theores of education

1. 2.1 ΢ύγχρονεσ Θεωρόςεισ για τη μϊθηςη
(Α΄ μϋροσ)
Γιώργοσ Αςημακόπουλοσ, Υιλόλογοσ, M. in Ed.,
Επιμορφωτόσ ςτισ ΝΣ, mathissi@gmail.com
Δρ. Μεταξούλα Μανικϊρου, ΢χολικό ΢ύμβουλοσ Υιλολόγων,
Επιμορφώτρια ςτισ ΝΣ, manikarou@yahoo.gr
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
1

2. Άξονεσ ςυζότηςησ - ΢τόχοι
Ι. Μάθηςη:
 Οριςμόσ
 Θεωρύεσ μϊθηςησ - Ονομαςτικό
αναφορϊ
ΙΙ. Θεωρίεσ Μάθηςησ
 ΢υμπεριφοριςμόσ
Α. Βαςικϋσ θϋςεισ
Β. Επύδραςη ςυμπεριφοριςμού
Γ. Κριτικό
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
2

3. Μϊθηςη – Οριςμόσ (Ι)
Τυπικόσ – παλαιόσ οριςμόσ: Η διαδικαςύα που οδηγεύ ςε διαρκό
μεταβολό τησ ςυμπεριφορϊσ ενόσ ατόμου και η οπούα προκύπτει
ωσ αποτϋλεςμα εμπειρύασ ό ϊςκηςησ.

Σρύα τα κύρια χαρακτηριςτικϊ:
Α) Η μεταβολό = αποτϋλεςμα τησ εμπειρύασ & τησ ϊςκηςησ 
Αντιδιαςτϋλλεται με αυτόν που προκύπτει ωσ αποτϋλεςμα
ενςτικτωδών αντιδρϊςεων, βιολογικόσ ωρύμανςησ, κόπωςησ,
αςθϋνειασ ό τραυματιςμού, μϋθησ, χρόςησ φαρμϊκων & ναρκωτικών…
Β) Η μεταβολό = όχι μόνο διαρκόσ αλλϊ & ςχετικϊ μόνιμη, ςε
αντύθεςη προσ την παροδικότητα των μορφών ςυμπεριφορϊσ
από τα παραπϊνω αύτια.
Γ) Ο οριςμόσ υπονοεύ ότι τα αποτελϋςματα τησ μϊθηςησ εύναι
παρατηρόςιμα.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
3

4. Μϊθηςη – Οριςμόσ (ΙΙ)

Ευρύτεροσ οριςμόσ: Η μεταβολό…






τησ κατανόηςησ,
των ςτϊςεων,
των γνώςεων,
των πληροφοριών,
των δεξιοτότων,
των ικανοτότων του ατόμου.

Κατ’ αυτό την ϊποψη η μϊθηςη αναφϋρεται και ςε μεταβολό
μη-παρατηρόςιμων γνωςτικών δομών & όχι μόνο τησ
ςυμπεριφορϊσ.

΢υνεπώσ (ςύγχρονεσ αντιλόψεισ)
- δεν υπϊρχει ϋνασ μόνο οριςμόσ τησ μϊθηςησ
- μϊθηςη = η απόκτηςη γνώςεων & η μεταβολό των γνωςτικών
δομών - όχι μόνο η παρατηρόςιμη ςυμπεριφορϊ.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
4

5. Μϊθηςη – Οριςμόσ (ΙΙΙ)

Συμβατόσ με τισ ςύγχρονεσ αντιλόψεισ οριςμόσ:
Μϊθηςη εύναι η απόκτηςη και η μεταβολό γνώςεων, δεξιοτήτων,
ςτρατηγικών, πεποιθήςεων, ςτάςεων & διαφόρων μορφών
ςυμπεριφοράσ, δηλαδό, η διαδικαςύα κατϊ την οπούα αλλϊζει το
γνωςτικό δυναμικό του ατόμου, ωσ αποτϋλεςμα των ποικύλων
εμπειριών τισ οπούεσ το ϊτομο επεξεργϊζεται.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
5

6. Βαςικϊ ρεύματα & θεωρύεσ μϊθηςησ
Α) Η μϊθηςη θεωρεύται ωσ μια διαδικαςύα
πρόςκτηςησ τησ γνώςησ
(ςυμπεριφοριςμόσ, μπηχεβιοριςμόσ)
Β) Η μϊθηςη θεωρεύται ωσ διαδικαςύα
δημιουργύασ τησ γνώςησ
(κονςτρουκτιβιςμόσ- εποικοδομιςμόσ)
Γ) Η μϊθηςη θεωρεύται αποτϋλεςμα τησ
ςυμμετοχόσ ςε κοινωνικϋσ ομϊδεσ
(κοινωνικοπολιτιςμικέσ θεωρίεσ)
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
6

7. Παιδαγωγικϋσ κατευθύνςεισ
Αρχϋσ 20ου αι. μϋχρι
δεκαετύα 1960
΢υμπεριφοριςτική
Η μϊθηςη ςυνύςταται
ςτην αλλαγό τησ
ςυμπεριφορϊσ, ωσ
αποτϋλεςμα τησ
ανταπόκριςησ του
ατόμου ςε ϋνα ερϋθιςμα.
Μϋςα 20ου αιώνα
Εποικοδομιςμόσ
Η μϊθηςη εύναι η αλλαγό
τησ γνώςησ, που
αποθηκεύεται ςτη
μνόμη, μϋςω μιασ
προςωπικόσ διεργαςύασ.
Σϋλη 20ου αιώνα
Κοινωνικοπολιτιςμική
ή κοινωνιογνωςτική
Οι ϊνθρωποι
μαθαύνουν
αλληλεπιδρώντασ &
παρατηρώντασ
ϊλλουσ.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
7

8. Πρόβλημα

Ποια θεωρία να διαλέξω;

Πώσ θα την υλοποιήςω;

Με ποια εργαλεία;
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
8

9. ΢ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΙ΢ΜΟ΢
 Εκπρόςωποι
I. Pavlov (1849–1936): Ρώςοσ φυςιολόγοσ, ψυχολόγοσ & ιατρόσ,
(Νόμπελ Ιατρικόσ 1904)
J. B. Watson (1878-1958): Αμερικανόσ ψυχολόγοσ, ειςηγητόσ
τησ ςυμπεριφοριςτικόσ θεωρύα τησ ψυχολογύασ (1913)
E. L. Thorndike (1874 1949): Αμερικϊνοσ πρωτοπόροσ ςτη
ςυγκριτικό ψυχολογύα
B. F. Skinner (1904 – 1990): Αμερικανόσ ψυχολόγοσ
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
9

10. Θεωρύα του Pavlov (πεύραμα) –
Κλαςςικό εξαρτημϋνη μϊθηςη



Ο Pavlov παρατόρηςε ϋκκριςη ςϊλιου ςε ϋναν ςκύλο
την ςτιγμό που του πληςύαζε την τροφό.
Η τροφό αποτελούςε για τον ςκύλο ϋνα μη
ρυθμιςμϋνο ερϋθιςμα, δηλ. ϋνα εξωτερικό γεγονόσ,
& η ϋκκριςη μύα μη ρυθμιςμϋνη αντύδραςη, που
προϋκυπτε φυςικϊ.
Ύςτερα από κϊποιο διϊςτημα ο Pavlov ϊρχιςε να
χτυπϊ το κουδούνι αμϋςωσ, πριν δώςει φαγητό ςτο
ςκύλο. Ο ςκύλοσ ςυςχϋτιςε τον όχο του κουδουνιού
με το φαγητό. Ο όχοσ ϋγινε ϋνα ερϋθιςμα που
προόλθε από μϊθηςη.
◦ Ρυθμιςμϋνο ερϋθιςμα -> Ρυθμιςμϋνη αντύδραςη
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
10

11. 1. Ππιν ηην εξάπηηζη
Αντίδραση
Τρουή
2. Ππιν ηην εξάπηηζη
Αντίδραση
Ήτος
Μη έκκ ριση σάλιοσ
Ανεξάπηηηη
Ανηίδπαζη
Ανεξάπηηηο
Επέθιζμα
Έκκριση σάλιοσ
Οςδέηεπο
Επέθιζμα
Μη Εξαπηημένη
Ανηίδπαζη
3. Καηά ηη διάπκε ια ηηρ εξάπηηζηρ
4. Μ εηά ηην εξάπηηζη
Αντίδραση
Ήτος
Αντίδραση
Έκκριση σάλιοσ
Ήτος
Έκκριση σάλιοσ
Ανεξάπηηηη
Ανηίδπαζη
Τρουή
Εξαπηημένο
Επέθιζμα
Εξαπηημένη
Ανηίδπαζη
 Κλαςική εξάρτηςη: Πριν την εξϊρτηςη η τροφό ςτο ςτόμα του ςκύλου
προκαλεύ ϋκκριςη ςιϋλου, αλλϊ ϋνασ όχοσ - ϋνα ουδϋτερο, δηλαδό, ερϋθιςμα δεν την προκαλεύ.
Κατϊ τη διϊρκεια τησ διαδικαςύασ τησ εξϊρτηςησ, ο όχοσ ςυνδυϊζεται
επανειλημμϋνα με τη τροφό.

Αφού ϋχει ςυντελεςτεύ η κλαςικό εξϊρτηςη, ο όχοσ από μόνοσ του λειτουργεύ
ωσ ϋνα εξαρτημϋνο ερϋθιςμα προκαλώντασ ϋκκριςη ςιϋλου.

Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
11

12. Σο ςκυλύ του Παβλώφ
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
12

13. Thorndike - Μϋθοδοσ δοκιμόσ και πλϊνησ
΢τα πειρϊματϊ του οι γϊτεσ
τοποθετούνταν ς’ ϋνα κουτύ και
μϊθαιναν ςταδιακϊ να ανούγουν την
πόρτα και να φτϊνουν την τροφό,
πατώντασ το πετϊλι.
Μετϊ, δηλαδό, από ςυνεχεύσ δοκιμϋσ οι
γϊτεσ μϊθαιναν να ανούγουν την πόρτα
του κουτιού και να βγαύνουν ϋξω.
Ειςόγαγε τον νόμο του αποτελϋςματοσ.
Σο ςχόμα αυτό δεύχνει το χρόνο
που χρειϊςτηκε μια από τισ γϊτεσ
του Thorndike, για να βγει ϋξω
από το κουτύ.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
13

14. Βαςικϋσ θϋςεισ – Πώσ μαθαύνει το ϊτομο; (Ι)
1) Λαμβϊνονται υπόψη: οι μεταβολϋσ/μετατροπϋσ τησ
εξωτερικϊ παρατηρούμενησ ςυμπεριφορϊσ/ οι εξωτερικϋσ
αντιδρϊςεισ των ατόμων. Ενδιαφϋρει το εξωτερικό ερϋθιςμα
από το περιβϊλλον & η ανταπόκριςη του ατόμου ς’ αυτό.
Απορρύπτονται: οι υποθϋςεισ/ερμηνεύεσ που ςτηρύζονται ςτισ
εςωτερικϋσ νοητικϋσ διεργαςύεσ του μανθϊνοντοσ
υποκειμϋνου – γιατύ δεν προςφϋρονται ςτην παρατόρηςη &
δεν μπορούν να μελετηθούν.
Άρα: Μελετώνται οι εξωτερικϋσ αντιδρϊςεισ & όχι οι
εςωτερικϋσ νοητικϋσ διεργαςύεσ. Προϋχει η περιγραφό τησ
ςυμπεριφορϊσ και όχι η εξόγηςό τησ.

Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
14

15. Βαςικϋσ θϋςεισ – Πώσ μαθαύνει το ϊτομο; (ΙΙ)
2) Ο ϊνθρωποσ ϋρχεται ςτον κόςμο ωσ tabula rasa (μαύρο
κουτύ/ϊγραφοσ πύνακασ/χαρτύ), πϊνω ςτο οπούο εγγρϊφονται
οι νϋεσ εμπειρύεσ του.

Άρα, ο αναπτυςςόμενοσ ϊνθρωποσ = παθητικό ον, που
απλώσ «αντιδρϊ» (με την ψυχολογικό ϋννοια του όρου,
δηλ. απαντϊ) ςτο περιβϊλλον. Ενδιαφϋρει το εξωτερικό
ερϋθιςμα από το περιβϊλλον & η ανταπόκριςη του
ατόμου ςε αυτό (Ερϋθιςμα – Αντύδραςη)
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
15

16. Ερέθιςμα (Ε) (διεθνώσ S = Stimulus)
Οργανιςμόσ (Ο) (διεθνώσ Ο = Organism)
Αντίδραςη (A) (διεθνώσ R = Response)
Αντίδραςη
Ερέθιςμα
Οργανιςμόσ
Ο οργανιςμόσ θεωρεύται ςαν «μαύρο» κουτύ
΢ύνδεςη S-R (Ερϋθιςμα &
Αντύδραςη - StimulusReactio)
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
16

17. Βαςικϋσ θϋςεισ – Πώσ μαθαύνει το ϊτομο; (ΙΙΙ)
3) Η μϊθηςη = ςύνδεςη ερεθιςμϊτων-αντύδραςησ/ανταπόκριςησ
Η μϊθηςη ενιςχύεται με:
 τισ επαναλόψεισ,
 τισ θετικϋσ ενιςχύςεισ τησ επιθυμητόσ ςυμπεριφορϊσ επιβρϊβευςη (ο βαθμόσ, το «μπρϊβο» ςτο ςχολεύο )
& αποδυναμώνεται από τισ αρνητικϋσ - «τιμωρύα» (φορϊμε ζώνη
για να μην πληρώςουμε πρόςτιμο).
4) Ανϊλυςη κϊθε μϊθηςησ ςε ςτοιχειωδϋςτερα τμόματα.
Αποςυναρμολόγηςη τησ γνώςησ ςε απλϊ τμόματα.
Δυνατότητα μετϊδοςόσ τησ.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
17

18. Βαςικόσ νόμοσ του ςυμπεριφοριςμού

Μοντϋλο Ερϋθιςμα / Αντύδραςη (Stimuli – Response)
Περιβϊλλον
Εύςοδοσ: Ερεθύςματα
Τποκεύμενο
Έξοδοσ: ΢υμπεριφορϊ

Σο υποκεύμενο, μϋςω εξϊςκηςησ, δημιουργεύ ςυνδϋςεισ ανϊμεςα ςτα εξωτερικϊ
ερεθύςματα και τη ςυμπεριφορϊ του

Επιθυμητό ςυμπεριφορϊ: Θετικό ενύςχυςη

Μη επιθυμητικό ςυμπεριφορϊ: Αρνητικό ενύςχυςη
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
18

19. Ερέθιςμα
Οργανιςμόσ
Αντίδραςη
Ανατροφοδότηςη
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
19

20. Επύδραςη ΢υμπεριφοριςμού
Εφαρμογό:
• ςτην εκπαίδευςη (αναλυτικϊ προγρϊμματα &
εκπαιδευτικό υλικό - Δημιουργύα προγραμματιςμϋνων
βιβλύων / προγραμματιςμϋνη διδαςκαλύα)

ςτη χρήςη των εφαρμογών των ΣΠΕ & ςτην ϋνταξό τουσ
ςτην εκπαύδευςη (Δημιουργύα, ςχεδιαςμόσ & ανϊπτυξη
διδακτικού εκπαιδευτικού λογιςμικού: α) ςυςτόματα
καθοδόγηςησ & β) ςυςτόματα εξϊςκηςησ και πρακτικόσ)
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
20

21. Εκπαύδευςη (Ι)

Ενεργόσ ςυμμετοχό του μαθητό ςτα βόματα τησ μϊθηςησ.

Δόμηςη /ανϊλυςη τησ διδακτϋασ ύλησ ςε ςύντομεσ.
διδακτικϋσ ενότητεσ/επιμϋρουσ τμόματα.

Βαθμιαύα διδαςκαλύα από τα απλϊ ςτα ςύνθετα & δυςνόητα.

Θετικό ενύςχυςη ςε προςδοκώμενη ςυμπεριφορϊ.
Επιβρϊβευςη/ϊμεςη επαλόθευςη τησ ςωςτόσ απϊντηςησ.
Ανατροφοδότηςη.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
21

22. Εκπαύδευςη (ΙΙ) - επιπλϋον










Δϊςκαλοσ = μεταδότησ τησ γνώςησ / βαςικόσ παρϊγων.
Μαθητϋσ = παθητικού δϋκτεσ / ανταπόκριςη ςτισ ερωτόςεισ δαςκϊλου.
Διδαςκαλύα (διδακτικού ςτόχοι) = ςυγκεκριμϋνη / προγραμματιςμϋνη /
ςαφόσ διδαςκαλύα.
Γνώςη = ςαφόσ & αναμφιςβότητη, υπϊρχουν πϊντα ςωςτϋσ
απαντόςεισ, αν ακολουθηθούν οι ςωςτϋσ διαδικαςύεσ.
Έμφαςη ςτη δηλωτικό γνώςη / μϊθηςη (τι/περιεχόμενο) - όχι ςτη
διαδικαςτικό γνώςη (πώσ).
Αξιολόγηςη με βϊςη την ύδια την πληροφορύα που δύνεται ςτο μϊθημα
(όχι ςτην παραγωγικό, δημιουργικό ςκϋψη).
Έμφαςη ςτην εξϊςκηςη – λύςη αςκόςεων.
΢ταδιακό/βαθμωτό παρουςύαςη & πρόοδο τησ διδαςκόμενησ ύλησ,
ςύμφωνα με τουσ ρυθμούσ του μαθητό (προςαρμογό).
Σο αποτϋλεςμα μετρϊει, το λϊθοσ δεν αξιοποιεύται.
Μϊθηςη = εκλαμβϊνεται ωσ αθροιςτικό/ςυςςωρευτικό. Ατομικό, όχι
ςυνεργατικό.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
22

23. Εκπαύδευςη (ΙΙΙ)
Μοντϋλα διδαςκαλύασ

Προγραμματιςμϋνη διδαςκαλύα - Γραμμικό
Οργϊνωςη Πληροφορύασ (Skinner)

Μϋθοδοσ πολλαπλών Επιλογών – Διακλαδιςμϋνη
οργϊνωςη (Crowder)

Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ (Gagné)
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
23

24. Προγραμματιςμϋνη διδαςκαλύα - Γραμμικό
Οργϊνωςη Πληροφορύασ (Skinner)
Η μϊθηςη προχωρϊ γραμμικϊ, χωρύσ διακλαδώςεισ.
(μηχανϋσ Skinner).
 H αλληλουχύα τησ ύλησ εύναι με τϋτοιο τρόπο
ςχεδιαςμϋνη, ώςτε να μπορούν να την ακολουθόςουν
όλοι οι μαθητϋσ.
 Κϊθε διδακτικό βόμα αποτελεύται από τϋςςερα ςτοιχεύα:

α) μύα πληροφορύα,
β) μύα ερώτηςη,
γ) ϋνα κενό για να δοθεύ η απϊντηςη από το μαθητό και
δ) τη ςωςτό απϊντηςη.
Μηχανέσ με γραμμική οργάνωςη
ΕρώτηςηΑπϊντηςη
ΕρώτηςηΑπϊντηςη
ΕρώτηςηΑπϊντηςη
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
24

25. Μϋθοδοσ πολλαπλών Επιλογών –
Διακλαδιςμϋνη οργϊνωςη (Crowder)

Ακολουθεύ διακλαδώςεισ ό πολλαπλϋσ επιλογϋσ
π.χ. Η διαλυτότητα τησ ζϊχαρησ ςτο νερό…
α) αυξϊνεται με τη θερμοκραςύα
β) μειώνεται με τη θερμοκραςύα
γ) εύναι ανεξϊρτητη τησ θερμοκραςύασ.
Αν ο μαθητόσ απαντόςει (γ), τότε του δύνεται ϊλλη ερώτηςη, αν
απαντόςει (α) διαφορετικό από την προηγούμενη κ.λπ.
Δηλαδό: H απϊντηςη του μαθητό καθορύζει το τι θα
ακολουθόςει – την διαδρομό
ΕρώτηςηΑπϊντηςη
ΕρώτηςηΑπϊντηςη
ΕρώτηςηΑπϊντηςη
ΕρώτηςηΑπϊντηςη
ΕρώτηςηΑπϊντηςη
ΕρώτηςηΑπϊντηςη
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
25

26. Πληροφορύα: γραμμικό οργϊνωςη (Skinner) ό
οργϊνωςη με διακλαδώςεισ (Crowder);

Οι διδακτικϋσ μηχανϋσ του B. Skinner ακολουθούν γραμμικό
οργϊνωςη τησ πληροφορύασ
Η πρωτεύουςα τησ Ελλϊδασ εύναι η Αθόνα:
 ΢ωςτό
 Λϊθοσ
Αν η απϊντηςη εύναι ορθό, ςυνεχύζεται η μαθηςιακό
διαδρομό. Διαφορετικϊ δύνονται επιπλϋον πληροφορύεσ

Οι διδακτικϋσ μηχανϋσ του Crowder ακολουθούν διακλαδωτό
(ό με πολλαπλϋσ επιλογϋσ) οργϊνωςη τησ πληροφορύασ
Η Ελλϊδα ϋχει πρωτεύουςα:
 Αθόνα
 ΢πϊρτη
 Ναύπλιο
 Παρύςι
Ανϊλογα με την απϊντηςη, ακολουθεύται ϊλλη μαθηςιακό διαδρομό
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
26

27. Οι δύο απόψεισ (Skinner & Crowder)
Ομοιότητεσ
 Ξεκϊθαρη ςχϋςη ανϊμεςα ςτην απϊντηςη του μαθητό και
ςτο μαθηςιακό υλικό ό τη διορθωτικό ενύςχυςη που θα
παρουςιαςτεύ.
 Δυνατότητα πραγματοπούηςησ εξατομικευμϋνων ρυθμύςεων
κατϊ τη μϊθηςη.

Διαφορέσ
 Ο Skinner πιςτεύει ότι τα βόματα πρϋπει να εύναι τόςο μικρϊ,
ώςτε να αποφεύγεται το λϊθοσ του μαθητό. Όταν ο μαθητόσ
απαντόςει λϊθοσ, του προςφϋρεται η ςωςτό απϊντηςη.
 Ο Crowder πιςτεύει ότι το λϊθοσ αποτελεύ ουςιαςτικό
ςτοιχεύο ςτη διαδικαςύα μϊθηςησ. Όταν ο μαθητόσ κϊνει
λϊθοσ, του δύνονται ςυμπληρωματικϋσ εξηγόςεισ, για να το
ξεπερϊςει.

Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
27

28. Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ Gagné
(Ι)
o
o
o
o
o
Ο Gagné υποςτόριξε ότι η μϊθηςη μιασ ϋννοιασ, ενόσ κανόνα ό
η επύλυςη ενόσ προβλόματοσ προώποθϋτουν την ύπαρξη
κϊποιων νοητικών δεξιοτότων και κϊποιων βαςικών γνώςεων.
Αυτό δεύχνει πωσ ο μηχανιςμόσ τησ μϊθηςησ εύναι
ςυςςωρευτικόσ / αθροιςτικόσ, δηλαδό, η μϊθηςη μιασ νϋασ
γνώςησ βαςύζεται ςτην προηγούμενη.
Η μϋθοδοσ ςτηρύζεται ςτην ερώτηςη: «Τι πρϋπει να γνωρύζει
κϊθε φορϊ ο μαθητόσ, για να φθϊςει ςτο ςτόχο του;»
Αυτό η τεχνικό μϊθηςησ, όταν εφαρμόζεται ςωςτϊ, εύναι
αποτελεςματικό, αφού παρεμποδύζει τη δημιουργύα κενών ςτο
μαθητό.
Απότοκοσ του αθροιςτικού μοντϋλου εύναι ο «Διδακτικόσ
΢χεδιαςμόσ».
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
28

29. Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ Gagné (ΙΙ)

Σο απλούςτερο μοντϋλο εκπαιδευτικού ςχεδιαςμού. Περιλαμβϊνει
5 φϊςεισ / ςτϊδια:

Ανϊλυςη ςτοχευόμενου κοινού και αναγκών του (Analyse)
΢χεδύαςη μαθημϊτων (Design)
Ανϊπτυξη διδακτικού υλικού (Develop)
Εφαρμογό (Ιmplement).
Αξιολόγηςη (Evaluate)





(Μοντϋλο ADDIE = Analyse, Design, Develop, Ιmplement,
Evaluate)
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
29

30. Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ Gagné (ΙΙΙ)
 1. Ανάλυςη ςτοχευόμενου κοινού & αναγκών του (Analyse):
Διευκρινύζεται το διδακτικό πρόβλημα, οι διδακτικού ςτόχοι και ςκοπού,
και περιγρϊφεται το μαθηςιακό περιβϊλλον. Αναγνωρύζονται τα
χαρακτηριςτικϊ των μαθητευόμενων, η προώπϊρχουςα γνώςη τουσ και
οι δεξιότητεσ που ϋχουν αποκτόςει.
 Φρόςιμεσ ερωτόςεισ ςτη διϊρκεια τησ ανϊλυςησ εύναι:
o
Ποιοσ εύναι το ακροατόριο & ποια τα χαρακτηριςτικϊ του;
o
Ποια εύναι το επιθυμητό αποτϋλεςμα που θα επιδιωχθεύ ςτη γνώςη, τισ
ςτϊςεισ & τη ςυμπεριφορϊ;
o
Ποιοι περιοριςμού υπϊρχουν ςτη μϊθηςη και τι εύδουσ;
o
Με ποιουσ τρόπουσ & ςε ποιεσ μορφϋσ θα παραδοθεύ η γνώςη;
o
Ποιο εύναι το παιδαγωγικό πλαύςιο τησ παρϋμβαςησ;
o
Ποια εύναι τα χρονικϊ πλαύςια τησ παρϋμβαςησ;
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
30

31. Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ Gagné (ΙV)
2. ΢χεδίαςη μαθημάτων (Design):
Αςχολεύται με την εκμϊθηςη των ςτόχων ςτο ςτοχευμϋνο κοινό.
΢χεδιϊζονται οι ρόλοι, τα εργαλεύα/μϋςα αξιολόγηςησ, οι αςκόςεισ, το
περιεχόμενο που θα χρηςιμοποιηθεύ, για να πετύχει τουσ μαθηςιακούσ
ςτόχουσ, η ροό των δραςτηριοτότων, με τρόπο ςυςτηματικό
(οργανωμϋνο με βϊςη ςυγκεκριμϋνεσ ςτρατηγικϋσ) και λεπτομερό.

 ΢υγκεκριμϋνα:
o
o
o
Καταγρϊφεται η ςτρατηγικό που θα εφαρμοςτεύ ςτη διδαςκαλύα.
Εφαρμόζονται ςτρατηγικϋσ διδαςκαλύασ ανϊλογα με τα επιθυμητϊ
αποτελϋςματα ςτο γνωςτικό, ςυναιςθηματικό και ψυχοκινητικό
τομϋα.
΢χεδιϊζεται η μαθηςιακό εμπειρύα.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
31

32. Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ Gagné (V)
3. Ανάπτυξη διδακτικού υλικού (Develop):
Οι ςχεδιαςτϋσ δημιουργούν και ςυγκεντρώνουν το διδακτικό
περιεχόμενο που ϋχουν αποφαςύςει ςτην προηγούμενη φϊςη του
ςχεδιαςμού. Εφαρμόζονται τεχνολογικϊ μϋςα υποςτόριξησ τησ
διδαςκαλύασ και γύνεται δοκιμό τησ λειτουργύασ τουσ, ώςτε να υπϊρξει
ανατροφοδότηςη και τροποποιόςεισ, πριν να χρηςιμοποιηθούν ςτη
διδαςκαλύα.

4. Εφαρμογή (Ιmplement):
Τλοποιεύται η διδακτικό παρϋμβαςη, όπωσ ϋχει ςχεδιαςτεύ. Εφόςον
χρειϊζεται, γύνεται εκπαύδευςη του μαθητευόμενου και του
διδϊςκοντα και παραδύδονται τα μαθηςιακϊ υλικϊ και το περιεχόμενο
ςτουσ μαθητευόμενουσ.

Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
32

33. Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ Gagné (VΙ)
5. Αξιολόγηςη (Evaluate):
Σεςτ που μασ επιτρϋπουν να αποφανθούμε για την επύτευξη των
διδακτικών ςτόχων. Αποτιμϊται διαμορφωτικϊ (κατϊ τη διϊρκεια τησ
διαδικαςύασ) και αθροιςτικϊ (ςτο τϋλοσ τησ διαδικαςύασ) η επύτευξη των
αρχικών διδακτικών ςτόχων και η επιτυχύα τησ όλησ διαδικαςύασ και
γύνονται προτϊςεισ για βελτύωςη και αναθεώρηςη οριςμϋνων
ςτοιχεύων (ανατροφοδότηςη).
Και επιςτροφό ςτο πρώτο ςτϊδιο.

Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
33

34. Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ με βϊςη το μοντϋλο
ADDIE = Analyse, Design, Develop, Ιmplement,
Evaluate)


Βαςύζεται ςτη θεωρύα του γνωςτικού ψυχολόγου Gagné
΢υνδυϊζει ςυμπεριφοριςμό και θεωρύα τησ επικοινωνύασ
Δάςκαλοσ
Μήνυμα - Μέςο
Μαθητήσ
Πρακτική
Ανατροφοδότηςη
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
34

35. Φρόςη των εφαρμογών των ΣΠΕ

Ο ςυμπεριφοριςμόσ επϋδραςε καθοριςτικϊ ςτη ςχεδύαςη και τη χρόςη των
εφαρμογών των ΣΠΕ ςτην εκπαύδευςη. Μϋχρι και ςόμερα μεγϊλο ποςοςτό
των εκπαιδευτικών εφαρμογών ακολουθεύ τη μπηχεβιοριςτικό προςϋγγιςη.
Λογιςμικϊ κλειςτού τύπου:
 Καθοδόγηςησ, διδαςκαλύασ (tutorial) &
 Πρακτικόσ & εξϊςκηςησ (drill

and practice)
Λογιςμικό Καθοδόγηςησ ό Διδαςκαλύασ (tutorial)
◦ Πλόρεσ ςύςτημα με παροχό πληροφοριών και γνώςεων και
πρακτικό εξϊςκηςη για την αξιολόγηςη αυτών των γνώςεων
(π.χ. ηλεκτρονικό βιβλύο με θεωρύα & ερωτόςεισ πϊνω ςτη θεωρύα)

Λογιςμικό Εξϊςκηςησ & Πρακτικόσ (drill and practice)
◦ Περιϋχει μόνο το μϋροσ τησ διαδικαςύασ αξιολόγηςησ των
γνώςεων και των δεξιοτότων
(π.χ. τεςτ γνώςεων με ερωτόςεισ ςωςτού/λϊθουσ, ςυμπλόρωςησ ό
πολλαπλόσ επιλογόσ)
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
35

36. Εκπαιδευτικό Λογιςμικό
Εφαρμογϋσ λογιςμικού (αλλϊ και υλικού) που χρηςιμοποιούνται για
την υπολογιςτικό υποςτόριξη τησ διδαςκαλύασ και τησ μϊθηςησ.
Μορφϋσ:

ειδικό λογιςμικό με ςαφό μαθηςιακό και διδακτικό ςκοπό, π.χ. ςε μορφό
CD-ROM, δικτυακού τόπου, εφαρμογών ρομποτικόσ, κ.λπ.

λογιςμικό γενικόσ χρόςησ, π.χ. λογιςμικό επεξεργαςύασ εικόνων,
κειμενογρϊφοσ, λογιςτικό φύλλο, βϊςεισ δεδομϋνων, κ.λπ. που
χρηςιμοποιούνται για την ανϊπτυξη γνώςεων και δεξιοτότων ςε
διϊφορα γνωςτικϊ αντικεύμενα.
΢υχνϊ, αντύ του όρου «εκπαιδευτικό λογιςμικό», χρηςιμοποιεύται ο
όροσ «υπολογιςτικό περιβάλλον για τη διδαςκαλία & την
ανθρώπινη μάθηςη».
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
36

37. Πωσ λειτουργεύ ϋνα λογιςμικό κλειςτού τύπου;
1. Ειςαγωγική
ενότητα
6. Σέλοσ
ενότητασ
2. Παρουςίαςη
πληροφορίασ
(κεύμενο, όχοσ,
εικόνεσ, βύντεο)
3. Ερώτηςη πάνω
ςτην πληροφορία
(λογιςμικό) &
Απάντηςη (μαθητόσ)
5. Ανάδραςη από το
λογιςμικό (θετική ή
αρνητική) ό πρόςθετεσ
πληροφορύεσ
4. Έλεγχοσ
απάντηςησ
(λογιςμικό)
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
37

38. Ομοιότητεσ κλειςτών λογιςμικών με
την κλαςικό ό μετωπικό διδαςκαλύα






Α. Ειςαγωγικό ενότητα με παρουςύαςη του ςκοπού και των ςτόχων του
μαθόματοσ καθώσ και πιθανό ςύνδεςη με τα προηγούμενα μαθόματα.
Β. Παρουςύαςη μύασ πληροφορύασ, ενόσ γεγονότοσ ό μιασ ϋννοιασ (που
αφορϊ ςε ςυγκεκριμϋνο περιεχόμενο με ςαφεύσ διδακτικούσ ςτόχουσ)
δομημϋνων κϊτω από το πρύςμα ςυγκεκριμϋνων αρχών.
Γ. Ερώτηςη ό ερωτόςεισ πϊνω ςτισ παρεχόμενεσ πληροφορύεσ,
γεγονότα ό ϋννοιεσ.
Δ. Απαύτηςη για απϊντηςη (ςτην τιθϋμενη ερώτηςη) από το μαθητό και
υποχρϋωςό του να χρηςιμοποιόςει τισ πληροφορύεσ που ϋχουν δοθεύ
ςτο μϊθημα, όταν απαντϊ ςε ανϊλογεσ ερωτόςεισ.
Ε. Εκτύμηςη και αξιολόγηςη (τησ απϊντηςησ του μαθητό με βϊςη τουσ
διδακτικούσ ςτόχουσ) και λόψη αποφϊςεων αναφορικϊ με την
ποιότητα των παρεχόμενων απαντόςεων.
΢Σ. Κλεύςιμο τησ ενότητασ.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
38

39. Παρϊδειγμα λογιςμικού καθοδόγηςησ ό
διδαςκαλύασ
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
39

40. Παρϊδειγμα λογιςμικού ϊςκηςησ & πρακτικόσ
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
40

41. Κριτικό του ςυμπεριφοριςμού /
Θετικϊ (Ι)
Σα ςυμπεριφοριςτικού τύπου λογιςμικϊ (α. καθοδόγηςησ ό
διδαςκαλύασ - tutorials και β. πρακτικόσ εξϊςκηςησ & drill and practice)
εύναι κατϊλληλα για:
 Εξϊςκηςη και εμπϋδωςη βαςικών δεξιοτότων χαμηλού επιπϋδου
νοητικόσ κλύμακασ (εκτϋλεςη πρϊξεων, απομνημόνευςη κ.λπ.).
 Αξιολόγηςη και προςωπικό εργαςύα των μαθητών
 Παροχό εποπτικόσ διδαςκαλύασ
 Δύνουν ϋμφαςη ςτη διαρκό και ενεργό ςυμμετοχό του μαθητό,
ςτην ενθϊρρυνςό του, εξϊςκηςη, ςτο ρόλο τησ ταχεύασ ανϊδραςησ
 Έχουν αποτελεςματικό χρόςη ςτην :
• ταχύρρυθμη εκπαύδευςη ό επιμόρφωςη
• προςχολικό και την πρώτη ςχολικό ηλικύα
• ειδικό αγωγό.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
41

42. Κριτικό του ςυμπεριφοριςμού / Αρνητικϊ (ΙΙα)
1.
2.
3.
4.
Προςπϊθεια για μηχανοπούηςη τησ εκπαύδευςησ.
Αποθαρρύνει το μαθητό από την επεξεργαςύα
νοημϊτων και εννοιών, ϊρα και τησ ανϊπτυξη τησ
ςκϋψησ και τησ νόηςησ.
Δεν υπϊρχει πουθενϊ η ευθύνη του μαθητό, εφόςον ο
μαθητόσ θεωρεύται αδρανόσ νοητικϊ.
Η μϊθηςη: ωσ αλληλεπύδραςη εξωτερικών
παραγόντων και κινότρων – αγνοεύ τα εςωτερικϊ
κύνητρα / βιολογικϋσ προδιαθϋςεισ για μϊθηςη
(επιθυμύα για μϊθηςη).
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
42

43. Κριτικό του ςυμπεριφοριςμού / Αρνητικϊ (ΙΙ)
Η μϊθηςη εύναι παθητικό και η ςημαςύα δύνεται ςτο ερϋθιςμα
και όχι ςτην αντύδραςη. Αντιμετωπύζει τα ςυμπτώματα όχι τα
αύτια.
6. Δημιουργεύ εύκολα την λεγόμενη «αδρανό» γνώςη, η οπούα
πολλϋσ φορϋσ αποςτηθύζεται, δηλ. γνώςη που δεν αναφϋρεται
ςε πραγματικϋσ καταςτϊςεισ και επομϋνωσ δεν μπορεύ να
εφαρμοςτεύ ςτην αντιμετώπιςη παρεμφερών προβλημϊτων.
Η νϋα γνώςη «αποθηκεύεται» μαζύ με την παλιϊ.
7. Προωθεύται αποκλειςτικϊ η ατομικό εργαςύα και ο
ανταγωνιςμόσ ανϊμεςα ςτουσ μαθητϋσ.
8. Ο κατατεμαχιςμόσ τησ διδακτϋασ ύλησ οδηγεύ ςε περύπλοκεσ
καταςτϊςεισ δύςκολα χειριζόμενεσ από τον εκπαιδευτικό, ο
οπούοσ χϊνει τον ϋλεγχο τησ διαδικαςύασ ςτο ςύνολό τησ.
5.
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
43

44. Κουραςτόκατε;
Ευχαριςτώ για την προςοχό
ςασ!
Ασημακόποσλος & Μανικάροσ
44