Presentatie bij vorming 'Vrije Tijd voor iedereen', door Wijkcentrum De Kring. Ervaringsdeskundigen maken het begrip armoede concreet a.d.h.v. persoonlijke verhalen & lichten drempels tot vrijetijdsparticipatie toe.

1. VORMING
vrije tijd voor iedereen
participatie van mensen in armoede binnen het vrijetijdsaanbod

2. Welkom!
contactgegevens:
Wijkcentrum De Kring
Zuidmoerstraat 136 bus 8, 9900 Eeklo
Tel: 09/378.61.69
Fax: 09/327.04.69
E-mail: joke@wijkcentrumdekring.be
www.wijkcentrumdekring.be

3. afspraken
- Niemand heeft ‘gelijk’, het gaat over de beleving
- We leren van elkaar en proberen elkaar te begrijpen
- Vragen stellen mag, antwoorden moet niet
- Alles wat in vertrouwen wordt verteld, blijft binnen
de groep

4. armoede: een schematische voorstelling
met concrete levenssituatie van enkele
mensen

5. gezin
Arbeid en tewerkstelling
Justitie Welzijn
Inkomen en schulden
Huisvesting
Gezondheid
Onderwijs Cultuur
Sociale contacten
de buitenkant van armoede

6. gezin
Arbeid en tewerkstelling
Justitie Welzijn
Inkomen en schulden
Huisvesting
Gezondheid
Onderwijs Cultuur
Sociale contacten
de buitenkant van armoede
- Armoede gaat over verschillende levensdomeinen, slechte
huisvesting, laag inkomen, …
- Armoede gaat over uitsluiting op meerdere domeinen
- Armoede gaat over de toegankelijkheid van onze
samenleving

7. gezin
Arbeid en tewerkstelling
Sociale contacten
Justitie Welzijn
Inkomen en schulden
Huisvesting
Gezondheid
Onderwijs Cultuur
de verwevenheid van armoede

8. de verwevenheid van armoede
gezin
Arbeid en tewerkstelling
Sociale contacten
Justitie Welzijn
Inkomen en schulden
Huisvesting
Gezondheid
Onderwijs Cultuur
- Armoede gaat over het op elkaar inspelen van al die verschillende
domeinen (meestal negatief!)
- Deze verwevenheid vormt geen vangnet
eerder een net waar je in vastplakt en zeker geen hangmat!
- Van oorzaak – gevolg denken naar de vicieuze cirkel

9. de binnenkant van armoede
gezin
Arbeid en tewerkstelling
Sociale contacten
Justitie Welzijn
Inkomen en schulden
Huisvesting
Gezondheid
Onderwijs Cultuur

10. de binnenkant van armoede
gezin
Arbeid en tewerkstelling
Sociale contacten
Justitie Welzijn
Inkomen en schulden
Huisvesting
Gezondheid
Onderwijs Cultuur
- Wat doet het met een mens om in armoede te leven?
- Mensen in armoede nemen een andere houding aan tov de
samenleving: wantrouwen tov zowel zichzelf als de ander
- Belangrijk om dit te beseffen!

11. de binnenkant van armoede
• gevoelens van discriminatie, uitsluiting, onbegrip
• stempel of naam die je krijgt omwille van je situatie
• aanvaarden dat je bij anderen hulp moet vragen (trots opzij zetten)
• gevoel van afhankelijkheid
• gevoel van teleurstelling (in de put zitten)
• gevoel van schaamte, onzekerheid en stress
• gevoel van woede
• gevoel van ongeloof bij anderen/jezelf (waarom ik?)
• gevoel van eenzaamheid (je afsluiten van de anderen)
• gevoel van angst (waar gaat mijn situatie me brengen?)

12. armoede: een definitie
Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen op verschillende
domeinen van het maatschappelijk en individueel leven…
Tewerkstelling, onderwijs,
huisvesting,…
De ene vorm van uitsluiting kan een andere vorm van uitsluiting in
de hand werken of versterken – ze staan niet los van elkaar
Sociale contacten,
vrienden, familie, hobby’s
Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van
de samenleving. Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht
overbruggen.
Oases / Jan Vranken

13. toevoeging definitie armoede:
Het beleid en de samenleving werken de kloof mee in de hand
niet wel
Toevoeging definitie armoede
Het beleid en de samenleving werken de kloof mee in de hand.
NIET: MAAR WEL:
Toevoeging definitie armoede
Het beleid en de samenleving werken de kloof mee in de hand.
NIET: MAAR WEL:

14. drempels om deel te nemen
• Hebben jullie binnen je organisatie/vereniging zelf al gemerkt welke
drempels er zijn om de stap te zetten en deel te nemen?
• Welke oplossingen heb je voor die drempels?

15. welke drempels ervaren mensen in armoede
om deel te nemen?
• financieel: prijs, Kom Uit Pas, kledij, materiaal/gerief
• alleen gaan
• stempel - schaamtegevoel - schuldgevoel
• weinig voorkennis, bagage van thuis, vrienden of school meegekregen over
sporten
• tempo om te sporten en instapmoment
• duidelijke informatie vinden
• verschillen op vlak van taal, cultuur, geaardheid, afkomst, handicap
• mobiliteit: vervoer, grote afstand
• onvoorziene omstandigheden en persoonlijke levenssituatie
• kinderopvang

16. financieel
• Mensen die het financieel moeilijk hebben, denken aan de
kosten voor hun hobby. Het gaat niet alleen om het lidgeld,
maar ook om de kosten voor kledij, materiaal, een rondje
trakteren, vervoer,…
• Ze hebben zelf minder middelen en vaak een minder groot
netwerk om ‘geld op te halen’. Tickets verkopen, mensen
uitnodigen voor een etentje, een pannenkoekenslag of een
tombola om de kas te spijzen is moeilijk.

17. wat kan je vereniging doen?
• de Kom Uit Pas (of een ander kortingssysteem) gebruiken om korting te
geven voor lidgeld, materiaal, kledij,…
• naast zo’n kortingssysteem zorgen dat er voor iedereen een haalbare prijs
is, want ook voor wie net geen recht heeft, kan het wel financieel moeilijk
zijn (en moeilijk om dit uit te leggen): aanbod om de grote som in deeltjes
betalen
• vanuit je vereniging het financiële luik zelf bespreekbaar maken door een
aanzet te doen
• een vertrouwenspersoon inschakelen voor dit gesprek
• vrijwilligerswerk voor je vereniging zien als een volwaardig alternatief voor
betaling: vrijwilligersbonnetjes kunnen gebruikt worden voor een drankje,
een etentje, een uitstap,…

18. wat kan je vereniging doen?
• de kas voor extra’s wordt de kas voor leden die het moeilijk hebben
– dit is een beleidskeuze!
• iets organiseren om de kas te spijzen (zonder dat leden verplicht
worden om bv. x aantal kaarten te verkopen)
• tips geven waar mensen goedkope kledij en/of materiaal kunnen
vinden én als vereniging aanvaarden dat niet iedereen hetzelfde
truitje heeft (behalve voor wedstrijden/optredens/…)
• tweedehandskledij binnen je vereniging verkopen of een
verhuursysteem voorzien voor dure kledij
• je bent niet verplicht om drankjes aan te kopen in de vereniging

19. alleen gaan
• Het is voor veel mensen moeilijk om alleen de stap te zetten naar iets
nieuws. Mensen durven niet goed contact leggen, zijn bang om het
niet te vinden, denken dat ze raar zullen bekeken worden,…
 Soms voel ik me eenzaam als ik alleen ergens naartoe ga, je staat er
dan wat te ‘draaien’. Het is geen fijn gevoel om alleen toe te komen
tegenover alle groepjes mensen die gezellig samen staan praten
 Ik voel me niet op mijn gemak en overweeg soms om weg te gaan
als ik alleen ben.
 Ik vertrek niet als ik weet dat ik alleen moet gaan.

20. wat kan je vereniging doen?
• Zelf de stap zetten naar de deelnemer en actief mensen aanspreken
die nieuw zijn.
• Informeren waarvoor mensen komen.
• Een nieuwe persoon voorstellen in je vereniging en bij de
verantwoordelijke (trainer/begeleider/leiding/…).
• Opvolgen of de nieuwe persoon ‘zijn draai heeft gevonden’.
• Zorgen voor een vrijwilliger die mensen aan de ingang ‘opvangt’ om
dan samen binnen te kunnen gaan.

21. stempel – schaamte - schuldgevoel
• Het is niet gemakkelijk om je Kom Uit Pas/aanvraag voor korting te
moeten tonen aan iemand die je niet kent.
• Het is moeilijk om als nieuwkomer spontaan mee te praten met nieuwe
mensen.
 Ik probeer me de reacties van anderen niet aan te trekken.
 Ik ben bang om een bepaalde naam of stempel te krijgen binnen de
club omwille van mijn persoonlijke situatie en mijn Kom Uit Pas.

22. wat kan je vereniging doen?
• Het is belangrijk om discreet om te gaan met mensen die het moeilijk
hebben of recht hebben op een kortingssysteem!
• Het is daarom goed dat elke trainer/leiding/begeleider, bestuurslid en
vrijwilliger op de hoogte is van wat het gebruikte kortingssysteem is.
• 1 iemand in je vereniging voorzien die als vertrouwenspersoon
optreedt en zeker in het begin (maar ook later) uitleg geeft bij de
werking van je vereniging .
• Als vereniging kan je respect vragen van en voor iedereen. Zowel bij
leden, verantwoordelijken (leiding/trainers/…) als bestuur. Wie
anderen niet respecteert, moet hierop aangesproken worden.

23. wat kan je vereniging doen?
• Laat alle mensen in hun waardigheid: roddelen, achterklap en vooroordelen
horen niet thuis in je vereniging .
• Het is normaal dat niet iedereen goed weet hoe om te gaan met mensen in
armoede. Daarom kan er vanuit je vereniging gezocht worden naar
vormingsmomenten bv. voor trainers.
• Mensen in armoede mogen ook zelf bevraagd worden! Het is verrijkend om
elkaars leefwereld te leren kennen. Ze verkiezen praten boven scheef bekeken
worden.
• Je vereniging kan inspanningen doen om wie alleen is, extra te betrekken in de
groep.
• Het is goed om familie van mensen die het (financieel) moeilijk hebben te
betrekken bij de vrijwilligersactiviteiten.
• Je kan eventueel in de statuten of het reglement van je vereniging opnemen dat
iedereen respect moet hebben voor elkaar.

24. weinig voorkennis
• Heel wat zaken krijg je mee van thuis uit, via school of via vrienden.
Mensen in armoede hebben vaker minder kennis gekregen langs die
wegen. Ze zitten met heel wat vragen, voelen zich onzeker, denken dat het
aanbod niet voor hen is,…
 Zumba is iets nieuws, waarvan ik vroeger niet wist wat het was. Met mijn
Kom Uit Pas ben ik naar de dansclub toe gestapt en heb een woordje uitleg
gekregen over het dansaanbod. Ik heb me daarna ingeschreven.
 Het is niet altijd zo makkelijk om je volledige uitstap of busrit uit te
stippelen of je moet er al wat van kennen.
 Je moet een beetje in de wereld zitten om te weten wat een activiteit echt
is.

25. wat kan je vereniging doen?
• Het is enorm belangrijk om van bij de start te zorgen voor een goed
onthaal.
• Dat betekent dat je goede, duidelijke informatie moet geven. Om te
starten, kan je bijvoorbeeld de vraag stellen: ‘ken je al iets van onze
vereniging ?’ Zo krijg je een beetje zicht op de voorkennis of bagage van
de persoon voor je.
• Kennismaken met je vereniging en de werking kan ook met een
rondleiding of een opendeurdag. Een standje met informatie over je
organisatie en hoe je vereniging het kortingssysteem hanteert, maakt
het nog toegankelijker.

26. wat kan je vereniging doen?
• Als je als vereniging proeflessen organiseert, is dit een kans om te
proeven van de sfeer, te weten ‘is het iets voor mij?’,…
• Naast de mondelinge uitleg van de contactpersoon, is een folder
interessant, omdat je die thuis nog eens rustig kan bekijken.
• Samen met de deelnemer het reglement overlopen waarin duidelijk de
afspraken staan (geschreven én ongeschreven wetten).

27. tempo van je activiteit en instapmoment
• Mensen in armoede hebben vaak heel wat meegemaakt (zie deel 1),
waardoor een activiteit doen in een snel tempo niet altijd mogelijk is.
• Kinderen starten niet altijd op jonge leeftijd met sporten en bewegen
in een club. Bij inschrijving brengt dit moeilijkheden mee: je bent te
oud om bij de beginners te gaan, je bent te onervaren om bij de
leeftijdsgenoten mee te doen.
 Ik wilde meedoen aan een nieuwe reeks fietstochten. Heel wat
vragen kwamen in mijn hoofd: Zal ik wel meekunnen? Welke afstand
zullen ze fietsten? Welke fiets gebruiken ze daarvoor?

28. wat kan je vereniging doen?
• De vereniging past zich – waar mogelijk - in zijn werking aan aan het
tempo en de mogelijkheden van de mensen.
• Binnen je vereniging kan je een recreatief aanbod in een afdeling of
groep voorzien.
• Via bv. de sportraad kunnen de mogelijkheden onderzocht worden
om een (omni)sportaanbod te bieden met activiteiten op een rustig
niveau.

29. informatie en communicatie
• Informatie is niet altijd duidelijk, bijvoorbeeld door moeilijke woorden
(die eigen zijn aan de vereniging zelf – muziek/vorming/sporttak/…).
• Voor sommige mensen is het moeilijk om in een berg folders de juiste
informatie te vinden.
• Voor heel veel zaken wordt verwezen naar een website. Je hebt een
computer met internet nodig, bv. voor inschrijving, om informatie op
te vragen, om te betalen,… Niet enkel het hebben van een computer
is een drempel, ook ermee kunnen werken!

30. wat kan je vereniging doen?
• Zorgen voor folders die duidelijk zijn voor iedereen: geen moeilijke woorden,
tekeningen of pictogrammen, een overzicht met dagen en uren,… Je kan iemand
vragen om na te lezen. (dit kan bv via de welzijnsschakel eens bevraagd worden)
• Algemene informatie moet vooraan in een boekje staan, bv: naam en
telefoonnummer van de contactpersoon van je vereniging.
• Een inschrijvingsmoment voorzien waarop voor alle geïnteresseerden uitleg
wordt gegeven.
• Samen met een nieuwe deelnemer de afspraken van je vereniging overlopen en
een reglement of onthaalfolder meegeven
• Duidelijk maken wat vanuit je vereniging verwacht wordt van een nieuw lid (en
zijn ouders).

31. een website met heel wat tips voor je vereniging die meer
toegankelijk wil worden:
www.laagdrempeligesportclub.be
je vind er een luikje communicatie bovenaan
in het keuzemenu links kan je voorbeelden van documenten vinden
voor je vereniging

33. taal- cultuurverschil
geaardheid – afkomst - beperking
• Het is nog moeilijker voor mensen van een andere cultuur om deel te
nemen, omdat het taal- of cultuurverschil er nog bij komt.
• Gebouwen en activiteiten zijn nog te weinig toegankelijk voor mensen
met een rolstoel.

34. wat kan je vereniging doen?
• Om nieuwkomers wat op te vangen, kan je een meter- en peterschap of
buddywerking voor nieuwe leden opstarten.
• Als het echt te moeilijk wordt, kan je een tolk voorzien om de werking van je
vereniging voor anderstaligen uit te leggen.
• Hou er rekening mee dat niet iedereen (goed) kan lezen en schrijven. Dat is van
belang bij het invullen van documenten bij de inschrijving, bij het overlopen van
het reglement,…
• We vinden het goed als het bestuur en de vrijwilligers- en begeleidersploeg een
weerspiegeling is van wie in je vereniging welkom is (mensen in armoede,
mensen met een beperking, mensen van een andere afkomst,…)

35. wat kan je vereniging doen?
• Proeflessen organiseren, om te proeven van de sfeer, te weten ‘is het
iets voor mij?’,…
• Kansen bieden om samen met anderen te starten en deze mensen
aan elkaar voorstellen.
• Een kennismaking organiseren, bv. via opendeur, markt,…
• Werken met partners/organisaties zoals bv. welzijnsschakels,
wijkcentrum De Kring,….

36. mobiliteit
• Heel wat mensen hebben zelf geen auto of moeten opletten met het budget
en kunnen dus geen grote afstanden doen. Voor activiteiten op verplaatsing
is dit een probleem. Het openbaar vervoer biedt soms een oplossing, maar
je bent zeker ’s avonds en in het weekend beperkt in mogelijkheden met het
openbaar vervoer.
 Mobiliteit voor mensen met een beperking is een extra uitdaging.
 Als je niet goed te been bent, dan is een bus of trein ook niet altijd
praktisch. De halte is soms nog een eindje stappen van de plaats waar je
naartoe wil gaan.
 Vervoer op maat is te kostelijk. Je betaalt lidgeld en dan per km.

37. wat kan je vereniging doen?
• afspreken om samen te rijden met iemand die een auto heeft.
Het niet leuk om altijd dezelfde mensen te moeten vragen voor
vervoer. Je kan niet altijd gratis meerijden. Iets terug doen voor hen is
een mogelijkheid, maar afhankelijk van wat ze voorstellen.

38. kinderopvang
• Mensen die het moeilijk hebben, hebben vaak een beperkt netwerk
van familie en vrienden.
• Het is niet altijd makkelijk om een betaalbare oppas te vinden.
 Een oppas vinden die je kent is belangrijk want een wildvreemde in
je huis die voor je kinderen zorgt, geeft geen veilig gevoel.

39. wat kan je vereniging doen?
• Het oppasaanbod van de gezinsbond voorstellen.
• Als leden van je vereniging een probleem hebben met kinderopvang,
dan probeert je vereniging een oplossing te zoeken via andere ouders
of vrijwilligers.
• Bied als vereniging ook een activiteit aan waar ouders mét kinderen
naartoe kunnen komen.

40. onvoorziene omstandigheden- persoonlijke
levenssituatie
• Leven in armoede is overleven. Er komen vaak onverwachte
gebeurtenissen die maken dat mensen plots moeten afhaken.
• ziek worden
• vervoer dat wegvalt
• gezondheid in het algemeen
• een crisissituatie met heel veel problemen samen
• je afsluiten van de anderen

41. wat kan je vereniging doen?
• Begrip opbrengen voor de situatie.
• Een actief luisterend oor bieden en eventueel doorverwijzen naar
organisaties.
• Mensen die een tijd afwezig geweest zijn, terug de kans geven om mee te
doen.
• Een telefoontje in beide richtingen:
• de deelnemer informeert de vereniging
• de vereniging belt de afwezige leden eens op
• Nadenken over met wie je informatie over leden deelt.
• De statuten of reglementen voorzien iemand voor het sociale luik in je
vereniging (vergelijk met iemand voor financieel luik).

42. TOEGANKELIJKHEID =
• Je als vereniging bekendmaken
• Een goed onthaal
• Een aangepast aanbod
• Een goede opvolging
• Toegankelijkheid voor iedereen (en dus ook mensen in armoede/die
het moeilijk hebben) wordt opgenomen in de statuten of
reglementen

43. je als vereniging bekend maken
• via een eigen folder, waar het logo van het kortingssysteem en de prijzen
duidelijk zichtbaar zijn
• via de een krantje waar alle organisaties met kortingssysteem vermeld
staan
• via organisaties waar mensen in armoede komen: OCMW, Sociaal Huis,
mutualiteiten, welzijnsschakels, wijkcentrum De Kring,…
• De werking van je vereniging voorstellen in welzijnsschakels, op een
(sport)markt, via de school,… is zeker waardevol, omdat persoonlijk contact
beter werkt dan folders.
• Soms kunnen verengingen een demonstratieles doen in de school en
worden ouders uitgenodigd om informatie te geven.

44. zorgen voor een goed onthaal
• Een woordje uitleg krijgen wanneer je ergens aankomt is fijn.
• We vinden het belangrijk dat de contactpersoon de tijd neemt om
uitleg te geven en daarna nog eens vraagt of alles duidelijk is.
• Informatie geven over de werking (wat, waar, wanneer, met wie) en
de kostprijs (uitleg geven over de mogelijkheden om te betalen met
een kortingssysteem of in deeltjes betalen).
• Een foldertje meegeven zodat je thuis nog eens kan kijken en
bladeren.
• De nieuwe persoon voorstellen aan de andere leden zonder van de
(financiële) achtergrond te praten.

45. zorgen voor een aangepast aanbod
• De vereniging past zich in zijn werking zoveel als mogelijk aan aan het
tempo en de mogelijkheden van de mensen.
• Binnen je vereniging/ met verenigingen samen kan je een recreatief
aanbod voorzien.

46. zorgen voor een goede opvolging
• Mensen die afgehaakt zijn, eens contacteren om na te gaan wat er is.
• Wie lang afwezig was toch de kans geven om terug mee te doen.
• Bij het niet naleven van afspraken, een gesprek voorzien met de
deelnemer om dit te bespreken. Daarbij kan je verwijzen naar
reglement dat bij de inschrijving werd overlopen.

47. aan de slag!
• Welke 3 zaken zetten jullie als vereniging voorop om aan de slag te
gaan?
• Als we daar nog ondersteuning kunnen in bieden, aarzel niet om
contact op te nemen:
• > Joke
joke@wijkcentrumdekring.be
09/378.61.69
• Ook op www.laagdrempeligesportclub.be vind je heel wat tips.