1. ชื่อผลงาน เอกสารประกอบการเรียน “ข้าวไร่ – งัวะแซ” กระบวนการเรียนรู้วิทยาศาสตร์จากภูมิปัญญา
ท้องถิ่น
ชื่อผู้เสนอผลงาน นางพัชรินทร์ สุทธหลวง
โรงเรียนมัธยมป่ากลาง อาเภอปัว จังหวัดน่าน
สังกัด สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 37 ( แพร่ – น่าน )
1. ความสาคัญของผลงานหรือนวัตกรรมที่นาเสนอ
ข้าว หากมองในแง่มุมของระบบเศรษฐกิจภาพรวม ข้าวคือพืชเศรษฐกิจที่สาคัญของไทย แต่สาหรับ
ชุมชนชนบท ข้าว คือสิ่งสาคัญในการดารงชีพที่มิอาจแยกออกจากวิถีชีวิต หากยุ้งฉางของบ้านใดมีข้าวเต็ม
ในแต่ละฤดูกาลเก็บเกี่ยว นั่นเป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นว่าจะไม่เกิดความอดอยากขึ้นกับครอบครัวนั้น การผลิต
ข้าวจึงเป็นการผลิตเพื่อพอกิน นอกจากนั้น ข้าว ยังมีความเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของคนในชุมชน วัฒนธรรม
ที่เกี่ยวกับข้าว ตั้งแต่กระบวนการผลิตจนถึงกระบวนการเก็บเกี่ยว ล้วนแสดงให้เห็นถึงรากฐานของชีวิต
ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมของชุมชน
ชุมชนตาบลป่ากลาง ประกอบด้วย 6 หมู่บ้าน มีประชากรเป็นกลุ่มชนที่หลากหลาย ทั้งชาติพันธุ์
และวัฒนธรรม หนึ่งในกลุ่มชาติพันธุ์นั้น คือ ชนเผ่าลั๊วะ ซึ่งอาศัยในพื้นที่บ้านจูน หมู่ที่ 4 และบ้านตาหลวง
หมู่ที่ 5 ประชากรส่วนใหญ่ยังคงประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก ในแต่ละปีมีการปลูก “ข้าวไร่”
ซึ่งเป็นข้าวที่เหมาะสมกับสภาพภูมิประเทศ อันประกอบด้วยภูเขาที่มีระดับความสูงลดหลั่นกันไป วิธีการ
ในการปลูกตั้งแต่การคัดเลือกสายพันธุ์จนกระทั่งการเก็บเกี่ยวและการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ ล้วนเป็นสิ่งที่เกิด
จากภูมิปัญญาของบรรพบุรุษที่มิได้ศึกษาเรียนรู้หลักการทางวิทยาศาสตร์จากโรงเรียนใด หากแต่เกิดจากศึกษา
ค้นคว้าทดลองปฏิบัติแล้วบังเกิดผลเป็นที่น่าพอใจซึ่งความรู้ที่ได้เป็นความรู้ที่เกิดจากการปฏิบัติจริงใน
ชีวิตประจาวัน ดังที่เรียกกันว่า “ภูมิปัญญาท้องถิ่น” หรือ “ภูมิปัญญาพื้นบ้าน” นั่นเอง
การนาภูมิปัญญาพื้นบ้านที่เกี่ยวกับกระบวนการปลูกข้าวไร่ ซึ่งมีปราชญ์ชาวบ้านในชุมชนมาสอด
ประสานกับหลักการทางวิทยาศาสตร์ โดยอธิบายภูมิปัญญาให้เป็นเนื้อหาทางวิทยาศาสตร์ แล้วนามาสร้าง
ชุดการทดลองที่ประยุกต์จากความรู้ที่ได้รับ โดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ สอดคล้องกับมาตรฐาน
การเรียนรู้ช่วงชั้น สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ สาระที่ 1 เรื่องสิ่งมีชีวิตกับกระบวนการดารงชีวิต ทาให้
ผู้เรียนมองเห็นความสาคัญของสิ่งใกล้ตัว สนุกกับการเรียนรู้ เกิดความภาคภูมิใจที่สามารถนาความรู้ไป
อธิบายปรากฏการณ์หรือสิ่งที่พบเห็นในชีวิตประจาวันได้ และส่งผลให้ผู้เรียนสร้างและเกิดองค์ความรู้ได้
ด้วยตนเอง เกิดความรัก ความภาคภูมิใจในท้องถิ่นของตนเองและร่วมสืบสานภูมิปัญญาพื้นบ้านให้คงอยู่
ตลอดไป

2. 2. จุดประสงค์และเป้าหมายของการดาเนินงาน
1. เพื่อสร้างและพัฒนาเอกสารประกอบการเรียน “ข้าวไร่ – งัวะแซ” โดยใช้กระบวนการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์จากภูมิปัญญาท้องถิ่น
2. เพื่อพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ของผู้เรียน โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น
3. เพื่อให้ผู้เรียนตระหนักถึงความสาคัญของสิ่งใกล้ตัว สนุกกับการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เกิดความรัก
และความภาคภูมิใจในท้องถิ่นของตนเอง
3. ผลการดาเนินการ/ผลสัมฤทธิ์/ประโยชน์ที่ได้รับ
1. เอกสารประกอบการเรียน “ข้าวไร่ – งัวะแซ” ที่สร้างและพัฒนาขึ้นโดยใช้กระบวนการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์จากภูมิปัญญาท้องถิ่น สามารถนามาใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนสาระ
วิทยาศาสตร์เพิ่มเติมสาหรับผู้เรียนในช่วงชั้นที่ 3
2. ผู้เรียนเกิดกระบวนการเรียนรู้ โดยการสืบค้น รวบรวม ลงมือปฏิบัติ วิเคราะห์ข้อมูล และสรุปข้อมูล
โดยอาศัยหลักการทางวิทยาศาสตร์จากภูมิปัญญาท้องถิ่นและแหล่งเรียนรู้ในชุมชนตาบลป่ากลาง
อาเภอปัว จังหวัดน่าน
3. ผู้เรียนมองเห็นความสาคัญของสิ่งใกล้ตัว สนุกกับการเรียนรู้ เกิดความภาคภูมิใจที่สามารถนาความรู้
ไปอธิบายปรากฏการณ์หรือสิ่งที่พบเห็นในชีวิตประจาวันได้ และส่งผลให้ผู้เรียนสร้างและเกิด
องค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง เกิดความรัก ความภาคภูมิใจในท้องถิ่นของตนเองและร่วมสืบสาน
ภูมิปัญญาพื้นบ้านให้คงอยู่ตลอดไป