فن ادارة المواقف كامل

∞bGƒªdG IQGOEG øa
(í«ë°üdG QGô≤∏d ΩÉ¡dEG)

OGóYEGh ™ªL
íjôØdG óªﬁ øH ˆGóÑY øH óªﬁ

`g1430 ,¿Éµ«Ñ©dG áÑàµe ì
ô°ûædG AÉæKCG á«æWƒdG ó¡a ∂∏ŸG áÑàµe á°Sô¡a
ˆGóÑY óªfi ,íjôØdG
-.íjôØdG ˆGóÑY óªfi /.(í«ë°üdG QGô≤∏d ΩÉ¡dEG) ∞bGƒŸG IQGOEG øa
`g1430 ,¢VÉjôdG
.º°S 21 * 14 ;¢U 320
978-9960-54-603-2 :∂eOQ
¿Gƒæ©dG .CG ∫ÉªYC’G IQGOEG `1
1430 / 352 658 …ƒjO
1430 / 352 :´GójE’G ºbQ
978-9960-54-603-2 :∂eOQ
¤hC’G á©Ñ£dG
Ω2010 / `g1431

ô°TÉæ∏d áXƒØfi áYÉÑ£dG ¥ƒ≤M

áÑàµe :™jRƒàdG ô°ûæ∏d ô°TÉædG
áHhô©dG ™e ó¡a ∂∏ŸG ≥jôW ™WÉ≤J - É«∏©dG - ¢VÉjôdG áµ∏ªŸG êôH ÜƒæL - ΩÉ©dG É«∏©dG ´QÉ°T - ¢VÉjôdG
4650129 ¢ùcÉa /4654424 - 4160018 ∞JÉg 2937588 ¢ùcÉa /2937581 - 2937574 ∞JÉg
11595 õeôdG 62807 Ü .¢U 11517 õeôdG 67622 Ü .¢U

á«fhÎcEG âfÉcCG AGƒ°S ,á£`°SGh hCG πµ`` °T …CG ‘ ¬∏≤f hCG ÜÉàµdG Gòg QGó`` °UEG IOÉYEÉH íª`` °ùj ’
,´ÉLÎ°S’Gh øjõîàdG hCG ,π«é°ùàdG hCG z»HƒcƒJƒa{ ï°ùædÉH ôjƒ°üàdG ∂dP ‘ ÉÃ ,á«µ«fÉµ«e hCG
.ô°TÉædG øe »£N ¿PEG ¿hO

5

IOÉe óYCG ´ô°TCG ÉfCGh ,»ægP ≈∏Y GC ô£j hCG ,…ó∏îH Qó`` j ⁄
q r
ôµ°ûdG Gò¡d Ée »æ∏gPCG øµdh ,óMC’ ôµ°ûdG ¬LhCG ¿CG ÜÉàµdG Gòg
‘ É¡YGójEGh IOÉ`` ©°ùdG Ö∏L ≈∏Y á∏FÉg IQóbh »`` HÉéjEG ôKCG ø`` e
É‰EGh ,ˆG ôµ°ûj ’ ¢SÉædG ôµ°ûj ⁄ øe PEG ;¬d Ωó≤j øe Üƒ`` ∏b
.√hhP ¬∏gC’ π°†ØdG ±ô©j
øe Éª¡d ÉŸ ;…GódGh ôµ°ûdG º¡d ΩóbCG øe á©«∏W ‘ »JCÉjh
‘ OÉjCG øe º¡d É`` Ÿ ;»FÉæHCGh »àLhRh ,»JÉ«M ‘ Ò`` KCÉJh π`` °†a
m
»NCG ¿Éaô©dGh ¿Éæàe’ÉH ¢`` üNCG Éªc ,QƒeC’G ‹É©e ¤EG »`` ©aO
ÜÉàc ÖMÉ°U …ÒeC’G »`` bó°U ôªY øH AGÈdG ó`` ªMCG QƒàcódG
øa{ ÜÉàc áÑMÉ°U GhQƒd ∂«æehO IQƒ`` àcódGh zâ°ùdG äÉbÉ«∏dG{
√ƒLh{ ÜÉ`` àc ∞dDƒe ¿Éª∏jh QGRƒ`` e â«fBG Qƒ`` àcódGh zá`` WÉ°ùÑdG
Iƒb{ ÜÉàc á`` ØdDƒe ¿ÉjQ ¬«L ΩEG Ió`` «°ùdGh zá`` °ùªÿG á`` jô≤Ñ©dG
¬H äOÉL Éeh º¡eÓbCG ¬àéHq O Éª«a »JGAGôb âfÉc PEG ;zÈ`` °üdG
,A’Dƒg πc ¤EÉa ,»JÉ«M ‘ º¡ŸGh ÒÑµdG ÒKCÉàdG É`` ¡d º¡ëFGôb
º`` YO hCG IQƒ`` °ûe hCG …CGQ hCG Iô`` µØH ÊOhR ø`` ‡ º`` gÒZ ¤EGh
ôKC’G ≠dÉH ¬d ¿Éc ΩÉ¡dEG …CÉH Ée Éeƒj »æª¡dCG hCG ìGÎbG hCG …ƒæ©e
k
.ÜÉàµdG Gòg …ógCG »JÉ«M ‘

Gk OƒæL ô`` µ°ûdGh ô`` còdÉH ¢`` üNCG ¿CG ¢`n ` ùfCG Ó`` a ¢`n ` ùfCG ¿EGh
Gòg ‘ ¢`` ù«d ,RQÉ`` H QhOh ô`` gÉX ΩÉ`` ¡°SEG º`` ¡d ¿Éc Ú`` dƒ¡›
øe ¿Éµ«Ñ©dG ¬`` H Éæ©dÉ£J Ée ô`` FÉ°S ‘ É‰EGh ,Ö`` °ùëa ÜÉ`` àµdG
:ºgh ,äÉØdDƒeh Öàc

»Hƒ∏°SC’G ôjôëàdG
.óªfi óªfi ∫Éªc ø°ùM .O

ájƒ¨∏dG á©LGôŸG
.Ò°üf »°Sôe ∞``°Sƒj º``«gGôHEG .CG
.ídÉ`°üdG »Ñ`°üZ OƒÑY Oƒ``ªfi .CG
.ÚgÉ`°T áeÓ`°S áeÓ°S …È``°U .CG

»æØdG êGôNE’G
.…Ò`ëÑdG ó`ªfi óªMCG ó``dÉN . CG

±Ó¨dG º«ª°üJ
.¿GƒàNôdG ≈Ø£°üe ¢VÉ«a óªfi .CG

á«æØdG á©LGôŸG
.Ö«£ÿG ≈Ø£°üe ø°ùM ájQÉ°S .CG

6

7

∫Ó¡à°SG
±ô°TCG ≈∏Y ΩÓ`` °ùdGh IÓ°üdGh ,ÚŸÉ©dG ÜQ ˆ ó`` ª◊G
,Ú©ªLCG ¬Ñë°Uh ¬dBG ≈∏Yh óªﬁ Éæ«Ñf Ú∏°SôŸGh AÉ`` «ÑfC’G
Gòg ∂jój ÚH ™°VCG ¿CG Êô°ùj ,ËôµdG ÇQÉ≤dG »NCG É«a ,ó`` ©Hh
ä’É≤ŸGh πFÉ°SôdG ø`` e áYƒª› áHôŒ á°UÓN ƒgh ,ÜÉ`` àµdG
AÓeõdG ¢`` †©H øe »`` æà∏°Uh ó`` b »`` àdG á`` «fhÎµdE’Gh á`` «bQƒdG
ƒgh ,»°üî°ûdG º`` ««≤àdGh ,äGòdG ô`` jƒ£Jh ,IQGOE’G ∫É`` › ‘
Ωƒ∏©dGh äÉjGhôdGh Ö£dG ä’É› ‘ äGAGô≤dG ¢†©Ñd á`` °UÓN
¢ü°ü≤dG √òg êGôNE’ »æ©é°Th ÊÉYO Éeh ,á«fƒµdGh á«Yô°ûdG
øjódG ìÓ`` °U QÉ°ûH PÉà°SC’G »`` ∏«eRh »`` NCG ƒg ´ƒ`` Ñ£e πµ`` °ûH
»∏Y ìÎbG …òdG ¿ÉæÑ∏H Ωƒ∏©∏d á«Hô©dG QGódG ΩÉY ôjóe hQÉ`` Ñ°T
qn
É¡æe ó«Øà°ù«d ;ÜÉ`` àc ‘ ™FGhôdGh ¢`` ü°ü≤dG √òg êGôNEG Iô`` µa
ÜQÉéàd êÉ`` àf »g ¢ü°ü≤dG √ò`` g ¿CG Éªc ,™`` °ShCG πµ°ûH ¢`` SÉædG
É¡æe œÉædGh ,ºî°V ™æ°üÃ »¡àæJh ,Ò¨°U ∫õæÃ CGóÑJ ,áYƒæàe
í«ë°üJ hCG ,ájƒ«fO hCG ,á«æjO IóFÉa hCG ,IÈY hCG ,á¶Y hCG ,á`` ªµM
.º«≤°S º¡a hCG ,ÅWÉN ∑ƒ∏°ùd
ÉgóLh å«M øeDƒŸG ádÉ°V áªµ◊G{: ≈Ø£°üŸG ∫Éb Éªch
ÉæFÉª∏Y IÒ`` N Éæd ¬LôNCG …ò`` dG åjó◊G Gò`` ¡a ,zÉ`` ¡H ≥`` MCG ƒ`` ¡a
’ƒbh Gk Ohô°T Óãe QÉ°U ≈àM QÉ°ùa ,AƒÑîŸG áæ°ùdG õæc øe ÚKóëŸG
k k

,äGƒæ°S »°ùØæd √OOQCG â`` ∏∏X ób ¬fhOOôjh ¢SÉædG ¬`` ¶Øëj Gk Qƒ`` KÉC e
?Égóéj ≈fqn CG øµdh ,º©f .øeDƒŸG ádÉ°V áªµ◊G :É¡∏FÉ°SCG ÉfCGh
OOQCG Ióe â`` ∏∏X ∫GDƒ°ùdG Gò`` g øY áHÉLEÓd á`` dhÉﬁ ‘h
»àdG Iõ`` LƒŸG äÉª∏µdG É`` ¡æY È©J ¿CG ø`` µÁ É`` ªc á`` ªµ◊G ¿CG
zIQÉ°üY{ ¬`` d áÑ°ùædÉH πãªàa ,º`` «µM º∏b hCG ¿É`` °ùd É¡H ≥`` £æj
‘ ¢ùªà∏J ¿CG øµÁ É¡fEÉa ,IÉ«◊G ‘ ¬JÓeCÉJh ¬aQÉ©eh ¬JGÈN
É¡H ô“ hCG ¿É°ùfE’G É¡H ôÁ »àdG É¡HQÉŒh É¡JGP IÉ«◊G äGÈN
óYGƒb á≤«bódG É`` ¡∏«°UÉØJ øe OôŒh ¢ü∏îà°ùàa ,äÉ`` ©ªàéŸG
™bGhh ,É¡°ùª∏àf »àdG á`` ªµ◊G ∂∏J »g ¿ƒµJ ¿CG É¡æµÁ ,á`` eÉY
OQh ób áªµ◊G ßØd ¿CG óéj ËôµdG ¿BGô≤dG ‘ πeCÉàŸG ¿EG ôeC’G
äÉjB’G ∂∏J ‘ πeCÉàŸGh ,IQƒ°S Iô°ûY »àæKG ‘ Iôe øjô°ûY ¬«a
k
:áªµ◊G π«°üëàd IóY ÓÑ°S óéj øjô°û©dG
k
ó‚ É¡æe äÉ`` jBG çÓ`` K »`` Øa ,º`` ∏qn ©àJ á`` ªµ◊G ¿EG -’hCG
∂dPh ,áªµ◊G º`` ∏qn ©j ¬fCÉH ¬dƒ°SQh ¬`` «Ñæd ˆG ∞`` °Uh
I H G F E D} º`` «gGôHEG AÉ`` YO ‘
R Q PO N M L K J
øe ÚæeDƒŸG √OÉ`` ÑY ¤EG ˆG ÜÉ`` £N ‘h .|T S
ª © ¨ §} :º¡«∏Y Éæà‡ ∫ƒ°SôdG ´ÉÑJCG
k
² ±° ¯® ¬ «
.|¹ ¸ ¶ µ ´ ³

8

9

Ék °†jCG √OÉ`` ÑY ≈`` ∏Y
ˆG ¿É`` æàeG ¢`` Vô©e ‘ Ék ` `°†jCGh
5 4 3 2 1 0 / .} : ¬`` dƒ°SôH
? > =<;:9876
¬fÉëÑ°S øtàªj øjô°û©dG äÉjB’G øe ÚàjBG ‘h .|B A @
,áªµ◊G ¬ª∏qn Y ób ¬fÉëÑ°S ¬fCÉH ≈°ù«Y √óÑY ≈∏Y ¤É`` ©Jh
‘ ≈°ù«Y ˆG ∫ƒ°SQ É¡æHG ∫ƒM ËôŸ áµFÓŸG åjóM ‘ ∂dPh
.|G F E D C } : ¬`` dƒb
J I} :áeÉ«≤dG Ωƒj ¬«∏Y ¬fÉëÑ°S ˆG ¿ÉæàeG ¢`` Vô©e ‘h
√OÉÑY ˆG ÒcòJ ‘h ,|N M L K
D C B A @ ? >} º`` ¡«∏Y ¬àª©æH Ú`` æeDƒŸG
≈∏Y ¬fÉëÑ°S ¬∏°†ØJ ôcP ‘h ,|I H G F E
É È Ç Æ Å} : óªﬁ ¬`` Ñ«ÑMh ¬«Ñf
.|Ô Ó Ò Ñ Ð ÏÎ Í Ì Ë Ê
AÉ«ÑfC’G ø`` Y ájÉµM ∂`` dPh ,AÉàjEG ≈`` JƒJ á`` ªµ◊G ¿CG É`` ªc
D
OhGO ¬«Ñf øY ºK ,á°UÉN º`` «gGôHEG ∫BG øYh ,Ék ` `©«ªL
ôcòj ¬≤∏N ô`` FÉ°S øY ºK ,¿É`` ª≤d √óÑY ø`` Y ºK ,¢üNCG ¬`` LƒH
k} :ΩÓ°ùdG º`` ¡«∏Y ¬FÉ«ÑfCG ™`` e ¤É©Jh ¬fÉëÑ°S ¬`` bÉã«e É`` æd
ut srq ponml
.|} | { z y x w v
; : 9} :¬`` dƒb ‘ Ék °†jCG ≈`` JDƒJ áªµ◊G ¿CG ô`` ¡¶jh

H G F E D C BA @ ? > = <
:äƒdÉLh äƒdÉW á°üb øY ájÉµM ¬`` dƒb ‘h .|K J I
y x w v u t s r}
ˆG »Ñf øY á`` jÉµMh ,|~ } | { z
.|B A @ ? > =} :Ék °†jCG OhGO
¿Éª≤d √óÑY ˆG AÉàjEG øY ¤É©Jh ¬fÉëÑ°S çó`` ëàjh
ÉæÄÑæj Ék ` `°†jCGh ,|& % $ # " !} á`` ªµ◊G
¬≤∏N øe º`` ¡«∏Y π°†Øàj ø`` ‡ ¢†©H øY ΩÉ`` Y CÉ` `ÑæH ˆG
½ ¼ » º¹ ¸ ¶ µ} :á`` eÉY
¿CG É`` ªc ,|Ç Æ Å Ä Ã ÂÁ À ¿ ¾
ˆG ôeGhCG øe OóY ≈∏Y Ék Ñ«≤©J »`` JCÉj É«a ∂dPh ,≈MƒJ á`` ªµ◊G
& % $ # " ! } : óªﬁ ¬«Ñæd Gk ÒcòJh ,¬«gGƒfh
.|'
: ≈°ù«Y ¿É°ùd ≈∏Y ájÉµM AÉ`` L Éªc ,É¡H AÉéj áªµ◊G ¿CG É`` ªc
A @ ? > = < ; : 9 8 7 6}
d c b} :≈∏àJ É`` ¡fCG É`` ªc ,|G F E DC B
É`` °†jCGh |p o n m l kj i h g f e
k
x w v} : ¬«Ñæd ˆG ¬`` «LƒJ QÉWEG ‘ ∂dPh ,IƒYó∏d á`` ∏«°Sh »`` g
.|¢ ¡ ‫ { |} ~ ﮯ‬z y

10

11
,á≤HÉ°ùdG ·C’G AÉ`` ÑfCG øe ≈≤à°ùJ á`` ªµ◊G ¿EÉa ,∂`` dòch
´ ³} : óªﬁ Ωƒb øY ájÉµM AÉL Éª«a ∂dPh
À ¿ ¾½ ¼ » º ¹ ¸ ¶ µ
ÒcòàdG ‘ ∫É`` °SÎ°S’G ø`` Y á«æZ ô`` cP É`` ª«a π`` ©dh .|Á
.É¡æ«©e øe π¡ædGh áªµ◊G º∏©J óFGƒØH
ËôµdG ¬¡Lƒd Ék ` `°üdÉN πª©dG Gòg π`` ©éj ¿CG ∫CÉ` `°SCG ˆGh
n
á©Øæeh IóFÉa GP ¬∏©éj ¿CG ¬fÉëÑ°S ¬dCÉ°SCG Éªc ,¬JÉ°Vôe AÉ¨àHGh
.√óbÉfh ¬FQÉbh ¬ÑJÉµd
∞dDƒŸG

13

»°VÉ¨àdG ≥∏N

¢VQCG Gk ó°UÉb ,¬`` æWh πLCG øe √O’hCGh ¬`` àLhR πLQ ∑ô`` J
Üô◊G AÉ¡àfG ó©Hh ,OÓ`` ÑdG ±GôWCG ≈∏Y ÉgÉMQ Qhó`` J ácô©e
,¬p HÉ«Z ‘ …Qó÷ÉH â°Vôe ¬àLhR ¿CÉH ÈNCGo IOƒ©dG AÉ`` æKCG ‘h
np
âª°üH ÈÿG π`` LôdG ≈≤∏J .∂dP AGô` `L Gk Òãc É¡¡Lh √ƒ`` °ûàa
m n q
¬bÉaQ √ó`` gÉ°T ≥MÓdG Ωƒ`` «dG ‘h ,ø`` jójó°T Ú`` ≤«ªY ¿õ`` Mh
p m
‫إﻟﻬﺎم ﻟﻠﻘﺮار اﻟﺼﺤﻴﺢ‬

,ô°üÑj ó©j ⁄ ¬fCG É¡æ«M Gƒª∏Yh ,¬p dÉ◊ GƒKôa ,Úæ«©dG ¢†ª¨e
√O’hCGh ¬àLhR ™e ¬JÉ«M ∂dP ó`` ©H πªcCGh ,¬p dõæe ¤EG √ƒ`` ≤aGôa
.»©«ÑW πµ°ûH
m
É¡æ«Mh ,¬àLhR â«aƒJ Ék eÉY ô°ûY án °ùªN øe Üô≤j É`` eó©Hh
n
¬fCG GƒcQOCGh ,»©«ÑW πµ°ûH Gk ô`` °üÑe OÉY ¬fCÉH ¬dƒM øe πc CÉ` `LÉØJ
m n q
n
óæY ¬àp LhR ôYÉ°ûe ìô`` éj ’ »c ;IóŸG ∂∏J á∏«W ¬p ` `«æ«Y ¢`n` †ªZCG
n
Im Qƒ°U ≈∏Y ±ƒ`` bƒdG πLCG øe øµJ ⁄ á°VÉªZE’G ∂`` ∏J ,É¡d ¬`` àjDhQ
p
Éª∏c É¡«∏Y AÉµJ’Gh Ip ô`` cGòdG ‘ É¡à«ÑãJ ºK øeh ,áLhõ∏d ám ` `∏«ªL
.á«LhõdG ábÓ©dG áeÓ°S ≈∏Y áp ¶aÉëŸG ÜÉH øe É¡æµd ,ôeC’G Ωõd
¿É°ü≤f ó©H á°UÉN ,á∏jƒW Ik óe Éæfƒ«Y »ª©f ¿CG ∂dP ∞∏q c ƒd ≈àM
n
ÉÃQ ,»MhôdG ∫Éª÷G ¤EG ¢VhôØŸG È©ŸG …OÉŸG ∫Éª÷G ô°üæY
p p n
.∫É«ÿG ¢†ﬁ røe ≈àM hCG ,QOGƒædG nøe á°ü≤dG ∂∏J o¿ƒµJ

14

áªµëdG
øªY Éææ«YCG ¢``†ª¨f ¿CG IÒãc ¿É``«MCG ‘ êÉ``àëf
¬d óLƒj ’ ™``°Vh ‘ ≈àMh ,¬J’Rh ¬JGƒØg ‘ Öëf
ø‡ ¿ƒµfh ,Öëf øe IOÉ©°Sh ÉæJOÉ©``°S πLCG øe πM
r k
;º¡FÉ£NCG h øjôNB’G Üƒ«Y øY Ó«∏b ¬«æ«Y ¢†ªZCG n
.ºgôYÉ°ûe ìôéj ’ »c

‫ﻓﻦ إدارة اﻟﻤﻮاﻗﻒ‬

15

í`«ë°üdG QGô`≤dG

øe Üô≤dÉH ¿ƒ`` Ñ©∏j ∫ÉØWC’G ø`` e ¿ÉàYƒª› ∑É`` æg â`` fÉc
∫GR Ée ôNB’Gh π£©e ÉªgóMCG :ójó◊G á`` µ°ùd Ú∏°üØæe øjQÉ°ùe
áYƒª›h ,π£©ŸG QÉ°ùŸG ≈∏Y Ö©∏j óMGh πØW ∑Éæg ¿Éch ,πª©j
∞≤J âfCG âæch ,π£©ŸG ÒZ QÉ°ùŸG ≈∏Y ¿ƒÑ©∏j ∫ÉØWC’G øe iôNCG
Ék eOÉb QÉ£≤dG âjCGQh ,∫ÉØWC’G âjCGQh ,QÉ£≤dG √ÉŒG ∫ƒﬁ QGƒ`` éH
,QÉ£≤dG ¬LƒJ ¿CG ∂æµÁ QÉ°ùe …CG ‘ Qô≤àd ¿GƒK ’EG ∂eÉeCG ¢ù«dh
m

,∫ÉØWC’G áYƒª› πà≤jh ¬d Qô≤e ƒg Éªc Ò°ùj QÉ£≤dG ∑ÎJ ÉeEÉa
Éª¡jCÉa ,Gk ó`` MGh ÓØW πà≤jh ,ô`` NB’G QÉ°ùŸG ¤EG ¬`` gÉŒG Ò`` ¨J hCG
k
?QGô≤dG Gòg ≈∏Y ¢ùµ©æJ ±ƒ°S »àdG èFÉàædG »g Ée ?QÉàîJ
á«ë°†àdG π°†aC’G ¿CG iôj Éæª¶©e ,QGô≤dG Gòg π∏ëf ÉæYO
ôjó≤J πbCG ≈`` ∏Y Gògh ,∫ÉØWCG áYƒª› ø`` e ÒN óMGh π`` Ø£H
πg !?í«ë°U QGô`` ≤dG Gòg iôJ Éj π¡a ,á«ØWÉ©dG á`` «MÉædG øe
óª©J ób π£©ŸG QÉ°ùŸG ≈∏Y Ö©∏j ¿Éc …òdG πØ£dG ¿CG ‘ Éfôµa
q
¬«∏Y Öéj ∂dP ™eh ?QÉ£≤dG ôWÉﬂ Öæéàj ≈àM ;Éæg Ö`` ©∏dG
‘ øjòdG øjôNB’G ∫ÉØWC’G ¿EG π`` HÉ≤ŸG ‘h ,á«ë°†dG ¿ƒ`` µj ¿CG
q
QÉ°ùŸG ‘ Ö`` ©∏dG ≈∏Y Ghô°UCGh Ú`` dÉÑe ÒZh ¿hÎ`` ¡à°ùe ¬`` æ°S
ÉæJÉ©ªà› ‘ Ωƒj πc ‘ É`` æ«∏Y Iô£«°ùe IôµØdG √òg ,π`` eÉ©dG
á«WGôbƒÁódG á«°SÉ«°ùdG äGQGô`` ≤dG ‘ ≈àM ,πª©dG ø`` cÉeCG ‘
ô¶ædG ¢†¨H ,ájÌcC’G π`` HÉ≤e á«∏bC’G ídÉ°üÃ ≈ë°†jo ,Ék ` `°†jCG
qn
ÒZh á«ÑZ á`` «Ñ∏ZC’G √òg â`` fÉc ƒdh ≈àM ,á`` «Ñ∏ZC’G QGôb ø`` Y
.áë«ë°üdG »g á«∏bC’Gh á◊É°U

16

Ò«¨J ∫ó©dG øe ¢ù«d ¬fCG í`` «ë°üdG QGô≤dG ¿EG :∫ƒ≤f É`` æg
:á«JB’G ÜÉÑ°SCÓd ∂dPh ,QÉ£≤dG QÉ°ùe
πeÉ©dG QÉ`` £≤dG QÉ°ùe ‘ ¿ƒ`` Ñ©∏j Gƒ`` fÉc øjòdG ∫É`` ØWC’G
,QÉ£≤dG äƒ°U º¡YÉª°S OôéÃ ¿ƒHô¡j ±ƒ°Sh ,∂dP ¿ƒ`` aô©j
o
QÉ°ùŸG ‘ Ö©∏j ¿Éc …òdG πØ£dG ¿EÉa ,QÉ£≤dG QÉ°ùe ôu«Z ¬fCG ƒ∏a
ÉeóæY ¬fÉµe øe ∑ôëàj ød ¬fC’ ;ó«cCÉàdÉH äƒÁ ±ƒ°S π£©ŸG
,π£©ŸG QÉ°ùŸG ‘ ôÁ ød ¬fCG ó`` ≤à©j ¬fC’ ;QÉ£≤dG äƒ°U ™`` ª°ùj

¬fC’ ’EG ,Gòµg ∑Îj ⁄ π£©ŸG QÉ°ùŸG ¿CG πªàëŸG øe .IOÉ`` ©dÉc
πØ£dG πà≤j ød √ÉŒ’G Gòg ¤EG QÉ£≤dG QÉ°ùe Ò«¨Jh øeBG Ò`` Z
ôWÉﬂ ¤EG ºgOƒ≤jh ,ÜÉcô`` dG IÉ«ëH …Oƒ`` j ±ƒ°S πH ,§`` ≤a
k
ób ,∫ÉØWC’G ø`` e áYƒª› IÉ`` «M PÉ`` ≤fEG øe ’ó`` Ña ,á`` «≤«≤M
ÉæJÉ«M ¿CG Éæª∏Y ™`` e ,ÜÉcôdG øe äÉÄe πàb ¤EG ô`` e’G ∫ƒ`` ëàj
C
’ ób Éææµd ,Égòîàf ¿CG Ö`` éj »àdG áÑ©°üdG äGQGô`` ≤dÉH á`` Ä«∏e
.ÖFÉ°U ÒZ ¿ƒµj Ée IOÉY ´ô°ùàŸG QGô≤dG ¿CG ∑Qóf

áªµëdG
k k k
¿CGh ,É©FÉ°T ÉªFGO ¢ù«d í«ë``°üdG ¿CG ÉªFGO ôcòJ
k k
øY ∞WGƒ©dG OÉ``©HEG .É``ªFGO Éë«ë``°U ¢``ù«d ™FÉ``°ûdG
k
øe ∂«éæj Ée ÉÑdÉZ áª``°SÉ◊Gh ájÒ``°üŸG äGQGô≤dG
.É¡æY ≈æZ ‘ âfCG ,áª«Nh ÖbGƒY
k p

17

Ò¨°U ±ô°üJ

,¿óæd áæjóe ¤EG ó`` LÉ°ùŸG óMCG ΩÉeEG π≤àfG äGƒ`` æ°S òæe
¬dÉ≤àfG ó©Hh .óé°ùŸG ¤EG ¬dõæe øe Ék ªFGO á∏aÉ◊G Öcôj ¿Éch
π≤à°ùj IÒ`` ãc Ék ` `fÉ«MCG ¿Éc á`` ∏aÉ◊ÉH ¬`` ∏≤æJ ∫Ó`` N ,™`` «HÉ°SCÉH
q
,¢ù∏Lh IôLC’G ™aO Iôe äGPh .¬°ùØf ≥FÉ°ùdG ™e É¡JGP á∏aÉ◊G
¢VÎØŸG øY IOÉjR Ék °ùæH øjô°ûY ¬d OÉYCG ≥FÉ°ùdG ¿CG ∞`` °ûàcÉa

qn
≠∏ÑŸG ´ÉLQEG ¬`` «∏Y ¿EG :¬`` °ùØæd ∫Ébh ΩÉeE’G ô`` µa .IôLC’G ø`` e
qn
:¬°ùØf ‘ ∫Ébh ,iôNCG Iôe ôµa ºK ,¬≤M øe ¢ù«d ¬fC’ ;óFGõdG
¿CG Éªc .óMCG ¬H º`` à¡j ødh ,π«Ä°Vh ó«gR ≠∏ÑŸÉa ,ô`` eC’G ¢ùfG{ n
ødh ,IôLC’G øe ∫ÉŸG øe ÒãµdG ≈∏Y π°ü– äÓaÉ◊G ácô°T
,∫ÉŸÉH ßØàMCÉ°S Gk PEG ,≠`` ∏ÑŸG Gò`` g ÖÑ°ùH A»°T º`` ¡«∏Y ¢ü≤æj
.âµ°SCGh ,ˆG øe ájóg √óYCGh q
¬æµdh ,ΩÉeE’G Égójôj »`` àdG á£ëŸG óæY á∏aÉ◊G â`` ØbƒJ
≥FÉ°ùdG ≈£YCGh √ój óeh á¶◊ ∞bƒJ ,ÜÉÑdG øe êôîj ¿CG πÑb
øe ≥ëà°SCG É‡ ÌcCG »æà«£YCG ,π°†ØJ :¬d ∫Ébh ,Ék °ùæH øjô°û©dG
‘ ójó÷G ΩÉeE’G â°ùdCG :¬dCÉ°Sh º°ùàHGh ≥FÉ°ùdG ÉgòNCÉa ,∫ÉŸG
;ºcóé°ùe ¤EG ÜÉ`` gòdG ‘ Ióe òæe ôµaCG ÊEG ?á`` ≤£æŸG √òg
iQC’ ;Gk óªY óFGõdG ≠`` ∏ÑŸG ∂à«£YCG ó≤dh ,ºµæjO ≈`` ∏Y ±ô©à∏d
ô©°T ,á∏aÉ◊G øe ΩÉeE’G ∫õf ÉeóæYh ,∂`` aô°üJ ¿ƒµ«°S ∞«c

18

∂°ùªàa !∞bƒŸG áÑgQ ø`` e Ék °VQCG ™≤j OÉch ,¬«bÉ°S ‘ ∞`` ©°†H
Éj :Ék «cÉH ÉYOh AÉª°ùdG ¤EG ô`` ¶fh ,¬«∏Y óæà°ù«d ;OƒªY Üô`` bCÉH
.Ék °ùæH øjô°û©H »æjO ™«HCÉ°S âæc ,ˆCG

áªµëdG
,ÉæJÉaô°üJ √ÉŒ ô°ûÑdG π©a OhOQ Gk óHCG iôf ’ ób øëf
hCG ,¢SÉædG √Dhô≤«``°S …òdG ó«MƒdG ¿BGô≤dG ¿ƒµf Ée Ék fÉ«MCÉa
¿CG Öéj Gòd ;¢SÉædG øe ÉfÒZ √GÒ``°S …òdG ó«MƒdG øjódG
k n nq p q l
,ÚbOÉ°U Ék ªFGO øµædh ,øjôNBÓd Ihóbh Óãe Éæe πc ¿ƒµj
,ÉæJÉaô``°üJ ÖbGôj ø``e Gk ó``HCG ∑Qófo ’ ó``b É``æfC’ ;AÉ``æeCG
ÉÃQ ,Égò«ØæJ πÑb áªµëH ∂JGQGôb ™LGQ ,Éæ«∏Y ºµëjh
GvóL áª«Nh √QÉKBG ¿ƒµJ ∑ô¶f ‘ Gk Ò¨°U Ék aô°üJ ±ô°üàJ
.¬©e πeÉ©àJ øe ≈∏Yh ,∂«∏Y

19

ÜGƒcC’G ´GƒfCG
É¡«éjôN ¿CG á«ÑæLC’G äÉ©eÉ÷G ‘ á©FÉ°ûdG ó«dÉ≤àdG øe
Gƒaô©à«d ;πª°ûdG u⁄ äGAÉ≤d ‘ ôNB’Gh Ú◊G ÚH É¡«dEG ¿hOƒ`` ©j
øeh ,êhõ`` J øeh ,Ék ` `«qn Ø«Xh í`` ‚ øe ,º`` ¡°†©H ∫Gƒ`` MGC ≈`` ∏Y
É¡«éjôN ¢†©H ≈≤àdG äÉ©eÉ÷G ∂∏J ióMEG ‘h ,ïdEG ...Ö‚CG
óYÉ≤e IQOÉ¨e øe á∏jƒW äGƒæ°S ó©H Rƒé©dG ºgPÉà°SCG ∫õæe ‘

,á«∏ª©dG º¡JÉ«M ‘ IÒÑc äÉMÉ‚ Gƒ`` ≤≤M ¿CG ó©Hh ,á°SGQódG
,»YÉªàL’Gh …OÉŸG QGô`` ≤à°S’G Gƒ≤≤Mh ,Ö°UÉæŸG ™aQCG Gƒ`` dÉfh
øe ∞aCÉàj º`` ¡æe πc ≥`` ØW á∏eÉéŸGh á`` «ëàdG äGQÉ`` ÑY ó`` ©Hh
.ôJƒàdG øe ÒãµdG º¡d ÖÑ°ùJ »àdG IÉ«◊Gh πª©dG •ƒ¨°V

øe Gk ÒÑc Ék ≤jôHEG πªëj OÉY ºK ,Ó«∏b º¡æY PÉà°SC’G ÜÉZh
k
,IôNÉa á«æ«°U ÜGƒcCG ,¿ƒdh πµ°T πc øe ÜGƒcCG ¬©eh ,Iƒ`` ¡≤dG
,∂«à°SÓH ÜGƒ`` cCGh ,…OÉ`` Y êÉLR ÜGƒ`` cGC h ÚeÓ«e ÜGƒ`` cCGh
∫Éª÷G ≈¡àæe ‘ â`` fÉc ÜGƒcC’G ¢`` †©Ña ,∫É`` à°ùjôc ÜGƒ`` cCGh
∑Éæg âfÉc Éªæ«H ,øªãdG á¶gÉH âfÉc ºK øeh ,Ék fƒdh Ék ª«ª°üJ
.äƒ«ÑdG ô≤aCG ‘ √óŒ …òdG ´ƒædG øe ÜGƒcCG
ºµæe óMGh πc Ö`` °ü«d ,Gƒ∏°†ØJ :¬`` HÓ£d PÉà°SC’G ∫É`` b
Ék µ°ù‡ ÚéjôÿG ø`` e óMGh πc äÉH ÉeóæYh .Iƒ`` ¡≤dG ¬°ùØæd
á∏«ª÷G ÜGƒcC’G ¿CG ºà¶M’ πg :Gk Oó› PÉà°SC’G º∏µJ ,Üƒ`` µH

20

ÜGƒcC’G ºàÑæŒ º`` µfCGh ,ºcQÉ«àNG É`` ¡«∏Y ™bh »àdG »`` g §≤a
ƒg Ée ¤EG º`` µæe óMGƒdG ™`` ∏£àj ¿CG »`` ©«Ñ£dG ø`` ªa ?á`` jOÉ©dG
ºàæc Ée ,ôJƒàdGh ≥`` ∏≤dG ºµd ÖÑ°ùj Ée §Ñ°†dÉH Gò`` gh ,π`` °†aCG
k
≈∏Y ºàaÉ¡J ºµæµdh ,ÜƒµdG ¢ù«dh Iƒ¡≤dG ƒg Ó©a ¬«dEG á`` LÉëH
ºµæe óMGh πc ¿CG â¶M’ ∂dP ó©Hh ,áæ«ªãdG á∏«ª÷G ÜGƒcC’G
.øjôNB’G …ójCG ‘ »àdG ÜGƒcCÓd Ék ÑbGôe ¿Éc

áªµëdG

áfÉµŸGh ∫ÉŸGh áØ«XƒdG ¿EÉa ,Iƒ¡≤dG »g IÉ«◊G âfÉc ƒd
IÉ«◊G …ƒ– äGhOCG Oô› »gh ,ÜGƒcC’G »g á«YÉªàL’G
ÉeóæYh ,Ò``¨àJ ’ É¡``°ùØf ≈≤ÑJ (Iƒ¡≤dG) IÉ``«◊G á``«Yƒfh
´Éàªà``°S’G á``°Uôa ™«``°†f ÉæfEÉa ,Üƒ``µdG ≈``∏Y §``≤a õ``côf
ÜGƒ``cC’ÉH ΩÉ``ªàg’G Ωó``©H ºµë``°üfCG º``K ø`èh ,Iƒ``¡≤dÉH
.Iƒ¡≤dÉH ´Éàªà°S’ÉH ºµë°üfCG ∂dP ∫óHh ,ÚLÉæØdGh
∑Éæ¡a ,¿hÒ``ãµdG É``¡æe ÊÉ``©j á`àBG √ò``g á``≤«≤◊G ‘
≠∏H Éª¡e ¬``«a ƒg É`è ≈∏Y ˆG ó``ªëj ’ ¢``SÉædG ø`è ´ƒ``f
ICGôeG êhõàj ,øjôNB’G óæY Ée Ék ªFGO ÖbGôj ¬fC’ ;ìÉ``‚ øe
øe πªLCG ICGôeG êhõ``J √ÒZ ¿CG Gk ó≤à©e π¶j ¬``æµdh ,á``∏«ªL
Ék Yƒf ¬``°ùØæd Ö∏£jh º©£ŸG ‘ áYƒª› ™e ¢ù∏éj ,¬``àLhR
k
π¶j ¬fEÉa ,¬Ñ∏W É``Ã ´Éàªà``°S’G øe ’óHh ,ΩÉ©£dG øe Ék æ«©e
øe .√ƒÑ∏W Ée âÑ∏W »æà«d :∫ƒ≤jh ,øjôNB’G ¥ÉÑWC’ Ék ÑbGôe
áLÉ◊G ¿hO íæe øe ˆG ∑É``ÑM ÉŸ ô¶æJ ¿CG ∂``°ùØæd ∫ó©dG
.ÚdOÉ©dG ∫óYCG ƒg º©æŸÉa ,º©ædG øe ∑ÒZ óæY ÉŸ ô¶æ∏d

21

?ÜOC’G ¬ª∏YCG πg

á«– ¬«∏Y »`` ≤∏«d ;Ò¨°üdG ¬µ°ûc ó`` æY ∞≤j Ωƒ`` j πc ‘
¬æµdh ≥∏£æjh ,É¡æªK ™aójh ,á∏°†ØŸG ¬àØ«ë°U òNCÉjh ,ìÉÑ°üdG
ìÉÑ°U πc ‘h ,á«ëàdG ∂∏J ≈∏Y ™FÉÑdG øe OôH Ék bÓWEG ≈¶ëj ’
™aójh á∏°†ØŸG ¬àØ«ë°U òNCÉj ôNBG ¢üî°T √QGƒéH ∞≤j Ék ` `°†jCG
äQôµJh ,πLôdG ∂`` dòd Ék Jƒ°U ™ª°ùj ’ É`` æÑMÉ°U øµdh ,É`` ¡æªK

¬àØ«ë°U ò`` NCÉj πc .Ú°üî°ûdG Ú`` H ∂°ûµdG ΩÉ`` eCG äGAÉ`` ≤∏dG
’ ºµHCG ôNB’G ¢üî°ûdG ¿CG É`` æÑMÉ°U øXh ,¬≤jôW ‘ »`` °†Áh
≈∏Y âHôj º`` µHC’G ∂dP óLh …òdG Ωƒ`` «dG AÉ`` L ¿CG ¤EG ,º`` ∏µàj
k
?∂°ûµdG ÖMÉ°U ≈∏Y á«ëàdG »≤∏J GPÉŸ :ÓFÉ°ùàe º∏µàjh ,¬Øàc
ΩÉjC’G º¶©e ‘ â`` æch ,á«°VÉŸG ™«HÉ°SC’G ∫Gƒ`` W ∂à©HÉJ ó≤∏a
.á«eƒ«dG ∂àØ«ë°U …Î°ûJ âfCGh ,∂H »≤àdCG

:∫É≤a ?á«ëàdG ¬«∏Y »≤dCG ¿CG ‘ á°VÉ°†¨dG Éeh :πLôdG ∫É≤a
Gk PEG :∫Éb ,’ :ÉæÑMÉ°U ∫É≤a ?IóŸG ∂∏J ∫GƒW Gk OQ ¬æe â©ª°S πgh
ÖÑ°ùdG Éeh :ÉæÑMÉ°U ¬dCÉ°ùa ?ÉgOôj ’ πLQ ≈∏Y á«ëàdG »`` ≤∏J ⁄ np
πLQ -∂°T ÓH- ¬fCG ó≤àYCG :∫É`` ≤a ?∂jCGôH á«ëàdG Oôj ’ ¬`` fCG ‘
Gk PEG :ÉæÑMÉ°U ∫É≤a .á«ëàdG ¬«∏Y »≤∏Jo ¿CG ≥ëà°ùj ’h ,ÜOC’G π«∏b
ÊójôJ πg :ÉæÑMÉ°U ∫Éb .º©f :∫Éb !?ÜOC’G π«∏b ∂jCGQ ‘ ƒg

22

∫ƒ¡d πLôdG âµ°ùa ?ÜOC’G ¬ª∏YCG ΩCG ,ÜOC’G á∏b ¬æe º∏©JCG ¿CG
.áeó°üdG

áªµëdG

r n rn n rn r n r n n rn
nâ«``°ùeCG ∞``«c nâëÑ``°UCG ∞``«c
n p no
ËôµdG OGDƒa ‘ sOƒ``dG ¢Sôr¨j És‡
o o p n p

23

IOófi ájhGR øe

‘ Ék ©FGQ Ék ` `°SQO º¡ª∏©j ¿CG OGQCG AÉ`` æHCG á`` ©HQCG π`` Lôd ¿Éc
º¡Jô¶f ø`` µJ ’h ,á`` Yô°ùH QƒeC’G ≈`` ∏Y Gƒ`` ªµëj ’CG :IÉ`` «◊G
Iôé°T óLƒJ å`` «M ,ó«©H ¿Éµe ¤EG º`` ¡∏°SQCG ∂dòd ;á`` «ë£°S
øH’G Ögòa ,¬d Iôé°ûdG ∞°üj ¿CG º¡æe πc øe Ö∏Wh ,IÒÑc
‘ ådÉãdGh ,™«HôdG ‘ ÊÉ`` ãdG ÖgPh ,AÉà°ûdG π`` °üa ‘ ÈcC’G

º¡à∏MQ øe GhOÉ`` Y ÉeóæYh ,∞`` jôÿG ‘ ô`` ¨°UC’Gh ,∞`` «°üdG
.√BGQ Ée ∞°üj ¿CG º¡æe πc øe Ö∏Wh ,Ék ©e º¡©ªL Ió«©ÑdG
∫Éb Éªæ«H .áaÉLh á`` ë«Ñb âfÉc Iôé°ûdG ¿EG :∫hC’G ∫É`` ≤a
,ådÉãdG ø`` H’G Öé©Jh ,AGô`` °†Nh ábQƒe â`` fÉc É`` ¡fEG :≈`` fÉãdG
‘ ájÉZ hóÑJh ,á`` ∏«ªL áëFGQ äGP OhQƒ`` H IÉ£ë É¡fEG :Ó`` FÉb k
É¡fEG :Ék ` `≤∏©e ,ΩÓµdG ô¨°UC’G ø`` H’G ≈¡fCGh !∫É`` ª÷Gh á`` YhôdG
º¡eÓc Gk ô`` °ùØe ÜC’G ìô`` °ûa .IÉ`` «◊Gh QÉªãdÉH á`` Ä«∏e â`` fÉc
;∞∏àfl º°Sƒe ‘ Ö`` gP º¡æe Óc ¿C’ ;í`` «ë°U ¬fCÉH Ék ` `©«ªL
k
hCG º°Sƒe ‘ ¢`` üî°T hCG Iôé°T ≈`` ∏Y ºµ– ¿CG Ö`` éj ’ ∂`` dòd
πc ô°ùîà°ùa ,AÉ`` à°ûdG âbh ‘ âª∏°ùà°SG GPEÉ` à ,¬æ«©H ∞`` bƒe
IôªãŸG IÉ«◊Gh ,∞«°üdG ‘ ™FGôdG ¢`` SÉ°ùME’Gh ,™«HôdG ∫ÉªL
.∞jôÿG ‘ »àdG

24

áªµëdG
Ú©e º``°Sƒe ‘ ∂``d çó``ëj iò``dG ⁄C’G ´ó``J ’
ºµ– ’h ,º``°SGƒŸG á``«≤H ‘ ìôØdG ô``°ùîJ ∂``∏©éj
¿CG ∫hÉ``Mh ,óMGh ô``¡¶e hCG ∞``bƒe ‘ IÉ``«◊G ≈``∏Y
ˆG ¿C’ ; IôŸG ±hô¶dGh áÑ©°üdG ∞bGƒŸG ¥ƒa È©J
q
k
.π°†aCG IÉ«Mh ≈∏MCG ÉJÉbhCG ∂d ó©j


25

ÖbGƒ©dG áaô©e

¿ƒJCÉj øjòdG QÉéàdG ¬«a ™`` ªéàj ¢ù∏› ¤EG ICGôeG äAÉ`` L
äQÉ°TCÉa ,º`` ¡d áMGÎ°SG ƒgh ,º¡©FÉ°†H ™`` °Vƒd ¿Éµe πc ø`` e
¿EG Gk Ò`` N :∫Éb É¡æe Üô`` b ÉŸh ,É`` ¡«dEG º`` góMCG ΩÉ`` ≤a ,É`` gó«H
∂«£YCÉ°ùa ‹ É¡àeób ¿EG ,á`` eóN ∂æe ójQCG :âdÉb ,ˆG AÉ`` °T
¤EG ÖgP »LhR :âdÉb ?áeóÿG ´ƒ`` f Ée :∫Éb ,Gk QÉæjO øjô°ûY

:∫Éb ,¬æY ÈN äCÉ` `j hCG ™Lôj ⁄h ,äGƒ`` æ°S ô°ûY òæe OÉ`` ¡÷G
p
k
Ögòj ÓLQ ójQCG :â`` dÉb ,ˆG AÉ°T ¿EG á`` eÓ°ùdÉH ¬`` ©Lôj ˆG
¿CG ójQCG »æfEÉa ,»`` æ≤∏£j ºK ,É¡LhR ÉfCG :∫ƒ`` ≤jh ,»`` °VÉ≤dG ¤EG
ÉŸh ,∂©e ÖgPCÉ°S :∫Éb ,äÉjôNC’G AÉ°ùædG πãe ¢û«YCGh êhõ`` JCG
Iô°†M É`` `j :ICGô`` ŸG âdÉb ,¬eÉeCG ÉØ`` `bhh »`` °VÉ≤dG ¤EG É`` Ñ` ` gP
¿B’Gh ,äGƒ`` æ°S ô°ûY òæe »`` æY ÖFÉ¨dG »LhR Gò`` g ,»`` °VÉ≤dG
.»æ≤∏£j ¿CG ójôj
∫Éb ,º©f :π`` LôdG ∫Éb ?É`` ¡LhR âfCG π`` g :»°VÉ≤dG ∫É`` ≤a
»°VÉ≤dG ∫É`` b ,º©f :π`` LôdG ∫Éb ?É`` ¡≤∏£J ¿CG ó`` jôJCG :»`` °VÉ≤dG
Iô°†M Éj ,º©f :ICGôŸG âdÉb ?¥Ó£dÉH á`` «°VGQ âfCG πgh :ICGôª∏d
.≥dÉW »g :πLôdG ∫Éb ,É¡≤∏W Gk PEG :πLô∏d »°VÉ≤dG ∫Éb ,»°VÉ≤dG
⁄h ,äGƒæ°S ô°ûY »æY ÜÉZ πLQ ,»°VÉ≤dG Iô°†MÉj :ICGôŸG âdÉb
,¥Ó£dG á≤Øfh äGƒæ°S ô°ûY á≤Øf ójQCG ;»H ºà¡j ⁄h ,»∏Y ≥`` Øæj
qn
?É¡«∏Y ≥ØæJ ⁄h ,É¡àcôJ GPÉŸ :πLô∏d »°VÉ≤dG ∫Éb

26

‘ ICGôŸG √ò`` g »æà©bhCG ó`` ≤d :¬°ùØf çóëj ,π`` LôdG ∫É`` b
k
∫ƒ°UƒdG ™«£à°SCG ’h ,’ƒ`` ¨°ûe âæc :»°VÉ≤∏d ∫É`` b ºK ,á`` ∏µ°ûe
,πLôdG ∫Éb ,á≤Øf QÉ`` æjO »ØdCG É¡d ™aOG :»°VÉ≤dG ∫É`` b ,É`` ¡«dEG
,‹ á∏«M ’ øµdh ,Êƒæé°Sh Êhó∏÷ äôµfCG ƒd :¬°ùØf çóëj
»ØdC’G ICGôŸG äòNCGh É`` aô°üfG ºK ,»°VÉ≤dG Iô°†M É`` j ™aOCÉ°S
á∏µ°ûe ‘ ™`` bh ób πLôdÉa ,Gk QÉ`` æjO ø`` jô°ûY ¬à£YCGh ,QÉ`` æjO
≈∏Y âdõf •É«°ùdG ’EGh ,¬`` Hòc øe A»°ûH ìƒ`` Ñj ¿CG ™`` «£à°ùj ’
.Ék °†jCG QÉéàdG ÚH ¬à©ª°S â£≤°Sh ,√ô¡X

áªµëdG
k
.¬ÑbGƒY º∏©J ’ ÉÄ«°T π©ØJ ’h ,ÜòµJ ’

27

ôëÑdG áª‚

u»∏eôdG Å`` WÉ°ûdG ≈∏Y ¿É`` «°ûÁ É¡«HCG ™`` e á∏Ø£dG â`` fÉc
n r
á∏«d âq`Ñg »`` àdG áp Ø°UÉ©dG QÉ`` KBG âfÉch ,»∏MÉ°ùdG É`` ª¡à«H Üôb
o n
l l k
ôëÑdG áª‚ äÉfGƒ«M øe ±’BGh ±’BG PEG ,Gvó` `L áë°VGh ¢ùeCG
Gk ó«©H »JÉ©dG êƒŸG É¡H ≈eQ ób ,»ÑgòdG ÅWÉ°ûdG ≈∏Y Iô`` °ûàæe
o qp
o
,ÒNC’G ¬p ≤eQ ‘ ô` `NB’G É¡°†©Hh ,âq`«e É¡æe ¢†©H ,√É`` «ŸG øY
nn o

äÉª‚ ióMEG á`` ≤«bôdG Égó«H Êƒ`` æL πµ°ûHh á∏Ø£dG äò`` NCG
p r
k
ó©H â¡ŒGh ,ô`` ëÑdG ¤EG É¡JOÉYCGh ,á` `«M âdGRÉe »àdG ô`` ëÑdG p
ó«©Jo Gòµg â«≤Hh ,ôëÑdG ‘ Ék ` `°†jCG É¡àeQh ,iôNC’G ƒëf ∂`` dP
p p k
±’B’G äÉÄe ≈∏Y á≤Ø°T ;»µÑJ »gh ,ôëÑdG ¤EG âYÉ£à°SG É`` e
k
π©ap »©«£à°ùJ ød ,Iõ`` jõ©dG »àæHG :ÓFÉb ÉgƒHCG É`` gQOÉH .É¡æe
ô«q ¨jo ød -äGô`` °û©dÉH âfÉc ƒd ≈àM- É`` ¡°†©H PÉ≤fEG ¿EG . mA»`` °T
!IÉ°SCÉŸG √ò¡d º«dC’G ™bGƒdG øe Ék Ä«°T
p p
»æ©j ’ ób :á≤K πµH âdÉbh ,É¡«HCG Üƒ°U âæÑdG äQGó`` à°SG
áp ªéæ∏d »æ©j ¬æµdh ,áæ«µ°ùŸG áp ªéædG √p ò¡d …PÉ≤fEG Ék Ä«°T ⁄É©∏d
,o¬∏c ¢UÓÿGh ,o¬` `∏c ôª©dG »`` æ©j ¬fEG ,Ò`` ãµdG A»°ûdG É`` ¡°ùØf
n n n
.É¡∏c É«fódGh

áªµëdG
n n rn rp l n knr n p o r
.ΩÓs¶dG nø©∏r f ¿CG øe ÒN á©ª°T nóbƒf ¿CG
n

28

ÉæJÉ«M
oå«M ,™bGƒŸG øe ™bƒe ¤EG äGAÉ°ûfE’G …ôjóe óMCG ÖgP
p m o n
,É°ùfôa ‘ áªî°†dG ÊÉ`` ÑŸG óMCG ó««°ûàH ¿ƒeƒ≤j ∫É`` ª©dG n¿Éc
p q
πeÉ©dG ¬«∏Y Oôa ?π©ØJ GPÉ`` e :¬dCÉ°Sh ∫Éª©dG óMCG øe ÜÎ`` bGh
q p
k
√ò¡H áp Ñ∏°üdG Qp ÉéMC’G Ò`` °ùµàH ΩƒbCG :ÓFÉb ,á«Ñ°üY á`` ≤jô£H
o
q o n
,∫Éª©dG ¢ù«FQ ‹ ∫É`` b Éªc ,É¡Ñ«JÎH Ωƒ`` bCGh ,á`` «FGóÑdG ä’B’G
p
.ô◊G Gòg ‘ Ék bôY ÖÑq °üJCGh
qp o

¬dCÉ°Sh ,ô`` NBG mπeÉY ¤EG Ö`` gPh ,äGAÉ°ûfE’G ô` `jóe ¬`` côJ
n o
√òg pπ«µ°ûàH ΩƒbCG ÉfCG :ÊÉ`` ãdG πeÉ©dG tOQ ¿Éµa ,¬°ùØf ∫GDƒ` `°ùdG
o
QÉéMC’G ™ªŒ ∂dP ó©Hh ,É¡dÉª©à°SG øµÁ ™£bp ¤EG QÉ`` éMC’G
q o o m
Ék fÉ«MCGh ,Ö©àe πªY ƒgh ,…QÉª©ŸG ¢Sóæ¡ŸG äÉ£«£îJ Ö°ùM
l o l q p n
»àLhRh É`` fCG »°û«Y äƒ`` b ¬æe Ö`` °ùcCG »æµdh ,π`` ∏ŸG »`` æÑ«°üj
n o
q p o
.πªY ¿hO øe πXCG ¿CG øe π°†aCG …óæY Gògh ,…O’hCGh
¬dCÉ°Sh ,å`` dÉK πeÉY ¤EG äGAÉ`` °ûfE’G ôjóe Ö`` gP É`` gó©H
m o n
Ò°ûj ƒgh ,ÓFÉb ,¬`` «∏Y ådÉãdG πeÉ©dG Oô`` a ,πª©j ÉªY Ék ` `°†jCG
k o qn q
.ÜÉë°S áp ëWÉf Ap ÉæÑH ΩƒbCG ÉfCG !?∂°ùØæH iôJ ’CG :≈∏YCG ¤EG
o

áªµëdG
k
,á``«HÉéjE’G á``jhGõdG ø``e Qƒ``eCÓd É``ªFGO ô``¶fG
r
o
,π©ØJ É``ª«a ∂``°ùØf §``Ñ– ’h ,¬``∏ª©J É``Ã ™``qà“h
.πª©J âfCGh ,º°ùàÑJ ¿CG ∂æe ≥ëà°ùJ IÉ«◊Éa

29

k
É≤Ñd øc
ÊEG{ : ˆG ∫ƒ°SQ ∫Éb :âdÉb ÚæeDƒŸG ΩCG á°ûFÉY øY
:âdÉb ,≈`` Ñ°†Z »∏Y pâ`` æc GPEGh ,á`` «°VGQ »`` æY pâ`` æc GPEG º`` ∏YC’
q
,á«°VGQ »æY pâæc GPEG ÉeCG{ :∫É≤a z?∂dP ±ô©J øjCG øe{ : oâ∏≤a
ÜQh ’ : pâ∏b ≈Ñ°†Z âæc GPEGh ,óªﬁ ÜQh ,’ :Údƒ≤J ∂fEÉa
’EG ôégCG Ée ,ˆG ∫ƒ°SQ Éj ˆGh ,πLCG{ : oâ∏b :âdÉb ,zº`` «gGôHEG

.z∂ª°SG

áªµëdG
ø``eh ,Ió``MGh IÒ``Jh ≈``∏Y Ò``°ùJ ’ IÉ``«◊G ¿EG
äÓµ°ûeh äÉaÓNh ºgÉØJ Aƒ``°S çóëj ¿CG »©«Ñ£dG
á∏µ°ûe …CG çhóM óæY ≈``°ùæf ’CG Öé«a ,¢SÉædG ÚH
ÜGOBGh ,±ô``°üàdG ø``°ùMh ,á``bÉÑ∏dGh ÜOC’G ≥``∏N
.øjôNB’G ™e πeÉ©àdGh ,çóëàdG

30

π◊Ghá∏µ°ûŸG

‘ CGóÑJ á«FÉ°†ØdG É`` °SÉf ádÉch âfÉc É`` ªæ«H :∫hC’G ∫É`` ãŸG
√òg ,IÒÑc á∏µ°ûe º¡à¡LGh »LQÉÿG AÉ°†Ø∏d äÓMôdG õ«¡Œ
á£°SGƒH áHÉàµdG Gƒ©«£à°ùj ød AÉ°†ØdG OGhQ ¿CG ‘ πãªàJ á∏µ°ûŸG
øe §≤°ùj ød È◊G ¿CG ≈æ©Ã ,á«HPÉ÷G ΩGó©fG ÖÑ°ùH ΩÓbC’G
?¿ƒ∏©Øj GPÉªa ,∫GƒMC’G øe ∫ÉM …CÉH ¥QƒdG ≈∏Y º∏≤dG

äGƒæ°S ô°ûY ƒëf äôªà°SG äÉ°SGQóH GƒeÉb :á∏µ°ûŸG π◊
Ék ª∏b GhQƒ£«d ;Q’hO ¿ƒ«∏e ô°ûY »æKG øe Ì`` cGC Gƒ≤ØfCGh ,á∏eÉc
Gòg ¢ù«d ,á`` «HPÉ÷G ΩGó©fG á`` dÉM ‘ áHÉàµdG ™`` «£à°ùj Ék ` `aÉL
,∫Éà°ùjôµdG ≈àM ¢ù∏eCG í£°S …CG ≈∏Y Ék °†jCG áHÉàµdGh πH ,§`` ≤a
.ájƒÄe áLQO áÄe çÓK ¤EG π°üJ IQGôM áLQO ‘ áHÉàµdGh
,É¡°ùØf á`` ∏µ°ûŸG ¢`` ShôdG ¬LGh É`` eóæY :π`` jóÑdG π`` ◊G
k
øY ÓjóH ¢`` UÉ°UQ ΩÓ`` bCG ΩGóîà°SG GhQô`` b á`` WÉ°ùÑH º`` ¡fEÉa
.áaÉ÷G ΩÓbC’G
ºî°V ¿ƒHÉ°U ™æ°üe ‘ ¿ÉHÉ«dÉH Iôe äGP :ÊÉãdG ∫ÉãŸG
CÉÑ©J ⁄ »àdG áZQÉØdG ≥jOÉæ°üdG »gh ,IÒ`` Ñc á∏µ°ûe º¡à¡LGh
∞°ûµd ¿ƒ`` ∏©Øj GPÉªa ,Ö`` «∏©àdG ‘ CÉ£î∏d Gk ô`` ¶f ;¿ƒ`` HÉ°üdÉH
!?ICÉÑ©ŸG ≥jOÉæ°üdG øe áZQÉØdG ≥jOÉæ°üdG

31

á©°TC’ÉH πª©j RÉ¡L áYÉæ°üH ¿ƒ«fÉHÉ«dG ΩÉ`` b :á∏µ°ûŸG π◊
,≥jOÉæ°üdG π`` NGóH ¿ƒHÉ°üdG ø`` Y ∞°ûµ∏d ¢ü°üﬂ ,á`` «æ«°ùdG
k
’ÉªY Gƒæ«q Yh ,º«∏°ùàdG º°ù≤H ≥jOÉæ°üdG êhôN §N ΩÉeCG √ƒ©°Vhh
.RÉ¡÷G É¡Ø°ûc »àdG áZQÉØdG ≥jOÉæ°üdG OÉ©HEÉH Gƒeƒ≤«d ;Gk OóL
ÉeóæY ≥HÉ°ùdG øe ô¨°UCG ô`` NBG ™æ°üe ‘ :πjóÑdG π`` ◊G
á«fhÎµ«dEG á`` MhôÃ Gƒ`` JCG º`` ¡fEÉa ,É`` ¡°ùØf á`` ∏µ°ûŸG º`` ¡à¡LGh
É¡¡«LƒJ ”h ,ÆQÉØdG ¥hóæ°üdG ¿Rh Ö°SÉæj ÉÃ É¡Jƒb Gƒ£Ñ°Vh

§≤°ùj å`` «ëH ,º«∏°ùàdG º`` °ù≤H ≥`` jOÉæ°üdG êhô`` N §`` N ¤EG
»g ∂∏Jh ,AGƒ¡dG ´ÉaófG π©ØH ¬°ùØf AÉ≤∏J øe ÆQÉØdG ¥hóæ°üdG
.á«≤£æŸG áé«àædG

áªµëdG
á∏µ``°ûŸG ¤EG ô¶æJ ’h ,á∏µ``°ûŸG πM ¤EG ô``¶fG
á∏µ°ûŸG øjCÉa ,ô°ùjC’Gh §«°ùÑdG π◊G ‘ ôµa ,É¡°ùØf
k
¢SÉfCG ∑Éæg !á∏µ°ûe ∑Éæg óLƒJ ’ ¬fCG á∏µ°ûŸG ?GPEG
,á∏¡``°Sh ájôë``°S ¥ô£H äÓµ``°ûŸG π``M ‘ ¿ƒ``YQÉH
’ ø``e äÓµ``°ûŸG ≥``∏N ‘ ¿ƒ``YQÉH ¿hô``NBG ∑É``ægh
.á∏µ°ûe

32

QGô≤dÉH ∫Ó≤à°S’G
¬æe ádhÉﬁ ‘ Ék ÑjôZ Ék ` `Ñ∏W ájô≤dG πgCG øe ‹GƒdG Ö`` ∏W
ºgÈNCGh ,ájô≤dG ¬H ô“ …ò`` dG ´ƒ÷Gh §ë≤dG ô£N á`` ¡LGƒŸ
ICGôeGh πLQ πc ≈∏Yh ,ájô≤dG §°Sh ‘ Gk ÒÑc Gk Qób ™°†«°S ¬fCÉH
rp
óMGh πc ™`` °†j ¿CG •ô°ûH ,Í`` ∏dG øe Ék Hƒc Qó`` ≤dG ‘ ™`` °†j ¿CG
r p
.óMCG √ógÉ°ûj ¿CG ÒZ øe √OôØÃ ÜƒµdG
qn

π«∏dÉH ≈ØîJ º`` ¡æe πc ,‹GƒdG Ö`` ∏W á«Ñ∏àd ¢SÉædG ´ô`` g
‹GƒdG íàa ìÉÑ°üdG ‘h ,Qó≤dG ‘ ¬°üîj …òdG ¢SCÉµdG Ö`` µ°Sh
óéj ⁄h ,AÉŸÉH CÓàeG Qó≤dG ?ógÉ°T GPÉeh ?ó`` Lh GPÉªa Qó≤dG
øe ’óH AÉŸG á«YôdG øe óMGh πc ™`` °Vh GPÉŸ ?Í∏dG øjCG ,Ék ` `æÑd
k
GPEG) :¬°ùØf ‘ ∫Éb á«YôdG ø`` e óMGh πc ¿CG ƒg ÖÑ°ùdG ?Í`` ∏dG
Í∏dG á«ªc ≈`` ∏Y ôKDƒj ød ¬`` fEÉa ,AÉŸG øe Gk ó`` MGh Ék Hƒc â`` ©°Vh
¿CG »æ©j Gògh .(Qó≤dG ‘ ájô≤dG πgCG É`` ¡©°†«°S »àdG ,IÒÑµdG
óMGh πch ,ó∏ÑdG ídÉ°üe ájÉYQ ‘ √Ò`` Z ≈∏Y óªàYG óMGh πc
óMGh πch ,√ÒZ É¡«a ôµa »àdG É`` ¡°ùØf á≤jô£dG ‘ ôµa º`` ¡æe qn
k k
áé«àædGh ,Í∏dG øe ’óH AÉe Öµ°S …òdG ó«MƒdG ¬fCG øX º¡æe
ºY ´ƒ÷G :»`` JB’Éc âfÉc äÉaô°üàdG √ò`` g ÖÑ°ùH âKóM »`` àdG
qn
âbh º¡æ«©j É`` e Ghóéj ⁄h ,º¡æe ÒãµdG äÉ`` eh ,ájô≤dG √ò`` g
.äÉeRC’G

33

áªµëdG
k
äÉaô°üJ ≈∏Y óªà©J ’ ,Ó≤à°ùe ∂aô°üJ π©LG
øe π©LG ,∂``JGQGôb PÉ``îJG ‘ º¡cƒ∏``°Sh ø``jôNB’G
k
,º¡JÉaô°üJ ‘ ™«ª÷G ¬H …óà≤j Écƒ∏``°S ∂JÉaô°üJ
.á©FGQ èFÉàædG ¿ƒµà°Sh

34

r n
âª°üdÉH ò∏o J’

,ôëÑdG ¢VôY ‘ áæ«Ø°S ‘ ¢SÉædG øe áYƒª› ∑Éæg ¿Éc
√ƒà©ŸG Gòg ΩÉb ,QGòfEG ≥HÉ°S ¿hOh ICÉéah ,√ƒà©e ¢üî°T º¡©eh
π©ØJ GPÉŸ :√ƒdCÉ°S É`` Ÿh !¬d ¢ü°üîŸG ¿ÉµŸG ‘ áæ«Ø°ùdG ô`` ØëH
‹ ¢ü°üîŸG ¿ÉµŸG ‘ AÉ°TCG Ée πªYCG ¿CG ‘ wôM ÉfCG :∫Éb ?∂dP
GPÉe !‹ ƒg Éª«a πNóàj ¿CÉH óMC’ íª°SCG ødh ,áæ«Ø°ùdG √òg ‘

?ádÉ◊G √òg ‘ Gƒ∏©Øj ¿CG ¢SÉædG ‘ ¢VÎØj
≈æ©ªa ,¬H ¢UÉÿG ¿ÉµŸG ‘ AÉ°ûj Ée π©Øj √ƒcôJ º`` g ¿EG
πµJG GPEGh ,¬`` ©e ¿ƒ`` JƒÁ ±ƒ°Sh ,¿ƒ`` bô¨j ±ƒ`` °S º¡fCG ∂`` dP
±ƒ°S …ÒZ ¿EG :¬`` °ùØf ‘ ∫Ébh ,ôNB’G º¡°†©H ≈`` ∏Y º`` ¡°†©H
Ghó–G ºg ¿EGh ,óMCG ÖLGƒdÉH Ωƒ≤j ’ ób ¬fEÉa ,ÖLGƒdÉH Ωƒ≤j
º¡fCG Gòg ≈`` æ©ªa ,¬à£N ò«ØæJ ø`` e √ƒ©æeh ,Ék ©«ªL Gƒ`` ∏NóJh
Ék ©«ªL Gƒ∏Nóàj ¿CG Ö`` LGƒdG øªa Gòd ;äƒŸG ø`` e ¿ƒéæj ±ƒ`` °S
k
.´ÉæbE’G øe ’óH Iƒ≤dG ΩGóîà°S’ Ghô£°VG ¿EGh ≈àM ,¬©æŸ

35

áªµëdG
Éª¡e ÅWÉÿG ∑ƒ∏``°ùdG á¡LGƒe ‘ âª``°üdÉH ò∏J ’
∫hÉM ,øjô``°SÉÿG ÈcCG âfCG ¿ƒ``µJ É``Ãôa ,√Qó``°üe ¿Éc
Å Ä } :¤É``©J ∫É``b ,√Ò``«¨J ™«£à``°ùJ É``e Ò``«¨J
:π``≤J ’h |Î Í Ì Ë ÊÉ È Ç Æ

.óMCG ¬H Ωƒ≤j ’ Ö``LGƒdÉH GPEGh (ÖLGƒdÉH Ωƒ≤«``°S …ÒZ)
k
,√ó«H √Ò¨«∏a Gô``µæe ºµæe iCGQ ø``e{ : ˆG ∫ƒ``°SQ ∫É``b
∞©°VCG ∂dPh ,¬Ñ∏≤a ™£à°ùj ⁄ ¿EÉa ,¬fÉ°ù∏Ña ™£à°ùj ⁄ ¿EÉa
.ô°†J ⁄ Ée ôM âfCGh z¿ÉÁE’G
q q

36

∞bGƒŸG Ö©°UCG

á¨∏dG º`` ∏©e ¿Éc É`` ªæ«H ,á`` «FGóàH’G ¢`` SQGóŸG ió`` MEG ‘
,¿Éëàe’G äÉHÉLEG ¥GQhCG ´Rƒj »FGóàH’G ÊÉãdG ∞°ü∏d á«Hô©dG
,PÉà°SCG Éj âëª°S ƒd :∫ƒ≤j √ò«eÓJ óMCÉH GPEÉa ,¬ëë°U ¿CG ó©H
ΩÉeCG É£N áeÓ©H ô°ûJ ⁄ â`` fCGh Iô°ûY øe á«fÉªK »`` àLQO ¿EG
C
â°ü≤fCG ÒÑ©àdG ‘ ∂`` àLQO ¿EG :PÉà°SC’G ¬«∏Y Oôa ,á`` HÉLEG …CG
Iô°ûY …CG ,É¡∏c áLQódG ójQCG ÊEG :ò«ª∏àdG ∫É≤a ,ÚàLQO ∂`` æe

,á∏eÉc áLQódG òNCÉj ¿CG ≈`` ∏Y Gk ô°üe ò«ª∏àdG ¿Éch Iô`` °ûY øe
p o
¬Ø°UƒH ,√ò«ª∏J êôëj ’CG PÉ`` à°SC’G OGQCÉa ,¬ª∏©e ∫OÉéj ò`` NCGh
GPEG :¬d ∫É`` ≤a ,π°üØdG ‘ Ú¨HÉædGh ø`` jõ«ªàŸG ò«eÓàdG ó`` MCG
…ó– ÜÉH øe) á`` ∏eÉc áLQódG ∂`` ∏a ,áæ÷G ÜGôJ äô`` °†MCG
.(á∏eÉc áLQódG òNCG ΩóYh ÖdÉ£dG
.ÜGÎdÉH Aƒ∏‡ ¢ù«µH ¬ª∏©Ÿ ò«ª∏àdG ≈JCG πÑ≤ŸG Ωƒ«dG ‘h
Éªc áæ÷G ÜGôJ Gòg :ò«ª∏àdG ¬«∏Y Oô`` a ?Gòg Ée :º∏©ŸG ∫É≤a
≈∏Y »°û“ »eCG â∏©L :¬«∏Y Oôa !?¬Jô°†MCG ∞«c ∫É≤a !âÑ∏W
ÉæJÈNCG ób âfCGh ,¢ù«µdG Gòg ‘ ∂`` d ¬à©ªL ºK øeh ,ÜGÎ`` dG
QÉ«N øe º∏©ŸG ΩÉeCG ¿Éc É`` ªa ,äÉ¡eC’G ΩGóbCG â– á`` æ÷G ¿CG
AÉØNEG º∏©ŸG ™£à°ùj ⁄h ,á∏eÉµdG áLQódG ò«ª∏àdG »`` £©j ¿CG ’EG
.√ò«ª∏J AÉcòH ¬HÉéYEG

37

áªµëdG
k
É¡H ô``“ »àdG ∞``bGƒŸG Ö©``°UCG ¿CG Gó``«L ô``còJ
â©ÑJGh ,É¡«a ±ô``°üàdG âæ``°ùMCG GPEG GvóL á∏¡``°S »g
.É¡LÓYh É¡MôW ‘ πãeC’G Üƒ∏°SC’G

38

ôuµa
r
Iô°TÉÑe AGƒ¡dG ≈∏Y ∫GDƒ°S åH ” äÉYGPE’G ióMEG ‘
,É¡«©ªà°ùŸ áYGPE’G É¡eó≤J á≤HÉ°ùe ¬Ø°UƒH ,Ú©ªà°ùª∏d
√Gƒàﬁ …òdG ∫GDƒ°ùdG øY áHÉLEÓd áª«b IõFÉL ∑Éæg âfÉch
:»JB’Éc
äÉ°ü°üîJ ‘ AÉ`` ª∏Y á`` ©HQCG πªëj OÉ`` £æe ∑É`` æg ¿Éc
⁄ÉYh ,∂`` ∏a ⁄ÉYh ,AÉ`` «ª«c ⁄É`` Yh ,AÉjõ«a ⁄É`` Y :á`` Ø∏àﬂ

k
º¡à¡LGhh ,ífÎj OÉ£æŸG CGóH QGòfEG ≥HÉ°S ¿hOh ICÉéah ,AÉ`` «MCG
Gƒ∏jÉëàj »µd ;AÉª∏©dG óMCG »eQ º¡eõ∏j íÑ°UCGh ,IÒÑc á∏µ°ûe
AÉª∏©dG øe …CG :ƒ`` g ∫GDƒ°ùdGh º`` ¡°ùØfCÉH Gƒéæjh ,á`` ∏µ°ûŸG ≈∏Y
√òg øe ¢ü∏îà∏d ;¬`` «eQ Öéj OÉ`` £æŸG ô¡X ≈∏Y ø`` jOƒLƒŸG
?ºcô¶f ‘ á∏µ°ûŸG
IõFÉ÷ÉH Rƒ`` Ø∏d Gvó` `L IÒ`` ãc ä’É`` °üJG á`` YGPE’G â`` ≤∏J
»ª∏Y π«∏– á`` HÉLEG πc ™`` e ¿Éch ,∫GDƒ` `°ùdG Gò`` ¡d á`` °ü°üîŸG
AÉª∏©dG Ú`` H øe ¬«eQ º`` àj ±ƒ°S …òdG ⁄É`` ©dG QÉ`` «àNG Ö`` Ñ°ùd
ƒg øe ∂jCGQ ‘ â`` fCGh ,OÉ£æŸG ô`` ¡X ≈∏Y øjOƒLƒŸG á`` ©HQC’G
?¬«eQ Öéj …òdG ⁄É©dG
PEG ,äGƒæ°S â°S ÉgôªY á`` ∏ØW Ö«°üf øe âfÉc á`` HÉLE’G
!Ék fRh º¡∏≤KCG »eôf :âdÉb áWÉ°ùÑH

39

áªµëdG
á``≤jô£H ô``µØf ¿CG IÒ``ãc ¿É``«MCG ‘ É``æeõ∏j
Éæ¡LGƒJ »``àdG äÓµ``°ûª∏d ∫ƒ∏M OÉ``éjE’ ;á``«©«ÑW
øe πFÉW ∑É``æg ¢ù«d PEG ,π«``°UÉØJ ‘ ¢``VƒÿG ¿hO
.πM ¿hO øe äÓµ°ûŸG ójOôJ

40

A»°ûdG áª«b

,∫ÉjQ áÄe ¢`` ùªN äGô°VÉëŸG ió`` MEG ‘ ô`` °VÉëŸG ™`` aQ
∫É≤a ,º¡jójCG ø`` jOƒLƒŸG º`` ¶©e ™aQ ?√ò`` g ójôj øe :∫É`` bh
ΩÉ≤a ,Gòg π©aCG ¿CG ó©H øµdh ,ºµæe Gk óMGh É¡«£YCG ±ƒ°S :º¡d
…ójC’G âdGRÉeh ?Égójôj øe :º¡dCÉ°S ºK øeh ,ábQƒdG á°ûeôµH
≈∏Y Oƒ≤ædG ≈eôa ,Gò`` g â∏©a ƒd GPÉe ,Ék æ°ùM :∫É≤a ,á`` ©ØJôe
áî°ùàe »gh É`` ¡©aQ ºK øeh ,¬FGòëH É`` ¡°ùYóH ΩÉbh ,¢`` VQC’G

?Égójôj ∫GRÉe ºµæe øe :º¡dCÉ°Sh ,ÜGÎdÉH áÄ«∏eh
GƒfƒµJ ¿CG Ö`` éj :∫É`` ≤a ,á`` ãdÉK Iô`` e …ó`` jC’G â`` ©ØJQÉa
ºàdRÉªa ,Oƒ`` ≤ædÉH â`` ∏©a Éª¡e ƒ`` gh ,Ék ª«b Ék ` `°SQO ºàª∏©J ó`` b
áÄe ¢ùªN âdGRÉe »¡a ,É¡àª«b ‘ ¢`` ü≤æJ ⁄ É¡fC’ ;É`` ¡fhójôJ
¢ûªµæfh ,¢VQC’G ≈∏Y §≤°ùf ÉæJÉ«M øe IójóY äGôe ‘ .∫ÉjQ
ÖÑ°ùH hCG ÉgÉfòîJG »àdG äGQGô≤dG ÖÑ°ùH ™LGÎfh ,Éæ°ùØfCG ≈∏Y
Éª¡e Éæd áª«b ’ ¬fCÉH É`` ¡æ«M ô©°ûæa ,ÉæH §«– »àdG ±hô`` ¶dG
’CG ∫hÉëa ,õ«‡ ¢üî°T ∂fC’ ;∂`` àª«b ó≤ØJ ’ âfCÉa ,π`` °üM
≈∏Y É¡dÓ¶H »≤∏J ¢ùeC’G ∫ÉeBG äÉÑ«N ´óJ ’ ,Gk óHCG ∂dP ≈°ùæJ
.ó¨dG ΩÓMCG

41

áªµëdG
∂°ùØæd ÎNÉa ,âfCG √Oó– Ée »g A»°ûdG áª«b
!º«≤dG π°†aCG

42

á≤Ñ°ùŸG AGQB’G
;É«dÉ£jEG ¤EG ôØ°ùdG ¢UÉî°TC’G óMCG Qôb ΩGƒYCG á©°†H πÑb
CGôb á∏MQ πc πÑb ¬JOÉ©ch ,á«bóæÑdGh ÉehQ QÉKBG º¶YCG IógÉ°ûŸ
âØdh ,äGòdÉH ÚàæjóŸG Ú`` JÉg øY IÒãc á«MÉ«°S Ék ` `Ñàch ádOCG
á£«ëŸG ´QGƒ°ûdG ‘ ∫ƒéàdG ø`` e ôjòëàdG IÌc É¡æ«M ¬gÉÑàfG
Ωƒj äGPh (»æ«eÒJ ≈YóJh) ÉehQ ‘ á°ù«FôdG QÉ£≤dG á£ëÃ
IôcòJ ≥jó°üàd ;äGòdÉH á£ëŸG ∂`` ∏J ¤EG Ögòj ¿CG ¬`` «∏Y ¿Éc

.¬©e âfÉc »àdG »HhQhC’G QÉ£≤dG
…OÉæj áÄ«¡dG ÖjôZ ÜÉ°ûH ÅLƒa »°ùcÉàdG øe ¬dhõf Qƒah
,á£ëŸG ƒëf ≈£ÿG ´ô°SCGh ¬∏gÉŒ ¬æµdh ,É¡ª¡Øj ’ á¨∏H ¬«∏Y
,™ØJôe äƒ°üH ¬«∏Y ñGô°üdGh ¬Ø∏N Ò°ùdG ‘ ÜÉ°ûdG ô`` ªà°SÉa
Ék jOÉæe ¬Ø∏N ÜÉ°ûdG iôéa ,iôL ºK ∫hôg ¿CG ’EG ¬æe ¿Éc Éªa
∞bh ÚMh ,ó`` jôj GPÉe á`` aô©Ÿ ∞bƒà∏d ô`` £°VG ≈`` àM ,Ió`` ëH
,Ö°VÉZ äƒ°Uh á«Ñ°ü©H çó`` ëàj òNCG Iô°TÉÑe ¬eÉeCG ÜÉ`` °ûdG
¬à¶Øﬁ √AÉ£YEG ójôj ¿Éc ÚM ‘ ,¬d ¬∏gÉŒ ≈∏Y ¬eƒ∏j ¬fCÉch
.IôLC’G IQÉ«°S øe ¬dhõf Qƒa ¬æe â£≤°S »àdG

áªµëdG
óëj á≤Ñ``°ùŸG AGQB’G »æÑJh ,ºKEG ø¶dG ¢†©H ¿EG
q
.≥«°V √ÉŒG ‘ √ô°üëjh ,ÉfÒµØJ øe

43

πaÉ¨àdG ≥∏o N
o

»àdG á∏Ø◊G AÉ¡àfG ó`` ©H É¡LhR A»› áLhõdG äô`` ¶àfG
qn
áYÉ°S ∞°üf ºK ,≥FÉbO ô`` °ûY äôe ,ôNCÉJ ¬æµd ,É¡«dEG â`` «n `YoO
r p
ºK ,¿ƒ°übÉæàj ¿hƒ`` YóŸG CGóHh ,¬`` «∏Y É≤ØJG …òdG óYƒŸG ≈`` ∏Y
GƒfÉc øjòdG IƒYódG ÜÉë°UCGh »g ’EG n≥Ñj ⁄h á∏eÉc áYÉ°S äôe
âfCG øjCG !»¡dEG Éj ,Ö©Jh ¥ÉgQEG øe º¡«∏Y GóH Ée ™e É¡fƒ∏eÉéj

ó«YGƒŸÉH Ωõ`` à∏j ’ ¬fEG !∑ô`` NCÉàH »æLô– Ék ` `ªFGO !?»LhR É`` j
IQÉ«°ùdG âÑcQh ô°†M Gk ÒNCG ,πéÿG øe »µHCG äóc ó≤d ,Ék JÉàH
áª∏µH É¡ªa íàØJ ¿CG π`` Ñbh ,Ö°†¨dG øe ∞ŒôJ »gh ,á`` Yô°ùH
…Î°û«d ;ájQÉŒ äÓﬁ á©Ñ°S ≈∏Y ôe ób ¬fCÉH É¡LhR ÉgÈNCG
q
º∏a ,´ƒf OƒLCG QÉàîj ¿CG π°†Øj ¬fC’h ,¬`` àÑ∏W …òdG RÉ¡÷G É¡d
Gòg √óæY ó`` Lƒa πﬁ ôNBG π°Uh ≈`` àM ,èàæe …CG ¬`` ©æ≤j ø`` µj
?∂HƒcQ óæY ¬d â¡ÑàfG πg ,∞∏ÿG ‘ ¬fEG ,RÉ¡÷G
ƒg GPEGh ,»Ø∏ÿG ó`` ©≤ŸG ≈∏Y ™HÉb ƒg GPEÉa ,¬«dEG â`` àØàdG
!∂Ñ∏b Ö«WCG É`` e ,õjõ©dG »LhR Éj âfCG Ú`` µ°ùe ,Ék eÉ“ É`` ¡Ñ∏W
óæY »æLôMCG Ék ` `°†jCG ¬`` æµd !Êó©°ùJ ≈`` àM ÒãµdG ∫ò`` ÑJ º`` ch
k
¬àÑJÉY ¿EG ,Ó«∏b äôµa ,á≤jÉ°†àe ÊCG √ÈNCG ¿CG óH ’h ,»HQÉbCG
,»àÑZQ á«Ñ∏Jh …OÉ`` ©°SEG á«¨H ,¬Ñ©Jh √RÉ‚EÉH ó«©°S ƒ`` gh ,¿B’G
±ƒ°Sh ,¬Jƒ°U ™aôj ¿CG ø`` µÁh ,√ƒØ°U ôµYCÉ°S »`` æfCG ∂°T Óa

44

,â–QG âµ°Sh â«°VÉ¨J ¿EGh ,êGõŸG …ôµ©àe ∫õæŸG ¤EG ™Lôf
.π©ØdÉH áLhõdG ¬JQÉàNG Ée Gògh ,ÒN ≈∏Y Éæàæ«Ø°S â°†eh

áªµëdG

¬``eƒb ‘ ó«``°ùH t»``Ñ¨dG ¢``ù«d
p mq n
p n
»``HÉ``¨``à` ŸG ¬```eƒ```b nó``«``°``S sø``µ``d
p

45

á∏µ°ûŸG OóM

Ωƒj äGPh ,OÉ`` à©ŸG ÉgQÉ°ùe ‘ á`` ∏aÉ◊G »`` °†“ Ωƒ`` j πc
k
ƒd Éªc hó`` Ñjh ,’ƒW ø`` jÎŸG ÜQÉ≤j º`` î°V πLQ É`` ¡«dEG ó`` ©°U
:ºî°†dG ìÉ°U ºK ,áeQÉ°U Iô¶æH ≥FÉ°ùdG ≥eQ ,Ék ` `YQÉ°üe ¿Éc
º∏a ,√ó`` ©≤e ≈∏Y ¢ù∏L º`` K ,ôcGòàdG á`` ª«b ™`` aój ’ (¿ƒ`` L)
Ωƒ«dG ‘ h,™bGƒdG ô`` eC’ÉH »°VQh ,¬æe Ék ` `aƒN ;≥FÉ°ùdG ¬`` °ûbÉæj

.™aódG ¢†aQh (¿ƒL) ó©°üa ,ó¡°ûŸG QôµJ ≥MÓdG
(¿ƒL) Öcôj Ωƒj πc ,∫Gƒ`` æŸG Gòg ≈∏Y ∫É◊G ô`` ªà°SGh
√òg QGôµJ ø`` e ÜÉÄàcÉH ≥`` FÉ°ùdG Ö«°UCÉa ,™`` aój ’h á`` ∏aÉ◊G
πªëàj ó©j ⁄h ,ΩƒædG ≈∏Y IQó≤dG ó≤ah ,É¡d πM ¿hO ∞`` bGƒŸG
,ΩÉ°ùLC’G ∫É`` ªµd ÖjQóJ õ`` côe ¤EG ΩÉª°†f’G Qô`` ≤a ,ó`` jõŸG
¢ùØædG øY ´ÉaódG äÉ`` °VÉjQ ™«ªLh ,hOƒ÷Gh ¬«JGQÉµdG º`` ∏©Jh
¢ùMCGh ,¿Éc Éªc π`` jõ¡dG ≥FÉ°ùdG ∂dP ó©j ⁄h ,∫É`` à≤dG ¿ƒæah
.¬°ùØf øY ΩÉàdG ≈°VôdÉH
,á∏aÉ◊G ¤EG ºî°†dG (¿ƒ`` L) ó©°U ≥MÓdG ô`` ¡°ûdG ‘h
™aój ød :ìÉ°Uh ,É¡°ùØf á`` eQÉ°üdG √ô¶ædÉH ≥FÉ°ùdG ‘ ¥ó`` Mh
,áYô°ùH á∏aÉ◊G ≥FÉ°ùdG ∞bhCG ,IôcòàdG áª«b (¿ƒL) º«YõdG
(¿ƒL) ¿C’ ;¢TÉgófÉH (¿ƒL) Oôa !?’ ⁄h :¬¡Lh ‘ ñô`` °Uh
.á∏aÉ◊G Üƒcôd ÊÉ› ∑GÎ°TG ¬jód ºî°†dG

46

áªµëdG
ÉgOƒLh øe ócCÉJ á∏µ°ûe …CG πM ‘ ´hô°ûdG πÑb
k
!!Ó°UCG


47

áÑ©∏dG
¥Ó◊G ¢`` ùª¡a ,á`` bÓ◊G π`` ﬁ ¤EG Ò`` ¨°U ódh π`` NO
.∂d âÑKCG ÉfCGh ô¶àfG ,⁄É©dG ‘ ódh ≈ÑZCG Gòg :¿ƒHõ∏d
iOÉfh ,iôNC’G ó«dG ‘ Ék °ù∏a 25h ój ‘ Ék ªgQO ¥Ó◊G ™°Vh
.≈°ûeh Ék °ù∏a 25 `dG ódƒdG òNCÉa ,Ú¨∏ÑŸG ¬«∏Y ¢VôYh ,ódƒdG
πc ‘h ?Gk óHCG º∏©àj ’ ódƒdG Gòg :∂d πbCG ⁄CG :¥Ó◊G ∫Éb

.¬°ùØf ôeC’G Qôµj Iôe
øe Ék LQÉN ó`` dƒdG πHÉb π`` ëŸG øe ¿ƒ`` HõdG êôN É`` eóæY
,¬æe Ωó≤àa ,ódƒdG ∫CÉ°ùj ¿CG IÒ◊G ¬à©aóa ,Ëôc ¢ùjB’G πﬁ
!?ºgQódG òNCÉJ ’h ,Iôe πc Ék °ù∏a 25`dG òNCÉJ GPÉŸ :¬dCÉ°Sh
»¡àæJ º`` gQódG ¬«a ò`` NBG …ò`` dG Ωƒ`` «dG ¿C’ :ó`` dƒdG ∫É`` b
!áÑ©∏dG

áªµ`ëdG
k
á``°Vƒ©ÑdÉa ,√ô¨``°U ≈``∏Y GÒ¨``°U ¿ô≤ëà``°ùJ ’
.ó°SC’G á∏≤e »eóJ

48

»°üî°ûdG ´ÉÑ£f’G

IóëàŸG äÉj’ƒdÉH É`` Jƒ°ùæe á©eÉL ‘ Ék eÉY ø`` jô°ûY πÑb
‘ »eƒj πµ`` °ûH ¬eÉ©W ∫hÉ`` æàj ÜÓ£dG ó`` MCG ¿Éc á`` «µjôeC’G
¢†©Hh ñÉÑ£dG ∞≤j ¿Éc ΩÉ©£dG ÊGƒ°U ∞∏Nh ,ÜÓ£dG ¬«aƒH
n
QÉ«àNGh ±ô`` ¨dG ≈∏Y ÜÓ£dG Ió`` YÉ°ùŸ ;¬«aƒÑdG ‘ Ú`` ∏eÉ©dG
,º©£ŸG ‘ πª©J ,áàeõàe á∏eÉY É¡æ«M ¬gÉÑàfG âØ∏a ,¥ÉÑWC’G
,Ék °†jCG ¬àgôc É`` ¡fCG ¢VÎaGh ,Iô`` ¶f ∫hCG øe É¡gôc ó`` b ¿Éch

.âª°üH RGõÄª°T’Gh â≤ŸG äGô¶f ¿’OÉÑàj Ék ªFGO ÉfÉch
¿CG ’EG É`` ¡æe ¿Éc É`` ªa ,IOÉ`` M Iô¶æH É`` ¡≤eQ Ωƒ`` j äGPh
âfCG πg :¬fPCG ‘ â°ùªgh ,¬°ü«ªb ábÉ«H ¬àµ°ùeh ,¬æe âHÎbG
∂æë°U ‘ ¬∏ª– É`` ªa ,QòMG Gk PEG :â`` dÉ≤a ,º©f :∫Éb ?º`` ∏°ùe
.Üƒàµe ƒg Éªc ô≤H º◊ ¢ù«dh ,ôjõæN º◊

áªµëdG
»``°üî°ûdG ´ÉÑ£f’G øe ¢UÉî``°TC’G ≈∏Y ºµ◊G
k k
.CÉ£N ¿ƒµj Ée ÉÑdÉZ ádOC’G øe IOôéŸG ∞bGƒŸGh

49

ø¶dG ¢†©H
ô“Dƒe Qƒ°†◊ IƒYO Ú«µjôeC’G Ú«°SÉeƒ∏HódG óMCG ≈≤∏J
≈∏Y ¢ù«°SGƒ÷G Üô`` M ¬«a â`` fÉc â`` bh ‘ ,ƒ`` µ°Sƒe ‘ ‹hO
¬JQòM ∑Qƒjƒ«f QÉ`` £e ¬JQOÉ¨e π`` Ñbh ,ÚÑfÉ÷G ÚH É`` gó°TCG
,¬«∏Y ¿ƒ°ù°ùéà«°S ¢`` ShôdG ¿CG øe á«µjôeC’G á`` «LQÉÿG IQGRh
.â°üæàdG Iõ¡LCÉH Å∏àÁ ÖfÉLC’ÉH ¢UÉN ¥óæa ‘ ¬fƒ©°†«°Sh

åëÑj CGó`` H ≈àM ,¥óæØdG ‘ ¬`` àaôZ πNO ¿EG É`` e Gò`` µgh
á°Sƒ°SóŸG äÉ`` fƒahôµ«ŸGh ,á`` eƒYõŸG â`` °üæàdG Iõ`` ¡LCG ø`` Y
πNGO ≈àMh πH ,»°SGôµdG πNGOh äÉÑª∏dG ¥ƒah äÉMƒ∏dG ∞`` ∏N
,∂dP øe A»`` °T OÉéjEG ø`` e ¢SCÉ«j OÉc Ú`` Mh ,¬`` °ùØf ¿ƒ`` Ø∏àdG
Údhó›) Ú«fó©e Úµ∏°S OƒLh ßMÓa ,ô`` jô°ùdG â– ô¶f
ø≤jCÉa ,á«Ñ°ûÿG á`` aô¨dG á«°VQCG ø`` e ¿GRÈj (Éª¡°†©H ∫ƒ`` M
,ájƒb á°TÉªc ô°†MCG ¿CG ’CG ¬`` æe ¿Éc Éªa ,¬àdÉ°V ≈∏Y ÌY ¬`` fCG
πÑb Ék «FÉ¡f É`` ¡©£b ºK ,¢†©H øY É¡°†©H ∑Ó`` °SC’G ∂Øj CGó`` Hh
IQÉØ°U ™ª°S É`` e ¿ÉYô°S ¬æµdh ,ΩÉ`` æ«d √ô`` jô°S ¤EG ¬`` Lƒàj ¿CG
,»∏Ø°ùdG ≥HÉ£dG ø`` e Ék NGô°Uh OÉéæà°SG äGƒ`` °UCGh ,±É`` ©°SE’G
Öàµe ‘ ∞XƒŸG ¬`` HÉLCÉa ,çóM ÉªY ∫CÉ°ù«d ;á`` YÉª°ùdG ™aôa
πØ°SCG á≤∏©ŸG á`` ØéædG â£≤°S ,…ó`` «°S Éj ≥`` ∏≤J ’ :∫É`` Ñ≤à°S’G
.»µ«é∏ÑdG ÜhóæŸG ¢SCGQ ≈∏Y ∂àaôZ

51

πª©dG ¿É≤JEG
Ö∏Wh ,áKÓãdG √AGQRh ∂`` ∏ŸG ≈Yóà°SG ΩÉjC’G ø`` e Ωƒj ‘
Ögòjh Ék °ù«c òNCÉj ¿CG ô`` jRh πc øe Ö∏W ,Ék ÑjôZ Gk ô`` eCG º`` ¡æe
∞∏àﬂ ø`` e ∂∏ª∏d ¢ù«µdG Gò`` g CÓ` `ª«d ;ô`` °ü≤dG ¿É`` à°ùH ¤EG
‘ óMCÉH Gƒæ«©à°ùj ’CG º`` ¡æe Ö∏W Éªc ,´hQõdGh QÉªãdG äÉ`` Ñ«W
øe AGQRƒdG Üô¨à°SG ,ôNBG óMCG ¤EG Éghóæ°ùj ’CGh ,áª¡ŸG √ò`` g

,¿Éà°ùÑdG ¤EG ≥∏£fGh ,¬°ù«c º¡æe óMGh πc òNCGh ,∂∏ŸG Ö`` ∏W
øe ™ªéa ,∂∏ŸG »°Vôj ¿CG ≈∏Y ¢UôM ó≤a ∫hC’G ôjRƒdG É`` eCÉa
Ö«£dG Òîàj ¿Éch ,√OƒLCGh ∫ƒ°üëŸG π°†aCG ø`` e äGôªãdG πc
.¢ù«µdG CÓe ≈àM QÉªãdG øe ó«÷Gh
ójôj ’ ∂`` ∏ŸG ¿CÉH Ék ©æà≤e ¿Éc ó`` ≤a ,ÊÉ`` ãdG ôjRƒdG É`` eCG
ÚÑà«d ;QÉªãdG ¢`` üëØj ød ¬fCGh ,¬`` °ùØæd É¡LÉàëj ’h ,QÉ`` ªãdG
ôëàj ⁄h ,∫ÉªgEGh π°ùµH QÉªãdG ™ªéH ΩÉ≤a ,A…OôdG øe ó«÷G
qn
ÉeCG ,≥ØJG ÉªØ«c QÉªãdÉH ¢`` ù«µdG CÓe ≈àM ,ó°SÉØdG øe Ö`` «£dG
¢ù«µdG iƒàëÃ ºà¡j ±ƒ°S ∂∏ŸG ¿CG ó≤à©j º∏a ,ådÉãdG ô`` jRƒdG
.QÉé°TC’G ¥GQhCGh ÜÉ°ûYC’Gh ¢ûFÉ°û◊ÉH ¢ù«µdG Óªa ,Ó°UCG
C k
™e ,áKÓãdG AGQRƒdÉH ≈JDƒj ¿CG ∂∏ŸG ôeCG ≥MÓdG Ωƒ«dG ‘h
∂∏ŸG ôeCG ∂∏ŸÉH AGQRƒ`` dG ™ªàLG Éª∏a ,Égƒ©ªL »`` àdG ¢SÉ«cC’G
,IóM ≈∏Y wπc ,ºgƒæé°ùjh áKÓãdG AGQRƒdG GhòNCÉj ¿CÉH Oƒæ÷G

52

øé°S ‘ ô¡°TCG áKÓK Ióe ¬©e …òdG ¢ù«µdG ™e º¡æe óMGh πc
,ÜGô°ûdGh πcC’G º¡æY ™æÁ ¿CGh ,óMCG ¬«a º¡«dEG π°üj ’ ó`` «©H
É¡©ªL »àdG QÉ`` ªãdG äÉÑ«W øe πcCÉj òNCÉa ∫hC’G ô`` jRƒdG É`` eCÉa
¢TÉY ó≤a ÊÉ`` ãdG ôjRƒdG ÉeCGh ,á`` KÓãdG ô¡°TC’G â°†≤fG ≈`` àM
§≤a í∏°U Ée ≈∏Y Gk óªà©e ,á∏«M á∏bh ≥«°V ‘ áKÓãdG Qƒ`` ¡°ûdG
πÑb Ék YƒL äÉe ó≤a ådÉãdG ôjRƒdG ÉeCG ,É¡©ªL »àdG QÉªãdG ø`` e
.∫hC’G ô¡°ûdG »°†≤æj ¿CG

áªµëdG
¿Éà``°ùH ‘ ¿B’G âfCÉa ?âfCG ´ƒf …CG øe ∂``°ùØf ∫CÉ``°SG
hCG ,á``Ñ«£dG ∫ÉªYC’G ø``e ™``ªŒ ¿CG á``jôM ∂``d ,É``«fódG
k
¿CG ∑ƒ∏ŸG ∂∏e ôeCÉj ÉeóæY GóZ øµdh ,áã«ÑÿG ∫ÉªYC’G
,∑óMh º∏¶ŸG ≥«°†dG øé°ùdG ∂dP ‘ ,∑Èb ‘ øé°ùJ
»àdG ∫É``ªYC’G äÉÑ«W Ò``Z ∂©Øæj ±ƒ``°S ó≤à©J GPÉ``ªa
.É«fódG ∂JÉ«M ‘ É¡à©ªL
k
‘ GóZ π©Øæ``°S GPÉe :Qô≤fh Éæ``°ùØfCG ™e ¿B’G ∞``≤f
k
èFÉàf ¬``©Ñàj ,πª©dG ¿É``≤JEG ¿CG É``ªFGO ô``còJh ?Éææé``°S
¬«YGhO â``fÉc É``ª¡e ∂∏ªY ¿É``≤JEÉH ∂``«∏Y Gò``d ;á``©FGQ
GPEG Öëj ˆG ¿EG{ : ˆG ∫ƒ``°SQ ∫Éb ó≤a , ¬HÉÑ``°SCGh
k
.z¬æ≤àj ¿CG ÓªY ºcóMCG πªY

53

ìÉéædG
á≤HÉ°ùe ‘ ∑QÉ°T Éª∏c ,IõFÉL ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G ´QGõe Oƒnq ©J
ÜÉÑ°SCG ‘ ¬°ûbÉfh ,»Øë°U ¬∏HÉb ΩÉjC’G óMCG ‘h ,ájƒæ°ùdG IQòdG
IQòdG QhòH ∫OÉÑàj ´QGõŸG ¿CG »Øë°üdG º∏Y ó≤a ,ΩÉY πc √Rƒa
âfCGh ,∂fGÒ÷ Ió«÷G QhòÑdG »£©J ∞«c :¬dCÉ°ùa ,¬fGÒL ™e
?á≤HÉ°ùŸG ‘ ∂fƒ°ùaÉæ«°S º¡fCG º∏©J

ÜƒÑM πª– í`` jôdG ¿CG ,…ó`` «°S Éj º`` ∏©J ’CG :´QGõ`` ŸG OQ q
ÊGÒL ´Qõj Éeóæ©a ?ô`` NBG ¤EG π≤M øe É`` ¡H »≤∏Jh ,ìÉ`` ≤∏dG
≈∏Y AGƒ`` ¡dG ‘ IôKÉæàŸG ìÉ`` ≤∏dG Üƒ`` ÑM ô`` KDƒà°S á`` ÄjOQ Gk Qhò`` H
»£YCG ¿CG ó`` H Óa Gk ó«L ’ƒ°üfi ójQCG â`` æc GPEÉa ,‹ƒ`` °üfi
k
.QhòÑdG ´GƒfCG π°†aCG ÊGÒL
∞«c Gk ó«L ∑Qój ,Òãc É«fódG √òg ‘ √ÒZh ´QGõŸG Gò`` g
’EG Gk ó«L ’ƒ°üfi è`` àæj ø∏a ,IÉ«◊G √òg ‘ AÉ`` «°TC’G π`` YÉØàJ
k
.ó«L ∫ƒ°üfi êÉàfEG ≈∏Y ¬fGÒL óYÉ°S GPEG

áªµëdG
øªa ,IóYÉ≤dG √òg ≥Ñ£æJ IÉ«◊G »MÉæe πc ‘
≈∏Y øjôNB’G óYÉ°ùj ¿CG ¬«∏©a ΩÓ°S ‘ ¢û«©dG ójôj
,IOÉ©``°S ‘ ¢û«©dG ójôj ø`è ≈∏Yh ,ΩÓ``°S ‘ ¢``û«©dG
;IOÉ©``°S ‘ ¢û«©dG ≈∏Y ø``jôNB’G óYÉ``°ùj ¿CG ¬``«∏©a
.πµdG IOÉ©°ùH á£ÑJôe OôØdG IOÉ©°S ¿C’

54

CGƒ°SC’Gh Å«°ùdG
,ôjô°ùdG ≈∏Y á`` dÉ°SQ äóLƒa ,É¡àæHG á`` aôZ ΩC’G â`` ∏NO
:»JB’Éc ádÉ°SôdG ¿ƒª°†e ¿Éc ,ÚàØŒôe øjó«H É¡JCGôb
»æfCÉH ∑È`` NGC ,ø`` jójó°T ∞°SCGh Ωó`` æH ,á`` Ñ«Ñ◊G »`` eCG
,»≤«≤◊G Ö◊G ¬©e äóLh ó≤a ,ó`` jó÷G »≤jó°U ™e âHôg
¬«fPCG ‘ É¡©°†j »`` àdG •GôbC’G øe º`` ZôdÉH ,GvóL ∞«£d ƒ`` gh

,IÒÑµdG ¬àLGQOh ¬`` ª°ùL ≈∏Y IÒãµdG º`` °TƒdG ∫Éµ°TCGh ¬`` ØfCGh
ÉæfEG :‹ ∫ƒ≤j ƒgh ,π`` eÉM Ék °†jCG ÉfCÉa ,»eCG Éj §≤a Gòg ¢`` ù«dh
Ék ©e ¢û«©æ°S ÉæfCG ƒg Qôb Éªc ,IÉ«◊G ‘ GvóL øjó«©°S ¿ƒ`` µæ°S
óMCG Gògh ,»`` ©e O’hC’G øe ÒãµdG ÜÉ`` ‚GE ójôjh ,á`` HÉ¨dG ‘
πLCG øe ¬YQõæ°Sh ,…PDƒj ’ ¢û«°û◊G ¿CG ÊÈNCG ó≤d ,»eÓMCG
øëæa ,»eCG Éj »æÄªWG ,ÚjÉcƒµdG Éæfhó¡«°S øjòdG É`` æFÉbó°UCG
≥ëà°ùj ƒ¡a ,»Ñ«ÑM πLCG øe RójEÓd AGhO AÉª∏©dG óéj ¿CG ƒYóf
∞«c º∏YCGh ,áæ°S Iô°ûY ¢ùªN ¿B’G …ôªY ÉfCÉa ,»≤∏≤J ’ ,»eCG
.∑OÉØMCG ≈∏Y ‘ô©ààd ;∑QhRCÉ°S Ée Ωƒj ‘ ,»°ùØæH »æàYCG
á°ü∏îŸG ∂àæHG
:á«JB’G á¶MÓŸG É¡eC’ âæÑdG âÑàc ádÉ°SôdG ôNBG ‘

56

IÒ¨°üdG IÓ≤ŸG
¿Éch ,IÌµH ¬JQÉæ°üH ≥∏©j ∂ª°ùdG ¿Éc Gk OÉ«°U ¿CG ihô`` j
¬æe GƒWÉ°ûà°SG Ωƒj äGPh ,øjOÉ«°üdG ¬FÓeR ÚH ó°ùM ™°Vƒe
áµª°ùdÉH ßØàëj ®ƒ¶ëŸG OÉ«°üdG ¿CG Gƒ¶M’ É`` eóæY ,Ék Ñ°†Z
GƒNô°U ÉgóæY ,ôëÑdG ¤EG IÒÑµdG áµª°ùdG ™Lôjh ,IÒ`` ¨°üdG
!?ÒÑµdG ∂ª°ùdG »eôJ GPÉŸ !?¿ƒæ› âfCG πg !?π©ØJ GPÉe :¬«a
.IÒ¨°U IÓ≤e ∂∏eCG ÊC’ :OÉ«°üdG º¡HÉLCG ÉgóæY

áªµëdG
øëf ∞``°SCÓd øµd ,á``°ü≤dG √ò``g ¥ó``°üf ’ ó``b
QÉµaC’G »eôf PEG ,OÉ«``°üdG Gòg ¬∏©a Ée Ωƒ``j πc π©Øf
áæµªŸG ä’É``ªàM’Gh á``©FGôdG ΩÓ``MC’Gh IÒ``ÑµdG
Éædƒ≤Y ø``e ÈcCG É``¡fCG ≈∏Y É``fQƒ¡X ∞``∏N É``æMÉéæd
.OÉ«°üdG ∂dP IÓ≤e »g Éªc ,ÉæJÉ«fÉµeEGh
,…OÉŸG ìÉéædG ≈``∏Y §≤a ≥Ñ£æj ’ ô``eC’G Gòg
,á«ªgCG Ì``cCG ≥``WÉæe ≈``∏Y ≥Ñ£æj ¬``fCG ó``≤àYCG π``H
¿ƒµf ¿CGh ,™``bƒàf É‡ ÌcCG Öëf ¿CG ™«£à``°ùf ø``ëæa
πªLCG πµ°ûH ÉæJÉ«M ¢û«©f ¿CGh ,¬«∏Y øëf É‡ ó©°SCG
.¬H øeDƒJ Ée âfCÉa ,π«îàf É‡ á«∏YÉa ÌcCGh

57

á∏µ°ûŸG QÉ≤àMG
øe iƒµ°T RQƒ`` Jƒe ∫GÔL ácô°ûH ∑É`` «àfƒH áÑ©°T â`` ≤∏J
:»JCÉj Ée É¡°üf ,É¡FÓªY óMCG
’ ÉfCGh ,º`` µ«dEG É`` ¡«a ÖàcCG »`` àdG á«fÉãdG Iô`` ŸG »`` g √ò`` g
,ÉæJô°SCG ‘ Gk ó`` «∏≤J Éæjód ¿CG ™bGƒdG ø`` µdh ,OôdG Ωó©d º`` µeƒdCG
´ƒf øµd .á∏«d πc AÉ`` °û©dG ó©H á«∏ëà∏d Ëôc ¢`` ùjB’G ∫hÉæJ ƒ`` gh

OGôaCG ÚH âjƒ°üJ çó`` ëj å«M ,á∏«d πc ∞∏àîj Ëô`` c ¢ùjB’G
,á∏«d πc ‘ ¬dhÉæàæ°S …òdG Ëôc ¢ùjB’G ´ƒf ≈∏Y Ék «eƒj Iô`` °SC’G
∑É«àfƒH IQÉ«°S AGô`` °ûH Gk ôNDƒe âªb ó≤a ,á∏µ°ûŸG øªµe É`` ægh
»JÓMQ â`` ëÑ°UCG Ú◊G ∂`` dP òæeh ,º`` µàcô°T ø`` e Ió`` jóL
ó≤a ,á∏µ°ûe πã“ Ëô`` c ¢ùjB’G AGô°ûd äÉæjƒªàdG ¤EG á`` «eƒ«dG
IQÉ«°ù∏d OƒYCGh ,É«∏«fÉa Ëôc ¢ùjBG …Î°TCG ÉeóæY »æfCG â`` ¶M’
¢ùjBG ´ƒf …CG âjÎ°TG GPEG ÉeCG ,IQÉ«°ùdG QhóJ ’h ,∑ôëŸG πª©j ’
Êƒbó°Uh ,GvóL ájOÉY IQƒ`` °üH QhóJ IQÉ«°ùdG ¿EÉa ,ôNBG Ëô`` c
.∫ƒbCG Éª«a OÉL ÉfCG
q
π°SQCG á`` dÉ°SôdG √òg ∑É`` «àfƒH ácô°T ¢`` ù«FQ CGôb É`` eóæY
ÖMÉ°U OGQCÉa ,IQÉ«°ùdG ÖMÉ°U ∫õ`` æŸ áfÉ«°üdG »°Sóæ¡e óMCG
¢ùjB’G AGô°ûd √òNCÉa ,¬àjGhQ ¥ó°U ¢Sóæ¡ª∏d âÑãj ¿CG IQÉ`` «°ùdG
Qój ⁄ IQÉ«°ù∏d GOÉY ÉeóæYh ,É«∏«fÉa Ëôc ¢ùjBG iÎ°TGh Ëô`` c

58

áHôéàdG √òg QGôµJ Qô`` bh ,áfÉ«°üdG ¢Sóæ¡e Öé©J ,É`` ¡côfi
,∞∏àfl Ëôc ¢`` ùjBG ´ƒf QÉàîj ¿Éc á`` ∏«d πc ‘h ,∫É`` «d çÓ`` K
m
´ƒf …CG AGô°T ó`` ©H ájOÉY IQƒ°üH QhóJ IQÉ«°ùdG â`` fÉc π`` ©ØdÉHh
.É«∏«fÉØdG ´ƒf ’EG ,Ëôc ¢ùjB’G øe
Ée ≥jó°üJ ¢`` †aQh ,∂dP øe á`` fÉ«°üdG ¢Sóæ¡e Ö`` é©J
QGôµJ ‘ CGóHh ,∫GƒMC’G øe ∫ÉM …CÉH ≥£æª∏d ±Éæe ¬fC’ ;√Gô`` j
m
áaÉ°ùª∏d á≤«bO äÉ¶MÓe π«é°ùJ ™e Ék «eƒj äÉæjƒªà∏d á`` ∏MôdG

ôÁ »àdG ´QGƒ°ûdGh ,¬©£≤j …ò`` dG øeõdGh ,Ék «eƒj É¡©£≤j »àdG
πch ,É¡H Ò°ùJ »`` àdG áYô°ùdGh ,IQÉ«°ùdÉH Oƒ`` bƒdG á«ªch ,É`` ¡æe
äÉfÉ«ÑdG π`` «∏– ó©Hh .äÉæjƒªàdG ¤EG á`` ∏MôdÉH ≥∏©àJ á`` eƒ∏©e
Ék àbh ¥ô¨à°ùj É`` «∏«fÉØdG Ëôc ¢ùjBG AGô`` °T ¿CG óLh É¡©ªL »`` àdG
™«H º°ùb ¿C’ ∂dPh ;Ëôc ¢ùjB’G øe ôNBG ´ƒf …CG AGô°T øe πbCG
ôHƒ°ùdG áeó≤e ≈a ™≤j âcQÉe ôHƒ°ùdG ≈a É«∏«fÉØdG Ëô`` c ¢ùjBG
´ƒædG »g É«∏«fÉØdG ¿C’ ;¬`` æe IÒÑc äÉ«ªc óLƒJ Éªc ,â`` cQÉe
.øFÉHõ∏d π°†ØŸGh »Ñ©°ûdG
á¡÷G ≈a ™`` ≤àa ,iôNC’G Ëô`` c ¢ùjB’G ´Gƒ`` fCG »`` bÉH É`` eCG
‘ ∫ƒWCG Ék àbh ¥ô`` ¨à°ùJ ºK øeh ,âcQÉe ô`` Hƒ°ùdG øe á`` «Ø∏ÿG
¿CG »gh ,á`` ∏µ°ûŸG πM øe áfÉ«°üdG ¢`` Sóæ¡e ÜÎbG ,É`` ¡FGô°T
,IÒ°üb Ióe É¡côfi ∞`` bƒJ ó©H iôNCG Iôe QhóJ ’ IQÉ`` «°ùdG
´ƒ°VƒŸG ¿CG …CG ,É«∏«fÉØdG Ëôc ¢`` ùjBG AGô°T óæY çóëj Ée ƒ`` gh

59

¢ùjB’G ´ƒ`` æH ¢ù«dh ,∑ôëŸG É`` ¡«a íjÎ°ùj »`` àdG IóŸÉH ≥`` ∏©àe
∑ôﬁ ¿CG »`` gh ,É`` ¡∏Mh á`` ∏µ°ûª∏d ¢`` Sóæ¡ŸG π`` °UƒJh ,Ëô`` c
Iôe ¬∏ªY …ODƒj ¿CG ™«£à°ùj ≈`` àM ,OÈ«d ;Ék àbh êÉàëj IQÉ`` «°ùdG
AGô°T óæY çóëj ’ Ée ƒgh ,IQÉ«°ùdG π«¨°ûJ IOÉYEG óæY iô`` NCG
‘É°VE’G âbƒdG øµd ,âbƒdG ô°ü≤d Gk ô¶f ;É`` «∏«fÉØdG Ëôc ¢ùjBG
iôNCG äÉ¡µf ≈∏Y ∫ƒ`` °üë∏d IQÉ«°ùdG ÖMÉ°U ¬`` bô¨à°ùj …òdG
.AóÑ∏d á«aÉc Ióe ∑ôëŸG ójÈàH íª°S Ëôc ¢ùjB’G øe

áªµëdG
k
ó¡÷G øe π«∏≤Ña ,hóÑJ Éªc â°ù«d ÉÑdÉZ QƒeC’G
í``°†àJ ±ƒ``°S »ª∏©dG π«∏ëàdG øe A»``°T ™e ,âbƒdGh
.π°†aCG πµ°ûH IQƒ°üdG

60

√É«ŸG ôÄHh ¿É°ü◊G
É¡æµdh ,á≤«ªY √É`` «e ôÄH ‘ ÚYQGõŸG ó`` MCG ¿É°üM ™`` bh
ôKCG øe ⁄C’G ø`` e ójó°ûdG AÉµ`` ÑdÉH ¿É°ü◊G ¢`` û¡LCGh ,á`` aÉL
É¡dÓN ´QGõ`` ŸG ¿Éc ,äÉYÉ°S Ió`` Y Gòµg ô`` ªà°SGh ,•ƒ`` ≤°ùdG
?¿É°ü◊G ó«©à°ù«°S ∞«c ôµØjh ,∞bƒŸG åëÑj

k
ób ¿É°ü◊G ¿CÉH ¬°ùØf ™æ≤jo »c ÓjƒW ôeC’G ¥ô¨à°ùj ⁄h

k
AGô°T áØ∏µJ øe ÜÎ`` ≤J ¬LGôîà°SG áØ∏µJ ¿CGh ,GRƒéY í`` Ñ°UCG
,πjƒW øeR òæe áaÉL ô`` ÄÑdG ¿CG ÖfÉL ¤EG Gòg ,ôNBG ¿É`` °üM
.πµ°T …CÉH É¡eOQ ¤EG êÉà–h
‘ ¬JóYÉ°ùe º¡æe Ö∏Wh ,¬`` fGÒL ´QGõŸG iOÉf ,Gòµgh
ôÄÑdG øe ¢ü∏îàdG :óMGh ¿BG ‘ Ú`` à∏µ°ûe πëj »c ;ô`` ÄÑdG ΩOQ
∞jQGƒ÷Gh ∫hÉ`` ©ŸÉH ™`` «ª÷G CGóHh .¿É`` °ü◊G øaOh á`` aÉ÷G
,ôeC’G ÇOÉH ‘ .ô`` ÄÑdG ‘ É¡FÉ≤dEGh äÉjÉØædGh áHôJC’G ™`` ªL ‘
äƒ°üH π¡°üj ò`` NCG å«M ,…ôéj Ée á`` ≤«≤M ¿É`` °ü◊G ∑QOCG
¢ûgófG âbƒdG øe π«∏b ó©Hh .IóéædG Ö`` ∏Wh ⁄C’G √Dƒ∏Á ,∫ÉY m
.ICÉéa ¿É°ü◊G äƒ°U ´É£≤f’ ™«ª÷G
πNGO ¤EG ´QGõ`` ŸG ô¶f ∞jQGƒ÷G øe π«∏b Oó`` Y ó`` ©H PEG
k
!√ô¡X õ¡H ’ƒ¨°ûe ¿É°ü◊G óLh ó≤a ,√BGQ ÉŸ ≥©°U óbh ,ôÄÑdG

61

™ØJôjh ,¢VQC’G ≈∏Y √QhóH É¡«eôj áHôJC’G ¬`` «∏Y â£≤°S Éª∏µa
.≈∏YC’ IóMGh Iƒ£N QGó≤Ã ƒg
,ôÄÑdG πNGO ¤EG ñÉ°ShC’G »≤∏j πµdG ,∫É◊G ôªà°SG Gòµgh
,¢VQC’G ≈∏Y §≤°ùàa ,√ô`` ¡X õ¡«a ,¿É°ü◊G ô¡X ≈∏Y ™`` ≤àa
AπŸ áeRÓdG Ió`` ŸG ó©Hh .≈∏YCG ¤EG Iƒ£N Iƒ`` £N ™ØJôj å`` «M
IõØb õØb å`` «M ,¢VQC’G í`` £°S øe ¿É°ü◊G ÜÎ`` bG ,ô`` ÄÑdG
.ΩÓ°ùH ¢VQC’G í£°S ¤EG É¡H π°Uh á£«°ùH

áªµëdG
»µ∏a ,∂``«∏Y É¡dÉ≤KCGh É``¡YÉLhCÉH IÉ``«◊G »``≤∏J
k
≈àM ;¿É``°ü◊G π©a Ée π``ãÃ ∂«∏Y ,ÉØ«``°üM ¿ƒ``µJ
áÑ≤Y ádõæÃ »g Éæ∏HÉ≤J á∏µ``°ûe πµa ,É¡«∏Y Ö∏¨àJ
âª∏©J ó≤d ,≥∏≤J Óa ,ÉæJÉ«M ≥jôW ‘ IÌY ôéMh
¢†ØæJ ¿CÉH äÓµ``°ûŸG QÉHBG ≥ªYCG øe ƒéæJ ∞«c ƒ``à∏d
Iƒ£N ∂``dòH ™ØJôJh ,∑ô``¡X ø``Y äÓµ``°ûŸG √ò``g
.≈∏YC’ IóMGh

62

¿É≤JE’G
ÜÉë°UCG ΩÉ≤a ,É¡côﬁ π`` £©J IÒÑc áæ«Ø°S ∑É`` æg ¿Éc
Gk ÒÑN Ghô`` °†MCG ,Égƒë∏°üj »`` µd ;AGÈN QÉ`` °†MEÉH á`` æ«Ø°ùdG
GƒYóà°SÉa ,á∏©dG »g Ée ±ô©jo ⁄h ,IóFÉa ¿hO øµd ,ôNB’G Ö≤Y
áÑ«≤M ¬©e ô°†MCG ,øØ°ùdG ìÓ°UEG ‘ √ôªY ≈°†b Gk RƒéY ÓLQ k
∑ôëŸG ¤EG ÖgPh π°Uh ÚMh ,äGhOC’Gh Oó`` ©dÉH áÄ«∏e IÒÑc
øe ¿ÉæKG ∑É`` æg ¿Éch ,πØ°SCG ¤EG ≈`` ∏YCG ø`` e ábóH ¬`` °üëØàj

¿CG ¿É«æªàjh ,¬fÉÑbGôjh Rƒé©dG πLôdG ¿É©HÉàj áæ«Ø°ùdG ∑Ó`` e
.πª©∏d áæ«Ø°ùdG Oƒ©J »µd ;á∏©dG Éaô©j
ÖgP ,∑ôëŸG ¢üëØJ ø`` e Rƒé©dG πLôdG ≈¡àfG ¿CG ó`` ©H
≈∏Y Ahó¡H ¥ô£j CGóHh ,IÒ¨°U ábô£e êôNCGh ,Oó©dG áÑ«≤M ¤EG
,πª©∏d ∑ôëŸG OÉY ≈àM äÉ¶◊ ’EG »g Éeh ,∑ôëŸG øe Aõ`` L
∑ôëŸG íÑ°UCGh ,É¡fÉµe ¤EG ábô£ŸG OÉYCGh ,Rƒé©dG Égó©H ΩÉ`` b
øe IQƒJÉa áæ«Ø°ùdG ∑Ó`` e º∏à°SG ´ƒÑ°SCG ó©H .ó«L πµ°ûH π`` ª©j
Gòg Ée :∑ÓŸG ñô°U ,ìÓ°UE’G áª«b ∫ÉjQ ±’BG Iô°û©H Rƒ`` é©dG
Gƒ∏°SQCÉa ,áª«≤dG √òg ≥ëà°ùj Ék Ä«°T πª©j ⁄ Rƒé©dG Gòg !?≠`` ∏ÑŸG
.ìÓ°UE’G ∞«dÉµàH á∏°üØe IQƒJÉa ¬æe ¿ƒÑ∏£j ádÉ°SQ ¬d
πLôdG π°SQCG ?º`` ¡«∏Y Oô`` dG ¿Éc ∞«ch ?¿ƒ`` ©bƒàJ GPÉ`` e
¥ô£dG :∞`` «dÉµàdG π`` «°UÉØJ É`` ¡«a Öàc IQƒ`` JÉa º`` ¡d Rƒ`` é©dG

63

áÄe ™°ùJh ±’BG á©°ùJ) ¥ô£J øjCG áaô©e ,(¿GQ’hO) ábô£ŸÉH
!(Gk Q’hO ¿ƒ©°ùJh á«fÉªKh

áªµëdG
õ«ªàfh ,¬``æ≤àf Ée ƒg IÉ``«◊G ‘ A»``°T πc ø``ªK
.§≤a ¬∏ª©f Ée ’ ,¬«a

64

áMQÉ°üŸG

πµjÉe É¡LhR π°Uh ÉeóæY Gk OQÉH Ék °TO äòNCG ób GQÉ°S âfÉc
∫ƒNO ó©Hh ,Ék °TO òNB’ πNOCG ±ƒ°S :É¡d ∫É≤a ,êQÉÿG øe
,Égô©°T ∞ØŒ GQÉ°S ¬àLhR âfÉc Éª«ah ,ΩÉªëà°SÓd πµjÉe
ÉªgQÉL äóLh ÜÉÑdG âëàa ÉeóæYh ,¿ôj ÜÉÑdG ¢SôéH GPEG
¤EG ô¶æj ¿Éc ¢SÉeƒJ øµdh ?ójôJ GPÉe :¬àdCÉ°ùa ,¢SÉeƒJ

ÜhôdG …óJôJ ∫GõJ’ »gh ,É¡eGƒbh É¡dÉªL øe á°ûgóH GQÉ°S
,GQÉ°S Éj ∂d ¢VôY …ód :¢SÉeƒJ ∫Éb ÉgóæY ,ΩÉªëà°S’G ó©H
»ëàØJ ¿CG πHÉ≤e Q’hO ∞dCG ∂«£YCÉ°S :∫Éb ?ƒg Éeh :âdÉb
?§≤a π«ª÷G ∑ó°ùL iQC’ ;ÜhôdG
á¶◊ πHÉ≤e Q’hO ∞`` dGC :É`` ¡°ùØæd âdÉbh ,GQÉ`` °S äô`` µa
ÉfCG Ék æ°ùM :¬d âdÉ≤a ,ô¨e ¢VôY ¬fEG Ék ` `æ°ùM ,»ª°ùL É¡«a iôj
m
,ájQÉY »gh ,™FGôdG Égó°ùL iÒd ;ÜhôdG ¬d âØ°ûch ,á≤aGƒe
¢SÉeƒJ πeCÉJ ÉeóæY ,øJÉØdG Égó°ùL π∏ÑJ âdGRÉe AÉŸG äGô£bh
∫ÉM ¤EG ÖgPh ,Q’hO ∞`` dC’G É`` gÉ£YCGh ,πgòŸG ô`` ¶æŸG Gòg
¬∏HÉ≤e ™aóJ ⁄ …òdG ≠∏ÑŸG Gò¡H áMôa »gh GQÉ°S â∏NO ,¬∏«Ñ°S
øe πµjÉe É¡LhR êô`` N ÉeóæYh ,Égó°ù÷ IôHÉY Iô`` ¶f iƒ°S
?ÜÉÑdG ¥ô£j ¿Éc øe :É¡dCÉ°S ΩÉª◊G

65

Q’hO ∞dC’G ô°†MCG πgh :∫É≤a ,¢SÉeƒJ ÉfQÉL ¬fEG :âdÉ≤a
,á°ûgódG øe É¡ªa GQÉ`` °S âëàa ?Úeƒj πÑb ¬d É¡à«£YCG »`` àdG
,Q’hO ∞dCG ÊÉ£YCG ó≤d ,º`` ©f :â∏ªcCGh !?Q’hO ∞dC’G :â`` dÉbh
¢SÉeƒJ ¿CG âª∏Yh ,≠`` ∏ÑŸG É¡LhR »£©J »`` gh ,É¡°SCGQ â`` °ùµfh
πeCÉJ ¿CG ó©H Q’hO ∞`` d’G OÉYCG ¿CÉH ,Ék eÎﬁ Ék ` `Ñ∏≤e É¡«a π`` ªY
C
.É¡æJÉØe

áªµëdG
AÉcô``°ûdG ÚH áMQÉ``°üŸG ¿É``«MC’G øe Ò``ãc ‘
.áMOÉa ôFÉ°ùN ‘ ´ƒbƒdG º¡ÑæŒ

66

π°SÓ°ùdG ó«b
k
øe Ó«a ¿CG ¿Gƒ`` «◊G ≥`` FGóM ió`` MEG QGhR ó`` MCG ß`` M’
q
¬eób ∫ƒM ∞∏jo ,Ò¨°U πÑM á£°SGƒH §HQ ób áªî°†dG á`` ∏«ØdG
o
øe ¿Éc !¢UÉØbCG ’h á`` ªî°V π°SÓ°S ∑É`` æg ¢ù«∏a ,á`` «eÉeC’G
√ó«b øe Qô`` ëàj ¿CG ádƒ¡°ùH ™«£à°ùj π`` «ØdG ¿CG Gvó` `L ßMÓŸG
ógÉ°T !∂dP ≈`` ∏Y Ωó≤j ’ Ée Ö`` Ñ°ùd ¬æµd ,AÉ`` °ûj â`` bh …CG ‘
np
√òg ∞≤J ⁄ :¬`` dCÉ°Sh ,¬æe Üô`` ≤dÉH π«ØdG ÜQóe ô`` FGõdG Gò`` g

?Üô¡∏d ádhÉﬁ …CÉH Ωƒ≤J ’h ,É¡fÉµe áªî°†dG äÉfGƒ«◊G
äÉfGƒ«◊G √ò`` g â`` fÉc Éªæ«M ,Ék ` `æ°ùM :ÜQó`` ŸG ÜÉ`` LCG
¬«∏Y »g É`` ‡ ÒãµH ô¨°UCG â`` fÉch ,IO’ƒdG á`` ãjóM á`` ªî°†dG
;¬°ùØf ‹É`` ◊G ó«≤dG º`` éM ‘ Gk ó«b É`` ¡d Ωó`` îà°ùf É`` æc ,¿B’G
,Égó««≤àd á«aÉc ôª©dG ∂dP ‘ Oƒ«≤dG √òg âfÉch .¬H É¡£HÔd
∂a ≈∏Y IQOÉb ÒZ ∫GõJ ’ É¡fCG Ió≤à©e äÉfGƒ«◊G √òg È`` µJh
∫Gõj ’ πÑ◊G ¿CG OÉ`` ≤àYG ≈∏Y π¶J πH ,É¡æe Qô`` ëàdGh Oƒ`` «≤dG
.¬æe QôëàJ ¿CG Gk óHCG ∫hÉ– ’ »g ∂dòdh ;Égó«≤j
äÉfGƒ«◊G √ò¡a .GvóL Ék °ûgóæe âæc :ôFGõdG ∂dP ∫ƒ≤«a
QôëàJ ¿CG ádƒ¡°ùH ™«£à°ùJ á∏FÉg ¿GRhCG ™`` aôd Iƒ≤dG ∂∏“ »`` àdG
.É¡fÉµe â«≤Ña ,™«£à°ùJ ød É¡fCG äó≤àYG É¡æµd ,ÉgOƒ«b øe

67

áªµëdG
k
IÉ``«◊G ‘ ¿ƒ``°†Á ,É``°†jCG π``«ØdÉc É``æe Ò``ãµdG
hCG ,õéæf ¿CG ™«£à``°ùf ’ ÉæfCG ÉgOÉØe ,áYÉæ≤H Ú≤∏©e
k
¿hõLÉY ÉæfCG ó≤à©f ÉæfC’ ,ádƒ¡°ùH ∂dPh ,ÉÄ«``°T Ò¨f
∫hÉM .í∏Øf ⁄h ,Ωƒ``j äGP ÉædhÉM ÉæfCG hCG ,∂``dP øY
k
.A»°T ’ ƒg π«ëà°ùŸÉa ,ÉÄ«°T ™æ°üJ ¿CG

68

»JGP º««≤J
¤EG Ék bhóæ°U Üò`` L h ,¥ƒ°ùJ πﬁ ¤EG Ò`` ¨°U ≈àa π`` NO
.∞JÉ¡dG áæ«HÉc πØ°SCG
CGóHh ,∞JÉ¡dG QGQRCG ¤EG π°ü«d ;¥hóæ°üdG ¥ƒa ≈àØdG ∞bh
¤EG ™ªà°ùj òNCGh ,∞bƒª∏d πëŸG ÖMÉ°U ¬ÑàfG .»ØJÉg ∫É°üJÉH
.≈àØdG É¡jôéj »àdG áKOÉëŸG

Ö°ûY Öjò¡J ‘ ∂jód πª©dG »ææµÁCG ,»Jó«°S{ :≈àØdG ∫Éb
.zπª©dG Gò¡H Ωƒ≤j øe …ód{ :Ió«°ùdG âHÉLCG ?z∂à≤jóM
ÉgòNCÉj »àdG IôLC’G ∞°üæH πª©dÉH ΩƒbCÉ°S{ :≈`` àØdG ∫Éb
∂dP πª©H á`` «°VGQ É`` ¡fCÉH Ió`` «°ùdG â`` HÉLCG ,z¢`` üî°ûdG Gò`` g
.¬dGóÑà°SG ójôJ ’h ,¢üî°ûdG
ô‡ Ék °†jCG ∞`` ¶fCÉ°S{ :∫Ébh ,Ék MÉ◊EG Ì`` cCG ≈àØdG í`` Ñ°UCG
πªLCG ∂à≤jóM ¿ƒµà°Sh ,∂dõæe ΩÉeCG …òdG ∞«°UôdGh ,IÉ°ûŸG
¬àHÉLCG iô`` NCG Iôeh .zGó`` jQƒ∏a ¢ûà«H ⁄É`` H á`` æjóe ‘ á`` ≤jóM
.»ØædÉH Ió«°ùdG
…òdG πëŸG ÖMÉ°U Ωó≤àa ,∞`` JÉ¡dG πØbCGh ,≈àØdG º°ùÑJ
»æàÑéYCG ó`` ≤d :¬d ∫Ébh ≈`` àØdG ¤EG á`` KOÉëŸG ¤EG ™`` ªà°ùj ¿Éc
¢VôYCGh ,∂«a á«HÉéjE’G äÉjƒæ©ŸG √òg ΩÎMCGh ,á«dÉ©dG ∂àªg
.πëŸG ‘ …ód πª©∏d á°Uôa ∂«∏Y

69

âæc »æfEÉa ,∂°Vô©d Gk ô`` µ°Th ,’{ :Ò¨°üdG ≈àØdG ÜÉ`` LCG
»æfEG .Ék «dÉM ¬H ΩƒbCG …òdG πª©∏d »FGOCG øe §≤a ócCÉJCG ¿CG ó`` jQCG
.zÉ¡«dEG çó–CG âæc »àdG Ió«°ùdG √òg óæY πªYCG

áªµ`ëdG

πµ``°ûH »JGòdG º``««≤àdG Gò``g π``ãŸ É``æLƒMCG É``e
!ºFGO

فن ادارة المواقف كامل

فن ادارة المواقف كامل

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Viewers also liked

Viewers also liked (7)

فن ادارة المواقف كامل