfeer uit, vindt ze. “Iedereen bleef vrij kalm en
zes maanden trainee is. Dat het zolang heeft geduurd voordat ze met het nuchter zoeken naar mogelijke oplossingen. Ik heb Feyenoord ervaren als
Ublad wilde praten, heeft vooral te maken met de terughoudendheid van een erg warme club.”
Feyenoord. En zelfs nu nog mag Peters niet ingaan op de uiteindelijke Ook haar eigen entree in de organisatie werd niet werkelijk bemoeilijkt door
adviezen die ze de club heeft gegeven. de malaise. “Natuurlijk waren er wel wat mensen die mij op z’n Rotterdams
In een persverklaring stelt Feyenoord dat enkele van haar “aanbevelingen direct lieten weten het maar niets te vinden wat ik kwam doen. Die zijn nog
inmiddels zijn opgenomen in draaiboeken en in de langetermijnvisie voor van het oude ‘niet lullen, maar poetsen’-principe. Maar de meeste mensen
begeleiding van buitenlandse spelers”. Maar: “Feyenoord kiest ervoor om binnen de club zagen het nut van zo’n onderzoek wel in en wilden graag
die intern te houden.” Eefje: “Als ik zie hoe de media bovenop zo’n voet- met me praten. Veel oud-spelers, zoals Jean-Paul van Gastel en Peter Bosz,
balclub zitten dan kan ik me voorstellen dat ze dit soort dingen niet graag hadden natuurlijk ook hun eigen ervaringen in het buitenland.”
20 U b l a d 17/04/08

2. Uiteindelijk sprak Eefje met meer dan vijftig spelers, oud-spelers, mede- transnationale cultuur nastreven. Dat betekent dat een club zich ook moet
werkers, spelersmakelaars, jeugd- en stagespelers en ouders. In de eerste aanpassen aan de spelers en niet alleen andersom. Maar al te vaak wordt
plaats met de bedoeling om een analyse te maken van de organisatie van botweg gesteld dat een speler maar aan de club moet wennen en vooral
de club. “Dit is natuurlijk geen gewoon bedrijf, al is het maar omdat al het snel Nederlands moet leren. Daar kun je wat kanttekeningen bij plaatsen.”
kapitaal in de sporters zit. En dan is er ook nog de druk van de media en de Volgens de ex-studente zou onderzoek naar integratie en communicatie
maatschappelijke rol van zo’n voetbalvereniging.” binnen topsportorganisaties ook zeker een bijdrage kunnen leveren aan
Het praten met selectiespelers vond ze, zeker in het begin, spannend. betere prestaties. Een wetenschappelijk onderzoek naar interculturele com-
“Tijdens mijn eerste gesprek, met André Bahia, moest ik wennen aan die municatie bij een topclub heeft nog nergens plaatsgevonden. Wat zij bij
rol van interviewer en aan de opnameapparatuur. Naarmate je langer rond- Feyenoord heeft gedaan is dus uniek te noemen. “En dat merk je. Ik heb
loopt, kom je erachter dat het ook gewoon maar mensen zijn die hun werk zoveel mensen gesproken, ook van andere clubs in de Eredivisie, zoals FC
doen, al staan ze door dat werk wel in het middelpunt van de belangstelling. Utrecht, PSV en Heerenveen. Iedereen heeft aandacht voor dit onderwerp,
Met Georghino Wijnaldum sprak ik kort voor zijn debuut. Dat is dan toch maar dat er nou echt gestructureerd werk van wordt gemaakt..., nee.”
wel heel bijzonder.
Sp e l e r s v r o u w e n
Spelersvrouwen Als Eefje wordt gevraagd of ze haar onderzoek bij Feyenoord niet graag een
Tijdens haar onderzoek kwam de studente tot de conclusie dat er drie typen vervolg zou willen geven, beginnen haar ogen te glinsteren. Maar al te graag
‘buitenlandse’ spelers zijn. Voor elk van deze groepen zou de club volgens zou ze ook met de spelersvrouwen willen spreken. “Hoe vaak hoor je niet dat
haar beleid op maat moeten ontwikkelen. De spelers die al voor hun acht- een voetballer vertrekt omdat zijn vrouw het niet naar haar zin heeft.”
tiende naar Nederland komen of die buitenlandse ouders hebben, noemt ze Ook de relatie tussen Nederlandse en buitenlandse spelers vindt ze interes-
‘migrantenvoetballers’. “Dat zijn spelers met langlopende contracten, Jona- sant. Ze heeft nu alleen buitenlandse spelers gesproken. Over de vraag of de
than de Guzman is daar een voorbeeld van.” Dan zijn er de ‘global players’ veelbesproken ruzie tussen Pierre van Hooijdonk en Jonathan de Guzman
die door Feyenoord in Ghana zijn opgeleid bij Feyenoord Fetteh. Tenslotte behalve een generatieconflict ook een cultureel conflict was, kan zij nu dus
zijn er de ‘expat-voetballers’, de bekende buitenlandse aankopen die voor niets zeggen.
enkele jaren worden gecontracteerd en vaak snel weer doorverkocht worden Eefjes begeleiders, Jan ten Thije (departement Nederlands) en Frank van
naar andere grote clubs.” Eekeren (School of Governance) zouden maar al te graag het onderzoek in
Eefje is ervan overtuigd geraakt dat voetbalclubs nog veel kunnen leren als de Maasstad willen voortzetten. Maar Feyenoord heeft even andere prio-
het gaat om ‘diversiteitsmanagement’. “In deze tijd kun je - als je de ambi- riteiten. De club wil de play offs dit jaar absoluut niet missen. Het is eerst
tie hebt om de internationale top te halen - haast niets anders dan een even ‘niet lullen, maar poetsen’. •
Eefje Peters: ‘Al te vaak wordt botweg gesteld dat een speler maar aan de club moet wennen en vooral snel Nederlands moet leren’
17/04/08 Ub l a d 2 1