2013ko azaroaren 20an euskararen egoera Araban aztertzeko Aralarrek Gasteizen egindako bilera irekiaren ondorioak. Parte hartzeko prozesu ireki baten dokumentazioa.

1. EUSKARA ARABAN
ANALISI PARTE-HARTZAILEAREN ONDORIOAK
Bileraren helburua
Euskararen Araban egungo egoeraren analisia egitea, bertaratutakoen partaidetzaz, haien ikuspuntu
eta bizipen pertsonalak aintzat hartuta. Analisia ez da zientifikoa izango, baizik eta subjetiboa,
inpartziala eta osagabea.
Lehenengo iritzi orokorrak
Behin aurkezpenak eginda, laburmetrai bat proiektatzen da. Bertan ikus daitezke pertsona
euskaldun baten gorabeherak erosketak euskaraz egiten saiatzen den bitartean. Dendari guztiak
erdaldunak dira, eta horien erreakzio eta komentarioei erreparatzen die pelikulak.
Badago jendea identifikatuta sentitzen dena erosketak egiten dituen mutilarekin, baina aitortzen
dute hark baino pazientzia gutxiago dutela eta lehenago amore eman luketela. Honen inguruan,
“lehenengo berba euskaraz” leloa agertzen da solasaldian, eta Araban esaldi horrekin kontsekuente
izatea oso zaila dela, askotan lehenengo berba euskaraz egitea baino ez delako posible, eta sarritan
solaskideen erreakzioak atseginak ez direlako. Jarrera autokritikoa susmatzen da euskaldunon
jokabide horren aurrean.
Datu soziolinguistikoak
•
•
•
Arabako biztanleriaren oso ehuneko txikiak dauka euskara lehen-hizkuntza bezala (%3'4).
Euskal Herriko ehunekorik txikiena da.
Hizkuntza gaitasunaren aldetik, Arabako herena euskalduna da (%16a elebiduna, eta %16a
elebidun hartzailea).
Arabako euskualdeka, eta 2001eko datuak aztertuta, eremu batzuetan elebidunen kopurua
oso altua da (Zuian eta Aiaraldean). Trebiñun, berriz, erdaldunak dira nagusi (%73'5).
Ezagutzaren analisia
•
•
•
•
•
•
•
•
www.aralar.net
Orokorrean, Araban euskaldunen kopurua gora egin du eta altua delako pertzepzioa dago,
batez ere gazteen artean.
Hala ere, kontraesan batzuk agertzen dira, behin baino gehiagotan aitortzen baita Araban
pertsona euskaldunak aurkitzea zaila dela.
Euskalduntze prozesuaren zailtasunak ere aipatzen dira, batez ere helduen artean. Hizkuntza
bat ikastea prozesu luzea da.
Euskara ikasteko bitarteko ekonomiko gutxi jartzen dira herritarren esku.
Momentu honetan, ez da antzematen euskara ikasteko beharrik, eta horrexegatik pertsona
askorentzat euskara jakiteak ez du garrantzi berezirik.
Batzuk lana lortzeko baino ez dute ikasten, eta behin lana, tituloa edo eskakizuna lortuta
alde batera uzten dute euskara.
Arabako eskualdeetan, desberdintasun handiak egon daitezke Zuia eta Arabako hegoalde
artean, esaterako.
Dena den, badirudi elebidunak daudela Araba osoan zehar.
1/3
www.aralar-araba.net

2. EUSKARA ARABAN
ANALISI PARTE-HARTZAILEAREN ONDORIOAK
•
Arabarron ezagutzari nota jartzeko eskatuz gero, 5 puntu (nahiko) eman dizkiote.
Erabileraren analisia
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Arabako herri askotan euskara gero eta gehiago entzuten da.
Hala ere, adostasuna dago hiztunen kopurua euskaldunena baino txikiagoa delako
baiztapenari buruz.
Ume eta gazteentzat euskara eskolako hizkuntza besterik ez da. Eremu horretatik kanpo
gaztelania nagusitzen da.
Araban ingurunea erdalduna da eta gaztelania entzuten da nonahi, horrek euskara eremu
zehatz batzuetatik ateratzea zaila egiten du.
Euskaldunok elkar ezagutzea ere zaila. Askotan, norbait euskalduna delaren berri berandu
iristen zaigu, elkarren arteko harremana denbora luzez gaztelaniaz izan eta gero.
Eremu formaletan, euskara erabiltzeko joera edo ausardia azaltzen da batez ere erakunde
publikoekiko harremanetan. Dendetan edo horrelako eremu formaletan erdara erabili ohi da.
Araban, oso gune zehatz eta txiki batzuetan salbu, ezinezkoa da egun oso batez soilik
euskaraz bizi izatea. Puntu honekin bat datoz pertsona guztiak.
Teknologia berrietan euskara erabilitzeko ahalmena ere aipatzen da.
Erdaldunei buruz, erdaldun bat egotea nahiko da denak erdaraz aritzeko.
Nahiz eta erdaldunak euskara ulertu, ez da begi onez ikusten horren aurrean euskaraz
aritzea. Ez da ohikoa.
Askotan euskaldun iaioek pazientzia gutxi dute euskaduntze prozesuan dauden pertsonekin
edo euskaldunberriekin.
Akatsak egiteko beldurrak askotan ez du laguntzen euskaraz egiterakoan.
Arabarron erabilierari nota jartzeko eskatuz gero, 2 puntu (oso gutxi) eman dizkiote.
Transmisioaren analisia
•
•
•
•
•
Trasnmisioa familiaren arduratzat jotzen da, eta euskararen kasuan garrantzi handiko kontua
da.
Gurasoen ahalegina onartzen da, baina gehienetan gurasoek erdaraz hitz egiten diote elkarri,
eta seme-alabekin ere askotan erabiltzen dute gaztelania.
Gurasoen ahalegina umeek 4 edo 5 urte bete arte soilik mantentzen dela aipatzen da.
Hezkuntza sistema sartzen diren arte?
Puntu honetan gabezi handiak ikuste dira oro har.
Transmisioari dagokionez nota jartzean, 3 punto (gutxi) eman dizkiote.
Jarreraren analisia
•
•
•
www.aralar.net
Araban pertsona batzuk euskararen kontrako jarrera dute.
Politika eta politizazioaren eragina agertzen da.
Aldeko jarrera zer den zehaztean eztabaida sortzen da. Gauza bat da euskararen aldekoa
izatea, eta beste bat euskararen alde egitea.
2/3
www.aralar-araba.net

3. EUSKARA ARABAN
ANALISI PARTE-HARTZAILEAREN ONDORIOAK
•
•
•
•
Jarrera aldekoa izatea baldin bada (horrekiko koherentzia aintzat hartu gabe), aldeko jarrera
zabala dagoelako iritzia nagusia da.
Jarrera zein den, pertsonen jatorriarekin duen zerikusiari buruzko sasi eztabaida piztu zen.
Argi geratzen da aldeko eta kontrako jarrerak daudela Araban jaiotakoen eta ez jaiotakoen
artean.
Araban, badago jendea euskararekin inolako erlaziorik ez duena. Horietako batzuk, gainera,
politika kontuak direla eta euskararen aurkako jarrera hartzen dute.
Puntuazioa ematea eskatzean, pertzepzioa aldatzen da EAEko estatistikak aztertzen direnean
(%66 inguruk dauka euskararen aldeko jarrera). Hala ere, 7 puntu (oso ongi) eman dizkiote.
Beste puntu batzuen analisia
•
•
•
Hizkuntza politikak: sarritan agertu dira eztabaidan, baina ez dugu sakondu, agian
ezjakintasunez. Aipatu direnean, inbertitutako diruak emaitza eskasik ematen duela
azpimarratzeko izan da, eta erakunde publikoek ezarritako politikak zuzenak ez direla
nabarmentzen da. Euskararen egungo egoera hizkuntza politikarekiko erlazioaz galdetuz
gero, erantzunak ez dira argiak izan.
Euskalgintzaren egoera: ekonomikoki susmatzen da Araban ez direla garai onak euskara
lantzen duten eragileentzat. Krisialdiak eta eskuineko alderdi unionistak erakunde
nagusietan egoteak ez du laguntzen. Hala ere, Araban ekimen eta esperientzia oso
interesgarriak daude: bertsolaritza, irrati libre euskaldunak, mintzalagunak, irakurle klubak,
euskategiak, Oiongo kasua, eta abar. Diru gutxi omen, baina interes eta lan handia.
Euskalduntze prozesua: Araba Euskal Herria (euskararen Herria) izan arren, batzuen ustez
euskaltegietatik kanpo euskara egunerokotasunean erabiltzeko dauden zailtasunak
harrigarriak dira. Esparru ezberdinetan euskara indartu eta lantzeko tresnen beharra
sumatzen da, bai teknologia berrietan, bai josaletan, baita beste esparru batzuetan ere.
Gasteiz, 2013ko azaroaren 20a
www.aralar.net
3/3
www.aralar-araba.net