8. Kosten van zorg en dagelijks leven gaan sterk veranderen volgens de Nederlanders. 2 Verandering 2.1 Mate van verandering Vraagstelling: Hieronder volgen een aantal onderwerpen. Welke van deze onderwerpen ziet u nu en in de komende tijd veranderen? Hoe ouder de Nederlander, des te meer veranderingen verwachten zij op technologisch en financieel gebied. Nederlanders verwachten de meeste verandering ten aanzien van de kosten van verschillende zaken. De kosten van de zorg, van het dagelijks leven en daarmee samenhangend de mate van financiële zekerheid ziet bijna elke Nederlander in de toekomst wel veranderen. De onderwerpen die meer in de persoonlijke sociale levenssfeer zitten (zoals de tijd voor familie en vrienden, stabiliteit van liefdesrelaties) veranderen volgens bijna de helft van de Nederlanders niet. Wat wel vaker verandert is de manier waarop we met als Nederlanders met elkaar omgaan, dit wordt volgens bijna 8 op de 10 Nederlanders steeds individualistischer. 18 35 50 18
9. Nederlanders staan positief ten opzichte van technologische ontwikkelingen. 2 Verandering 2.2 Attitude thema’s Vraagstelling: Hieronder staan de gebieden welke u nu en in de komende tijd ziet veranderen. In hoeverre vindt u deze veranderingen positief dan wel negatief? Hoewel oudere mensen de meeste veranderingen verwachten, staan jongeren het vaakst positief tegenover veranderingen op met name politiek, technologisch en financieel gebied. Nederlanders staan het vaakst positief ten aanzien van de veranderingen die te maken hebben met techniek en innovatie. Zowel de mogelijkheden, techniek en innovatie in het algemeen en de rol van de Westerse wereld in technologie worden als positief ervaren. Naast deze technologische ontwikkelingen is men ook positief over de stijging van de gemiddelde levensduur. De kosten van de zorg gaan volgens de meeste Nederlanders veranderen. Uiteraard wordt dit niet als positief ervaren, aangezien de kosten zullen gaan stijgen. Tevens zijn de meningen sterk verdeeld over de toegenomen mogelijkheden in de zorg. Bijna de helft is negatief over de toegenomen mogelijkheden. 18 35 50 18
10. Ondanks positieve houding over technologische ontwikkelingen, is het voor veel Nederlanders zelf nog niet belangrijk. 2 Verandering 2.3 Belang verandering Vraagstelling: Kunt u aangeven in hoeverre deze verandering voor u van belang is of wordt? Financiële zekerheiden en de stabiliteit van het financiële stelsel zijn voor mensen boven de 35 een stuk belangrijker dan voor jongeren. Ook de gemiddelde levensduur en de kosten van de zorg zijn voor jongeren minder relevant. Met name de 50+´ers zien dit als belangrijke verandering. 50+´ers vinden de vervaging van waarden en normen en de tijd die we besteden aan familie ook belangrijker dan jongere Nederlanders. Het is in tijden van crisis niet verwonderlijk dat Nederlanders met name de veranderingen die dichtbij henzelf liggen als het belangrijkst worden gezien. Naast de kosten voor levensonderhoud en zorg is het wel opmerkelijk dat de omgang met andere mensen als heel belangrijk wordt gezien. Deze veranderingen worden door de helft van de Nederlanders als duidelijk negatief ervaren, maar hebben voor een grotere groep een belangrijke invloed. Ondanks de positieve houding tegenover de technologische ontwikkelingen, is dit voor Nederlanders zelf (nog) niet heel belangrijk. 18 35 50 18
11. Stijgende kosten van de zorg baart de Nederlander het meest zorgen. 2 Verandering 2.4 Zorgen over veranderingen Vraagstelling: Over welke van onderstaande veranderingen maakt u zich zorgen? Meerdere antwoorden mogelijk. Hoe ouder de Nederlanders, des te meer zorgen maken zij zich over verschillende ontwikkelingen. Mensen boven de 50 maken zich zorgen over gemiddeld bijna 8 van nevenstaande punten. Mensen onder de 35 maar over ruim 5. Alleen ten aanzien van sociale omgangsvormen en de tijd die men heeft voor de omgeving maken jongeren zich even vaak zorgen als ouderen. Hoewel dit wel belangrijke onderwerpen zijn, verwachten Nederlanders hierover niet vaak grote veranderingen. Nederlanders verwachten de grootste veranderingen in de stijgende kosten van de zorg. Dit is ook het vaakst een punt van zorg, tezamen met de stijgende kosten van het levensonderhoud. Die stijgende kosten zullen waarschijnlijk ook onder andere de oorzaak zijn van de zorg over financiële zekerheden. 18 35 50 18
12. Politiek verantwoordelijk voor financiële zekerheid en stabiliteit van het financiële stelsel. 2 Verandering 2.5 Bemoeienis derden Vraagstelling: Hieronder staan nogmaals de gebieden welke u nu en in de komende tijd graag ziet veranderen / u graag anders zou willen zien. Kunt u aangeven wie of wat naar uw mening verantwoordelijk is voor en actie zou moeten ondernemen om deze veranderingen in goede banen te leiden? Meerdere personen of instanties kunnen een bijdrage leveren per verandering. De politiek is voor de meeste onderwerpen verantwoordelijk volgens de Nederlanders. Uiteraard zijn het met name de politieke onderwerpen waar de politiek voor verantwoordelijk is. Ook de stabiliteit van het financiële stelsel en de financiële zekerheden vindt men de verantwoordelijkheid van de politiek. De manier waarop mensen met elkaar omgaan en de aandacht die mensen voor elkaar hebben, zijn volgens een ruime meerderheid van Nederland de verantwoordelijkheid van de burgers zelf. Slechts een minderheid vindt het (ook) een politieke verantwoordelijkheid.
13. Kosten van de zorg zullen verbeteren door meer bemoeienis van derden. 2 Verandering 2.6 Positieve invloed derden Vraagstelling: Welke van onderstaande veranderingen zullen door bemoeienis van burgers, overheid of het bedrijfsleven juist leiden tot een betere situatie? Meerdere antwoorden mogelijk. De kosten van de zorg zijn een belangrijk punt voor veel Nederlanders. Meer bemoeienis zal zorgen voor verbetering van de veranderingen die men verwacht in de kosten van de zorg. Hieruit kan worden afgeleid dat men verwacht dat de verandering omtrent de kosten van de zorg kan worden gekeerd door bemoeienis van anderen.
15. Aanzienlijk aandeel van de Nederlanders gebruikt (bijna) dagelijks sociale media. 5 Sociale media 5.1 Gebruik sociale media Vraagstelling: Maakt u gebruik van sociale media? Sociale media zijn onder andere Hyves, Facebook,Flickr, MySpace, Twitter en/of LinkedIn. Vraagstelling: Hoe vaak maakt u normaal gesproken gebruik van sociale media? Vrouwen maken vaker gebruik van sociale media van mannen. De vrouwelijke gebruikers maken frequenter gebruik van sociale media dan de mannelijke gebruikers. Jongeren zijn ook vaker en meer frequentere gebruikers van sociale media dan de Nederlanders van middelbare leeftijd en ouderen. Laag opgeleiden maken minder gebruik van sociale media dan middelbaar en hoger opgeleiden. 18 35 50 18
16. Het sociale leven van ongeveer de helft van de Nederlander is verandert door sociale media. Vier op de tien Nederlanders vinden dat sociale media een positieve invloed hebben op hun persoonlijke sociale leven. 5 Sociale media 5.2 Invloed en attitude sociale media Vraagstelling: Is uw persoonlijke sociale leven veranderd door de komst van sociale media? Vraagstelling: In hoeverre vindt u sociale media een positieve dan wel negatieve invloed hebben op uw sociale leven? Vrouwen zijn vaker positief over de invloed van sociale media op hun sociale leven dan mannen. Jongeren ondervinden vaker invloed van sociale media op hun persoonlijke sociale leven dan Nederlanders van middelbare leeftijd en ouderen. Het lijkt er dus op dat oudere Nederlanders minder bereidt zijn om sociale media een rol te laten spelen in hun persoonlijke sociale leven. Ouderen zijn minder positief over de invloed van sociale media op het persoonlijke sociale leven dan ouderen. 18 35 50 18
17. Nederlanders geven vaak positieve redenen voor rol sociale media in sociaal leven. 5 Sociale media 5.3 Redenen verandering sociaal leven door sociale media Vraagstelling: Op welke manieren is uw sociale leven veranderd door de komst van sociale media? Meerdere antwoorden mogelijk. Mannen vinden vaker dan vrouwen dat ze minder persoonlijk contact hebben met vrienden en familie door sociale media. Laag opgeleiden geven vaker dan midden en hoog opgeleiden als reden voor verandering van hun sociale leven dat er door sociale media minder persoonlijk contact met vrienden en familie.
18. Nederlanders willen liever niet dat hun persoonlijke sociale leven verandert door sociale media. 5 Sociale media 5.4 Stellingen sociale media Vrouwen willen vaker dan mannen dat sociale media het leven leuker en gemakkelijker maakt. Sociale media mag het sociale leven van jongeren vaker leuker maken dan van oudere Nederlanders. 18 35 50 18 Nederlanders die aangeven dat hun sociale leven niet is veranderd door sociale media willen vaker dat dit ook niet in de toekomst gebeurt in vergelijking met Nederlanders die wel een verandering merken door sociale media. Ongeveer een derde van de Nederlanders die aangeven dat hun sociale leven is veranderd door sociale media wilt niet dat hun leven verder veranderd door sociale media. Overgrote meerderheid gebruikt sociale media vooral privé.
19. Bijlage verantwoording Inleiding In deze verantwoording komen het doel, de doelgroep, de methode, het veldwerk, de dataverwerking en de rapportage van het onderzoek aan de orde. Het biedt de lezer inzicht in de wijze waarop het onderzoek is uitgevoerd. Doel en doelgroep Het centrale doel van het onderzoek is het geven van inzicht in wat Nederlanders graag zien veranderen. De doelgroep van het onderzoek bestaat uit inwoners van Nederland in de leeftijd van 18-65 jaar. Methode Dit kwantitatieve onderzoek is online uitgevoerd. Er is onder meer voor deze methode gekozen omdat respondenten bij online datacollectie kunnen participeren aan de enquête op een door hen gewenst tijdstip. Hierdoor is online onderzoek respondentvriendelijker en is de respons hoger dan bij andere veldwerkmethoden. Een hogere respons leidt tot lagere kosten. Het panel van BlauwNL is hierbij gebruikt als steekproef kader. Alle (potentiële) respondenten ontvingen een uitnodigingsmail met een link, met daarin een unieke code en wachtwoord. Via deze link kon de vragenlijst op (een afgeschermd deel van) de website van Blauw Research worden ingevuld. Blauw Research heeft de vragenlijst ontwikkeld en geprogrammeerd. Veldwerk Het veldwerk van het onderzoek heeft plaatsgevonden van 21 mei tot en met 27 mei 2010. Bij aanvang van het onderzoek is 10% van de bruto steekproef uitgenodigd. Op het moment dat ongeveer 10% van de beoogde (netto) respons was behaald, zijn tussentijds resultaten opgevraagd om te controleren of zich geen problemen hadden voorgedaan in de vragenlijst. Vervolgens is de overige 90% uitgenodigd voor het onderzoek. Om de respons te bevorderen is bovendien tussentijds een herinneringsmail verstuurd naar alle mensen in de steekproef die –op het moment van versturen– nog niet aan het onderzoek hadden geparticipeerd. In totaal hebben 1113 Nederlanders aan het onderzoek meegewerkt.
20. Bijlage verantwoording Dataverwerking De mate waarin de uitkomsten van het onderzoek ook daadwerkelijk voor de gehele doelgroep gelden, uit zich o.a. in de validiteit, representativiteit en de betrouwbaarheid van de uitkomsten. Op deze punten wordt nader ingegaan. Validiteit Een bepalende factor in de algehele kwaliteit van onderzoek is de validiteit. Een goede validiteit duidt erop dat meetfouten binnen het onderzoeksproces worden geminimaliseerd. Bij dit onderzoek is hieraan ruime aandacht besteed: Bij de opzet en het ontwerp van de vragenlijst is veel aandacht geschonken aan de wijze van vraagstelling en aan het opstellen van antwoordcategorieën en antwoordschalen. Voor zover mogelijk zijn alle antwoordcategorieën en vraagblokken gerandomiseerd en gerouleerd, waardoor mogelijke volgorde-effecten zijn uitgesloten. Representativiteit Om de bruikbaarheid van de resultaten te waarborgen, besteedt Blauw Research veel aandacht aan de representativiteit van het onderzoek. Representativiteit van de onderzoeksuitkomsten betekent dat deze kunnen worden gegeneraliseerd naar de gehele populatie. De dataset van dit onderzoek is na afloop van het onderzoek gewogen naar de populatiegegevens van de Nederlandse bevolking op geslacht, leeftijd, opleiding (laag, midden, hoog) en provincie. De onderzoeksuitkomsten mogen als representatief worden beschouwd voor de Nederlandse bevolking naar geslacht, leeftijd, opleiding (laag, midden, hoog) en provincie. Betrouwbaarheid Na afloop van het veldwerk is het opgebouwde databestand gecontroleerd. Het databestand is vervolgens geschikt gemaakt voor de statistische analyses. Analyse heeft plaatsgevonden door middel van de meest gangbare toetsen en testen. In dit rapport worden de uitkomsten significant genoemd bij een betrouwbaarheid van 95% ( α =0,05). Dat wil zeggen, dat de kans op een waarneming buiten het vastgestelde interval niet groter is dan 5%.
